Besluit van de gemeenteraad van de gemeente Medemblik houdende regels omtrent de uitgifte van openbaar groen en restpercelen

1.1. Aanleiding van deze nota

Door de samenvoeging van de gemeenten Andijk, Wervershoof en Medemblik per 1 januari 2011 is er behoefte aan een harmonisatie van het beleid voor de uitgifte van openbaar groen en restpercelen.

Er is behoefte aan eenduidige prijzen voor verhuur, pacht en verkoop. De in en omloop zijnde overeenkomsten vertonen veel verschillen. Deze bestaande overeenkomsten moeten worden aangepast aan de nieuwe prijzen en ook de inhoud dient geharmoniseerd te worden.

Ook voor de handhaving van illegaal in gebruik genomen grond dient beleid te worden geformuleerd.

1.2. Doel van deze nota

• a.

  Criteria op te stellen voor gebruik, verhuur, pacht, erfpacht en verkoop van openbaar groen en restpercelen in bestaande situaties en voor toekomstige aanvragen.

• b.

  Duidelijkheid scheppen in de handelswijze van de gemeente voor de aanvrager.

• c.

  Gelijkheid in prijzen te bewerkstelligen.

• d.

  De handhaving van op in gebruik genomen percelen openbaar groen en restpercelen eenvoudiger te maken door middel van een eenduidig beleid.

1.3. Definities

In deze nota worden functies van openbaar groen besproken. Deze worden onderverdeeld in onderstaande categorieën:

• ■

  Kabel- en leidingstroken

• ■

  Percelen tuingrond

• ■

  Overhoeken

• ■

  Restpercelen

Kabel- en leidingstroken

Dit zijn smalle percelen gemeentegrond gelegen langs de weg, aan de voor-, achterzijde of zijkant van de woonkavel waar kabels en/of leidingen van de gemeente en/of derden in liggen, of percelen die hiervoor gereserveerd zijn.

Percelen tuingrond

Dit zijn percelen openbaar groen die grenzen aan de voor-, achtertuin en/of zijkant van de woonkavel en die door de bewoner van de woning kunnen worden ingericht als tuin of als pad. Hierin liggen geen kabels en leidingen.

Overhoeken

Dit zijn percelen grond die als het ware over zijn gebleven na de inrichting van een woonwijk. Er is geen functie voor de inrichting van de woonomgeving te bedenken en omdat deze percelen moeilijk bereikbaar zijn voor onderhoud is het inplanten als openbaar groen niet gewenst. Meestal kunnen deze percelen eenvoudig bij een woonkavel getrokken worden.

Restpercelen

Dit zijn percelen gemeentegrond die:

• -

  buiten de woonomgeving liggen en dus geen tuingrond zijn;

• -

  een relatief groot oppervlakte hebben en geschikt zijn voor agrarisch gebruik;

• -

  geen strategische functie hebben voor de inrichting van projecten.

De nieuwe gemeente Medemblik staat een terughoudend beleid voor bij de uitgifte van openbaar groen. Uitgangspunt is dat openbaar groen zoveel mogelijk in tact dient te blijven omdat het groen een belangrijke functie heeft voor de inrichting van de woonomgeving. Openbaar groen is er voor iedereen en een groene woonomgeving straalt kwaliteit en leefbaarheid uit. De gedachte dat het groen ook van iedereen is kan op een positieve manier worden uitgedragen, zodat er begrip komt voor dit beleid.

Uitgifte van openbaar groen dient daarom alleen in uitzonderlijke situaties te worden toegestaan.

Er is een aantal uitzonderingssituaties op te noemen wanneer wel tot verhuur, ingebruikgeving of verkoop kan worde overgegaan.

Er zullen ook in de toekomst situaties voorkomen die niet onder deze uitzonderingssituaties vallen, maar waarvoor wel steekhoudende argumenten kunnen worden aangevoerd om toch tot uitgifte over te gaan. In zulke situaties dient een voorstel te worden gedaan aan B & W met een duidelijke motivering. Een terughoudend beleid met een praktische kant is wat in de toekomst moet leiden tot het behouden van zoveel mogelijk openbaar groen met begrip voor belangen van de burger.

Een uitzondering in dit beleid vormen de zogenaamde overhoeken en de restpercelen. Dit zijn gronden waar de gemeente Medemblik geen belang (meer) bij heeft en dus in aanmerking komen om te worden verkocht, verpacht, verhuurd of in gebruik te worden gegeven.

Hieronder worden de verschillende mogelijkheden voor uitgifte van openbaar groen uiteengezet.

3.1. Verkoop

Percelen openbaar groen, overhoeken en restpercelen kunnen worden verkocht. De verkoop ervan moet passen binnen het beleid zoals beschreven in deze nota. Aan iedere verkoop dient een besluit van het college van burgemeester en wethouders vooraf te gaan.

