VGRP ROOSENDAAL 2020-2023

Onderliggend Verbreed Gemeentelijk RioleringsPlan (hierna: VGRP) laat zien dat we als gemeente Roosendaal terug- en vooruitkijken en verder bouwen aan een robuust en flexibel systeem. Het VGRP is een goed planinstrument om mee te kunnen bewegen met de trends en ontwikkelingen binnen dit vakgebied. Zo is er bijvoorbeeld sprake van meer extreme neerslag door klimaatverandering, een veranderende verhouding tussen overheid en burgers (burgerparticipatie en mondige burger) en verandering in wetgeving (Omgevingswet). Om mee te kunnen bewegen met de ontwikkelingen om ons heen is het wenselijk om het VGRP periodiek te actualiseren. Het door de gemeenteraad van de gemeente Roosendaal goedgekeurde VGRP 2014-2019 loopt in 2019 af, waardoor de behoefte bestaat om een nieuw plan op te stellen.

Sinds het in werking treden van het Bestuursakkoord Water (2010) werken we als gemeente Roosendaal samen met waterschap Brabantse Delta, gemeenten Bergen op Zoom, Halderberge, Moerdijk, Steenbergen en Woensdrecht en ook de waterbedrijven Brabant Water en Evides binnen het samenwerkingsverband Waterkring West. Dit is één van de vier waterkringen voor samenwerking aan doelmatig (afval)waterbeheer onder de paraplu van de SWWB (Samenwerken aan Water in Midden en West-Brabant). Door samen op te trekken en kennis te delen kunnen we de waterketen zo optimaal mogelijk inrichten en profiteren van elkaars expertise en capaciteit. We sturen op Kwaliteit, Kwetsbaarheid en Kostenbesparing (de 3K’s) en voegen daar een vierde K aan toe: Klimaatadaptatie. Ook na 2020, wanneer het Bestuursakkoord Water afloopt, gaan we door met de samenwerking.

Het vorig VGRP hebben we samen met onze waterpartners opgesteld. Vanwege de positieve ervaringen hebben we besloten om ook voor de komende planperiode gezamenlijk een VGRP op te stellen en hiervoor een blauwdruk te maken. Het VGRP krijgt hiermee een gemeenschappelijke basis met een plaatselijk tintje als het gaat om gemeentespecifieke zaken. Om te komen tot een nieuw VGRP hebben we het bestaande plan geactualiseerd op basis van gezamenlijke wensen, ambities en beleidskeuzes. Ook de financiële aspecten zijn herzien op basis van nieuwe inzichten en informatie.

Het VGRP is een beleidsplan dat op hoofdlijnen de invulling van de gemeentelijke watertaken weergeeft. Door middel van het VGRP leggen we vast wat we willen bereiken en wat de rol van burgers en bedrijven is ten aanzien van afval-, hemel-, en grondwater. De wettelijke en beleidskaders die ten grondslag liggen aan dit VGRP zijn beschreven in hoofdstuk 2. Het VGRP vervult vier hoofdfuncties:

• 1.

  Kader gemeentelijke zorgplichten

• overzicht beleidskeuzes en ambities ten aanzien van stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater.

• 2.

  Interne afstemming

• met andere vakdisciplines binnen de gemeentelijke organisatie en met onze waterpartners.

• 3.

  Externe afstemming

• met burgers en bedrijven.

• 4.

  Continuïteit en voortgangsbewaking

• vanwege de relatief lange levensduur van stedelijke watervoorzieningen en hoge investeringen is een lange termijn aanpak essentieel (begroting, investeringen en evaluatie).

De Wet milieubeheer schrijft voor een VGRP geen geldigheidsduur voor, hierin wordt de gemeente vrijgelaten. Om de zorgplichten voor de toekomst te borgen en aan te sluiten bij een raadsperiode hebben we als waterpartners gekozen voor een geldigheidsduur van vier jaar: 2020 tot en met 2023. De riolering ligt echter veel langer dan deze planperiode in de grond. Om deze reden is dit VGRP opgesteld met een doorkijk over de gehele gebruiksduur van de riolering. De rioolheffing en de lange termijn doelstellingen zijn (mede) gebaseerd op deze doorkijk. Zo komen we tot een doelmatige invulling van de gemeentelijke zorgplichten, tegen zo laag mogelijke lasten voor de burger.

Het VGRP is een planinstrument dat meerdere raakvlakken heeft met andere plannen en beleidsvelden. Er zijn een aantal dominante ontwikkelingen die directe aanleiding geven om deze planperiode verder na te denken hoe invulling wordt gegeven aan de bestaande wijze waarop de gemeentelijke watertaken worden ingevuld. Dit zijn:

• •

  Het streven naar een klimaatbestendige leefomgeving. Hierdoor ontstaan nog meer dan vroeger raakvlakken met andere beleidsvelden die bijdragen aan de ruimtelijke inrichting: groen, weg en nieuwbouwplannen.

• Het VGRP geeft input en middelen aan voor het thema wateroverlast bij de uitwerking van de klimaatadaptie. In de in 2020 op te stellen kadernota “Roosendaal Natuurstad” wordt de klimaatadaptie verder uitgewerkt en de samenhang tussen de thema’s beschreven. Alleen maatregelen met een relatie naar de zorgplichten voor afval-, hemel- en grondwater zijn in het VGRP opgenomen waardoor de focus van het plan ligt op het objectenbeheer en wateroverlast.

• •

  De komst van de Omgevingswet in 2021, die de vorming van een integrale omgevingsvisie verplicht stelt (zie volgende paragraaf).

• •

  Daarnaast hebben we als waterpartners communicatie en duurzaamheid hoog in het vaandel staan en willen we bewoners en bedrijven actief betrekken bij (uitvoering)plannen.

• •

  In de op rijksniveau overeengekomen “Aanvullende afspraken Bestuursakkoord Water” zijn naast de implementatie van de Omgevingswet ambities opgenomen met betrekking tot de kansen van de informatiesamenleving en de risico’s van digitale dreigingen.

   

Na het van kracht worden van de omgevingswet is het VGRP niet langer een wettelijk verplichte planvorm maar kunnen onderdelen hiervan opgaan in respectievelijk de omgevingsvisie, -plan en -programma. Toch houden wij er rekening mee dat er in de toekomst een nieuw rioleringsprogramma komt als opvolger van dit VGRP. Met zo een programma kunnen we namelijk effectief de zorg voor het riool borgen en activiteiten op elkaar afstemmen..

In dit VGRP lopen we vooruit op de komst van de Omgevingswet door rekening te houden met de beoogde opzet van de Omgevingsvisie, het Omgevingsplan en het bijbehorende Programma.

In de gemeentelijke Omgevingsvisie worden lange termijn integrale beleidsdoelen en kaders opgenomen en kan worden aangegeven met welke instrumenten die beleids¬doelen zullen worden nagestreefd. Hoofdstuk 3 van dit VGRP bevat een beeld van de toestand van het stedelijk watersysteem en de mate waarin wordt voldaan aan de lange termijn doelen. Dit beeld (de foto) vormt het vertrekpunt voor het bepalen van de ambitie en helpt bij het inschatten wat de gevolgen zijn van een gekozen ambitie. Hoofdstuk 4 omvat de visie, ambitie, doelstellingen en leidende principes als bouwstenen voor de gemeentelijke Omgevingsvisie. Ook geven we hier aan op welke wijze we vorm willen geven aan participatie.

In het Omgevingsplan worden alle regels ten aanzien van de fysieke leefomgeving opgenomen. De beleidsregels maken onderdeel uit van het beleidskader zoals opgenomen in bijlage F van dit VGRP. Op onderdelen zijn regels gekoppeld aan (de functies in) gebieden en geven we in het beleidskader expliciet aan als sprake is van een verplichting. Met de komst van de Omgevingswet in 2021 vervallen bepaalde regels op Rijksniveau en hebben we keuzevrijheid deze over te nemen of los te laten.

Van de gemeenten en waterschappen wordt niet verwacht dat zij direct bij inwerkingtreding van de Omgevingswet regels vaststellen over het lozen van regenwater. De overgangsrechtelijke oplossing hiervoor is de zogeheten “bruidsschat”. De bruidsschat bevat bestaande rijksregels die vervallen. Deze regels worden via het Invoeringsbesluit Omgevingswet aan alle omgevingsplannen en waterschapsverordeningen toegevoegd, die bij inwerkingtreding van rechtswege ontstaan. Het omgevingsplan en de waterschapsverordening bevatten dus bij inwerkingtreding de huidige rijksregels over het lozen van regenwater, inclusief de zorgplicht en de bevoegdheid tot het stellen van maatwerkvoorschriften.

Er is een overgangsperiode ingesteld (voor gemeenten tot 2029, voor waterschappen tot 2023) zodat gemeenten en waterschappen aan alle vereisten van het nieuwe stelsel kunnen gaan voldoen. Zij hebben daarbij de vrijheid om te doen wat ze willen met de bruidsschatregels: schrappen, aanpassen of behouden (bron: “Advies aanpak knelpunten klimaatadaptief bouwen”, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2019).

Een Programma is een pakket van beleidsvoornemens en maatregelen om omgevingswaarden of doelen in de leefomgeving te bereiken en daaraan te blijven voldoen. De voorgenomen acties en (gebiedsgerichte en gezamenlijke) maatregelen voor het thema (stedelijk) water en de bijbehorende financiële middelen zijn opgenomen in hoofdstukken 5 en 6 van dit VGRP.

De gemeente kan in het programma het beleid voor de ontwikkeling, het gebruik, het beheer, de bescherming of het behoud van de fysieke leefomgeving uitwerken.

De zorg en verantwoordelijkheid voor het water is in handen van gemeenten, waterschappen, waterbedrijven, provincie en perceeleigenaren. Iedere partij heeft hierin zijn eigen verplichtingen en bevoegdheden, die zijn vastgelegd in wetgeving of beleid (zie tabel1).

