Organisatie | Ridderkerk |
---|---|
Organisatietype | Gemeente |
Officiële naam regeling | Nota Gezondheidsbeleid Ridderkerk 2021-2025 |
Citeertitel | |
Vastgesteld door | gemeenteraad |
Onderwerp | algemeen |
Eigen onderwerp | |
Externe bijlagen | Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 |
Geen
Onbekend
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
---|---|---|---|---|---|
15-10-2021 | nieuwe regeling | 16-09-2021 |
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft op 25 mei 2020 de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid 2020-2024 bekend gemaakt. Vervolgens heeft de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) regio Rotterdam-Rijnmond (GGD-RR), in samenwerking met de gemeenten, het ‘Actieplan Samenwerken aan Preventie’ ontwikkeld. Het Regionaal ‘Actieplan Samenwerken aan Preventie’ is in oktober 2020 vastgesteld. De gemeenten zijn wettelijk verplicht het lokale gezondheidsbeleid vast te stellen en de landelijke prioriteiten te vertalen naar de lokale situatie.
Alle landelijke prioriteiten op het gebied van publieke gezondheid, zoals benoemd in de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid 2020-2024, zijn al opgenomen in de Nota Integraal Beleid Sociaal Domein 2021 (Nota IBSD). De aanpak “verkleinen gezondheidsachterstanden”, de “vervolgaanpak ter voorkoming en bestrijding van alcohol- en drugsgebruik” en het thema “gezondheid in de fysieke en sociale leefomgeving” dienen volgens de Nota IBSD te worden uitgewerkt in de Nota Gezondheidsbeleid 2021-2025.
Op basis van de landelijke prioriteiten in de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid 2020-2024, de bovenstaande drie speerpunten en een inventarisatie van de bestaande beleidsplannen1 is er gekozen voor drie speerpunten in de Nota Gezondheidsbeleid Ridderkerk 2021-2025 (hierna: Nota Gezondheidsbeleid):
Verder wordt in de Nota Gezondheidsbeleid beschreven hoe de wettelijk basistaken van de gemeente op het gebied van Publieke Gezondheid worden uitgevoerd.
Er wordt per speerpunt aangeven welke interventies worden gedaan.
Naast deze Nota Gezondheidsbeleid wordt een Nota Gezonde Leefstijl ontwikkeld. De Nota Gezondheidsbeleid en Nota Gezonde Leefstijl sluiten goed op elkaar aan. In de Nota Gezonde Leefstijl wordt aandacht besteed aan o.a. gezonde voeding, sport, bewegen en roken.
In de Nota Gezondheidsbeleid zijn kwantitatieve gegevens opgenomen over o.a. de gezondheid van de Ridderkerkse inwoners. Deze gegevens zijn gebaseerd op onder meer:
1.2.2.Beleving algehele gezondheid
De beleving van de algehele gezondheid is in Ridderkerk goed. Inwoners van de gemeente Ridderkerk geven in 2020 voor hun gezondheid gemiddeld het rapportcijfer 7,70 (bij een score 1-10). Dit cijfer ligt hoger dan in gemeenten met een vergelijkbaar welzijnsprofiel.2
Figuur 1-Beleving algeheel gezondheid 2020 (Bron: waarstaatjegemeente.nl)
In 2020 is Nederland en dus ook onze gemeente getroffen door het coronavirus, hierdoor is er veel aandacht gekomen voor volksgezondheid en voor de impact die deze crisis heeft op de gezondheid van mensen, zoals:
Op 11 maart 2021 is een online bijeenkomst georganiseerd met de partners om van gedachten te wisselen over o.a. de gevolgen van corona op de publieke gezondheid (bijlage 4). Deze input van de partners is verwerkt in de Nota Gezondheidsbeleid.
Vanuit het Rijksbeleid zijn er een aantal zaken waar wij rekening mee dienen te houden bij de ontwikkeling van het lokale beleid. Dit zijn bijvoorbeeld:
Uitvoering van het gezondheidsbeleid in de huidige wetgeving (AVG). Deze wetgeving zorgt ervoor dat de gemeente en partners beperkt zijn in de uitwisseling van gegevens tussen de uitvoering van de verschillende wettelijke kaders. Op het punt van gegevensuitwisseling volgt de gemeente de landelijke ontwikkelingen op de voet. Door middel van de Wet aanpak meervoudige problematiek Sociaal Domein (Wams) kan de uitwisseling van persoonsgegevens binnen het Sociaal Domein geregeld en gefaciliteerd worden op een integrale manier. Deze wet voorziet in een uitgebreide aanpassing van de Wmo 2015, en een korte verwijzing naar de Jeugdwet, de Participatiewet en de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening.
Deze Nota is als volgt opgebouwd:
In hoofdstuk 2 worden de wettelijk basistaken van de gemeente op het gebied van publieke gezondheid beschreven.
In hoofdstuk 3 brengen wij naar voren hoe wij het gezondheidsbeleid gaan aanpakken en wat de participatiekaders zijn met betrekking tot het ontwikkelen en het uitvoeren van de Nota.
In hoofdstuk 4, 5 en 6 wordt ingegaan op de drie inhoudelijke speerpunten in de Nota:
Via een participatietraject hebben de partners input geleverd (bijlage 4). Dit is gedaan aan de hand van drie themasessie met de partners: “Verkleinen gezondheidsachterstanden”, “Vitaal & Gezond”, en “Gezondheid in de fysieke en sociale omgeving”. Daarna is de Conceptnota ter inspraak voorgelegd aan de maatschappelijke partners.