Er wordt geen openbaar groen verkocht aan bewoners van huurwoningen omdat zij geen eigenaar zijn van de woningen.

Kabel- en leidingstroken worden niet verkocht. Vanwege afspraken met de diverse Nutsbedrijven dienen deze percelen grond in bezit van de gemeente te blijven.

Een voorbeeld van een koopovereenkomst is opgenomen in bijlage 1.

3.2. Verhuur

Percelen openbaar groen kunnen worden verhuurd door middel van een huurovereenkomst. In deze overeenkomst worden afspraken opgenomen die voor partijen van belang zijn. Er wordt jaarlijks een huursom in rekening gebracht.

Bij verhuur blijft de grond in eigendom van de gemeente en kan de gemeente, na opzegging van de huurovereenkomst, weer over de grond beschikken.

Een voorbeeld van een huurovereenkomst is opgenomen in bijlage 2.

3.3. Ingebruikgeving

Percelen openbaar groen waarin kabels en leidingen liggen kunnen in gebruik gegeven worden. Deze grond dient eigendom te blijven van de gemeente en bij graafwerkzaamheden direct beschikbaar te zijn. Daarom wordt hiervoor geen vergoeding gevraagd. Er wordt wel een gebruiksovereenkomst opgesteld waarin de afspraken staan die voor partijen van belang zijn. Daarnaast dient het eigendomsrecht regelmatig onder de aandacht van de gebruiker te worden gebracht omdat er geen nota wordt verstuurd.

Een voorbeeld van een gebruiksovereenkomst is opgenomen in bijlage 4.

3.4. Pacht

Sommige percelen, met name restpercelen, strategisch aangekochte percelen en percelen bestemd voor woningbouw, kunnen voor verpachting in aanmerking komen.

Pacht is een overeenkomst waarbij de gemeente een perceel of een gedeelte daarvan in gebruik verstrekt aan een derde ter uitoefening van de landbouw. De pachter dient hiervoor een tegenprestatie te voldoen.

Pacht kan alleen worden toegepast als een perceel is bedoeld voor de landbouw en ook om die reden wordt uitgegeven. Onder landbouw wordt verstaan: het bedrijfsmatig uitoefenen van akkerbouw, weidebouw, veehouderij, pluimveehouderij en tuinbouw.

Pacht vindt plaats door middel van een pachtovereenkomst. De meest passende vorm is een geliberaliseerde pachtovereenkomst met een looptijd van maximaal 6 jaar. Deze vorm van verpachting sluit rechten op verlenging uit. Tevens zorgt de korte duur ervoor dat de gemeente binnen afzienbare tijd weer over de grond kan beschikken.

Dergelijke overeenkomsten worden ter goedkeuring aangeboden aan De Grondkamer als het om percelen gaat van meer dan 1 ha. De pachtsom wordt afgestemd op de Regeling Pachtprijzen of op de tarieven van het Bureau Beheer Landbouwgronden.

Een voorbeeld van een pachtovereenkomst is opgenomen in bijlage 3.

3.5. Erfpacht

Erfpacht kan interessant zijn indien een grondeigenaar een bepaalde grondpositie op (langere) termijn wil veiligstellen en tegelijk in de uitgifteperiode een vergoeding wil ontvangen. Erfpacht is een zakelijk recht op gebruik van de grond dat notarieel is vastgelegd voor een bepaalde periode. Tijdens deze periode wordt een erfpachtcanon in rekening gebracht. In de erfpachtovereenkomst staan de afspraken die voor de partijen van belang zijn. Uitgifte in erfpacht komt in aanmerking voor uitgifte van grond aan bedrijven en (sport)instellingen. Uitgifte in de vorm van erfpacht komt niet in aanmerking voor uitgifte van openbaar groen.

Voor nieuwe aanvragen van uitgifte van openbaar groen wordt hieronder aangegeven wanneer tot uitgifte kan worden overgegaan.

Voordat tot uitgifte kan worden overgegaan, dient eerst op aanwezigheid van kabels en leidingen gecontroleerd te worden. Als kabels en leidingen in de grond liggen, behoort verkoop of verhuur niet tot de mogelijkheden. Dit geldt ook voor gronden die voor dit doel bedoeld zijn.

Voor de te hanteren prijzen bij uitgifte wordt verwezen naar bijlage 5.