De belangrijkste wetten en beleidskaders die ten grondslag liggen aan dit VGRP zijn de Europese Kaderrichtlijn Water, de Waterwet, de Wet milieubeheer, de Gemeentewet en de Algemene lozingsbesluiten. In bijlage B hebben we het wettelijk kader verder toegelicht.

Tabel 1: taken en bevoegdheden waterketenpartners

Het gemeentelijke waterbeheer staat niet op zich, maar is continu in beweging door diverse uitdagingen en ontwikkelingen. De belangrijkste zijn onderstaand beschreven en vormen de basis voor de speerpunten voor de planperiode 2020-2023 (hoofdstuk 4).

Klimaatverandering

Het klimaat is aan het veranderen en leidt tot meer extremen. Het wordt natter, droger en warmer. Het (hemel) watersysteem en de afvalwaterketen moet de neerslag zo goed als mogelijk kunnen verwerken. Het besef groeit dat dit niet meer uitsluitend met grotere rioolbuizen is op te vangen, maar dat een bredere aanpak noodzakelijk is. Naast afstemming met andere disciplines (intern/extern) willen we kansen en mogelijkheden in de openbare ruimte beter benutten. We zullen in het kader van klimaatadaptatie een afweging moeten maken tussen het accepteren of beperken van schade door wateroverlast bij extreme buien. Deze aanpak richt zich op afstemming binnen de waterketen, in de openbare ruimte (klimaatadaptatie) en op particulier terrein. In het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) zijn doelstellingen opgenomen om in 2020 klimaatrobuust te handelen en in 2050 een klimaatrobuuste leefomgeving te hebben.

Bij het inrichten van riolering, transportsysteem en zuivering is het momenteel nog niet vanzelfsprekend rekening te houden met de risico’s en gevolgen van overstromingen. De kwetsbaarheid van de afvalwaterketen bij overstromingen is op basis van het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie in 2017 in beeld gebracht. Waterschap Brabantse Delta heeft in het kader van waterveiligheid stresstesten van het regionale watersysteem uitgevoerd, gemeente Roosendaal van de riolering.

Het VGRP is het bedrijfsplan voor het invullen van de zorgplichten voor afval-, hemel- en grondwater. In dit plan zijn de centrale thema’s: het beheer en onderhoud van de riolering en het voorkomen van wateroverlast. Dit laatste thema komt ook terug binnen de klimaatadaptatie. In Roosendaal wordt klimaatadaptatie uitgewerkt onder de paraplu van de op te stellen kadernota “Roosendaal Natuurstad”. Naast de pijlers hittestress, droogte en waterveiligheid is het VGRP de pijler voor het thema “wateroverlast”.

Uitputting energie en grondstoffen

Wereldwijd worden grondstoffen schaarser of raken zelfs helemaal uitgeput. Dit betekent onder meer dat de Nederlandse energiehuishouding duurzamer en minder afhankelijk van eindige fossiele brandstoffen moet worden. Afvalwater en reststromen worden daardoor steeds waardevoller, zowel vanuit het oogpunt van verduurzaming, maatschappelijke verantwoordelijkheid of een economisch rendabele business case. De huidige investeringsagenda van de kabinetsformatie is gericht op 100% energieneutraal en klimaatbestendig maatschappelijk vastgoed in 2040 en 100% hernieuwbare energie in 2050.

Veranderende wetgeving

Een belangrijke ontwikkeling binnen de planperiode van dit VGRP is de komst van de Omgevingswet. Deze wordt naar verwachting per 1 januari 2021 van kracht. De Omgevingswet stelt, veel meer dan de traditionele ruimtelijke ordening, de fysieke omgeving centraal. Leefbaarheid en gezondheid spelen hiermee een meer nadrukkelijke rol in de belangenafweging tussen mobiliteit, water, groen, bebouwing etc. Met het in werking treden van de Omgevingswet in 2021 zal het VGRP naar verwachting facultatief worden en opgaan in een programma.

Energietransitie

De openbare ruimte gaat veranderen. Zo zal met de verandering naar een aardgasloze samenleving een nieuwe ondergrondse energie-infrastructuur ontstaan, waarbij ook afvalwater steeds meer leverancier wordt van energie en grondstoffen. Met het ontkoppelen van gasleidingen en de (mogelijke) aanleg van ondergrondse warmwaterleidingen gaat de straat open. Dit biedt kansen om de onder- en bovengrondse infrastructuur kostenefficiënt te vernieuwen en samen meerwaarde te creëren. De regio heeft de ambitie om in 2050 energieneutraal te zijn. Om deze ambitie waar te maken is op korte termijn een versnelling van de energietransitie nodig. Met de regionale energiestrategie gaat de regio het tempo verhogen. Doel van de regionale energie- en klimaatstrategie is om op regionaal niveau stevig in te zetten op de energietransitie. Door krachten in de regio te bundelen, barrières te slechten, de totstandkoming van concrete projecten te versnellen en aan te haken op economische, ruimtelijke en maatschappelijke ontwikkelingen.

Participatie en bewustzijn

We kunnen de gebouwde omgeving niet in één keer klimaatbestendig en waterrobuust maken. Opgaven worden daarom steeds vaker integraal opgepakt en gekoppeld aan andere ruimtelijke ontwikkelingen. Op deze wijze lossen we niet alleen (potentiële) problemen op maar verhogen we tevens de leefbaarheid van de omgeving. Aangezien meer dan vijftig procent van de gebouwde omgeving in handen is van particulieren/ private partijen, ligt het voor de hand om gezamenlijk op te trekken. Dit past in de geest van de Omgevingswet, waarin participatie wordt bevorderd door minder regels en meer speelruimte.

Vitaliteit

Bij langdurige uitval van de water infrastructuur, bijvoorbeeld door een langdurige stroomstoring of een grootschalige computerstoring, kan maatschappelijke ontwrichting optreden. In dat geval is sprake van een aanzienlijk verstorend effect, veel slachtoffers, grote (economische) schade en aantasting van vitale belangen. Bovendien kan adequaat herstel van deze infrastructuur zeer lang gaan duren en zijn er geen reële alternatieven voorhanden, terwijl grote groepen personen hier afhankelijk van zijn. Wanneer een verstoring of uitval van een proces maatschappelijke ontwrichting kan veroorzaken is dit proces vitaal. Ten tijde van het opstellen van dit plan wordt op rijksniveau van verschillende soorten van infrastructuur op vitaliteit beoordeeld. Voor drinkwater (winning en distributie) is dit al gebeurd. Waterbedrijven laten dit doorwerken in onder andere hun leveringsplannen. Het volledige proces van afvalwater wordt nog beoordeeld. Afhankelijk van de uitkomst heeft dit mogelijke consequenties voor de inrichting van de waterketen. De extreme droogte in 2018 heeft duidelijk gemaakt dat we ook op dit vlak meer rekening moeten gaan houden met de mogelijke effecten hiervan op o.a. schade aan gebouwen, volksgezondheid etc.

Programma Aanpak Stikstof (PAS)

Op 29 mei 2019 heeft de Raad van State een uitspraak gedaan dat het PAS niet als basis gebruikt mag worden voor toestemming van activiteiten. Het is niet bekend welke invloed of risico’s dit heeft voor de uitvoering van het VGRP. 

Onderstaand is een overzicht opgenomen van het areaal, de toestand en het functioneren.

Kenmerken

Voor het inzamelen en transporteren van het vrijkomende afval- en regenwater beschikken we als gemeente Roosendaal over een rioolstelsel met een totale lengte van 524 km en 126 rioolgemalen. Om ervoor te zorgen dat.tijdens extreme neerslag geen wateroverlast optreedt, is het rioolstelsel voorzien van riooloverstorten en hemelwaterlozingspunten. Speciale rioolvoorzieningen (bergbezinkbassins) beperken de vuiluitworp van de riolering naar het oppervlaktewatersysteem. Het afvalwater in het buitengebied wordt ingezameld met 566 pompunits en verpompt via 147 km aan persleidingen en drukriolering. Al dit afvalwater wordt gezuiverd op de rioolwaterzuiveringsinrichtingen (RWZI) Bath.

In Tabel 2 hebben we de belangrijkste kenmerken van het stedelijk watersysteem van onze gemeente weergegeven.

Tabel 2: overzicht voorzieningen stedelijk watersysteem Roosendaal

* Behoort niet tot de zorgplichten voor afval-, hemel- en grondwater.

Toestand objecten

In de afgelopen planperiode hebben we het planmatige beheerproces voor de vrijverval riolering verder geoptimaliseerd. De belangrijkste wijziging is de overgang van cyclisch beheer (1x per 10 jaar reiniging en inspectie) naar datagedreven risico-gestuurd beheer. Dit houdt in dat ieder rioleringsobject wordt gekwalificeerd in termen van toestand en risico op basis van o.a. schadebeelden en de onderhoudshistorie in relatie tot de (bovenliggende) functie. Dit leidt tot effectiever onderzoek en onderhoud en beter onderbouwde maatregelen. Als beheerder nemen we op basis van adviezen van de uitvoerende partij van een meerjarig onderhoudscontract beslissingen over te nemen maatregelen, rekening houdend met andere disciplines in de openbare ruimte. In het geval de toestand dermate slecht is dat repareren geen optie meer is renoveren of vervangen we het rioleringsobject. De leeftijd van het object is hierbij ondergeschikt. Via de beheerkalender stemmen we de werkzaamheden af met de andere beheerdisciplines. Naast het planmatig beheer voeren we ad-hoc reparaties uit op basis van meldingen. Dit betreft o.a. het repareren van wegverzakkingen als gevolg van lekkages, het doorspuiten van huisaansluitingen en vervangen van huisaansluitingen of putafdekkingen.

