| Organisatie | Eersel |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Beleidskader Kleinschalige energieopwek en -opslag 2023-2030 gemeente Eersel |
| Citeertitel | Beleidskader Kleinschalige energieopwek en -opslag 2023-2030 gemeente Eersel |
| Vastgesteld door | gemeenteraad |
| Onderwerp | milieu |
| Eigen onderwerp | Natuur en Milieu |
| Externe bijlage | Bijlage 1-3 Kleinschalige energieopwek en -opslag |
geen
artikel 4:81 van de Algemene wet bestuursrecht
geen
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 15-07-2023 | Nieuwe regeling | 04-07-2023 | 23.11908 |
De energietransitie is volop in beweging. Veel van onze inwoners, ondernemers en andere organisaties zijn druk bezig om te kijken hoe ze hun woning of bedrijfspand verder kunnen verduurzamen. Dit doen ze door zonnepanelen op hun daken te leggen, de spouwmuur te isoleren of door een warmtepomp aan te schaffen. Steeds meer daken in onze gemeente liggen inmiddels vol met zonnepanelen, een mooie ontwikkeling die laat zien dat we in Eersel op de goede weg zijn. In Wintelre zijn we bezig met een locatie voor grootschalige energieopwekking.
In Eersel moedigen we onze inwoners en ondernemers aan om hiermee door te gaan en hiervoor bieden we hulp en ondersteuning. Soms kan het voorkomen dat de zonnepanelen op het eigen dak niet voldoende zijn om te voorzien in de eigen energiebehoefte of het dak niet geschikt is om zonnepanelen op te leggen. Inwoners en ondernemers zitten niet stil en gaan ook op zoek naar andere oplossingen. Met dit beleid komen we tegemoet aan de initiatieven die er vanuit de samenleving zijn gekomen en nog gaan komen. Dit beleid biedt de kaders om dergelijke initiatieven te beoordelen en met initiatiefnemers in gesprek te gaan. Dit alles om meer inwoners en ondernemers de mogelijkheden te bieden om met de verduurzaming van de eigen energiebehoefte aan de slag te gaan.
Dit beleidskader is daarmee het laatste stukje van de puzzel om op elk energieopwekkend initiatief als gemeente een goede reactie te hebben. Het Kabinet heeft vorig jaar besloten om voor 2030 te streven naar 55% CO2-reductie in plaats van de voorgenomen 49% uit het Klimaatakkoord. Hiervoor moeten we allemaal een stapje extra zetten en serieus kijken naar elk initiatief. Met dit beleid maken we werk van de ambitie om in onze gemeente klimaatneutraal te worden en bieden we inwoners en ondernemers de mogelijkheid om creatief te zijn en met initiatieven te komen. Dit alles met respect voor ons kostbare landschap.
Steeds meer particulieren, bedrijven en andere (maatschappelijke) organisaties werken hard aan het terugdringen van de CO2-uitstoot. Dit beleidskader biedt meer mogelijkheden voor deze partijen om hun eigen energiebehoefte te verduurzamen. Dit moet een bijdrage
leveren aan het behalen van de afspraken uit het Klimaatakkoord van Parijs en het nationale Klimaatakkoord.
In Europees verband is inmiddels het doel uitgesproken dat in 2030 de CO2-uitstoot met 55 procent verminderd moet zijn ten opzichte 1990. Het verduurzamen van het energieverbruik is een belangrijke voorwaarde voor het behalen van deze doelen. Deze doelstelling is onhaalbaar zonder dat gewerkt wordt aan duurzame energieopwek. Vanuit het Rijk wordt op dit moment op twee sporen ingezet om de energietransitie te bevorderen.
Allereerst worden particulieren aangemoedigd om met zonnepanelen op de eigen daken (voor een groot deel) te voorzien in de eigen energiebehoefte. Aan de andere kant wordt grootschalige opwek gecoördineerd via de Regionale
Energiestrategieën (RES). Het Beleid grootschalige zonne-energie 2020-2030 en het Toetsingskader grootschalige zonne-energie 2020-2030 beschrijven de kaders waar opwek van grootschalige zonne-energie in de gemeente Eersel mogelijk is en waar dit
Sinds enkele jaren ontvangt de gemeente Eersel van inwoners en ondernemers vragen over initiatieven die eigenlijk buiten deze twee sporen vallen. Het gaat hier om kleinschalige opwek- en opslaginstallaties zoals grondgebonden zonnevelden kleiner dan 2 hectare, kleinschalige windmolens of -turbines en (buurt) batterijen. Voorliggend beleidsstuk dient als afwegingskader om deze initiatieven te toetsen en daarmee een bijdrage te leveren aan het behalen van de hierboven beschreven doelstelling.
Dit beleidskader is geschreven voor initiatiefnemers die hun eigen energiebehoefte duurzaam willen opwekken en een initiatief hebben waarvoor een omgevingsvergunning nodig is. Het gaat daarbij zowel om individuele initiatiefnemers als collectief georganiseerde initiatiefnemers.
Het doel van dit beleidskader is tweeledig: het belangrijkste doel is om als gemeente te voorzien in kaders voor kleinschalige zon- en windenergie en energieopslag zodat initiatieven consequent en onderbouwd kunnen worden beoordeeld. Het tweede doel is om te initiatieven goed te kunnen voorzien van input en feedback door de gemeente op basis van de leidende principes die in dit beleidskader zijn beschreven. Zo krijgen we betere projecten en kunnen besluitvorming en vergunningverlening sneller en efficiënter worden georganiseerd. Dit beleidskader vervult [daarmee] de volgende functies:
Figuur 1: Illustratie van de maximale hoogte waar in dit beleidskader van wordt uitgegaan.
De reikwijdte van het beleidskader omvat kleinschalige opwek (van zonne-energie en windenergie) en opslag van duurzame energie, waarvoor een ruimtelijke en/of omgevingsvergunning vereist is. Dit beleidskader gaat dus niet over vergunningsvrije installaties. Wanneer we binnen dit beleidskader spreken over kleinschalige opwek en opslag hebben we het over:
Grondgebonden zonne-energiesystemen kleiner dan twee hectare. Grondgebonden zonne-energiesystemen zijn tevens systemen met een onderconstructie waarmee de zonnepanelen op hoogte liggen en andere functies onder de zonnepanelen kunnen worden uitgevoerd zoals parkeren1, landbouw, etc. Het betreft niet systemen op daken en aan gevels (vergunningsvrije installaties2). Initiatieven groter dan twee hectare vallen onder grootschalige opwek. Bij het bepalen van de omvang wordt uitgegaan van het gehele projectgebied (inclusief omheiningen e.d.)
Kleine windmolens/-turbines met een maximale bouwhoogte van 20 meter en kleine windturbines op gebouwen met een maximale hoogt van vijf meter gemeten vanaf het dak (hoogste punt) van het gebouw. Met bouwhoogte wordt de uiterste hoogte die de turbine kan bereiken bedoeld (dus inclusief eventuele rotor radius of rotor hoogte, zie ook bovenstaand figuur). Initiatieven met windturbines groter dan 20 meter vallen buiten dit beleidskader. In dit beleidskader worden alle initiatieven die onder deze definitie vallen, aangeduid met het begrip ‘windturbine’.
Het is een document dat aangeeft hoe de gemeente Eersel initiatieven voor kleinschalige energieopwek en -opslag toetst binnen de ruimte die bestaand beleid en wet- en regelgeving biedt. Het vigerend beleid blijft daarmee dus van toepassing op een initiatief. Binnen dit beleidskader wordt onderscheid gemaakt tussen initiatieven in het buitengebied en binnen de bebouwde kom.