Er is een inventarisatie gemaakt van de aandachtpunten om de doelstellingen te realiseren. Voor alle de drie speerpunten wordt aangegeven hoe het gezondheidsbeleid zich tot (bestaande) lokale beleidsplannen en projecten verhoudt.
Tot slot wordt in hoofdstuk 7 ingegaan op de monitoring en evaluatie van de Nota Gezondheidsbeleid.
2.1.Wettelijke taken van op het gebied van gezondheidsbescherming, gezondheidsbevordering en ziektepreventie
Volgens de Wet publieke gezondheid hebben gemeenten verschillende wettelijke taken op het gebied van volksgezondheid. De belangrijkste doelstellingen zijn: het bieden van een evenwichtig productenaanbod gericht op lokale problematiek en het verbeteren van de volksgezondheid van de bevolking. Om uitvoering te geven aan deze wettelijke taken dragen de colleges van burgemeester en wethouders via een gemeenschappelijke regeling zorg voor de instelling en instandhouding van een regionale gezondheidsdienst in die regio. De afkorting GGD staat dan ook voor Gemeentelijke Gezondheidsdienst.
GGD Rotterdam-Rijnmond (GGD-RR) is een van de grootste GGD’s van Nederland. De GGD-RR richt zich op alle Rotterdammers en de inwoners van veertien omliggende gemeenten. Het werkgebied bestaat uit de gemeenten: Albrandswaard, Barendrecht, Brielle, Capelle aan den IJssel, Goeree-Overflakkee, Hellevoetsluis, Krimpen aan den IJssel, Lansingerland, Maassluis, Nissewaard, Ridderkerk, Rotterdam, Schiedam, Vlaardingen en Westvoorne.
De GGD-RR staat onder leiding van een directeur publieke gezondheid, die wordt benoemd door het algemeen bestuur van de gemeentelijke gezondheidsdienst in overeenstemming met het bestuur van de veiligheidsregio. De wethouder Volksgezondheid van elke regiogemeente maakt deel uit van het algemeen bestuur van de GGD-RR. Ook op ambtelijk niveau is maandelijks overleg met de regiogemeenten, de GGD en Pharos. In deze overleggen wordt kennis uitgewisseld en ervaringen gedeeld.
Eén van de basistaken van de GGD is het voorkomen van ziektes en andere problemen door de bestrijding van infectieziekten, het (laten) doen van onderzoek naar de gezondheidssituatie van de inwoners, het bevorderen van psychosociale hulp bij rampen, het bevorderen van preventieprogramma's en het uitvoeren van inspectie op kindercentra. De GGD’s stonden in 2020 voornamelijk in de belangstelling door hun rol in de bestrijding en het opsporen van het coronavirus, wat ook onder de taak infectieziektebestrijding valt.
In samenwerking met de GGD-RR zet de gemeente in op verschillende onderwerpen die bijdragen aan het verbeteren van de volksgezondheid in onze gemeente, zoals:
In de komende jaren wordt een nieuwe meerjarenbegroting voor het basistakenpakket voor de GGD- RR opgesteld. De GGD-RR is inmiddels gestart met het visietraject GGD 3.0 ter voorbereiding op de meerjarenbegroting vanaf 2023. In dit traject wordt de koers van de GGD-RR voor de toekomst bepaald.
2.2.Wettelijke taken op het gebied van de Jeugdgezondheidszorg
Sinds 2011 worden de wettelijk vastgelegde basistaken op het gebied van de Jeugdgezondheidszorg uitgevoerd door Stichting Centrum Jeugd en Gezin (CJG) Rijnmond. Sturing op deze organisatie gebeurt via de Raad voor het Publiek Belang waarin ook de wethouder Volksgezondheid en Jeugdzorg zit.
CJG Rijnmond is verantwoordelijk voor de uitvoering van de jeugdgezondheidszorg tot 18 jaar, volgt de ontwikkeling van het kind en onderzoekt hoe het gaat met de gezondheid. Ook voeren ze het Rijksvaccinatieprogramma uit.
Het CJG is dé plek waar ouders, verzorgers, kinderen en jongeren terecht kunnen met vragen over gezondheid, opvoeden, opgroeien en verzorging. Preventie is de basis van de dienstverlening. Ze bevorderen dat kinderen gezond en veilig kunnen opgroeien. Ze sluiten daarbij zoveel mogelijk aan op de leefwereld van kinderen en hun ouders/verzorgers.
Mentale druk op het dagelijkse leven van jongeren neemt in 2021 toe als gevolg van de coronamaatregelen. Het CJG signaleert veel stress en somberheid bij kinderen en jongeren. Kinderen in een stabiele thuissituatie doen het goed, maar in een minder stabiele omgeving ontstaan meer problemen. Het CJG verzorgt regelmatig overbruggingszorg als gevolg van wachtlijsten bij de wijkteams. Het CJG geeft ouders/ gezinnen advies hoe om te gaan met deze problematieken.
Verder is het CJG een belangrijke samenwerkingspartner voor de gemeente en de scholen om Ridderkerkse jongeren vitaal en gezond te laten opgroeien.
In het beleid staan gezond en vitaal leven centraal. Er wordt bijvoorbeeld gefocust op het versterken van de mentale gezondheid en een afname van het gevoel van stress. Dit zijn namelijk belangrijke randvoorwaarden om mensen te stimuleren om gezond te leven. Dit geldt niet alleen voor kwetsbare doelgroepen, maar voor iedereen. Ook mensen met een hoge sociaaleconomische status (SES) kunnen in situaties terecht komen waarin hun zelfredzaamheid ontoereikend is en zij mentale problemen ervaren. Het heeft dus niet alleen te maken met voldoende intelligentie of kennis, maar ook met het vermogen om om te kunnen gaan met tegenslagen.