Ook hebben we ingezet op de opbouw van goede beheerdata. Via rioolinspecties hebben we het inzicht in het functioneren van het rioolstelsel verder vergroot. In de periode t/m 2018 hebben we ca. 84% van het totale areaal aan vrijvervalriolering geïnspecteerd. Jaarlijks reinigen en inspecteren we ongeveer 10% van het de vrijvervalriolering. Op die manier houden we een vinger aan de pols en weten we wanneer we moeten ingrijpen.

De basisgegevens en toestand van de riolering wordt geregistreerd in het beheersysteem GBI.

De kwaliteit van gemalen, randvoorzieningen en persleidingen is goed. Eenmaal per jaar worden deze installaties geïnspecteerd en gereinigd. Op de mechanische en elektrische onderdelen wordt gelijktijdig kleinschalig onderhoud uitgevoerd. Kleine reparaties worden uitgevoerd bij het jaarlijks onderhoud of apart ingepland. Bouwkundige renovaties en vervanging van de mechanische installaties worden opgenomen in de Beheerkalender.

De basisgegevens en toestand van gemalen, randvoorzieningen en persleidingen wordt geregistreerd in het gemaalbeheersysteem SAM. Dit systeem is nog niet geheel geïmplementeerd omdat de assetpakketten nog niet werken.

De grondwaterstand in de 104 peilbuizen van het grondwatermeetnet wordt dagelijks gemeten. Op basis van deze metingen wordt een grondwaterjaarverslag opgesteld waarin de resultaten zijn beschreven en toegelicht. Voor Roosendaal en Wouw worden gebiedsdekkende kaarten opgesteld, zie bijlage D. In deze kernen staan voldoende peilbuizen om deze kaarten te kunnen maken. Het aantal peilbuizen in de kernen Moerstraten, Wouwse Plantage, Heerle en Nispen is te gering om hiervoor betrouwbare kaarten te maken.

De metingen uit 2017 en 2018 zijn nog niet vertaald naar een grondwaterjaarverslag door onderbezetting in de organisatie van het waterbeheer. In het grondwaterjaarverslag 2019 worden deze metingen meegenomen zodat een aansluitende meetreeks en gebiedsdekkend beeld ontstaat.

Aandachtsgebieden voor grondwateroverlast zijn Vrouwenhof, Ligapark, Westrand en het gebied langs de Molenbeek.

Functioneren systeem

Als gevolg van verbetermaatregelen in de afgelopen planperioden functioneert het rioleringssysteem goed. Er zijn grote knelpunten met betrekking tot het hydraulisch of milieutechnisch functioneren. Wel zijn er op basis van ervaringen op een aantal aandachtlocaties wateroverlast (zie Tabel 3). Deze aandachtlocaties en berekende wateroverlastlocaties bepalen samen mede de urgentie om de kwetsbaarheid van locaties ten aanzien van wateroverlast te verminderen in samenhang met andere klimaathema’s.

Tabel 3: aandachtlocaties wateroverlast

De gemalen, randvoorzieningen en persleidingen functioneren binnen de gestelde ontwerpcriteria.

Effect op de omgeving

We merken een lichte daling in het aantal klachten met betrekking tot onze zorgplichten. De meeste klachten kwamen voort uit de beperkte hydraulische capaciteit, er is nauwelijks stankoverlast geweest. Het bestaande rioolstelsel is gedimensioneerd op een bui die statistisch eenmaal per twee jaar voorkomt (bui 8, kennisbank riolering). Maatregelen voor het oplossen van meer extreme neerslag zoeken we steeds meer in de openbare ruimte. In de afgelopen periode hebben we hiertoe bijvoorbeeld een aantal bovengrondse retentievoorzieningen aangelegd. De ervaring leert dat het voor onze inwoners niet meteen duidelijk is wat de functie is van bovengrondse voorzieningen zoals bijvoorbeeld retentievoorzieningen en wadi’s. Dergelijke voorzieningen stellen eisen aan het gebruik en onderhoud. Voordeel van bovengrondse voorzieningen is dat deze een dubbelfunctie kunnen hebben. Naast waterberging blijft het verlaagde deel een functie houden van bijv. plantsoen, voet- of fietspad, speelgelegenheid, etc.

Onder onze inwoners is het bewustzijn over de impact van de klimaatverandering op de omgeving nog beperkt. Met voorlichting en een betere communicatie willen wij het waterbewustzijn van onze inwoners verbeteren.

Om aandachtspunten voor de komende planperiode in beeld te brengen hebben we een evaluatie op Waterkring-niveau en een evaluatie op gemeenteniveau laten uitvoeren. Het resultaat hiervan is samengevat weergegeven. In bijlage E is afgelopen planperiode beschreven.

Waterkring West

Kwaliteit

Als we terugkijken op de voorgaande planperiode dan kunnen we stellen dat de samenwerking duidelijk meerwaarde heeft betekend voor het gezamenlijk opstellen van een VGRP, het delen van informatie, gezamenlijke projecten zoals DIV (Digitale Informatie Verwerking) en onderhoud watersystemen en het gezamenlijk meten en monitoren. In praktijk is de meerwaarde voor samenwerking op het vlak van onderhoud aan gemalen en persleidingen niet gerealiseerd .

Kostenbesparing

Door optimalisatie en soms uitstel of afstel van investeringen zijn de afgelopen periode kosten bespaard. Het percentage afgestelde investeringen bedraagt ongeveer 6%. De uitgestelde investeringen (4%) leiden tot een verschuiving van investeringen in de tijd.

Kwetsbaarheid

Hoewel eerder sprake was van een achterstand lopen de meeste samenwerkingsprojecten nu op schema. Meten en monitoren heeft een nieuwe scope en planning gekregen. De totale capaciteit is (net) voldoende, calamiteiten en personele wisselingen daargelaten. Het kost moeite om de gewenste capaciteit te leveren. Hierdoor staat de voortgang vaak onder druk. In de aanvulling op het Bestuursakkoord Water (2018) is het verminderen van de ‘personele kwetsbaarheid’ benoemd als specifiek aandachtspunt. De steeds complexere taken vragen om de aanwezigheid van specifieke kennis en samenwerkingscompetenties bij professionals. En dat terwijl veel ervaren medewerkers de komende jaren met pensioen gaan en de krapte op de arbeidsmarkt voor technisch personeel groeit.

Gemeente Roosendaal

De afgelopen jaren is het VGRP een belangrijke leidraad geweest bij het uitvoeren van onze dagelijkse taken en de onderbouwing van de rioolbegroting.

Behalen doelen

In het VGRP 2014-2019 hebben we ons voorgenomen te streven naar een duurzame en doelmatige invulling van de rioleringszorg, waarin de bescherming van de volksgezondheid, behoud van droge voeten en een goede waterkwaliteit gewaarborgd zijn.

Bescherming van de volksgezondheid

Aan het doel ‘bescherming van de volksgezondheid’ hebben we de afgelopen planperiode voldaan: er is geen afvalwater vanuit de riolering op straat terechtgekomen en er zijn geen incidenten geweest waarbij er een verhoogd risico was voor het in contact komen met afvalwater. Wel is na hevige neerslag en na een calamiteit bij het waterschap rioolwater in het oppervlaktewater terechtgekomen. We hebben de voorgenomen maatregelen om het rioolsysteem in stand te houden grotendeels uitgevoerd.

Behoud van droge voeten

Ook aan het doel om droge voeten te hebben en te houden hebben we voldaan. Af en toe hebben we last gehad van water op straat in de vorm van hinder. Hieruit zijn een aantal aandachtlocaties naar voren gekomen. Wateroverlast op grote schaal is niet opgetreden. We hebben geen klimaatstresstest uitgevoerd om het effect van extreme buien op het functioneren van het systeem in beeld te brengen. Op basis van een doorrekening van het Centraal Stelsel in Roosendaal en het gehele rioleringsstelsel in Wouw met een zogenoemde bui 8, bui 10 en een extreme bui (bui Herwijnen) hebben we een blauwe vlekkenkaart opgesteld. Deze vlekkenkaart (op dit moment nog niet beschikbaar voor de hele gemeente) helpt ons bij het prioriteren van aan te pakken wateroverlastlocaties.

Goede waterkwaliteit

Het doel om een goede waterkwaliteit te waarborgen hebben we grotendeels gehaald. In 2017 is er in de kern Roosendaal een onderzoek geweest naar de invloed van het rioleringssysteem op de waterkwaliteit. Over het algemeen bleek de waterkwaliteit voldoende te zijn. Wel is uit het onderzoek naar voren gekomen dat er op een aantal locaties maatregelen genomen moeten worden om de waterkwaliteit te verbeteren. Mogelijk volgen vanuit de Kader Richtlijn Water (KRW) in de toekomst aanvullende eisen. In dat geval zullen we extra maatregelen moeten nemen om te kunnen voldoen aan de richtlijn.

Uitvoeren activiteiten

In Bijlage E is een overzicht opgenomen van de in het vorige VGRP geplande maatregelen en de status hiervan. De maatregelen zijn overwegend uitgevoerd of in voorbereiding (ca. 90%). Een beperkt aantal maatregelen is uitgesteld (4%) als gevolg van het streven naar werk met werk maken en gebrek aan personele capaciteit. Uitgestelde werkzaamheden zijn afgestemd en opgenomen in de beheerkalender. Vervallen projecten (6%) bleken bij de voorbereiding technisch niet haalbaar, is aanvullend kwaliteitsonderzoek noodzakelijk of waren niet meer noodzakelijk. Van het totaal geplande investeringsbedrag van € 16,3 milj. is € 15,4 milj. uitgevoerd/in uitvoering.

Personele capaciteit

Afhankelijk van de mate van uitbesteden is de benodigde formatie volgens landelijke kentallen, 6,4 tot 15,4 fte. De beschikbare bezetting was 6,9 FTE in de afgelopen periode. De beschikbare formatie is net genoeg om de basisactiviteiten uit te voeren. Door onderbezetting is wat achterstand opgelopen in geplande werkzaamheden en kwamen we niet altijd toe aan de uit te voeren taken. Deze achterstand dient in deze planperiode ingehaald te worden

Op basis van de ervaringen in de afgelopen periode kunnen we stellen dat extra werkzaamheden met een vooruitziend karakter, zoals klimaatadaptatie, niet uitgevoerd kunnen worden bij de huidige formatie.