In de energietransitie is het realiseren van zonnepanelen en (kleine) windmolens niet de enige uitdaging. Ook dient het elektriciteitsnet geschikt te worden gemaakt om de opgewekte energie te transporteren. In Eersel zijn regionale netbeheerder Enexis en landelijke netbeheerder TenneT (hoogspanning) hiervoor verantwoordelijk.
Vanuit de netbeheerders is aangegeven dat de grens voor de realisatie van nieuwe grootverbruikaansluitingen anno 2023 bereikt is (zie Figuur 1). Dit zal in de toekomst wellicht anders worden. Het is nu nog mogelijk om opwekcapaciteit te realiseren die binnen een kleinverbruikaansluiting past (maximaal 3 x 80 ampère). Dit leidt ertoe dat er op dit moment (2023) geen nieuwe offertes voor teruglevering worden afgegeven, tenzij er door het wegvallen van al geplande projecten of door maatregelen rond congestiemanagement alsnog ruimte ontstaat. Deze situatie zal naar verwachting blijven bestaan totdat TenneT nieuwe onderstations heeft gerealiseerd3.
Figuur 2. Capaciteitskaart van netbeheerder voor teruglevering van opgewekte energie anno 2023. In oranje gebieden is sprake van structurele congestie die is aangemeld bij de ACM waardoor het in behandeling nemen van nieuwe aanvragen niet mogelijk is.
Luchtvaartverkeerzone - obstakelbeheergebieden
Voor dit beleidskader is ook gekeken naar de beperkingen vanuit obstakelbeheergebieden rondom luchthaven Eindhoven. Uit deze verkenning blijkt dat dit geen beperkingen oplevert voor kleine windturbines met een maximale bouwhoogte van 20 meter.
Op de kaart in bijlage 1 is het Obstakelbeheergebied rondom luchthaven Eindhoven te zien.
De totstandkoming van dit beleidskader kleinschalige opwek
Dit beleidskader kleinschalige opwek is tot stand gekomen door een zorgvuldig proces te doorlopen, waarbij in verschillende fasen met verschillende interne en externe belanghebbenden4 is gesproken. Aan de hand van bestaande en fictieve initiateven zijn botsproeven uitgevoerd om te toetsen of het beleidskader effectief is in het beoordelen van initiatieven.
Dit beleidskader bestaat uit vier afzonderlijke delen.
Elk deel is losstaand bruikbaar inclusief bijbehorende checklijst.
Deel 1: Individuele initiatieven zonne-energie
Deel 2: Individuele initiatieven windenergie
Deel 3: Collectieve initiatieven zonne-energie
Deel 4: Initiatieven duurzame opslag
Per onderdeel (individuele grondgebonden zonne-energie, individuele windenergie en collectieve initiatieven) worden de leidende principes benoemd en uitgewerkt in afwegingscriteria.
Dit beleidskader richt zich enerzijds op individuele initiatieven voor kleinschalige zonnevelden (zie deel 1) en kleine windturbines (zie deel 2) die voorzien in de eigen behoefte van de initiatiefnemer (zelfvoorzienend). Anderzijds richt het zich op collectieve initiatieven die bijdragen aan lokaal eigendom (eigendom van lokale inwoners en bedrijven) van duurzame opwek (zie deel 3). Daarnaast richt dit kader zich op kleinschalige opslag gekoppeld aan zowel individuele als collectieve initiatieven (zie deel 4).
Deel1: Individuele zonne-energie
Het eerste deel van dit beleidskader gaat over individuele initiatieven voor zonne- energiesystemen. Dit gaat om particulieren, bedrijven of andere (maatschappelijke) organisaties die met een zonneveld van maximaal 2 hectare willen voorzien in hun
eigen energiebehoefte. We noemen hieronder de zeven leidende principes van individuele zonne-energie en de uitwerking in afwegingscriteria.
1.1 Zoveel mogelijk daken benutten is een leidend principe
In eerste instantie wordt ingezet op het plaatsen van zonnepanelen op daken. Hiermee vindt de opwek dichtbij de eindgebruiker plaats en neemt het geen extra ruimte in beslag.
Des te meer daken worden benut, des te lager de druk op het landschap en de leefomgeving. Om zo efficiënt mogelijk om te gaan met de schaarse ruimte hanteren we de zonneladder zoals die in de Regionale Energie Strategie van de Metropoolregio Eindhoven wordt gehanteerd:
Bij een initiatief voor de plaatsing van zonnepanelen gaan we ervan uit dat er eerst is gekeken naar onbenut dakvlak. Dit geldt voor particulieren, bedrijven en andere (maatschappelijke) organisaties. Hiermee sluiten we aan op de zonneladder.
Bij uitzondering kan een kleinschalige grondopstelling
van zonnepanelen worden toegestaan. Indien één of meerdere van onderstaande gronden van toepassing zijn, kan dit meewegen in de eventuele toekenning van een omgevingsvergunning. Dit leidend principe vormt geen belemmering voor een initiatief indien:
1.2 Landschap is een leidend principe
Het landschap is het leidend principe voor de locatiebepaling. Bij initiatieven die verandering brengen in het landschap is het van belang om rekening te houden met de landschappelijke waarden. Daarvoor moeten de historie, de verschillende landschapstypen, de gebruikswaarden, gebiedskenmerken en verwachte ontwikkelingen van de plek in beeld zijn, dit is de basis om te bepalen wat mogelijk is. We hanteren hierbij de zoneringskaart met landschapstypen uit de Visie buitengebied 2.0 die op 2 november 2021 is vastgesteld.
Eersel kent een diversiteit aan landschapstypen en door de jaren heen zijn op basis van die landschapstypen ook kenmerkende functies ontstaan in het buitengebied. Natura 2000 en natuurnetwerk Brabant (NNB) gebieden, Ecologische verbindingszones (EVZ), de beekdalen en bos en natuur zoals opgenomen in de zoneringskaart uit de Visie buitengebied 2.0 zijn uitsluitingsgebieden voor zonne-energie opstellingen (zie zoneringskaart in bijlage 2).
Hieronder worden criteria uitgewerkt die moeten voorkomen dat het landschap ‘verrommelt’ door een grote hoeveelheid initiatieven:
Geen aantasting landschapsstructuur en (grotere) landschapselementen
In het (landschappelijke) inpassingsplan moet beargumenteerd worden waarom het initiatief niet leidt tot een aantasting van de bestaande kernkwaliteiten van het landschap en landschapselementen. Hierbij moet ook rekening worden gehouden met ondersteunende voorzieningen zoals eventuele hekwerken en aansluitkasten. Verder verleent de gemeente Eersel geen medewerking aan het kappen of snoeien van bomen om ruimte te maken voor zonnepanelen.
Aansluiten op ter plaatse voorkomend landschapstype
Het inpassingsplan moet aansluiten bij de schaal en karakter van de bestaande omgeving. Hierbij is maatwerk noodzakelijk, waarbij aansluiting wordt gezocht bij de ter plaatse voorkomende landschapstypen en de hiervoor voorgeschreven landschappelijke inpassing (zie Bijlage 1. ‘Landschappelijke inpassing initiatieven in het buitengebied’ uit de Visie buitengebied 2.0).