Mensen zijn in beginsel zelf verantwoordelijk voor een gezond en vitaal leven. Toch is het voor een deel van de mensen niet mogelijk om hier zelf voor te zorgen en om dagelijkse verleidingen te weerstaan. Hoewel zij de juiste kennis hebben leidt dit niet automatisch tot de juiste daden. Om deze reden moet in het beleid zoveel mogelijk rekening worden houden met de verschillen tussen mensen op het gebied van mentaal- en doenvermogen.3
Ridderkerk wil de komende jaren samen met partners en inwoners verder bouwen aan een krachtige, inclusieve samenleving. Waar iedereen zich naar vermogen kan ontwikkelen, inwoners zich verbonden voelen met elkaar en hun weg weten te vinden.
De Nota Gezondheidsbeleid sluit aan bij de Nota IBSD. De Nota Gezondheidsbeleid gaat in op bepaalde thema’s en interventies die iedere inwoner kan raken. Denk aan bijvoorbeeld eenzaamheid en depressie. De aanpak in de Nota Gezondheidsbeleid richt zich op iedere inwoner; ongeacht factoren als seksuele voorkeur, gender, leeftijd, religie, etniciteit, beperking etc.
In alle beleidsplannen wordt rekening gehouden met aspecten die voor mensen met sociale, psychische of fysieke beperkingen van belang zijn. Dit is verbonden aan de (concept) lokale Inclusie Agenda Ridderkerk. Er wordt bijvoorbeeld aandacht besteed aan toegankelijke gezondheidszorg voor mensen met een beperking.
3.3.Positieve gezondheid en eigenkracht inwoners
Er wordt gekeken wat de mensen zelf kunnen doen ter bevordering van positieve gezondheid in hun leven en hun leefomgeving /wijk. In onze aanpak willen wij de hulpvrager niet meteen benaderen als ‘zorgconsument’.
Uitgangspunt van het beleid is om het vermogen van mensen te versterken om zich aan te passen en sturing te blijven houden over het eigen leven, ondanks ziekten of beperkingen.
Het is van belang om integraal te kijken naar de gezondheidsproblematieken van inwoners. Hierbij gaat het vooral om de mogelijkheid (zelfstandig) te blijven functioneren.
Wij willen inzetten op preventie door te investeren in activiteiten op het gebied van bijvoorbeeld gezondheid en welzijn ter voorkoming van problematiek en het ontstaan van zorg- en hulpvragen.
De aandacht gaat daarbij ook naar zaken die een grote ziektelast en sterfte veroorzaken: ongezonde leefstijl, verslavingen, schulden, armoede, laaggeletterdheid en ongezond milieu etc. Het meeste effect is te verwachten van interventies tijdens de eerste levensfasen (bv. kansrijke start), preventieve interventies, gericht op factoren die positief van invloed zijn op gezondheid.
In de Nota Gezondheidsbeleid staan de inwoners centraal. Om de inwoners te betrekken bij de Nota gezondheidsbeleid zijn belangrijke ontwikkelingen/ thema’s uit de volgende bronnen gebruikt:
De gemeenteraad is op belangrijke momenten gedurende het proces betrokken. Zo werden de leden van de Commissie Samen leven in de gelegenheid gesteld om input te geven voor de Conceptnota Gezondheidsbeleid in de vergadering van 9 juni 2021.
De Nota Gezondheidsbeleid is in samenwerking met een breed palet van onze maatschappelijke partners ontwikkeld. Op 11 maart 2021 is een online bijeenkomst georganiseerd om input op te halen bij de maatschappelijke partners rondom de drie speerpunten. Er zijn diverse maatschappelijke organisaties uitgenodigd voor de online bijeenkomst van 11 maart. De aanwezigen in de bijeenkomt waren o.a. Stichting Facet Ridderkerk, het Maatschappelijk Burgerplatform Ridderkerk (MBR), Stichting Centrum Jeugd en Gezin (CJG) Rijnmond, De Bibliotheek AanZet, Voedselbank Ridderkerk, Interkerkelijk Diaconaal Beraad (IDB), Stichting Integratie, Vluchtelingenwerk, Pameijer, Vink Psychologisch Centrum.
Verder is de Conceptnota Gezondheidsbeleid ter inspraak voorgelegd aan onze maatschappelijke partners. Denk aan huisartsen, scholen, sportscholen, de regionaal opererende organisaties waaronder Pharos, de zorgverzekeraars (CZ, Zilveren Kruis, Menzis Zorgverzekering), de GGD-RR etc.
De GGD-RR en Stichting Facet Ridderkerk hebben schriftelijk gereageerd op de Conceptnota Gezondheidsbeleid. Dit advies is verwerkt in de Nota Gezondheidsbeleid.
Verder heeft het MBR op eigen initiatief een advies uitgebracht op 3 juni 2021.
De gemeente bepaalt samen met de partners de lokale speerpunten. Vervolgens vervult de gemeente de rol van regisseur en zorgt ervoor dat acties van het gezondheidsbeleid worden uitgevoerd. De gemeente bevordert samenwerking tussen maatschappelijke partners op het gebied van publieke gezondheid.