Financiële ontwikkeling

Bij de vaststelling van het VGRP Roosendaal 2014-2019 is gemeld dat we de financiën 2-jaarlijks evalueren en de bevindingen met de gemeenteraad terugkoppelen. Deze evaluatie is in 2016 en in 2018 uitgevoerd. Op basis van deze evaluaties zijn de exploitatiekosten en investeringsuitgaven wat bijgesteld. De exploitatiekosten bleken bijvoorbeeld in 2016 lager uit te vallen vanwege meevallende onderhoudskosten. In 2018 vielen de exploitatiekosten juist hoger uit als gevolg van hogere kosten voor kwijtschelding. Door uitstel van projecten zijn de budgetten voor investeringen ook iets omlaag bijgesteld. Het netto-effect van de bijstellingen was een kleine verlaging in kosten ten opzichte van de geplande kosten. Bovendien is de rente in 2016 bijgesteld van 3,75% naar 2,0%. Dit heeft in 2016 geleid tot een bijstelling van de heffing van jaarlijks 1,9% (boven de inflatiecorrectie) naar 0,6%. In evaluatie van 2018 is deze bijstelling gehandhaafd.

Aandachtspunten

De riolering moet van voldoende kwaliteit zijn om langdurig droge voeten, schoon water en een schone bodem te kunnen garanderen. De laatste jaren zijn de voorgenomen activiteiten grotendeels uitgevoerd. Er is echter gebleken dat er geen ruimte is om activiteiten op het gebied van klimaatadaptatie op te pakken. Om beter te kunnen anticiperen op ontwikkelingen is meer personele capaciteit nodig. Zo hebben we bijvoorbeeld geen klimaatstresstest uitgevoerd en willen we samen met inwoners aan de slag bij herinrichting/aanpassing van de bestaande ruimte.

Daarnaast is de methode van het opstellen van de projectplanning veranderd ten opzichte van vorige jaren. Binnen onze gemeente hanteren we een beheerkalender voor integrale afstemming van projecten en het signaleren van kansen om projecten gezamenlijk uit te voeren (meekoppelkansen). Samen met andere afdelingen is de beheerkalender vastgesteld t/m 2024. Interne communicatie tussen verschillende afdelingen en tussen de bestuurlijke en ambtelijke organisatie is met de invoering van de beheerkalender belangrijker geworden. Tot slot is gebleken dat onze heffingsgrondslag verouderd is. Aandachtpunt voor de komende planperiode is een onderzoek naar doelmatigheid van de kostenonderbouwing.

Onze missie is te zorgen voor een duurzame en doelmatige invulling van de zorgplichten afvalwater, hemelwater en grondwater ter bescherming van de volksgezondheid, behoud van droge voeten en een goede waterkwaliteit.

Samen met onze waterpartners hebben we een waterketenvisie 2030 opgesteld voor een toekomstbestendige waterkring. Deze visie heeft mede richting gegeven aan dit plan en vormt een bouwsteen voor de Omgevingsvisie.

Roosendaal ligt in een prettige en aantrekkelijke regio. Het is een fijne gemeente om in te wonen, werken en leven. Bewoners hebben veel woning voor hun geld, er zijn goede stedelijke voorzieningen, er is dorpse ruimte, veel groen, bos en open landschap. Roosendaal is hierdoor aantrekkelijk voor inwoners, bezoekers en bedrijven. Om dit zo te houden moet o.a. het watersysteem in het bebouwde en landelijke gebied tegen een stootje kunnen. In 2030 moet het watersysteem en de waterketen in staat zijn om verstoringen op te vangen, waardoor nieuwe ontwikkelingen geen bedreiging vormen. Ook dient de gewenste chemische en ecologische toestand van het watersysteem te zijn bereikt.

Dit is mogelijk doordat we de keten en het systeem gezamenlijk met andere (water)partners in de openbare ruimte hebben ingericht. De openbare ruimte kan pieken regenwater opvangen, negatieve effecten van hitte beperken en langere perioden van droogte opvangen. Ook op particuliere percelen wordt meer regenwater vastgehouden zodat het de kans krijgt om in de bodem te zakken. Op deze manier zijn de gevolgen van piekbuien beperkt en ontlasten we de riolering en afvalwaterwaterzuivering. Verhard oppervlak afgekoppeld om wateroverlast te voorkomen, er is meer ruimte voor water te behouden of gecreëerd, de leefomgeving is groen, robuust en klimaatbestendig ingericht en kwetsbare locaties hebben een hogere bescherming gekregen. Natuurgebieden zijn onderling verbonden door de ecologische verbindingszones en een groenblauwe dooradering maakt dat Roosendaal een echte natuurstad is. Samen vormen ze het Natuurwetwerk Brabant.

Door de (flexibele) peilgestuurde inrichting van gebieden, realisatie van voldoende berging en open water en waterconservering in de zandgronden, vormen lange perioden van droogte of neerslag geen grote bedreiging meer. Er is een goede balans ontstaan tussen het bebouwde gebied, de landbouw, de natuur en de recreatie. De zoetwatervoorziening is robuust, kwelstromen zijn hersteld, trekvissen zijn weer terug en (afval)water wordt als grondstof benut. De natuurlijke variatie aan leefgebieden voor planten en waterinsecten is waar mogelijk hersteld en het waterbeheer is een succes doordat bewoners en bedrijven steeds vaker waterbewust handelen.

Dit alles is bereikt door integraal te werken in de openbare ruimte en samen op te trekken binnen de waterkring. Samen gaan we namelijk efficiënter en doelmatiger te werk, zijn we beter in staat om de leefbaarheid van onze omgeving te verhogen en onze openbare drinkwatervoorziening duurzaam veilig te stellen. Door te investeren op plekken waar dit de meeste impact heeft zijn we in staat (geweest) om de waterkwaliteit en ecologie verder te verbeteren en winnen we nu op strategische plekken energie en grondstoffen terug.

Bij de invulling van onze wettelijke watertaken en het nastreven van onze ambities laten we ons leiden door onderstaande leidende principes:

Meerwaarde creëren

Waar mogelijk creëren we vanuit de invulling van de zorgplichten meerwaarde voor de omgeving:

• •

  We dragen (binnen de reikwijdte van de wettelijke zorgplichten) bij aan ontwikkelingen die meerwaarde hebben voor onze leefomgeving. Daarbij stellen we ons omgevingsgericht op en kijken nadrukkelijk ook naar mogelijke bijdragen aan of effecten op o.a. gezondheid en omgevingskwaliteit.

• •

  Voor een goede kwaliteit van ons water blijven we handelen in lijn met de Kaderrichtlijn Water (KRW) en Grondwaterrichtlijn (GWR). Daarbij hebben we oog voor de ecologie, de morfologie (beperken piekafvoeren), de stoffen in het water én het vermijden van (nieuwe) gezondheidsrisico’s.

• •

  We kijken zowel binnen als buiten de gemeentegrens of en hoe we, ontwikkelingen die gaande zijn, slim kunnen combineren. We wentelen waterproblemen niet af, tenzij dit op regionaal niveau doelmatiger is.

• •

  In ons eigen handelen kijken we bewust naar hoe klimaatproof en energie-efficiënt wij dit doen en leggen hierbij de nadruk op het bevorderen van duurzame initiatieven.

Doelmatig waterbeheer

In lijn met het bestuursakkoord Water blijven we streven naar een zo doelmatig mogelijke werking van de waterketen:

• •

  Verwerken van hemelwater voeren we uit via de voorkeursvolgorde voor waterkwaliteit (schoonhouden-scheiden-zuiveren) en voorkeursvolgorde waterkwantiteit (hergebruik-bergen-afvoeren.

• •

  Bij onze werkzaamheden kijken we of het meerwaarde heeft om gezamenlijk op te trekken binnen de waterkring. We verdelen de watertaken op zodanige wijze dat we optimaal gebruik kunnen maken van elkaars kennis en ervaring;

• •

  Het ingezette pad van uniformering op het vlak van o.a. maaien en baggeren, meten en monitoren, centraal databeheer, asset management, kostentoerekening en incidentenbeheersing zetten we door. We streven als waterpartners naar synergie door gezamenlijk infrastructurele werkzaamheden te plannen en verhogen daarmee tevens de kwaliteit.

• •

  Door gezamenlijk te meten en de data te analyseren ontstaat inzicht in kwetsbare onderdelen/locaties en onbenutte capaciteit. Door de centrale controlekamer voor gemalen en zuiveringen bij waterschap Brabantse Delta (verkeerstoren) optimaal in te richten houden we een vinger aan de pols en kunnen we tijdig anticiperen op situaties.

• •

  Voldoende gebiedskennis en systeemkennis zijn van belang om de juiste investeringsbeslissingen te kunnen nemen. Met het verminderen van de afhankelijkheid van derden ontwikkelen we eigen kennis en blijven we goed in staat om projecten in regie uit te voeren. Zeker op het gebied van asset management en klimaatadaptatie kunnen we nog veel kennis uitwisselen tussen de waterketenpartners onderling en daarbuiten.

• •

  Conform de “Aanvullende afspraken Bestuursakkoord Water” ontwikkelen we de komende planperiode een (gezamenlijke) visie en aanpak om de kansen van de informatiesamenleving beter te benutten en de risico’s van digitale dreigingen te beperken.

Participatie

In lijn met het gedachtengoed van de Omgevingswet willen we de maatschappelijke betrokkenheid verhogen:

• •

  We vinden participatie van omwonenden en betrokkenen bij projecten in de buitenruimte een vanzelfsprekende zaak. Waar mogelijk willen we dat omwonenden meedenken tot feitelijk meedoen aan en kunnen profiteren van projecten.