De maximale hoogte van stellingen voor zonnepanelen is 2 meter tenzij er sprake is van meervoudig ruimtegebruik. In het geval van meervoudig ruimtegebruik wordt maatwerk toegepast. De maximale hoogte van de panelen moet hierbij in verhouding staan met de meervoudige functie en de locatie. De hoogte van de panelen dient mee te worden genomen in het inpassingsplan.
1.3 Zelfvoorzienend is een leidend principe
Het initiatief is in principe bedoeld en gekoppeld aan de energiebehoefte van de initiatiefnemer. De opwek van energie is daarmee ook niet de primaire functie van het perceel of van de initiatiefnemer.
Daar waar initiatiefnemers bezig zijn met het verduurzamen van hun (eigen) energiebehoefte kunnen opwekfaciliteiten helpen. Duurzame opwek wordt gekoppeld aan een andere hoofdfunctie die past op de betreffende locatie. Om dit te borgen, moet een initiatief voldoen aan dit leidende principe.
Het initiatief kent een opwekvermogen dat nooit in meer dan 200% van de eigen behoefte voorziet bij particulieren en 400% bij bedrijven of andere (maatschappelijk) organisaties. Daarbij wordt gekeken naar het eigen gebruik van de initiatiefnemer op de betreffende locatie ten tijde van de aanvraag. Hiervoor dient idealiter gekeken te worden naar het verbruik in de laatste drie jaar voor het initiatief, maar ten minste naar het jaar voordat het initiatief is ingediend. Bij aanwezigheid van meerdere vestigingen of onderdelen van een bedrijf of andere (maatschappelijke) organisatie, wordt gekeken naar de locatie die zich in de gemeente Eersel bevindt én fysiek gekoppeld kan worden aan de zonne-energie installatie.
De opwek van energie is niet de primaire functie van het perceel of de initiatiefnemer. Het initiatief is ondergeschikt aan de hoofdfunctie in oppervlakte, inrichting, gebruik of in de bijdrage aan de bedrijfsvoering.
1.4 Participatie is een leidend principe
Bij initiatieven voor kleinschalige energieopwek hecht de gemeente Eersel veel waarde aan participatie. Hierbij is vroegtijdige afstemming met de directe omgeving van belang. Dit beleidskader is daarmee in lijn met de Omgevingswet.
De gemeente Eersel vindt participatie belangrijk. Door participatie (ook wel omgevingsdialoog genoemd) zorg je ervoor dat alle belangen, meningen, kennis en creativiteit in een vroeg stadium op tafel komen. In Eersel vinden we dat de mate waarin een initiatiefnemer mensen betrekt bij een initiatief in verhouding moet staan tot het effect dat het plan op de omgeving kan hebben. Over het algemeen geldt: hoe groter en uitgebreider een initiatief, hoe belangrijker participatie van inwoners en bedrijven is. Het voeren van een omgevingsdialoog hoeft niet tot gevolg te hebben dat iedereen met het plan of initiatief instemt.
Participatie wordt geregeld door de initiatiefnemer. Om hen hierin te ondersteunen, heeft de gemeente Eersel een handreiking gemaakt die op verzoek wordt gedeeld.
1.5 Een goede ruimtelijke kwaliteit is een leidend principe
We koesteren de huidige ruimtelijke kwaliteit in Eersel. Een initiatief heeft impact op deze kwaliteit maar deze hoeft niet per definitie negatief te zijn.
Een voorwaarde voor een initiatief is dat de impact op de ruimtelijke kwaliteit apart wordt beschreven in een inpassingsplan. Hierbij dient de basis te worden gevonden in Bijlage 1 ‘Landschappelijke inpassing initiatieven in het buitengebied’ uit de Visie buitengebied 2.0. De ruimtelijke kwaliteit mag niet afnemen, waarbij de focus ligt op het eigen perceel of terrein. Indien er bij de beoordeling zorgen bestaan over het effect van dit initiatief op de ruimtelijke kwaliteit buiten het perceel dient de initiatiefnemer in het inpassingsplan te beargumenteren waarom dat niet het geval is of maatregelen op te nemen om de negatieve gevolgen te voorkomen.
Langs zichtbare randen, worden zonnepanelen zoveel mogelijk recht uitgelijnd. Door de vorm van de kavel is dit niet altijd mogelijk langs alle randen. De initiatiefnemer moet dan voor grilligere randen kiezen daar waar het niet zichtbaar is of maakt de keuze om niet het volledige terrein te willen benutten, ten behoeve van een nettere opstelling.
Het gehele initiatief dient in overeenstemming te zijn met een beeldkwaliteitsplan als dat op de locatie van toepassing is. Met betrekking tot eventuele hekwerken en lichtbronnen zijn de regels vanuit het bestemmingsplan van toepassing. Daar waar beplanting wordt gebruikt als inpassing moet het hekwerk achter de beplanting uit het zicht worden gepositioneerd.
Zonnepanelen boven parkeerplaatsen5 zijn mogelijk en gelden als meervoudig ruimtegebruik. De hiervoor geldende veiligheidsnormen (constructie/aanrijdbeveiliging) blijven onverminderd van kracht.
1.6 Haalbaarheid is een leidend principe
Initiatieven moeten haalbaar zijn. Dit betekent dat ze vergunbaar moeten zijn maar ook aansluitbaar op het elektriciteitsnet. En dit binnen een afzienbare tijd6. Zoals in paragraaf 1.4 is aangegeven is de beschikbare netcapaciteit (anno 2023) een uitdaging voor het aansluiten van opwekcapaciteit die niet binnen een kleinverbruikaansluiting past. Opslag van elektriciteit kan dienen als oplossing wanneer aansluiting op het net niet mogelijk is.
We willen voorkomen dat initiatieven een onnodig lange ruimteclaim leggen op een gebied. Omdat de ruimte schaars is en omdat we op macro niveau kijken naar het maximum aantal initiatieven moet elk initiatief aantonen dat ze binnen afzienbare tijd kunnen starten met de realisatie. Dit betekent aansluiting op het elektriciteitsnet en het hebben van de benodigde vergunningen (incl. eventuele ruimtelijke procedures).
Een initiatief moet binnen één jaar na het principebesluit een aanvraag voor een omgevingsvergunning indienen. Dit kan vooraf niet worden getoetst, maar wordt wel als voorwaarde in het principebesluit opgenomen.
Als een initiatief wordt aangesloten op het elektriciteitsnet vragen we de initiatiefnemer om in het eerste jaar na het principebesluit aannemelijk te maken dat de netbeheerder de installatie gaat aansluiten. Dit doet de initiatiefnemer door een offerte van de netbeheerder te overleggen. Indien een initiatief gebruik maakt van een eigen opslagvoorziening zonder aansluiting op het net, wordt deze eis losgelaten.
1.7 Tijdelijkheid is een leidend principe
De levensduur van een zonneveld is gemiddeld rond de 25 jaar. Om de tijdelijkheid van de opwekinstallatie te borgen, geldt voor de omgevingsvergunning ook een bepaalde termijn die ten hoogste 25 jaar bedraagt (in overeenstemming met de Interim omgevingsverordening Noord-Brabant artikel 3.41). Het gaat dus altijd om een tijdelijke functie. Na deze termijn wordt de vóór de verlening van de omgevingsvergunning bestaande toestand hersteld en wordt de opstelling voor zonne-energie verwijderd.
Na het aflopen van de omgevingsvergunning voor het zonneveld (maximaal 25 jaar) is de initiatiefnemer verantwoordelijk voor verwijdering van de opwekinstallatie en de bijbehorende werken. Dit gebeurt volgens de op dat moment geldende milieunormen. Bij indiening van een initiatief beschrijft de initiatiefnemer hoe dit wordt geborgd.