Het uitvoeren van het gezondheidsbeleid vraagt om maatwerk. Wij werken samen met verschillende domeinen om gezondheidsproblemen gezamenlijk aan te pakken. Sommige acties van de Nota Gezondheidsbeleid worden geïntegreerd in de bestaande opdrachten/ productafspraken van de samenwerkingspartners.
De Nota Gezondheidsbeleid is een aanvulling op de Nota IBSD. Om de Nota IBSD goed uit te voeren gaan wij met opgave tafels werken. De acties en thema’s uit deze nota worden daarin meegenomen.
4. Verkleinen gezondheidsachterstanden
Wie een hoge opleiding en/of hoog inkomen heeft, leeft gemiddeld langer en in betere gezondheid. "Gezondheidsachterstanden hangen samen met langdurige en complexe sociale problemen, zoals werkloosheid, een laag inkomen, schulden of een ongezonde leefomgeving", schrijft de Raad voor de Volksgezondheid & Samenleving (RVS) in haar rapport.4
Virussen en ziektes raken de gezondheid van mensen met een lage SES harder. Een goed voorbeeld is dat mensen met een lage SES vaker besmet worden met het Covid-19 virus.5
Gelijke kansen in de eerste leven fase
Gelijke kansen in de eerste leven fase kan leiden tot minder gezondheidsachterstanden. Jongeren uit gezinnen die moeilijk rondkomen of geen goede relatie met hun ouders hebben, beoordelen hun gezondheid minder vaak goed.6
Basisvaardigheden (taal, rekenen en digitale vaardigheden)
In onderzoek is aangetoond dat onvoldoende beheersing van de basisvaardigheden een directe relatie heeft met een slechtere gezondheid. “Laaggeletterden zijn over het algemeen slechter af wat hun gezondheid betreft: zij hebben o.a. een slechtere fysieke en mentale gezondheid, een grotere kans om eerder te sterven, zijn minder goed in staat tot zelfmanagement en hebben een minder gezonde leefstijl. Ook maken zij meer gebruik van ziekenhuis- en huisartsenzorg en minder van preventieve zorg. Belangrijke focuspunten ter verbetering zijn preventie en leefstijl”.7
Zonder goede beheersing van de basisvaardigheden is het moeilijker voor mensen om zichzelf te ontwikkelen en volledig te kunnen participeren in de samenleving.
Meerdere factoren kunnen laaggeletterdheid veroorzaken:
Dit houdt in dat laaggeletterdheid, armoede, werkloosheid, schulden, depressie en eenzaamheid gezondheidsproblematieken vergroten. Tegelijkertijd veroorzaken die gezondheidsproblematieken weer andere problematieken zoals armoede. Zo werd in de bijeenkomst gezondheidsbeleid aangegeven dat sommige mensen met schuldenproblematiek niet voldoende financiële middelen hebben om gezond te eten. Dit kan het risico vergroten dat men ongezonder gaat leven.
De doelstellingen waaraan wij gaan werken zijn als volgt:
In samenwerking met onze partners gaan wij de komende jaren inzetten op onderstaande interventies (zie volgende pagina). Op veel aandachtsgebieden vinden al interventies plaats. Deze zetten we voort.
Waarom inzet op een kansrijke start? De eerste 1.000 dagen van een kinderleven – van de conceptie tot circa 2 jaar oud – zijn cruciaal voor een goede start. Helaas heeft 14% van de kinderen geen goede start bij de geboorte. Veel kinderen tot 2 jaar zijn kwetsbaar door risicofactoren die hun ontwikkeling negatief kunnen beïnvloeden. Zij hebben minder kansen om zich optimaal te ontwikkelen, waardoor zij hun leven beginnen met een achterstand. De lokale coalitie Kansrijke Start heeft daarom als ambitie een kansrijke start aan elk kind in Ridderkerk te geven; met bijzondere aandacht aan kwetsbaren. Lokale coalitie Kansrijke Start is gestart. Dinsdag 23 maart 2021 is het officiële startmoment geweest van de lokale coalitie Kansrijke Start Ridderkerk. Alle kinderen verdienen het om gezond ter wereld te komen en een goede start te hebben, zodat zij de kans krijgen zich optimaal te ontwikkelen. Om die reden is in Ridderkerk een lokale coalitie Kansrijke Start opgericht in 2021. De gemeente Ridderkerk is projectleider. Deelnemers aan deze coalitie zijn Verloskundigenpraktijk Nieuw Leven, Verloskundigenpraktijk Ridderkerk, Kraamzorg Rotterdam, Kraamzorg de Eilanden, CJG Rijnmond en de gemeente Ridderkerk (o.a. de wijkteams). Signaleren is de eerste belangrijke stap, bijvoorbeeld met behulp van een signaleringsinstrument. Daarnaast is het belangrijk dat professionals elkaar weten te vinden. Er is in kaart gebracht wat er allemaal al gedaan wordt in Ridderkerk en er komt een contactpersoon Geboortezorg die verbindingen kan leggen en professionals kan helpen als zij niet weten naar wie ze (potentiële) ouders kunnen verwijzen. Zo wordt de samenwerking geoptimaliseerd. Wij ondersteunen en begeleiden daarnaast (aanstaande) ouders zoveel mogelijk in hun rol als ouder, in het bijzonder kwetsbare zwangere vrouwen en ouders die grote onzekerheid ervaren in hun ouderschap. Bijvoorbeeld door het bieden van extra huisbezoeken, voorlichting of individuele Shantala babymassage. |
|