• •

  Inwoners en ondernemers willen we via gerichte communicatie betrekken bij het uitvoeren van onze watertaken en het nastreven van ambities. We richten onze communicatie in op een traject van waterbewust worden, naar waterbewust zijn en richting waterbewust handelen.

• •

  In wateroverlastgevoelige gebieden raadplegen we perceeleigenaren en daar waar de urgentie hoog is zoeken we in de vorm van een risico- of klimaatdialoog naar een gedragen balans tussen korte en lange termijn oplossingen versus het accepteren van eventueel optredende waterschade.

• •

  We ontvangen gevraagd en ongevraagd advies van onze Denktank Water, die bestaat uit inwoners met affiniteit en deskundigheid op het vlak van water.

Volgens de Wet milieubeheer en de Waterwet hebben gemeenten drie wettelijke zorgplichten t.a.v. afval-, hemel- en grondwater (zie bijlage B) en een verantwoordelijkheid voor de zorgplicht drinkwater. De komende planperiode blijven we op planmatige en doelmatige wijze invulling geven aan deze zorgplichten. Op hoofdlijnen handhaven we de huidige koers en stellen deze bij om in te spelen op de komst van de nieuwe Omgevingswet en klimaatadaptatie. In de in 2020 op te stellen kadernota “Roosendaal Natuurstad” wordt de klimaatadaptie verder uitgewerkt en de samenhang tussen de thema’s beschreven. Alleen maatregelen met een relatie naar de zorgplichten voor afval-, hemel- en grondwater zijn in het VGRP opgenomen waardoor de focus van het VGRP ligt op het beheer en onderhoud van de objecten en wateroverlast.

In de vorige planperiode hebben we een verkennend onderzoek uitgevoerd naar een meer risicogestuurde benadering van de vervangingsopgave en onderhoudswerkzaamheden. De komende planperiode zetten we hierin vervolgstappen. Vanwege verschillen in de lokale situatie is dit vooralsnog een gemeentespecifiek spoor.

Met de opzet van dit VGRP sluiten we aan op de Omgevingsvisie Noord-Brabant waarin het werken aan veiligheid, gezondheid en omgevingskwaliteit centraal staat. Gemeente, waterschap en waterbedrijf informeren elkaar in een zo vroeg mogelijk stadium over nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen zodat kansen kunnen worden gecreëerd of in ieder geval vroegtijdig randvoorwaarden inzichtelijk worden. Hierdoor kan tijdig worden besproken hoe belangen elkaar raken, mogelijk tegenstijdig met elkaar zijn of wel kan, maar grote financiële/technische consequenties heeft. Met de bestuurlijke vaststelling van dit VGRP ligt er een basis om de waterketenbelangen in de Omgevingsvisie te verankeren.

Om te kunnen inspelen op de effecten van klimaatverandering houden we binnen de zorgplichten meer dan voorheen rekening met extreme situaties en waar doelmatig verkleinen we de risico’s. Om (kosten)effectiever de effecten van klimaatverandering te kunnen opvangen nemen we investeringsbeslissingen in samenhang met investeringen in de openbare ruimte, tenzij dit niet doelmatig is. Door uit te gaan van jaarbudgetten, gebaseerd op de vervangingsplanning van de objecten, en de voorziening te benutten om al dan niet te temporiseren kunnen we beter sturen op synergie. We informeren de gemeenteraad hier jaarlijks over via het proces van de Beheerkalender.

Met dit VGRP dragen we bij aan de volgende omgevingsgerichte lange termijn doelstellingen:

• •

  Bescherming van de volksgezondheid;

• •

  Droge voeten (bebouwd gebied);

• •

  Schoon water en een schone bodem.

In bijlage F is het gezamenlijk beleidskader opgenomen van Waterkring West. Dit beleid vormt de basis voor het beleid van Roosendaal. In het navolgende zijn Roosendaal specifieke zaken met betrekking tot de zorgplichten stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater opgenomen.

Strategie afvalwater

ZORGPLICHT AFVALWATER

Als gemeente hebben we de zorgplicht voor de inzameling van stedelijk afvalwater. In gebieden waar we als gemeente inzameling en transport van stedelijk afvalwater niet doelmatig vinden en de provincie ontheffing van de zorgplicht heeft verleend moet de houder van het afvalwater zelf zorgen voor de verwerking van het afvalwater. Met het in werking treden van de Omgevingswet vervalt de provinciale ontheffingsbevoegdheid en mogen we als gemeente samen met het waterschap zelf bepalen wat doelmatig is. Bedrijfsafvalwater, dat niet op dezelfde manier kan worden behandeld als huishoudelijk afvalwater is geen stedelijk afvalwater. Omdat we hier als gemeente geen zorgplicht voor hebben kunnen we desgewenst bestaande of nieuwe aansluitingen van bedrijven weigeren als dit ten goede komt van de zuivering

De inzameling en transport van (afval-)water is van belang voor een gezonde, veilige en comfortabele leefomgeving. Alle percelen en woonschepen op het gemeentelijk grondgebied waar afvalwater vrijkomt, moeten zijn voorzien van een aansluiting op de riolering, uitgezonderd bij specifieke situaties waar lokale behandeling doelmatiger is. Afvalwater zamelen we zoveel mogelijk afzonderlijk van regen- en grondwater in en voeren het af naar een zuivering. Regen- en grondwater voeren we bij voorkeur niet af naar de RWZI.

Bij de inzameling en het transport van afvalwater maken we naast riolering ook gebruik van drukriolering en individuele behandelingsinstallaties voor afvalwater (IBA’s). De perceeleigenaren zijn verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de IBA’s. Op basis van de evaluatie zetten we komende planperiode (nog) sterker in op het afkoppelen van foutaansluitingen op drukriolering (afvoer van hemelwater afkomstig van verhardingen).

In de komende planperiode starten we een pilot project waarbij eigenaren van enkele (kleine) woningen niet worden aangesloten op de riolering. Op de percelen gaat als uitgangspunt gelden dat de eigenaren vrijkomende afval- en hemelwater zelf verwerken en dit zoveel mogelijk inzetten voor hergebruik. Een overschot aan water wordt in de bodem geïnfiltreerd. Uitwerking van deze pilot geschied in overleg met de stakeholders binnen het stedelijk water systeem. Ook de financiële (riool- en waterschapsheffingen) en juridische aspecten worden hierbij meegenomen.

Strategie hemelwater

ZORGPLICHT HEMELWATER

De gemeentelijke zorg voor het beheer van afvloeiend hemelwater heeft betrekking op het afvloeiend hemelwater van openbaar terrein en afvloeiend hemelwater dat niet op particulier terrein kan worden verwerkt. De eigenaar van het terrein waarop het hemelwater valt is primair verantwoordelijk voor de verwerking van het hemelwater. De gemeente hoeft het hemelwater afkomstig van particulier terrein niet te ontvangen. Alleen als de houder van het verzamelde hemelwater dit redelijkerwijs niet kan afvoeren.

Ontwerp van nieuwe rioleringssystemen

Nieuwe rioleringssystemen ontwerpen we op een bui met een frequentie van voorkomen van eenmaal per 10 jaar (bui 10 uit de landelijke Kennisbank Riolering). In deze situatie dient in minimaal 95% van de rioolputten de waakhoogte 0,25 m te bedragen. Voor het overige percentage is water tot aan de perceelsgrens acceptabel (water op straat) zolang dit geen risico oplevert voor het optreden van ernstige hinder of waterschade. Voor nieuwe ontwikkelingen gaan we in plaats van een projectgebonden advies uit van een vloerpeil van 0,30 m ten opzichte van de kruin van de weg. Hierdoor creëren we een hogere bescherming tegen wateroverlast in de openbare ruimte.

Toetsing van bestaande rioleringssystemen

De ondergrondse afvoercapaciteit van bestaande rioleringssystemen toetsen we aan een bui met een frequentie van voorkomen van eenmaal per 2 jaar (bui 8 uit de landelijke Kennisbank Riolering). In deze situatie dient de waakhoogte ten opzichte van maaiveld minimaal 0,25 m te bedragen. Eventuele verbetermaatregelen toetsen we aan een bui met een frequentie van voorkomen van eenmaal per 5 jaar en eenmaal per 10 jaar (buien 9 en 10 uit de Kennisbank Riolering) waarbij water op straat acceptabel is.

De keuze voor een zwaardere toetsingsbui is een afweging tussen de meerkosten van diameterverruiming en de potentie van de bovengrond om extra regenwater te kunnen verwerken (maatwerk). Voor de bovengrondse verwerkingscapaciteit voeren we stresstesten riolering uit met de in het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) voorgeschreven toetsingsbuien. De afweging tussen het accepteren van schade versus het investeren in verbetermaatregelen maken we in een risicodialoog met belanghebbenden in het betreffende gebied.

Particuliere percelen

Verharding van particuliere percelen is van grote invloed op de kans van water op straat in het openbaar gebied. Voor nieuwe ontwikkelingen in zowel nieuw te ontwikkelen als bestaand gebied wordt van de perceelseigenaar verlangt dat deze zijn/haar verantwoordelijkheid neemt om water op straat te voorkomen en waterhinder of overlast op het perceel niet afwentelt op openbaar gebied. Bij deze ontwikkelingen wordt een berging verlangt van 60 mm t.o.v. het perceelsoppervlak waarbij de afvoer wordt beperkt en in minimaal 24 uur mag worden geloosd op de riolering.

Door klimaatrobuust te bouwen wordt de kans op wateroverlast beperkt. Om de kans van wateroverlast in panden te beperken wordt van de initiatiefnemer (ontwikkelaar/eigenaar) verlangt dat bij nieuwe ontwikkelingen een vloerpeil in het pand aan houdt van 0,30 m boven de kruin van de weg. Waar mogelijk zullen we de regelgeving hierop aanpassen.