1.8 Beoordeling individuele zonne-energie Initiatieven voor individuele zonne-energie worden getoetst aan de hand van de onderstaande checklijst. In de checklijst zijn
uitsluitingscriteria opgenomen voor initiatieven op basis waarvan een initiatief geen doorgang wordt verleend.
Bij het indienen van een initiatief voor individuele zonne-energie moet rekening worden gehouden met onderstaande minimale vereisten. Hierbij wordt regelmatig verwezen naar de paragrafen in dit hoofdstuk waar de afwegingscriteria verder zijn uitgewerkt.
Het tweede deel van dit beleidskader gaat over individuele initiatieven voor windenergie. Dit gaat om particulieren, bedrijven of andere (maatschappelijke) organisaties die met een windmolen of -turbine met een bouwhoogte van maximaal 20 meter willen voorzien in hun eigen energiebehoefte. We noemen hieronder de zes leidende principes van individuele windenergie en de uitwerking in afwegingscriteria.
Deel 2 Individuele initiatieven windenergie
2.1 Landschap is een leidend principe
Het landschap is het leidend principe voor de locatiebepaling. Bij initiatieven die verandering brengen in het landschap is het van belang om rekening te houden met de landschappelijke waarden. Daarvoor moeten de historie, de verschillende landschapstypen, de gebruikswaarden, gebiedskenmerken en verwachte ontwikkelingen van de plek in beeld zijn, dit is de basis om te bepalen wat mogelijk is. We hanteren hierbij de zoneringskaart met landschapstypen uit de Visie buitengebied 2.0 die op 2 november 2021 is vastgesteld.
Eersel kent een diversiteit aan landschapstypen en door de jaren heen zijn op basis van die landschapstypen ook kenmerkende functies ontstaan in het buitengebied. Natura 2000 en natuurnetwerk Brabant (NNB) gebieden, Ecologische verbindingszones (EVZ) en de beekdalen en bos en natuur zoals opgenomen in de zoneringskaart uit de Visie buitengebied 2.0 zijn uitsluitingsgebieden voor kleine windturbines (zie zoneringskaart in bijlge 2).
Hieronder worden criteria uitgewerkt die moeten voorkomen dat het landschap ‘verrommelt’ door een grote hoeveelheid initiatieven:
Geen aantasting landschapsstructuur en (grotere) landschapselementen
In het (landschappelijke) inpassingsplan moet beargumenteerd worden waarom het initiatief niet leidt tot een aantasting van de bestaande kernkwaliteiten van het landschap en landschapselementen. Hierbij moet ook rekening worden gehouden met ondersteunende voorzieningen zoals eventuele hekwerken en aansluitkasten.
Aansluiten op ter plaatse voorkomend landschapstype
Het inpassingsplan moet aansluiten bij de schaal en karakter van de bestaande omgeving. Hierbij is maatwerk noodzakelijk, waarbij aansluiting wordt gezocht bij de ter plaatse voorkomende landschapstypen en de hiervoor voorgeschreven landschappelijke inpassing (zie bijlage 1. ‘Landschappelijke inpassing initiatieven in het buitengebied’ uit de Visie buitengebied 2.0).
2.2 Zelfvoorzienend is een leidend principe
Het initiatief is in principe bedoeld en gekoppeld aan de energiebehoefte van de initiatiefnemer. De opwek van energie is daarmee ook niet de primaire functie van het perceel of van de initiatiefnemer. Het initiatief is ondergeschikt aan de hoofdfunctie in oppervlakte, inrichting, gebruik en eventuele bijdrage aan de bedrijfsvoering.
Daar waar initiatiefnemers bezig zijn met het verduurzamen van hun (eigen) energiebehoefte kunnen opwekfaciliteiten helpen. Duurzame opwek wordt gekoppeld aan een andere hoofdfunctie die past op de betreffende locatie. Het initiatief moet hiervoor voldoen aan onderstaande punten:
Het initiatief kent een opwekvermogen dat nooit in meer dan 200% van het eigen verbruik voorziet bij particulieren en 400% bij bedrijven of andere (maatschappelijke) organisaties. Daarbij wordt gekeken naar het eigen gebruik van de initiatiefnemer op de betreffende locatie ten tijde van de aanvraag. Hiervoor dient idealiter gekeken te worden naar het verbruik in de laatste drie jaar voor het initiatief, maar ten minste naar het jaar voordat het initiatief is ingediend. Bij aanwezigheid van meerdere vestigingen of onderdelen van een bedrijf, wordt gekeken naar het onderdeel van het bedrijf (locatie) dat zich in de gemeente Eersel bevindt én fysiek gekoppeld wordt aan de windturbine.
De opwek van energie is niet de primaire functie van het perceel of de initiatiefnemer. Het initiatief is ondergeschikt aan de hoofdfunctie in oppervlakte, inrichting, gebruik of in de bijdrage aan de bedrijfsvoering.
2.3 Participatie is een leidend principe
Ook bij initiatieven voor kleinschalige energieopwek hecht de gemeente Eersel veel belang aan draagvlak bij omwonenden. Hierbij is vroegtijdige afstemming met de directe omgeving van belang. Dit beleidskader is daarmee in lijn met de Omgevingswet.
De gemeente Eersel vindt participatie belangrijk. Door participatie (ook wel omgevingsdialoog genoemd) zorg je ervoor dat alle belangen, meningen, kennis en creativiteit in een vroeg stadium op tafel komen. In Eersel vinden we dat de mate waarin een initiatiefnemer mensen betrekt bij een initiatief in verhouding moet staan tot het effect dat het plan op de omgeving kan hebben. Over het algemeen geldt: hoe groter en uitgebreider een initiatief, hoe belangrijker participatie van inwoners en bedrijven is. Het voeren van een omgevingsdialoog hoeft niet tot gevolg te hebben dat iedereen met het plan of initiatief instemt.
Participatie wordt geregeld door de initiatiefnemer. Om hen hierin te ondersteunen, heeft de gemeente Eersel een handreiking gemaakt die op verzoek wordt gedeeld.
2.4 Een goede ruimtelijke kwaliteit is een leidend principe
We koesteren de huidige ruimtelijke kwaliteit in Eersel. Een initiatief heeft impact op deze kwaliteit maar deze hoeft niet per definitie negatief te zijn.
Een voorwaarde voor een initiatief is dat de impact op de ruimtelijke kwaliteit apart wordt beschreven in een inpassingsplan. Hierbij dient de basis te worden gevonden in Bijlage 1 ‘Landschappelijke inpassing initiatieven in het buitengebied’ uit de Visie buitengebied 2.0. De ruimtelijke kwaliteit mag niet afnemen, waarbij de focus ligt op het eigen perceel of terrein. Indien er bij de beoordeling zorgen bestaan over het effect van dit initiatief op de ruimtelijke kwaliteit buiten het perceel dient de initiatiefnemer in het inpassingsplan te beargumenteren waarom dat niet het geval is of maatregelen op te nemen om de negatieve gevolgen te voorkomen.
Het gehele initiatief dient in overeenstemming te zijn met een beeldkwaliteitsplan als dat op de locatie van toepassing is. Met betrekking tot eventuele hekwerken en lichtbronnen zijn de regels vanuit het bestemmingsplan van toepassing.