Via Vet Gezond maken wij de plekken waar kinderen veel komen, zoals thuis, op school of op hun sportvereniging gezonder en stimuleren wij ze om meer te bewegen en gezonder te eten. Zo maken wij gezond opgroeien de normaalste zaak van de wereld. Samen met Stichting Facet Ridderkerk rollen wij het programma verder uit en hebben daarbij ook aandacht voor volwassen en minima. Wij informeren ouders over gezond leven om zo binnen gezinnen een gedragsverandering mogelijk te maken.9 |
Wij zetten in op een preventief gezondheids- en leefstijlprogramma met als doel om senioren fit en vitaal te houden. Een goed voorbeeld is “Ridderkerk langer gezond” dat door Stichting Facet Ridderkerk wordt georganiseerd. Dit programma draagt bij aan sociale, fysieke en mentale gezondheid onder senioren. Er wordt gewerkt aan de hand van de volgende thema’s die een algemeen voorlichtingsdeel kennen en een meer op maatwerk gericht deel waarin meer de diepte ingegaan wordt:
|
De gemeente heeft diverse inkomensregelingen en meedoen-regelingen tot de beschikking om financiële belemmeringen voor inwoners met een kleine beurs zoveel mogelijk weg te nemen. Binnen het “Minimabeleid en Plan Schuldhulpverlening 2020 tot 2024” wordt meer ingezet op vroeg signalering en preventie. Speciale aandacht is er voor laaggeletterden, verstandelijk beperkten, werkende armen en kleine zelfstandigen. Van belang is het om samenwerking tussen organisaties te intensiveren zodat laaggeletterdheid steeds meer wordt gesignaleerd en de signalen worden opgevolgd. Onze cliënten die moeite hebben met rondkomen worden steeds beter gewezen op de landelijke/ regionale regelingen. Bij de aanvraag van de uitkering worden de inwoners gewezen op de regelingen. Ook wordt er getoetst of de inwoner de voorzieningen ontvangt waar hij/ zij recht op heeft. Sociaal, juridisch en financieële dienstverlening door Bureau Sociaal Raadlieden (BSR) levert hierin al een belangrijke bijdrage. Er is een effectenmeting in Ridderkerk gestart. Met deze meting wordt bijgehouden welke ‘voorzieningen’ de doelgroep van BSR misloopt. Door dit te signaleren kunnen problematische schulden worden voorkomen of verminderd. |
Conform de Nota IBSD en het “Plan extra inzet ter voorkoming van problematische schulden gemeente Ridderkerk 2021” gaan wij een pilot “opkopen schulden van jongeren” starten. |
Er werd in de bijeenkomst gezondheidsbeleid aangegeven dat het goed is om de samenwerking tussen zorg- en werkdomeinen te blijven faciliteren zodat meer mensen kunnen aansluiten of participeren in de maatschappij. Met de juiste begeleiding kunnen deze mensen geactiveerd worden om weer deel te nemen aan de arbeidsmarkt. In de Nota IBSD zijn de kaders m.b.t. dit onderwerp vastgesteld. Wij blijven binnen deze kaders. |
Statushouders zijn soms niet in staat om genoeg aandacht te besteden aan hun gezondheid, omdat zij nog te maken hebben met effecten van negatieve gebeurtenissen in hun land van herkomst. Door deze mensen te begeleiden naar meer zelfredzaamheid en meer gezondheid, wordt er minder de nadruk op het ‘moeten’ gelegd. Er wordt juist meer aandacht besteed aan de motivering en de randvoorwaarden om bijvoorbeeld basisvaardigheden te ontwikkelen en het verkleinen van mentale druk/ stress bij deze mensen. Wij adviseren organisaties, die met statushouders werken, “rolmodellen” te zoeken die succesvol zijn geïntegreerd in de Nederlandse samenleving. Deze mensen kennen de cultuur en de taal van de nieuwkomers beter. Ze kunnen de statushouders makkelijker wegwijs maken in het inburgerings- en participatietraject. De nieuwe Wet inburgering treedt definitief per 1 januari 2022 in werking. De gemeente zal verantwoordelijk zijn voor de implementatie nieuwe wet Inburgering. Er wordt gekeken of er meer aandacht kan worden besteed aan de basisvaardigheden in het inburgeringtraject. |
Het is van belang om meer bewustwording te creëren bij de organisaties in het sociaal domein en de gezondheidszorg over de relatie tussen basisvaardigheden en gezondheid. Advies is om de organisaties meer samen te laten werken rondom het bereiken, informeren en goed doorverwijzen van de inwoners op het gebied van gezondheidsvraagstukken en het (verder) ontwikkelen van passend aanbod. Ook is het van belang om de communicatie aan te laten sluiten bij de achtergrond en belevingswereld van de mensen. Dit kan onder andere via voorlichting aan professionals, specifieke cursussen en workshops voor mensen en door het uitbrengen van speciale folders gericht op deze mensen. Wij besteden in onze aanpak aandacht aan zowel Ridderkerkers geboren in Nederland die laaggeletterd zijn als nieuwe Ridderkerkers die niet in Nederland zijn geboren en een taalachterstand hebben. |
De volgende kaders zijn in de Nota IBSD vastgesteld:
|
“Druk op het dagelijks leven bij jeugd en volwassenen” is een van de vier thema’s in de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid. In hoofdstuk 6 en 7 van de Nota IBSD zijn de trends, ontwikkelingen en de kaders geschetst voor dit thema.