Risicobeheersing

Bij water op straat wordt onderscheid gemaakt tussen winterhinder en wateroverlast. We spreken van waterhinder als het water op straat blijft staan (bijv. tussen de trottoirbanden) Als het water de panden inloopt spreken we van wateroverlast. Water op straat vinden we acceptabel. Wateroverlast accepteren we niet. In deze gevallen doe we onderzoek naar de oorzaak en nemen maatregelen als dit nodig is. Hierbij maken we de afweging of de maatregelen efficiënt en doelmatig zijn.

Ingeval van water op straat met een frequentie van optreden van ca. 1x per 2 jaar treffen we als gemeente bij de uitvoering van reconstructiewerken zodanige maatregelen, dat de kans op het optreden van water op straat aanmerkelijk kleiner wordt.

In geval van waterschade treffen we als gemeente (tijdelijke) bovengrondse kostenefficiënte maatregelen om het risico op schade te beperken. Ter voorkoming van structurele overlast onderzoeken we mogelijke oorzaken en oplossingsrichtingen en brengen deze, mits doelmatig, ten uitvoer.

Tunnels kunnen een belangrijke rol spelen in het voorkomen van wateroverlast. In de planperiode wordt verder onderzocht op welke wijze de belemmering van hoofdwegen door de inzet kan worden beperkt.

Vooralsnog blijven we de bestaande riolering toetsen aan de hand van neerslag extremen en de risico’s die daarmee gepaard gaan met betrekking tot schade aan woningen en gebouwen. Bij het ontwerp betrekken we zo veel mogelijk de openbare ruimte. Hiertoe voeren we stresstesten riolering uit of actualiseren deze indien nodig. We maken een inschatting van eventueel te verwachten schade als gevolg van extreme neerslag en de benodigde investeringen om dergelijke schade te voorkomen.

Voor de riolering in Nispen, Moerstraten, Heerle en de zuidelijke wijken van Roosendaal worden nieuwe rioleringsplannen gemaakt om het functioneren toetsen en mogelijke overlastlocaties in beeld te brengen tijdens afstroming van water op straat bij zware regenbuien.

De komende planperiode voeren we een aantal verbetermaatregelen aan de riolering uit om het hydraulisch functioneren te verbeteren. Een deel van deze maatregelen is gericht op het maken van wateraders in het stedelijk gebied om verhard oppervlak af te koppelen en wateroverlast te bepreken, zie tabel 5.4.

Extreme buien verwerken we bij voorkeur bovengronds in plaats van ondergronds. In het streven naar een klimaatbestendige en leefbare omgeving zal het aantal bovengrondse voorzieningen voor de (tijdelijke) opslag van regenwater dan ook toenemen. Resultaten van de hydraulische berekeningen worden gecombineerd met gegevens uit het grondwatermeetnet om te bepalen of infiltratie in een gebied mogelijk is.

Een verandering in de wijze waarop we nu met hemelwater omgaan is noodzakelijk. We zullen dan ook sterker inzetten op communicatie met burgers en externe organisaties. Maar ook met de collega’s in de gemeentelijk organisatie is afstemming noodzakelijk over de wijze waarop we het openbaar gebied in willen richten. Onderwerpen die verder uitgewerkt worden zijn:

• •

  bij wegreconstructies en herbestratingswerkzaamheden in parkeerplaatsen de betonklinkers te vervangen door zgn. “grasbetontegels”;

• •

  plantsoenen niet meer verhoogd aan te leggen maar juist lager om de berging van hemelwater te vergroten.

Er zijn maatregelen nodig om het stedelijk gebied meer robuust te maken om wateroverlast te voorkomen. De middelen voor het uitvoeren van deze maatregelen worden gedekt vanuit de gesloten financiering van de rioolheffing, zie tabel 5.2, 5.3 en 5.4. In de komende planperiode wordt onderzoek gedaan of de grondslag van het waterverbruik voor de rioolheffing nog de beste verdeelsleutel is.

Strategie grondwater

ZORGPLICHT GRONDWATER

Als gemeente dragen we zorg voor het in openbaar gebied treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken mits dit doelmatig is en voor zover er geen verantwoordelijkheid bestaat voor de waterbeheerder of de provincie. De perceeleigenaar is wettelijk gezien primair zelf verantwoordelijk voor het oplossen van zijn eigen grondwaterprobleem

Wijzigingen in grondwateronttrekkingen en/of het optreden van langdurig droge of natte perioden als gevolg van klimaatverandering kunnen het verloop van de grondwaterstand beïnvloeden. Het is daarom goed om een vinger aan de pols te blijven houden via ons gezamenlijke grondwatermeetnet. We streven naar een natuurlijke fluctuatie zonder dat hierdoor overlast wordt ervaren als gevolg van structureel te hoge of te lage grondwaterstanden. We hanteren ontwateringsdiepten zoals weergegeven in tabel 4.1.

Tabel 4.1: Minimale ontwateringsdiepten.

Alle woningen voldoen aan de bouwkundige eisen om vocht- en gezondheidsproblemen binnenshuis te voorkomen. Het grondwaterbeleid is gericht op het zo min mogelijk verplaatsen van grondwater, ofwel een zogenaamde hydrologisch neutrale inrichting. Indien grondwater toch wordt verplaatst voeren we dit bij voorkeur niet af naar de RWZI, maar naar oppervlaktewater of in de bodem.

Als gemeente beschikken we over voldoende inzicht in de grondwaterhuishouding om klachten en meldingen goed te beoordelen. Structurele grondwaterproblemen op nieuwbouwlocaties voorkomen we door voorafgaand geohydrologisch onderzoek, de wijze van bouwrijp maken en wijze van bouwen.

Strategie drinkwater

ZORGPLICHT DRINKWATER

Overheden die (in)direct betrokken zijn bij de bescherming van drinkwater hebben een verantwoordelijkheid voor de invulling van de zorgplicht drinkwater. Deze zorgplicht is opgenomen in de Drinkwaterwet. De zorgplicht drinkwater geldt zowel voor de bescherming van bronnen van drinkwater als voor de infrastructuur.

Sinds juli 2016 is een samenwerkingsverband gestart met Samen Sterk in Brabant (SSIB). De samenwerking is gericht op toezicht in het buitengebied. Brabant Water en Evides hebben met het bevoegd gezag (gemeenten, omgevingsdienst en provincie) en met de Regionale veiligheidsdienst afspraken gemaakt over hoe het drinkwaterbedrijf bij een calamiteit wordt geïnformeerd en hoe er wordt gehandeld tijdens of na de calamiteit.

Binnen de gemeente Roosendaal liggen grondwaterbeschermingsgebieden rond de twee drinkwaterwinningen van Brabant Water (ten noordenwesten van Wouw en ten zuidoosten van Roosendaal). Voor de Roosendaalse drinkwaterwinning is, net als voor alle andere winningen in Nederland, een gebiedsdossier opgesteld. In dit gebiedsdossier zijn de opgaven opgenomen die nodig zijn om de drinkwaterwinning veilig te stellen. Deze restopgaven en de benodigde maatregelen worden in uitvoeringsprogramma’s vastgelegd. De kosten die hiermee zijn gemoeid vallen niet onder dit VGRP.

Strategie oppervlaktewater

De waterschappen hebben een zorgplicht voor het oppervlaktewater. Vanuit hun verantwoordelijkheid voor de waterkwalitieit en -kwantiteit leggen hun waterbeleid vast in regionale waterbeheerplannen. Projecten en andere werkzaamheden die uit de uitvoeringsprogramma’s van het waterschap en gemeente voortvloeien worden op elkaar afgestemd. Kosten voor aanpassingen het oppervlaktewatersysteem vallen alleen onder dit VGRP als deze een bijdrage leveren aan de zorgplichten.

Met dit VGRP geven we invulling aan de wettelijke zorgplichten afval-, hemel- en grondwater (de basisopgave). In het verlengde hiervan hebben we de ambitie om, binnen de reikwijdte van de zorgplichten, bij te dragen aan gemeenschappelijke doelen zoals klimaatadaptatie (kadernota Roosendaal Natuurstad), duurzaamheid en een gezonde leefomgeving.

Om invulling te geven aan onze visie en bijbehorende ambities/gemeenschappelijke doelen hebben we voor de komende planperiode de volgende speerpunten geformuleerd:

• 1.

  Werken aan klimaatbestendigheid;

• 2.

  Werken aan een goede waterbalans tussen bebouwd en landelijk gebied;

• 3.

  Werken aan waardevol water.

Het klimaat is aan het veranderen. Dat leidt o.a. tot zwaardere buien, een toename van warme dagen en langdurig droge perioden en een verandering van de biodiversiteit. Deze verandering stelt nieuwe eisen aan het watersysteem, de waterketen en de omgeving willen we droge voeten en een leefbare omgeving behouden. Klimaatadaptatie is het proces waardoor we, als samenleving, de kwetsbaarheid voor klimaatverandering verminderen of waardoor we profiteren van de kansen die een veranderend klimaat biedt. In het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie ligt hierbij de focus op de thema’s waterveiligheid, wateroverlast, hittestress en droogte. Ook is er een toenemende aandacht voor behoud van biodiversiteit.

Rijk en decentrale overheden hebben met betrekking tot klimaatadaptatie afgesproken zich tijdig aan te passen aan de (versnelde) klimaatverandering om schade te beperken en kansen te pakken. In het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie is de ambitie opgenomen om Nederland in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust te hebben ingericht en dat alle sectoren in 2020 klimaatbestendig handelen.

Ambitie

In de voorgaande periode hebben we een beeld verkregen van (potentiële) knelpunten wateroverlast bij normale buien en best practices met elkaar gedeeld. We hebben hiermee een voldoende betrouwbaar beeld om samen met andere belangengroepen in 2020 een gezamenlijke start te kunnen maken met een adaptatiestrategie en bijbehorend adaptatieprogramma. Onze ambitie is om, naast het oplossen van wateroverlast, binnen de reikwijdte van de zorgplichten bij te dragen aan andere klimaatthema’s van de kadernota Roosendaal Natuurstad zoals droogte, hittestress en biodiversiteit door projecten uit diverse thema’s te combineren en belanghebbenden bij elkaar te brengen.