2.5 Haalbaarheid is een leidend principe
Initiatieven moeten haalbaar zijn. Dit betekent dat ze vergunbaar moeten zijn maar ook aansluitbaar op het elektriciteitsnet. En dit binnen een afzienbare tijd7. Zoals in de inleiding is aangegeven is de beschikbare netcapaciteit (anno 2023) een uitdaging voor het aansluiten van opwekcapaciteit die niet binnen een kleinverbruik- aansluiting past. Opslag van elektriciteit kan dienen als oplossing wanneer aansluiting op het net niet mogelijk is.
We willen voorkomen dat initiatieven een onnodig lange ruimteclaim leggen op een gebied. Omdat de ruimte schaars is en omdat we op macro niveau kijken naar het maximum aantal initiatieven moet elk initiatief aantonen dat ze binnen afzienbare tijd kunnen starten met de realisatie. Dit betekent aansluiting op het elektriciteitsnet en het hebben van de benodigde vergunningen (incl. eventuele ruimtelijke procedures).
Een initiatief moet binnen één jaar na het principebesluit een aanvraag voor een omgevingsvergunning indienen. Dit kan vooraf niet worden getoetst, maar wordt wel als voorwaarde in het principebesluit opgenomen.
Als een initiatief wordt aangesloten op het elektriciteitsnet vragen we de initiatiefnemer om in het eerste jaar na het principebesluit aannemelijk te maken dat de netbeheerder de installatie gaat aansluiten. Dit doet de initiatiefnemer door een offerte van de netbeheerder te overleggen. Indien een initiatief gebruik maakt van een eigen opslagvoorziening zonder aansluiting op het net, wordt deze eis losgelaten.
2.6 Tijdelijkheid is een leidend principe
De levensduur van een windturbine is gemiddeld rond de 20 jaar (maximaal 25 jaar). Om de tijdelijkheid van de opwekinstallatie te borgen, geldt voor de omgevingsvergunning ook een bepaalde termijn die ten hoogste 25 jaar bedraagt (in overeenstemming met de Interim omgevingsverordening Noord-Brabant artikel 3.41). Voor niet gebouwgebonden turbines gaat het altijd om een tijdelijke functie. Na deze termijn wordt de vóór de verlening van de omgevingsvergunning bestaande toestand hersteld en wordt de opstelling verwijderd.
Aan het eind van de levensduur van een windturbine (maximaal 25 jaar) is de initiatiefnemer verantwoordelijk voor verwijdering van de opwekinstallatie en de bijbehorende werken. Dit gebeurt volgens de op dat moment geldende milieunormen. Bij indiening beschrijft de initiatiefnemer hoe dit wordt geborgd.
2.7 Beoordeling individuele windenergie
Initiatieven voor individuele windenergie worden getoetst aan de hand van de onderstaande checklijst. In de checklijst zijn uitsluitingscriteria opgenomen op basis waarvan een initiatief geen doorgang wordt verleend.
Bij het indienen van een initiatief voor individuele windenergie moet rekening worden gehouden met onderstaande minimale vereisten. Hierbij wordt regelmatig verwezen naar de paragrafen in dit hoofdstuk waar de afwegingscriteria verder zijn uitgewerkt.
Deel 3 Collectieve initiatieven zonne-energie
Het derde deel van dit beleidskader gaat over collectieve initiatieven voor zonne- energiesystemen. Dit gaat om coöperatieve initiatieven die met een zonneveld van maximaal 2 hectare willen bijdragen aan de opwek van duurzame energie in de gemeente Eersel. We noemen hieronder de zes leidende principes van collectieve zonne-energie
en de uitwerking in afwegingscriteria.
3.1 Zoveel mogelijk daken benutten is een leidend principe
In eerste instantie wordt ingezet op het plaatsen van zonnepanelen op daken. Hiermee vindt de opwek dichtbij de eindgebruiker plaats en neemt het geen extra ruimte in.
Des te meer daken worden benut, des te lager de druk op het landschap en de leefomgeving. Om zo efficiënt mogelijk om te gaan met de schaarse ruimte hanteren we de zonneladder zoals die in de Regionale Energie Strategie van de Metropoolregio Eindhoven wordt gehanteerd:
We willen zorgvuldig omgaan met onze ruimte. Om deze reden is de zonneladder ontwikkeld. Uitgangspunt van de zonneladder voor de Regionale Energie Strategie van de Metropoolregio Eindhoven is de voorkeursvolgorde die het Rijk is overeengekomen met decentrale overheden, de landbouwsector, de zonne-energiesector en netbeheerders. We zetten hierbij zoveel mogelijk in op meervoudig ruimtegebruik (zie paragraaf 2.5). De eerste trede gaat daarom uit van plaatsing van zonnepanelen op gebouwen. Daarna op ongebruikte terreinen in bebouwd gebied en pauzelandschappen zoals voormalige stortplaatsen (trede 2) en in bermen van spoor- en autowegen (trede 3). We hebben in onze zonneladder ook aandacht voor zonnevelden in combinatie met andere opgaven en functies (trede 4). Pas daarna kijken we naar mogelijkheden van efficiënte opwek van zonne-energie op landbouwgronden (trede 5), waarbij nadrukkelijk wordt gekeken naar de landschappelijke inpassing en integrale gebiedsontwikkeling.
3.2 Landschap is een leidend principe
Het landschap is het leidend principe voor de locatiebepaling. Bij initiatieven die verandering brengen in het landschap is het van belang om rekening te houden met de landschappelijke waarden. Daarvoor moeten de historie, de verschillende landschapstypen, de gebruikswaarden, gebiedskenmerken en verwachte ontwikkelingen van de plek in beeld zijn, dit is de basis om te bepalen wat mogelijk is. We hanteren hierbij de zoneringskaart met landschapstypen uit de Visie buitengebied 2.0 die op 2 november 2021 is vastgesteld.
Eersel kent een diversiteit aan landschapstypen en door de jaren heen zijn op basis van die landschapstypen ook kenmerkende functies ontstaan in het buitengebied. Natura 2000 en natuurnetwerk Brabant (NNB) gebieden, Ecologische verbindingszones (EVZ), de beekdalen en bos en natuur zoals opgenomen in de zoneringskaart uit de Visie buitengebied 2.0 zijn uitsluitingsgebieden voor collectieve zonne-energie opstellingen (zie zoneringskaart in bijlage 2).
Hieronder worden criteria uitgewerkt die moeten voorkomen dat het landschap ‘verrommelt’ door een grote hoeveelheid initiatieven
Geen aantasting landschapsstructuur en (grotere) landschapselementen
In het (landschappelijke) inpassingsplan moet beargumenteerd worden waarom het initiatief niet leidt tot een aantasting van de bestaande kernkwaliteiten van het landschap en landschapselementen. Hierbij moet ook rekening worden gehouden met ondersteunende voorzieningen zoals eventuele hekwerken en aansluitkasten. Verder verleent de gemeente Eersel geen medewerking aan het kappen of snoeien van bomen om ruimte te maken voor zonnepanelen.
Aansluiten op ter plaatse voorkomend landschapstype
Het inpassingsplan moet aansluiten bij de schaal en karakter van de bestaande omgeving. Hierbij is maatwerk noodzakelijk, waarbij aansluiting wordt gezocht bij de ter plaatse voorkomende landschapstypen en de hiervoor voorgeschreven landschappelijke inpassing (zie bijlage 1. ‘Landschappelijke inpassing initiatieven in het buitengebied’ uit de Visie buitengebied 2.0).