De Nota Gezondheidsbeleid is een aanvulling op de Nota IBSD en gaat dieper in op de volgende onderdelen:11
Door een toenemende complexiteit van de samenleving kan een groeiende groep mensen niet meedoen in de samenleving. Dit heeft onder meer eenzaamheid en/of GGZ-problematiek tot gevolg.
In Ridderkerk is het percentage jeugdigen met psychosociale problemen aanzienlijk. Dit cijfer ligt voor alle leeftijdscategorieën (behalve jongeren tussen 4 t/m 11 jaar) iets hoger dan het gemiddelde van de regio.12
Uit de burgerpeiling in 2020 blijkt dat 13% van de inwoners zich soms eenzaam voelt.
Figuur 2- Sociale eenzaamheid (%), 2020 (Bron: waarstaatjegemeente.nl)
Participatie aan het verenigingsleven speelt een belangrijke rol in het verbreden en verdiepen van de sociale relaties.13 50% van de inwoners van Ridderkerk is de afgelopen 12 maanden actief (geweest) in het verenigingsleven.14
Figuur 3- Deelname aan het verenigingsleven (% actieve deelname, afgelopen 12 maanden), 2020 (Bron: waarstaatjegemeente.nl)
Verder zijn de volgende ontwikkelingen rondom mentale gezondheid naar voren gekomen uit het participatietraject:
Wachtlijsten in de jeugd- Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) zijn toegenomen, waardoor de problematiek erger wordt. In sommige gevallen worden jongeren op de wachtlijst alvast doorverwezen naar organisaties zoals Stichting Facet Ridderkerk voor coaching. Stichting Facet Ridderkerk constateert echter dat de problematiek vaak ernstiger is dan gedacht, waardoor zij de jongeren niet kunnen helpen. Zij geven aan dat deze ontwikkeling (jongeren waar het niet goed mee gaat) al begon voor corona en dat ze, zowel bij jongeren als volwassenen, steeds zwaardere casussen zien.
Veel psychosociale problemen worden veroorzaakt door stress en mentale druk die een mens ervaart als gevolg van levensomstandigheden, levensgebeurtenissen, leefomgeving, sociaal isolement of de veeleisende (digitale) samenleving. Dit hangt samen met schuldenproblematiek, gebrek aan woningen voor jongeren, onvoldoende bijbaantjes etc.
Schermgebruik, gamen en social media
Uit de beschikbare gegevens blijkt dat 12,2% van de derdejaars leerlingen in Ridderkerk in het schooljaar 2017/2018 een verhoogd risico op gameverslaving had. 27,2% van deze groep heeft een verhoogd risico op slaapproblemen en 5,4% op eenzaamheid.15
In het participatietraject zijn de volgende ontwikkelingen rondom deze thema’s geïnventariseerd:
Een overzicht van het alcohol- en drugsmisbruik onder jongeren in Ridderkerk (2019):16
In het participatietraject zijn de volgende ontwikkelingen rondom deze thema’s geïnventariseerd:
24 % van de jongeren in Ridderkerk heeft (soms/vaak) gehoorproblemen door het luisteren van muziek met oortjes of koptelefoon. Eén op de 5 jongeren gebruikt weleens gehoorbescherming op een plek met harde muziek.17
Volgens Gezondheidsmonitor kinderen 2019 van de GGD-RR (bijlage 1) vrijt ongeveer de helft van de seksueel actieve jongeren in de regio Rotterdam-Rijnmond niet altijd veilig. Het aandeel tweedeklassers in Ridderkerk dat seks heeft gehad, is hoger dan gemiddeld in de regio Rotterdam-Rijnmond. Het aantal respondenten van de Gezondheidsmonitor kinderen 2019 is te klein om iets te zeggen over het aandeel dat onveilig vrijt.
De doelstellingen waaraan wij gaan werken betreffen:
Meer inzet op preventieve interventies. Denk aan het vergroten van het bewustzijn over alcoholgebruik om escalatie van problemen te voorkomen. Er wordt daarnaast hulp / begeleiding geboden aan diegenen die dat nodig hebben door in te zetten op bewustzijnsverhoging, gezonde keuzes en het doenvermogen van de mensen.
In samenwerking met onze partners gaan wij de komende jaren inzetten op onderstaande interventies (zie volgende pagina). Op veel aandachtsgebieden vinden al interventies plaats. Deze zetten wij voort.
Er wordt ingezet op het voorkomen van gehoorproblemen door bewustwording te creëren onder jongeren. Wij streven ernaar het aantal jongeren met gehoorproblemen te verlagen.
|
Bestrijding seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) en voorlichting seksuele gezondheid |
Volgens de Wet publieke gezondheid draagt de Rijksoverheid zorg voor het bevorderen van seksuele gezondheid. Denk aan het bestrijden van SOA’s inclusief bron- en contactopsporing. De GGD-RR werkt hier preventief en doet aan voorlichtingen. Seksualiteit en seksuele diversiteit is een kerndoel voor het basisonderwijs, de onderbouw van het voortgezet onderwijs en het speciaal onderwijs. Het verplicht scholen om daadwerkelijk aandacht te besteden aan relationele- en seksuele vorming. Dit bevordert een respectvolle omgang met seksualiteit, vergroot de seksuele weerbaarheid en kan discriminatie en pesten of intimidatie op grond van seksuele diversiteit of sekse tegengaan.18 Scholen zijn vrij om hier zelf invulling aan te geven.19 Het streven is om meer bekendheid te geven aan interventies over “seksuele gezondheid”. Dit kan bijvoorbeeld via het programma ‘De Gezonde School’. |
6. Gezondheid in de fysieke en sociale omgeving
Het is belangrijk om alle Ridderkerkers gezond te laten leven. Omgevingsfactoren hebben invloed op de gezondheid, zowel de fysieke- als sociale leefomgeving. De gemeente draagt via het ruimtelijk beleid bij aan o.a. het verbeteren van lucht- en geluidkwaliteit, afvalbeheer en het stimuleren van fietsgebruik. Ook heeft de gemeente oog voor het belang van voldoende groen en mogelijkheden tot bewegen in de openbare ruimte.