Strategie

Bestaande situatie

We hebben door de jarenlange investeringen in het rioleringssysteem de bescherming tegen wateroverlast goed onder controle. Door toenemende verstedelijking en klimaatverandering zullen we echter moeten blijven investeren in verbetermaatregelen om droge voeten te houden. Het voorkomen van toekomstige wateroverlast door het blijven verruimen van de ondergrondse riolering is geen optie, dat wordt uiteindelijk veel te kostbaar. We houden daarom bij de (her)inrichting van de openbare ruimte rekening met de verwerking van extreme neerslaghoeveelheden en accepteren dat er wat vaker water op straat zal optreden. Om meer grip te krijgen op een meer duurzame omgang met hemelwater bij herontwikkeling gaan we een traject in van informeren naar stimuleren richting afdwingen. Voor de lage en natte gebieden is de urgentie hoger en hiermee de noodzaak tot een meer dwingende aanpak in het gebied zelf of bovenstrooms daarvan. De komende planperiode bereid de Waterkring West zich voor op het opstellen van een verordening of het uitwerken van een beloningssysteem. We doen als gemeente Roosendaal onderzoek naar een mogelijke nieuwe grondslag voor de rioolheffing.

We gebruiken de in 2018/2019 uitgevoerde stresstesten en gevoerde klimaatdialogen om met andere belangengroepen en de resultaten van andere stresstesten (zoals hitte, droogte, waterveiligheid) een gezamenlijke start te kunnen maken met een adaptatiestrategie en bijbehorend uitvoeringsprogramma. Vooruitlopend op vastgesteld beleid voeren we alleen geen-spijt verbetermaatregelen uit in het tempo van boven- en ondergrondse ontwikkelingen.

In de openbare ruimte creëren we, waar gewenst en haalbaar, ruimte voor hemelwater. Dit doen we bijvoorbeeld in de bodem, groen- en speelvoorzieningen en in het oppervlaktewater en door andere vormen van verharding in parkeerplaatsen. We houden hierbij oog voor mogelijke gezondheidsrisico’s en stemmen ons beheer hier op af. Ook houden we bij de herinrichting van de openbare ruimte rekening met vitale infrastructuur zoals toegangswegen, regelinstallaties en kwetsbare objecten zoals ziekenhuizen en verzorgingstehuizen. De benodigde bovengrondse voorzieningen richten we zodanig in dat deze tevens een positieve bijdrage leveren aan het tegengaan van hittestress en positief bijdragen aan een gezonde leefomgeving. De keuzes hierin maken we gezamenlijk met andere partners in de openbare ruimte. We intensiveren via gerichte communicatie de samenwerking met andere partners (GGD’s, kennisinstellingen, onderwijs, woningcorporaties, etc.) rondom een klimaatbestendige en gezonde leefomgeving.

Nieuwe ontwikkelingen

Pieken in regenwater kunnen we niet alleen in de openbare ruimte opvangen. Ook op particuliere percelen moet meer regenwater worden vastgehouden en de kans krijgen om in de bodem te zakken. Zo beperken we de gevolgen van piekbuien en ontlasten we de riolering en waterzuivering. De particulier is verantwoordelijk op eigen terrein. We grijpen nieuwe ontwikkelingen aan om ook op particulier terrein waterberging aan te laten leggen (60 mm op eigen terrein, afvoer in minimaal 24 uur). Het opstellen van een hemelwaterverordening kan hierbij noodzakelijk zijn.

Bij ruimtelijke planprocessen is een integrale aanpak van belang. Om klimaatadaptatie in de verschillende sectoren te integreren beschouwen we het waterbelang in beleidsthema’s/plannen en ontwerpen. We verankeren dit belang waar mogelijk en houden oog voor de koppeling met andere thema’s zoals droogte, hittestress en biodiversiteit. Dit doen we door de eis ‘klimaatneutraal’ op te nemen in ons programma van eisen voor ruimtelijke ontwikkelingen en hier sterk(er) op te sturen binnen het proces van de Watertoets.

4.5.2Speerpunt 2: Werken aan een goede waterbalans tussen bebouwd en landelijk gebied

Wijzigingen in grondwateronttrekkingen en/of het optreden van langdurig droge of natte perioden als gevolg van klimaatverandering kunnen het verloop van de grondwaterstand beïnvloeden. Deze effecten kunnen we opvangen door de natuurlijke veerkracht van het watersysteem te versterken en te benutten.

Open water is functioneel en draagt tegelijk ook bij aan de kwaliteit van de leefomgeving. De behoefte aan gezond, schoon en voldoende water zal er altijd zijn en blijven. Vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) en de Europese Grondwaterrichtlijn (GWR) wordt gewerkt aan gezond en schoon water. Het waterschap en de gemeenten hebben een resultaatverplichting voor het realiseren van de maatregelen die bijdragen aan de KRW- en GWR-doelen. Vanuit het Deltaplan Hoge Zandgronden (DHZ) wordt gewerkt aan het keren van een dreigend watertekort op de hoge zandgronden in Zuid-Nederland. Er is echter een sterke afhankelijkheid van gebiedspartners om dit te kunnen bereiken. Alleen als ieder zijn deel doet en we gezamenlijke doelen in het oog houden leidt het totaal aan verbetermaatregelen tot een goede waterbalans en mogelijk zelfs een plus op de omgevingskwaliteit.

Ambitie

We streven naar een natuurlijke fluctuatie zonder dat hierdoor overlast wordt ervaren als gevolg van structureel te hoge of te lage grondwaterstanden. Met het oog op een duurzame drinkwatervoorziening beschermen we onze zoetwatervoorraad en zorgen de waterbedrijven voor back-up in geval van nood. Aangezien een groot deel van het hemelwater nog wordt afgevoerd is de grondwaterstand en hiermee de waterwinning gebaat bij afkoppeling van verhard oppervlak en infiltratie van hemelwater in de bodem.

Strategie

We beschermen de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater

Voor een goede leefomgeving vormt gezond oppervlaktewater van een natuurlijke kwaliteit een vanzelfsprekende randvoorwaarde. Voor de drinkwatervoorziening is grondwater van goede kwaliteit een primaire behoefte in zuidwest Nederland. Oppervlaktewater voedt het grondwater en is hiermee indirect een buffer voor de drinkwatervoorziening. Bij het afkoppelen van verhard oppervlak binnen grondwaterbeschermingsgebieden houden we rekening met de aandachtspunten zoals benoemd in de provinciale milieuverordening en de gebiedsdossiers drinkwaterwinning.

We brengen de waterstromen tussen bebouwd en landelijk gebied met elkaar in balans

Via gebiedsgericht grondwaterbeheer spelen we in op langdurige perioden van droogte en beschermen we ons (toekomstige) drinkwater. Hiertoe sturen we op een goede balans tussen het regionale watersysteem en de gebouwde omgeving voor de opvang van extreme neerslaghoeveelheden. Dit betekent dat waterstromen afkomstig uit landelijk gebied niet leiden tot overlast in de gebouwde omgeving en vice versa. In de huidige situatie speelt bijvoorbeeld het probleem van verdroging en erosie bovenstrooms in combinatie met sedimentatie en inundatie benedenstrooms. We beperken verdroging van hoge en droge zandgronden door zoveel mogelijk water in de bodem te infiltreren (hemelwater, effluentwater) en waterbergingsgebieden zodanig in te richten dat een bijdrage wordt geleverd aan gezonde en klimaatbestendige leefomgeving. Hiermee brengen we het landelijk en stedelijk gebied beter met elkaar in balans.

We richten het beheer van retentievijvers zo doelmatig mogelijk in

Het aantal bovengrondse voorzieningen voor de opvang van overtollig hemelwater zal in de toekomst toenemen. We zien waterschap Brabantse Delta als logische partner om deze bovengrondse voorzieningen op te nemen in het totale beheerareaal. Dit is conform afspraken in het beleid ‘waterlopen op orde’. Het waterschap is gespecialiseerd in deze taak en op deze wijze is er één verantwoordelijke partij. Dit geeft duidelijkheid en is (kosten)efficiënt.

Als gemeenten zamelen we afvalwater in en het waterschap transporteert, zuivert dit afvalwater en verwerkt reststoffen tot grondstoffen. Duurzaamheid, innovatie, klimaatbestendigheid, samenwerking en kostenbeheersing gaan hand in hand bij de verwerking van afvalwater. Om voorbereid te zijn op de toekomst en ook op de lange termijn kostenefficiënt te werken zullen we moeten vernieuwen. Bijvoorbeeld door energie en grondstoffen terug te winnen en schoon water opnieuw te gebruiken.

Ambitie

In het Bestuursakkoord 2018-2022 hebben we ons als gemeente Roosendaal de ambitie gesteld om in 2035 CO2-neutraal te zijn. Binnen het werkveld stedelijk water volgen we hiertoe de ontwikkelingen op het vlak van terugwinnen en hergebruiken van energie en grondstoffen en koppelen belanghebbenden aan elkaar indien zich kansen voordoen.

Strategie

We zetten in op de meest strategische locaties

We investeren bij voorkeur op enkele strategisch gunstige locaties dan op meerdere minder geschikte locaties. Op die strategische locaties bevorderen we innovaties en reserveren daarvoor budget en tijd. Om zicht te krijgen op mogelijke locaties stellen we een kansenkaart op. Ook tijdelijke locaties beschouwen we als kansrijk voor een duurzame inrichting. Hier kunnen we bijvoorbeeld bij tiny houses projecten experimenteren met hergebruik van regenwater en zelf afvalwater verwerken. Ook worden hierbij de juridische mogelijkheden getoetst aan de wetgeving (lozingsbesluiten) en regelgeving voor riool- en zuiveringsheffingen.