Op basis van de zoneringskaart uit de Visie buitengebied 2.0 en Natura 2000-, NNB-gebieden en Ecologische verbindingszones zijn er uitsluitingsgebieden voor collectieve opwekinstallaties opgenomen (zie zoneringskaart in bijlage 2). In de overige gebieden geldt dat er een minimale onderlinge afstand moet zijn tussen initiatieven van 750 meter (gemeten vanaf de rand van een zonneveld). Bovendien hanteren we een maximum aantal initiatieven van vijf in totaal tot de eerste evaluatie (zie hoofdstuk 8) periode. Deze staat gepland voor eind 2025. Met deze plafondwaardes (het grid en het maximum aantal) voorkomen we verrommeling van ons buitengebied. Immers: elk initiatief an sich kan voldoen aan de uitgangspunten, maar we willen voorkomen dat de hoeveelheid van initiatieven alsnog ons landschap onwenselijk veranderd. Bij de evaluatie wordt bekeken hoe dat zich heeft ontwikkeld en hoe daar na de evaluatie mee omgegaan moet worden.
De maximale hoogte van stellingen voor zonnepanelen is 2 meter tenzij er sprake is van meervoudig ruimtegebruik. De maximale hoogte van de panelen moet hierbij in verhouding staan met de meervoudige functie en de locatie. In het geval van meervoudig ruimtegebruik wordt maatwerk toegepast. De hoogte van de panelen dient mee te worden genomen in de landschappelijke inpassing.
3.3 Participatie is een leidend principe
Bij kleinschalige opwek hecht de gemeente Eersel veel belang aan participatie. Hierbij is vroegtijdige afstemming met de directe omgeving van belang. Het initiatief draagt op deze manier bij aan de participatie in Eersel. Daarnaast moeten collectieve initiatieven voldoen aan het vereiste van lokaal eigendom om zo het draagvlak te vergroten en de omgeving mee te laten profiteren.
De gemeente Eersel vindt participatie belangrijk. Door participatie (ook wel omgevingsdialoog genoemd) zorg je ervoor dat alle belangen, meningen, kennis en creativiteit in een vroeg stadium op tafel komen. In Eersel vinden we dat de mate waarin een initiatiefnemer mensen betrekt bij een initiatief in verhouding moet staan tot het effect dat het plan op de omgeving kan hebben. Over het algemeen geldt: hoe groter en uitgebreider een initiatief, hoe belangrijker participatie van inwoners en bedrijven is. Het voeren van een omgevingsdialoog hoeft niet tot gevolg te hebben dat iedereen met het plan of initiatief instemt.
Participatie wordt geregeld door de initiatiefnemer. Om hen hierin te ondersteunen, heeft de gemeente Eersel een handreiking gemaakt die op verzoek wordt gedeeld.
Naast de omgevingsdialoog moet ook financiële participatie worden opgenomen in het plan. Door middel van financiële participatie kunnen bewoners (financieel) profiteren van de duurzame energieopwek. Financiële participatie kan op meerdere manieren worden ingevuld bijvoorbeeld door het vormen van een omgevingsfonds of door een directe financiële relatie met de lokale initiatiefnemers.
Een collectief initiatief moet de gemeenschap altijd betrekken door middel van lokaal eigendom (bv. via een energiecoöperatie). Met lokaal eigendom bedoelen we in dit kader dat bewoners of ondernemers uit de lokale gemeenschap eigenaar of mede- eigenaar zijn van de opwekinstallatie. Hiermee krijgt de lokale gemeenschap ook zeggenschap over het initiatief en profiteert van de baten van het initiatief..
Hoe de lokale gemeenschap financieel kan participeren moet worden vastgelegd in een participatieplan. Het initiatief dient uit te gaan van een deelname van ten minste 50% Eersels belang en 100% Kempisch belang.
3.4 Meervoudig ruimtegebruik en een goede ruimtelijke kwaliteit is een leidend principe
We koesteren de huidige ruimtelijke kwaliteit in Eersel. Een initiatief heeft impact op deze kwaliteit maar deze hoeft niet per definitie negatief te zijn. Daarnaast is een multifunctionele invulling het uitgangspunt. In het buitengebied is meervoudig ruimtegebruik verplicht, binnen de bebouwde kom levert meervoudig ruimtegebruik meer punten op (zie de beoordelingsmatrix paragraaf 3.7).
De ruimte is schaars en die schaarste mogen we niet zomaar opgeven. Dat betekent dat een initiatief bij voorkeur gecombineerd wordt met andere maatregelen, zoals bijvoorbeeld klimaatmaatregelen, herstel van het landschap en biodiversiteit of bijvoorbeeld mobiliteitsoplossingen. Gedacht kan worden aan overdekte parkeerplaatsen, precisielandbouw, kleinvee, recreatie, waterberging, etc.
Een voorwaarde voor een initiatief is dat de impact op de ruimtelijke kwaliteit apart wordt beschreven in een inpassingsplan. Hierbij dient de basis te worden gevonden in Bijlage 1 ‘Landschappelijke inpassing initiatieven in het buitengebied’ uit de Visie buitengebied 2.0. De ruimtelijke kwaliteit mag niet afnemen, waarbij de focus ligt op het eigen perceel of terrein. Indien er bij de beoordeling zorgen bestaan over het effect van dit initiatief op de ruimtelijke kwaliteit buiten
het perceel dient de initiatiefnemer in het inpassingsplan te beargumenteren waarom dat niet het geval is of maatregelen op te nemen om de negatieve gevolgen te voorkomen.
Langs zichtbare randen, worden zonnepanelen zoveel mogelijk recht uitgelijnd. Door de vorm van het kavel is dit niet altijd mogelijk langs alle randen. De initiatiefnemer moet dan voor grilligere randen kiezen daar waar het niet zichtbaar is of maakt de keuze om niet het volledige terrein te willen benutten, ten behoeve van een nettere opstelling.
Het gehele initiatief dient in overeenstemming te zijn met een beeldkwaliteitsplan als dat op de locatie van toepassing is. Met betrekking tot eventuele hekwerken en lichtbronnen zijn de regels vanuit het bestemmingsplan van toepassing. Daar waar beplanting wordt gebruikt als inpassing moet het hekwerk achter de beplanting uit het zicht worden gepositioneerd.
Zonnepanelen boven parkeerplaatsen8 zijn mogelijk en gelden als meervoudig ruimtegebruik. De hiervoor geldende veiligheidsnormen (constructie/aanrijdbeveiliging) blijven onverminderd van kracht.
3.5 Haalbaarheid is een leidend principe
Initiatieven moeten haalbaar zijn. Dit betekent dat ze vergunbaar moeten zijn maar ook aansluitbaar op het elektriciteitsnet. En dit binnen een afzienbare tijd9. Zoals in de inleiding is aangegeven is de beschikbare netcapaciteit (anno 2023) een uitdaging voor het aansluiten van opwekcapaciteit die niet binnen een kleinverbruikaansluiting past. Opslag van elektriciteit kan dienen als oplossing wanneer aansluiting op het net niet mogelijk is.
We willen voorkomen dat initiatieven een onnodig lange ruimteclaim leggen op een gebied. Omdat de ruimte schaars is en omdat we op macro niveau kijken naar het maximum aantal initiatieven moet elk initiatief aantonen dat ze binnen afzienbare tijd kunnen starten met de realisatie. Dit betekent aansluiting op het elektriciteitsnet en het hebben van de benodigde vergunningen (incl. eventuele ruimtelijke procedures).
Een initiatief moet binnen één jaar na het principebesluit een aanvraag voor een omgevingsvergunning indienen. Dit kan vooraf niet worden getoetst, maar wordt wel als voorwaarde in het principebesluit opgenomen.