Hier wordt de relatie weergegeven met andere (bestaande) beleidsnota’s in het fysieke domein.
De Omgevingswet staat voor een goede balans tussen het gebruiken en beschermen van de fysieke leefomgeving.
Wij hebben in Nederland 26 wetten die te maken hebben met die leefomgeving. Dit maakt het niet overzichtelijk. Het Rijk heeft daarom besloten de regelgeving terug te brengen naar 1 wet: de Omgevingswet. De Omgevingswet treedt naar verwachting in 2022 in werking.
In de Omgevingswet wordt aandacht besteed aan:
Omgevingsvisie Ridderkerk 2035
De gemeente is al begonnen met de voorbereidingen van de invoering van de Omgevingswet. In 2018 is een Omgevingsvisie opgesteld. In deze Omgevingsvisie heeft de gemeente haar ambities en beleidsdoelen voor de fysieke leefomgeving voor de lange termijn vastgelegd.
De Omgevingsvisie heeft betrekking op alle terreinen van de leefomgeving. Een Omgevingsvisie gaat in op de samenhang tussen ruimte, water, milieu, natuur, landschap, verkeer en vervoer, infrastructuur en cultureel erfgoed. In de Omgevingsvisie 2035 wordt aandacht besteed aan veiligheid en gezondheid. De omgevingsvisie draagt bij aan:
De Omgevingsvisie wordt uitgewerkt in de gebieds- of omgevingsprogramma’s. Hierin worden maatregelen geformuleerd die leiden tot de gewenste kwaliteit van de fysieke omgeving.
Het programma Ontwikkelperspectief Centrum Ridderkerk 2035 zet in op een betere kwaliteit van de leefomgeving.
Dit soort plannen komen tot stand met behulp van inwoners, eigenaren, ondernemers en vertegenwoordigers van maatschappelijke instellingen.
Het Mobiliteitsplan Ridderkerk
Het Mobiliteitsplan Ridderkerk draagt bij aan:
Het Actieplan luchtkwaliteit 2018-2022
Het Actieplan luchtkwaliteit 2018-2022 draagt bij aan de publieke gezondheid. De volgende aspecten zijn van belang
De Ridderkerkse Groenvisie “Groen is onze toekomst”
De Ridderkerkse Groenvisie “Groen is onze toekomst” draagt bij aan:
Het Actieplan geluid 2019-2023
Het Actieplan geluid 2019-2023 draagt bij aan het terugdringen van de geluidsbelasting. Er wordt voornamelijk ingezet op het aanbrengen van geluidsstil asfalt op de wegen die verantwoordelijk zijn voor het grootste aantal geluidgehinderden in Ridderkerk.
Het Speelbeleid draagt bij aan goede, multifunctionele speelvoorzieningen voor alle leeftijdsgroepen in Ridderkerk. Hierin is het streven naar de landelijke adviesnorm van 3% toegelicht: het halen van de norm moet niet een doel op zich zijn. Daarom richt het advies zich op kwaliteit in plaats van kwantiteit. Verder is een goede verdeling over de wijken ook belangrijk. Niet in alle wijken is 3% haalbaar, dus gaan wij voor kwaliteit en goede verdeling (qua wijk maar ook qua leeftijd).
De doelstellingen waaraan wij gaan werken betreffen:
In samenwerking met onze partners gaan wij de komende jaren inzetten op onderstaande interventies. Op veel aandachtsgebieden vinden al interventies plaats. Deze zetten wij voort.