4.1. Verkoop

Openbaar groen wordt in principe niet verkocht, tenzij:

• •

  de grond direct aan de gevel grenst en er een zijraam in een woning zit dat toegankelijk dient te zijn;

• •

  de woning over een achteruitgang dient te beschikken over eigen grond;

• •

  er is een onveilige situatie ontstaan die kan worden opgeheven door de uitgifte van een perceel openbaar groen;

• •

  er noodzakelijke uitbreidingen aan de woning moeten worden gedaan vanwege een gezondheidssituatie van de bewoners of andere urgenties;

• •

  het een overhoek betreft;

• •

  er compensatie wordt aangeboden voor bijvoorbeeld nieuwbouw, de aanleg van wegen of paden;

• •

  er niet te voorziene uitzonderingen zijn aan te voeren, die afwijken van het beleid rechtvaardigen. Een en ander ter beoordeling van het college van burgemeester en wethouders.

N.B. De uit te geven grond moet in bovenstaande gevallen grenzen aan het eigendom van de aanvrager en met en zo recht mogelijke erfgrens worden afgewerkt.

4.2. Verhuur

Openbaar groen wordt in principe niet verhuurd, tenzij:

• •

  in gevallen genoemd bij verkoop, in het geval dat sprake is van een huurwoning;

• •

  er een tijdelijke situatie is ontstaan waarbij de gemeente de grond voor een bepaalde periode wenst te verhuren om de grond later in te richten;

• •

  er niet te voorziene uitzonderingen zijn aan te voeren, die afwijken van het beleid rechtvaardigen, een en ander ter beoordeling van het college van burgemeester en wethouders.

4.3. Ingebruikgeving

Openbaar groen waar kabels en leidingen in liggen, wordt in principe niet in gebruik gegeven tenzij:

• •

  er een bijzondere en goed te motiveren reden is aan te voeren om een perceel openbaar groen gratis uit te geven.

4.4. Pacht

Percelen agrarische grond die in bezit van de gemeente zijn gekomen kunnen worden verpacht door middel van een geliberaliseerde pachtovereenkomst tegen de tarieven van het Bureau Beheer Landbouwgronden.

4.5 Erfpacht

Met de uitgifte van grond in erfpacht wordt in beginsel terughoudend omgegaan. Uitgifte in erfpacht komt in aanmerking voor uitgifte van grond aan bedrijven en (sport)instellingen. Uitgifte in de vorm van erfpacht komt niet in aanmerking voor uitgifte van openbaar groen.

5.1 Legalisatie

Binnen de gemeente komen situaties voor waar burgers gemeentegrond in gebruik hebben genomen zonder toestemming van de gemeente. Vooral als het gaat om percelen grond gelegen achter een woning, wordt het illegale gebruik vaak niet gezien. De tuin wordt bijvoorbeeld ingericht met een schutting die op gemeentegrond wordt geplaatst. Omwonenden zien dat er openbaar groen in gebruik wordt genomen en praten er vaak met elkaar over. Een open houding naar dit illegale gebruik kan ervoor zorgen dat het inpikken van openbaar groen makkelijker gemeld wordt. Openbaar groen is er voor iedereen en hier wordt veel geld aan besteed. De inwoners van de gemeente Medemblik dienen zich hiervan bewust te zijn en moeten de zorg voor het openbaar groen met elkaar delen.

Illegaal gebruik ontstaat ook door bouwactiviteiten doordat bijvoorbeeld een garage of schuur gedeeltelijk op gemeentegrond wordt gebouwd.

Zodra geconstateerd is dat sprake is van illegaal in gebruik genomen grond, zal onderzocht moeten worden of het gebruik ervan gelegaliseerd kan worden. Uitgangspunt daarbij is een positieve grondhouding waarbij de gemeente met de gebruiker meedenkt.

Afhankelijk van de situatie kan tot verkoop, verhuur of ingebruikgeving worden overgegaan conform de voorwaarden zoals genoemd in deze nota.

5.2 Legalisatie niet mogelijk of door de burger niet gewenst

Er zullen situaties ontstaan waarin legalisatie niet tot de mogelijkheden behoort, dan wel situaties dat burgers niet mee willen werken aan legalisatie. In dat geval dient actie te worden ondernomen op de illegaal in gebruik genomen grond.

Aanpakken van illegaal grondgebruik is een impopulaire maatregel en zal in sommige gevallen een tijdrovend en/of confronterend traject geven. Niet aanpakken van dit illegale grondgebruik zal bij de burger echter het gevoel geven van willekeur of rechtsongelijkheid.

De gebruiker zal in situaties waarin legalisatie niet tot de mogelijkheden behoort, dan wel situaties dat burgers niet mee willen werken aan legalisatie, worden verzocht om het betreffende stuk grond binnen een maand te ontruimen. Mocht hier niet aan worden voldaan dan zal, zo nodig langs gerechtelijke weg, tot ontruiming worden overgegaan.