Als een initiatief wordt aangesloten op het elektriciteitsnet vragen we de initiatiefnemer om in het eerste jaar na het principebesluit aannemelijk te maken dat de netbeheerder de installatie gaat aansluiten. Dit doet de initiatiefnemer door een offerte van de netbeheerder te overleggen. Indien een initiatief gebruik maakt van een eigen opslagvoorziening zonder aansluiting op het net, wordt deze eis losgelaten.
3.6 Tijdelijkheid is een leidend principe
De levensduur van zonnepanelen is gemiddeld rond de 25 jaar. Om de tijdelijkheid van de opwekinstallatie te borgen, geldt voor de omgevingsvergunning ook een bepaalde termijn die ten hoogste 25 jaar bedraagt (in overeenstemming met de Interim omgevingsverordening Noord-Brabant artikel 3.41). Het gaat dus altijd om een tijdelijke functie. Na deze termijn wordt de vóór de verlening van de omgevingsvergunning bestaande toestand hersteld en wordt de opstelling voor zonne-energie systemen verwijderd.
Na het aflopen van de omgevingsvergunning voor het zonneveld (maximaal 25 jaar) is de initiatiefnemer verantwoordelijk voor verwijdering van de opwekinstallatie en alle bijbehorende werken. Dit gebeurt volgens de op dat moment geldende milieunormen. Bij indiening beschrijft de initiatiefnemer hoe dit wordt geborgd.
3.7 Beoordeling collectieve zonne-energie
Initiatieven worden tijdens de eerste collegevergadering van elk kwartaal getoetst aan de hand van de onderstaande checklijst en beoordelingsmatrix. In de checklijst zijn uitsluitingscriteria opgenomen voor initiatieven op basis waarvan een initiatief geen doorgang wordt verleend. In de beoordelingsmatrix voor collectieve initiatieven is een onderwaarde opgenomen. Een collectief initiatief moet minimaal 65 punten scoren om doorgang te kunnen vinden. Indien de score lager is krijgt de indiener de mogelijkheid om zijn plan te verbeteren.
Wanneer er meerdere initiatieven zijn ingediend die elkaar overlappen binnen 750 meter is de score uit het beoordelingsmatrix leidend. Het initiatief met de hoogste score krijgt de mogelijkheid tot uitvoering. De initiatieven die lager scoren en binnen diezelfde maximale onderlinge toegestane afstand zijn automatisch uitgesloten.
Wanneer een initiatief niet voldoet aan alle eisen kan het college van B&W de initiatiefnemer de mogelijkheid bieden tot verdere uitwerking door kennisgeving van een schriftelijke mededeling. De initiatiefnemer dient binnen één maand na deze uitspraak kenbaar te maken hier gebruik van te maken door middel van een schriftelijke mededeling. De initiatiefnemer heeft de mogelijkheid om één keer een nieuw initiatief in te dienen. Dit nieuw ingediende initiatief wordt uiterlijk twee kwartalen later door het college van B&W beoordeeld. Als het initiatief wederom niet voldoet aan de checklijst is de initiatiefnemer 9 maanden uitgesloten van het indienen van een nieuw initiatief. Wanneer de initiatiefnemer gebruikt maakt van deze eenmalige herkansing wordt het ingediende gebied gereserveerd voor het ingediende initiatief.
Hierbij wordt regelmatig verwezen naar paragrafen van dit hoofdstuk waar de afwegingscriteria verder zijn uitgewerkt.
Deel 4 Initiatieven kleinschalige energieopslag
Kleinschalige energieopslag betreft vrijstaande opslagstations voor het tijdelijk opslaan van duurzame energie, peak-shaving en faciliteren van smart-grids. Het is gekoppeld aan de nieuwe kleinschalige duurzame opweksystemen of gekoppeld aan bestaande duurzame opweksystemen. Inpandige opslagsystemen vallen niet in dit beleidskader maar onder bestaande bouw- en milieuregelgeving.
Batterijen vormen potentieel een oplossing in gebieden waar transportschaarste dreigt en kunnen helpen om vraag en aanbod in balans te brengen. Met een batterij kan opgewekte energie worden opgeslagen om op een later moment beschikbaar te stellen wanneer er meer vraag en/of minder aanbod van duurzame energie is. Zo vindt er een gelijkmatigere levering plaats en is er minder sprake van piekbelasting. Het gebruik van batterijen voor opslag van duurzaam opgewekte energie wordt steeds realistischer omdat de prijzen van batterijen dalen en de energieprijzen stijgen.
Ondanks dat aanvullend beleid nodig is, moedigen we het aan dat initiatiefnemers gebruik maken van batterijen om vraag en aanbod beter in balans te brengen. We staan daarom welwillend tegenover initiatieven die gebruik wensen te maken van batterijen.
We onderscheiden in dit beleidskader twee varianten, te weten: individuele en collectieve opslagsystemen. In de basis is de huidig beschikbare techniek voornamelijk hetzelfde en bestaat dit veelal (anno 2023) uit modulair op te bouwen accu-pakketten ofwel batterijen.
Collectieve systemen: De buurtbatterij
De buurtbatterij moet worden aangesloten op het laagspanningsnet op het laagspanningsnet of het middenspanningsnet. Een initiatiefnemer moet een Aansluiten Transportovereenkomst sluiten met de regionale netbeheerder (Enexis) waarin de voorwaarden voor aansluiting en teruglevering worden geregeld. Voor het leggen van kabels via openbare gronden is verder ook vrijstelling van de Autoriteit Consument en Markt noodzakelijk. Het maken van een koppeling tussen buren onderling is niet toegestaan. De gemeente Eersel is niet voornemens om voor dit soort initiatieven openbare grond te verkopen.
We noemen hieronder kort de vier leidende principes voor opslagsystemen en de uitwerking in afwegingscriteria:
4.1 Landschap is een leidend principe
Het landschap is het leidend principe voor de locatiebepaling. Bij initiatieven die verandering brengen in het landschap is het van belang om rekening te houden met de landschappelijke waarden. Daarvoor moeten de historie, de verschillende landschapstypen, de gebruikswaarden, gebiedskenmerken en verwachte ontwikkelingen van de plek in beeld zijn, dit is de basis om te bepalen wat mogelijk is. We hanteren hierbij de zoneringskaart met gebiedsindeling uit de Visie buitengebied 2.0 die op 2 november 2021 is vastgesteld.
Eersel kent een diversiteit aan landschapstypen en door de jaren heen zijn op basis van die landschapstypen ook kenmerkende functies ontstaan in het buitengebied. Natura 2000 en natuurnetwerk Brabant (NNB) gebieden, Ecologische verbindingszones (EVZ) en de beekdalen en bos en natuur zoals opgenomen in de zoneringskaart uit de Visie buitengebied 2.0 zijn uitsluitingsgebieden voor individuele opwekinstallaties (zie rode gebieden van de zoneringskaart in bijlage 2).
Hieronder worden criteria uitgewerkt die moeten voorkomen dat het landschap ‘verrommelt’ door een grote hoeveelheid initiatieven:
Geen aantasting landschapsstructuur en (grotere) landschapselementen
In het (landschappelijke) inpassingsplan moet beargumenteerd worden waarom het initiatief niet leidt tot een aantasting van de bestaande kernkwaliteiten van het landschap en
landschapselementen. Hierbij moet ook rekening worden gehouden met ondersteunende voorzieningen zoals eventuele hekwerken en aansluitkasten.