Wij intensiveren de samenwerking tussen het sociale en het fysieke domein. Onder de Omgevingswet wordt gezondheid ook steeds belangrijker voor het fysieke domein. Vanuit het fysieke domein wordt meer samenwerking gezocht met de GGD- RR. |
Wij participeren in het regionale project Rookvrije Kind Omgevingen. Binnen dit project worden gemeenten handvatten aangeboden hoe in te zetten op een Rookvrije Generatie. De nadruk ligt ook op rookvrije sportverenigingen en de STOPtober campagne. Ook wordt gekeken of er een aangepast stop aanbod nodig is voor de lage SES doelgroep. |
Conform de concept “Inclusieagenda Ridderkerk” wordt voor mensen met een handicap een toegankelijke omgeving (fysiek en digitaal) geïntegreerd in het gemeentelijk beleid. Dit bestaat uit de volgende aspecten: In de uitvoering van de Omgevingswet stimuleren wij de maatregelen om de gezondheidszorg en de huisartsenpraktijken toegankelijker te maken voor mensen met beperkingen. Mobiliteit moet inclusief zijn, zodat iedereen kan reizen: jong, oud, gezond en mindervalide. Alle Ridderkerkers moeten in staat zijn gebruik te maken van het mobiliteitssysteem.20 Een toegankelijke openbare ruimte is daarbij van wezenlijk belang. Conform de concept Inclusieagenda Ridderkerk wordt aandacht besteed aan het toegankelijk maken van het maatschappelijk vastgoed voor mensen met een handicap (of dit nu motorisch, visueel, auditief of mentaal is). Dit wordt verwerkt in de Nota Maatschappelijk Vastgoed. De haltes die in de toekomst omgebouwd worden voor hoogwaardig openbaar vervoer (HOV)worden toegankelijk gemaakt voor slechtzienden en mindervaliden. Voor de overige haltes die niet toegankelijk zijn worden alleen de haltes aangepast die in de toekomst gebruikt gaan worden door buslijnen die aanvullend op HOV blijven bestaan. De mogelijkheden hiertoe zijn afhankelijk van de beschikbare financiële middelen, waar mogelijk met subsidie vanuit regionale partijen, zoals MRDH. |
Een warme omgeving heeft invloed op de gezondheid van de mensen. In de bijeenkomst gezondheidsbeleid is gesproken over hittestress en de gevolgen voor Ridderkerk. In deze bijeenkomst zijn adviezen gegeven welke hieronder verwerkt zijn. Wij stimuleren de realisatie van voldoende schaduwrijke plekken bij ontmoetingsplekken in de openbare ruimte en in de wijken. Verder moeten er in het centrum van Ridderkerk meer bankjes komen in de schaduw. Het is belangrijk dat de ontmoetingsplekken ook bereikbaar zijn voor mensen die minder mobiel zijn. Met minder mobiel bedoelen wij ook gezinnen met kleine kinderen of gezinnen met beperkte financiële middelen. Daarnaast hebben mensen behoefte om het winkelcentrum ook bij hitte te kunnen bezoeken, omdat het hier koel is. Het is van belang dat er voldoende watertappunten zijn in de openbare ruimte en bij de ontmoetingsplekken. Zo wordt ook een nieuwe ontmoetingsplek gecreëerd voor de mensen die hun bidon/dopper willen vullen. Dit draagt bij aan de leefbaarheid en sociale cohesie in de gemeente. Koele speelplekken voor de kinderen In de bijeenkomst gezondheidsbeleid werd aangegeven dat de huidige speelplekken, ook sommige schoolpleinen, vaak in de zon/hitte zijn. Er is ook geen schaduw bij het zwembad, waardoor er een vergroot risico is op huidkanker. Wij zetten in op voldoende koele /verkoeling brengende waterspeelplaatsen. Hoe willen wij de inwoners informeren over het hitteplan? En hoe brengen wij hulpvrager en hulpdrager in contact met elkaar? De gemeente vindt het belangrijk dat inwoners voor zichzelf kunnen zorgen en naar elkaar omzien.21 Een grote groep inwoners kan goed voor zichzelf zorgen maar het gaat juist om de bewoners waar het niet goed meegaat. Er moet rekening mee worden gehouden dat de groep heel divers is. Sommige ouderen voelen minder behoefte om te drinken, maar ze hebben het wel nodig. Wij willen daarom alle bewoners goed inlichten over het hitteplan, vooral als het hitteplan van kracht is. Dit willen wij doen door middel van bijvoorbeeld een mediaoffensief, via clubs / verenigingen of via een WhatsApp berichtenservice. Zo stimuleren we buren meer op elkaar te gaan letten. |
De gemeente draagt bij aan inclusieve mobiliteit zodat iedereen kan reizen: jong, oud, gezond en mindervalide. Extra aandacht gaat uit naar meer ruimte voor fietsers en voetgangers. Alle Ridderkerkers moeten in staat zijn gebruik te maken van het mobiliteitssysteem. Hieronder worden een aantal programma’s vanuit het Mobiliteitsplan Ridderkerk benoemd die aan deze doelstellingen bijdragen:
Verkeersveiligheid is een belangrijk thema waar wij de komende jaren verder op inzetten. |
Er wordt tijdens de coronatijd extra gewandeld. Daarom zijn extra rustplekken meer dan welkom. Wij streven naar de ontwikkeling van voldoende rustplekken in de wijken. In 2019 zijn de inwoners opgeroepen locaties aan te geven voor een zitbankje. Daar zijn diverse reacties op gekomen en er zijn ruim 10 extra banken geplaatst. Wij willen nog een keer een oproep / inventarisatie doen om te kijken waar behoefte is aan een zitbankje. |
De Nota Gezondheidsbeleid heeft veel raakvlakken met o.a. Nationaal Preventieakkoord, Regionaal Actieplan ‘Samenwerken aan Preventie’, Nota IBSD, Sportakkoord Ridderkerk, Project Vet Gezond, Ridderkerkse kadernota Sport en Bewegen 2015-2020 "Bewegend Verbinden”, Aanpak eenzaamheid Ridderkerk, huidige beleidsplannen over gezondheid in de fysieke en sociale leefomgeving en de Omgevingsvisie Ridderkerk 2035.
Bron: Nota IBSD: De gemeente wil, op advies van inwoners tijdens de inspraakavond, de betekenis en waarde van ‘nabuurschap’ (nieuw) leven in blazen. Vanouds was nabuurschap een heel ruime en intensieve vorm van burenhulp. Burenhulp is dan wel geen compensatiemiddel voor zorgplicht van de gemeente, zorgverzekeraar of rijksoverheid; investeren in de kracht van de wijk en burenhulp is wel de kans om in de nabije omgeving eenzaamheid tegen te gaan of op een laagdrempelige manier een vorm van vrijwilligerswerk of mantelzorg te verlenen. Hierbij gaat de gemeente uit van de eigen kracht van de inwoners, van de wijk, het eigen netwerk en de talenten van de inwoners.