5.3 Aanbeveling voorkomen illegaal gebruik

Omdat voorkomen uiteraard altijd beter is dan achteraf optreden, wordt hieronder een aantal aanbevelingen opgenomen:

• •

  een brochure opstellen waarin het uitgiftebeleid uiteengezet wordt. Deze brochure tevens opnemen op de gemeentelijke website (een en ander in samenwerking met de afdeling Communicatie);

• •

  anonieme meldingen stimuleren;

• •

  de controle van kadastergrenzen bij een bouwaanvraag of de melding van een bouwwerk als verplichte handeling invoeren om illegaal bouwen op gemeentegrond te voorkomen.

Grond kan te goeder trouw verkregen worden indien de grond voor een periode van 10 jaar onafgebroken in bezit is. Op basis van jurisprudentie wordt goeder trouw niet aangenomen als niet kan worden aangetoond dat de openbare registers zijn geraadpleegd. In andere gevallen geldt een verjaringstermijn van 20 jaar.

Indien de grond langer dan 20 jaar in gebruik is bij een bewoner kan er sprake van zijn dat de bewoner de grond in eigendom verkrijgt door middel van zogenaamde “bevrijdende verjaring”. In de praktijk komt dit echter niet zo vaak voor. Dit komt omdat er nogal wat eisen worden gesteld aan de verkrijging van de grond. De bewoner die een beroep doet op bevrijdende verjaring moet aantonen dat de grond al 20 jaar onafgebroken in zijn bezit is, eventueel al bij een vorige bewoner. Het enkel gebruiken van de grond is niet voldoende om een beroep te kunnen doen op verjaring.

Men neemt de grond in bezit door zich daarover de feitelijke macht te verschaffen. Uit jurisprudentie blijkt het volgende:

In bezitneming:

Voor inbezitneming is van belang of daadwerkelijk aanspraak op de grond wordt gemaakt. Het vereist een machtsuitoefening door de inbezitnemer die dusdanig is dat het bezit van de oorspronkelijke bezitter teniet wordt gedaan. Niet alleen voor derden zal duidelijk moeten zijn dat de inbezitnemer de macht uitoefent, maar ook moet duidelijk zijn dat de macht van de oorspronkelijke bezitter is geëindigd. Ook de oorspronkelijke bezitter moet uit de machtsuitoefening kunnen afleiden dat de inbezitnemer pretendeert eigenaar te zijn.

Bezitsdaden:

Onder handelingen (bezitsdaden) wordt onder meer verstaan: het afsluiten van een perceel grond met bijvoorbeeld een hekwerk, waardoor het perceel niet meer voor derden toegankelijk is; het op een bepaalde wijze inrichten en meegeven van uiterlijke kenmerken van de in gebruik genomen grond, bijvoorbeeld een toegangsweg die zodanig is ingericht dat de weg naar uiterlijke kenmerken de toegang tot en de uitweg vanuit het pand van de inbezitnemer vormt; een combinatie van bezitsdaden die in onderling verband en in samenhang bezien kunnen worden beschouwd als het zich toe-eigenen van de exclusieve macht over de grond, waarbij duidelijk is dat de eigenaar de macht daarmee verloren heeft.

Uit jurisprudentie blijkt dat andere handelingen zoals het gebruiken en onderhouden van een perceel grond, het beplanten daarvan en het aanleggen van bestrating niet worden gezien als bezitsdaden waaruit naar verkeersopvatting aanspraak op eigendom kan worden opgemaakt.

Op grond van het Burgerlijk Wetboek kan iedereen een beroep doen op verjaring. Degene die een beroep wol doen op verjaring dient een zogenaamd verjaringsdossier aan te leveren. Uit dit dossier moet duidelijk en onomstotelijk blijken dat de grond meer dan 20 jaar geleden in bezit is genomen en dat dit bezit tot op heden voortduurt. Aan de hand van de historie van het perceel dient de aanvrager met het verjaringsdossier duidelijk te maken hoe deze (en eventueel vorige eigenaren) het perceel in bezit heeft genomen en hoe dit in de loop van de tijd zo gebleven is. Daarbij moet het verhaal aangevuld worden met bijvoorbeeld foto’s, bouwtekeningen, aktes en verklaringen. Als een beroep wordt gedaan op verjaring, zal de zaak in overleg met de juridisch adviseur van de afdeling personeel, bestuur & comminicatie worden afgehandeld. Als blijkt dat het beroep op verjaring terecht is, dan zal een en ander op een voor beide partijen acceptabele wijze worden afgerond.

Kabels en leidingen:

Kabels en leidingen die in de grond liggen komen niet voor verjaring in aanmerking. Kabels en leidingen blijven in eigendom van de bevoegde aanlegger.