Aansluiten op ter plaatse voorkomend landschapstype
Het landschappelijke inpassingsplan moet aansluiten bij de schaal en karakter van de bestaande omgeving. Hierbij is maatwerk noodzakelijk, waarbij aansluiting wordt gezocht bij de ter plaatse voorkomende landschapstypen en de hiervoor voorgeschreven landschappelijke inpassing (zie Bijlage 1. ‘Landschappelijke inpassing initiatieven in het buitengebied’ uit de Visie buitengebied 2.0).
4.2 Ruimtelijke inpasbaarheid is een leidend principe
We volgen voor de plaatsing van de batterij de voorwaarden voor de plaatsing van kleinschalige opweksystemen. We willen hiermee voorkomen dat er in het zicht zeecontainers met batterijen worden geplaatst, maar zorgen dat er wordt gezocht naar oplossingen die uit het zicht onttrokken zijn. Denk bijvoorbeeld aan batterijcapaciteit onder de zonnepanelen of onder het maaiveld.
Voorbeeld van een onwenselijke situatie.
de oppervlakte niet meer dan 15 m2,
mag de voorziening vergunningsvrij worden gerealiseerd en worden er geen eisen gesteld aan het uiterlijk hiervan. Wel kan de gemeente (eventueel) achteraf handhavend optreden indien de voorzieningen in ernstige mate in strijd met redelijke eisen van welstand zijn gerealiseerd.
4.3 Veiligheid is een leidend principe
Een initiatiefnemer moet de veiligheidsrichtlijn voor energieopslag systemen in acht nemen. Deze richtlijn bevat eisen met betrekking tot constructie, plaatsing en onderhoud. Op dit moment is het zo (anno 2023) dat de veiligheidsregio’s advies uitbrengen ten aanzien van batterijen. Het gaat daarbij met name om mogelijke gifdampen en brandgevaar in relatie tot de hoeveelheid brandbare stof. De grotere batterijen zullen daarom aan strengere eisen moeten voldoen. De gemeente neemt het advies van de veiligheidsregio over.
Sociale- en verkeersveiligheid
In sommige gevallen kan het realiseren van kleine gebouwen in of bij de openbare ruimte leiden tot overlastsituaties. In andere gevallen kan het zo zijn dat kleine gebouwen een obstakel vormen in het zicht (bijvoorbeeld bij wegen/ oversteekplaatsen). Ook om deze redenen zal een initiatief in de kernen altijd maatwerk vereisen waarvoor een apart traject voor gevolgd dient te worden.
4.4 Participatie is een leidend principe
Opslagsystemen zijn een nieuwe toevoeging in de buitenruimte. Daarvoor is draagvlak gewenst.
De gemeente Eersel vindt participatie belangrijk. Door participatie (ook wel omgevingsdialoog genoemd) zorg je ervoor dat alle belangen, meningen, kennis en creativiteit in een vroeg stadium op tafel komen. In Eersel vinden we dat de mate waarin een initiatiefnemer mensen betrekt bij een initiatief in verhouding moet staan tot het effect dat het plan op de omgeving kan hebben. Over het algemeen geldt: hoe groter en uitgebreider een initiatief, hoe belangrijker participatie van inwoners en bedrijven is. Het voeren van een omgevingsdialoog hoeft niet tot gevolg te hebben dat iedereen met het plan of initiatief instemt.
Participatie wordt geregeld door de initiatiefnemer. Om hen hierin te ondersteunen, heeft de gemeente Eersel een handreiking gemaakt die op verzoek wordt gedeeld.
Een collectief initiatief moet de gemeenschap altijd betrekken door middel van lokaal eigendom. Met lokaal eigendom bedoelen we in dit kader bewoners of ondernemers uit de directe buurt.
4.5 Beoordeling collectieve opslag
Bij het indienen van een initiatief voor collectieve opslag moet rekening worden gehouden met onderstaande minimale vereisten:
Naast batterijen is waterstof een techniek die sterk in de belangstelling staat. Waterstof is geen bron van energie maar kan worden ingezet als middel om energie op te slaan en te transporten. Waterstof wordt momenteel voornamelijk gebruikt in industrie. In potentie kan het in de toekomst worden gebruikt als brandstof in de mobiliteit (denk aan vliegtuigen, zeeschepen, binnenvaart) en het verwarmen van gebouwen. Maar op dit moment is de productie van waterstof veelal nog te duur om dit op grote schaal mogelijk te maken. Waterstof is geschikter voor sommige toepassingen dan voor andere. Om dit te prioriteren is de waterstofladder opgesteld10.
Als gemeente staan we welwillend tegenover initiatieven die gebruik willen maken van waterstof. Dit heeft als bijkomend voordeel dat het elektriciteitsnet hiermee kan worden ontlast en het een bijdrage kan leveren om de problemen op het gebied van netcongestie op te lossen. De beoordeling van dit soort initiatieven vindt plaats met bestaande beleids-, wet- en regelgeving aangaande bouwwerken in het landschap. Dit betekent dat ook voor waterstof moet worden gezocht naar oplossingen waarbij de omzetting veelal onder of op kleine schaal naast zonnepanelen zelf plaatsvindt en niet in grote industriële installaties naast een zonnepark.
Gezien het prille stadium waar waterstof in zit en het feit dat dit binnen de huidige wet- en regelgeving al geregeld is, worden er in dit beleidskader voor dit soort initiatieven geen nieuwe leidende principes opgenomen.
Deel 5 • Het beleidskader in relatie tot de VAB locaties
De verwachting is dat de komende tijd veel agrariërs zullen stoppen als gevolg van gewijzigde wet- en regelgeving of het niet hebben van een bedrijfsopvolger. Deze agrariërs gaan op zoek naar een nieuwe invulling voor de Vrijkomende of Vrijgekomen Agrarische Bedrijfsbebouwing (VAB). Een zonnepark kan overwogen worden als invulling van een VAB-locatie11. Dit betreft altijd maatwerk omdat het erg afhankelijk is van de locatie. Er zijn voorwaarden waar in ieder geval aan voldaan moet worden:
Deel 6 Evaluatie en monitoring
Het beleidskader voor kleinschalige elektriciteitsopwek en -opslag wordt continu gemonitord en periodiek geëvalueerd om te beoordelen of initiatieven hiermee effectief worden getoetst.
Het eerste evaluatiemoment zal plaatsvinden nadat vijf initiatieven zijn getoetst en uiterlijk in 2025.
Indien uit de evaluatie blijkt dat het beleidskader moet worden bijgesteld zal een nieuwe versie van het beleidskader aan uw raad worden voorgelegd. Tot die tijd blijft het huidige beleid van toepassing.
Initiatiefnemers die vinden dat dit beleidskader voor hun initiatief een onbedoeld gevolg heeft kunnen een beroep doen op de hardheidsclausule.
De initiatiefnemer vraagt de gemeente Eersel dan om af te wijken van de regels die in dit beleidskader staan. De hardheidsclausule kan alleen in bepaalde uitzonderlijke situaties een oplossing bieden. Het beroep op de hardheidsclausule kan alleen worden gedaan indien een bepalen in dit beleidskader onbillijke gevolgen heeft, waarbij het college van B&W het bevoegde gezag is voor het beoordelen van dergelijke verzoeken. Tegen dit besluit is geen bezwaar of beroep mogelijk.
De hardheidsclausule is niet van toepassing op onderdelen die geregeld zijn in wet- en regelgeving buiten dit beleidskader, zoals bijvoorbeeld het Bouwbesluit, de milieuwetgeving of de wet op de Ruimtelijke Ordening.