Door intensivering van communicatie stimuleren we het waterbewust handelen van burgers en partners.

We zijn alert op risico’s als gevolg van (nieuwe) installaties in de bodem

Met de toenemende behoefte aan duurzame energiebronnen neemt het aantal koude- en warmteopslagsystemen in de bodem toe. De open (vaak grote) KWO-systemen onttrekken grondwater en zijn daarmee vergunningplichtig met de provincie als bevoegd gezag. De gesloten (vaak kleine) KWO-systemen onttrekken geen grondwater en zijn daarmee niet vergunningplichtig. Wel is hierop een algemene maatregel van bestuur (amvb) van toepassing en geldt een meldingsplicht. Volgens de amvb mogen dergelijke systemen alleen worden aangelegd door gecertificeerde bedrijven. Uit onderzoek (Inspectie Leefomgeving en Transport, 2018) is echter gebleken dat niet altijd volgens de voorschriften wordt gewerkt, meldingen niet worden gedaan en hier ook geen controle op is. Hierdoor bestaat de kans dat afsluitende lagen niet goed worden afgedicht en schoon grondwater uittreedt of ondiep, mogelijk vervuild, grondwater intreedt in de watervoerende laag. Dit brengt een risico voor de bescherming van het grondwater met zich mee.

In het kader van de gebiedsdossiers brengen we gezamenlijk onze kennis en kunde in bij het inventariseren van locaties en het inschatten van de risico’s en signaleren eventuele risico’s.

Binnen het samenwerkingsverband Waterkring West stellen we jaarlijks een programma vast met onderwerpen waarop we willen samenwerken. Hier ramen we kosten voor (zie tabel 5.1).

Tabel 5.1: Kostenverdeling samenwerkingsprojecten.

Planvorming is onmisbaar voor doelmatig rioleringsbeheer. Om inzicht te behouden en verkrijgen in de toestand en het functioneren van het rioleringssysteem is onderzoek noodzakelijk.

Tabel 5.2: overzicht planvorming. Vermelde bedragen zijn op prijspeil 2019.

Onderhoudsinspanningen zijn afgestemd op het in stand houden en goed laten functioneren van het systeem, waarbij risico’s optimaal worden vermeden (asset-management). De activiteiten bestaan uit regulier onderhoud en (reactieve) reparaties. De onderhoudskosten maken een significant deel uit van de totale exploitatie van de gemeente Roosendaal. Deze kosten bestaan grotendeels uit het jaarlijks onderhoud van rioleringen, gemalen en rand en hemelwatervoorzieningen.

Tabel 5.3: overzicht beheer en onderhoud. Vermelde bedragen zijn op prijspeil 2019.

Maatregelen zijn afgestemd op het in stand houden en optimaliseren van het functioneren van het systeem. Ten behoeve van de drie zorgplichten is het van belang dat het functioneren van het stelsel in stand gehouden wordt. Het is dus zaak dat oude leidingen tijdig vervangen worden. Het moment van vervangen wordt gebaseerd op de inspectieresultaten en/of optredende problemen. Ten behoeve van de verbetering van de afvoercapaciteit en/of een vermindering van de vuiluitworp worden verbeteringsmaatregelen uitgevoerd.

De vervangings- en verbeteringsmaatregelen worden bepaald op basis van kwaliteit en zijn opgenomen in de Beheerkalender. In de Beheerkalender zijn de maatregelen van alle (interne) beheerders in de openbare ruimte opgenomen voor een periode van 5 jaar. De huidige Beheerkalender gaat over de periode 2020 – 2024 en de maatregelen die hierin zijn opgenomen zijn vermeld in tabel 5.4.

De Beheerkalender is de basis voor de vervangingsactiviteiten in het VGRP 2020-2023. Voor de maatregelen op langere termijn (> 5 jaar) zijn de budgetten bepaald op basis van levensduur. De budgetten uit het kostendekkingsplan van het VGRP zijn kaderstellend voor de invulling van de jaarschijven in de Beheerkalender.

Tabel 5.4: overzicht uitvoeringsmaatregelen. Vermelde bedragen zijn op prijspeil 2019 (afgerond op €100).

Om het stedelijke watersysteem goed te beheren, worden ondersteunende activiteiten verricht en diensten afgenomen. Deze worden gegroepeerd onder ‘Overig’. Ondersteunende aspecten die betrekking hebben op organisatie en financiën zijn opgenomen in tabel 5.5.

Tabel 5.5: overzicht facilitair / overig. Vermelde bedragen zijn op prijspeil 2019 (afgerond op €100).

De ervaring van de afgelopen planperiode heeft ons geleerd dat de werkzaamheden onder druk staan bij de bestaande formatie. In 2019 hadden we als gemeente Roosendaal een bezetting bestaande uit 6,9 FTE. Door onderbezetting is wat achterstand opgelopen in geplande werkzaamheden en kwamen we niet altijd toe aan de uit te voeren taken. Deze achterstand dient in deze planperiode ingehaald te worden. Bovendien hebben we de ambitie om aan de slag te gaan met een klimaatbestendige en inrichting van de openbare ruimte en datagestuurd areaal beheer.

Met behulp van de Kennisbank Riolering van Stichting Rioned kan het benodigde aantal FTE’s ingeschat worden. Het benodigde aantal extra FTE is afhankelijk van de mate van uitbesteding. Het resultaat van deze inschatting is per uitbestedingsgraad weergegeven in onderstaande tabel:

Om een professionaliseringsstap te maken, zijn extra personele middelen nodig. Het benodigde aantal extra FTE is afhankelijk van de mate van uitbesteding. Als de mate van uitbesteding gelijk blijft aan die van afgelopen planperiode is volgens de Kennisbank riolering geen extra capaciteit nodig aan personele middelen. Met de huidige formatie kunnen de reguliere werkzaamheden uitgevoerd worden. Uitvoering geven aan nieuwe ontwikkelingen vergen extra personele capaciteit

Op dit moment voert de gemeente de volgende activiteiten zelf uit:

• •

  Beheer voert gemeente Roosendaal zelf uit

• •

  Projecten besteden ze uit aan het team Ingenieursbureau

• •

  Toezicht op onderhoud maatregelen voert gemeente Roosendaal zelf uit

• •

  Klein percentage derden

• •

  Perceptiekosten zitten bij de belasting samenwerking West-Brabant

Tabel 6.1: overzicht loonkosten en overhead. Vermelde bedragen zijn op prijspeil 2019 (afgerond op €100).

In het kostenoverzicht bijlage G maken we onderscheid in exploitatiekosten en investeringsuitgaven.

Bij de exploitatiekosten gaat het om jaarlijkse uitgaven voor beheer- en onderhoudsactiviteiten die nodig zijn voor een goed en doelmatig rioleringsbeheer. De kosten van deze uitgaven worden toegeschreven aan het boekjaar waarin deze worden uitgegeven. De kosten voor beheer en onderhoud worden jaarlijks hoger door algemene prijsstijgingen, stijgingen van de lonen, vergroting van het areaal.

Investeringsuitgaven bestaan uit vervangingsinvesteringen (bijvoorbeeld rioolvervanging) en verbeterings-investeringen (bijvoorbeeld buisvergroting of afkoppelmaatregelen). Investeringen zijn uitgaven voor zaken die meerdere jaren meegaan en vaak worden gekapitaliseerd. De jaarlijkse kosten die daaruit voortkomen, -de kapitaallasten- bestaan uit rente en afschrijvingen.

Afschrijvingstermijnen en kostentoerekening

Het vervangingsschema voor vrijvervalriolering, rioolgemalen, drukriolering, persleidingen en randvoorzieningen hebben we gebaseerd op een gemiddeld levensduurverwachting (zie tabel 6.2).

Tabel 6.2: Technische levensduur van de objecten

Voor de duur van de komende planperiode gaan we uit van de toestand van de riolering op basis van de beschikbare kwaliteitsgegevens die zijn verkregen door visuele inspecties. Voor de periode daarna gaan we uit van de te verwachten technische levensduur. Voor riolering die voor 1970 is aangelegd hanteren we door verschillen in kwaliteit bij aanleg een bandbreedte van +10/-20 jaar en voor riolering na 1970 een bandbreedte van +5/-5 jaar. De vervangingsopgave is grafisch weergegeven in afbeelding 6.3.

Afbeelding 6.3: Vervangingsopgave.

Voor rioolvervanging gaan we uit van:

• -

  50% vervangen (oude buis vervangen door een nieuwe buis);

• -

  40 % relining (sleufloze techniek d.m.v. kousmethode);

• -

  10% omgebouwd van gemengd naar gescheiden riolering;

• -

  Bijleggen drainage tijdens vervanging bij 20% van de riolering.

De kosten voor rioolreparatie komen ten laste van het exploitatiebudget. Het vervangen en relinen van de riolering komt ten laste van het investeringsbudget. Herstel van nazakkingen binnen de onderhoudsperiode en het aanbrengen van de definitieve verharding boven de rioolsleuf komen ten laste van de riolering.

• •

  Kosten voor straatvegen rekenen we voor 50% toe aan de riolering;

• •

  Kosten voor maai- en baggerwerkzaamheden van retenties, waterpartijen en watergangen rekenen we toe aan de rioolheffing indien deze objecten een functie hebben binnen de zorgplicht riolering.

   

Rente & inflatie

• •

  Er vindt geen toerekening van rente plaats op positieve saldi van reserves en/of voorzieningen;

• •

  Er vindt geen indexatie van de uitgaven plaats (als gevolg van inflatie);

   

BTW

Gemeenten mogen bij bepaling van de omvang van de lasten ten behoeve van de berekening van de toegestane hoogte van de riooltarieven de geraamde BTW meenemen (art. 229b,lid 2b Gemeentewet). Het gaat hierbij om alle BTW, dus zowel de BTW die drukt op goederen en diensten, die direct als last op de exploitatie drukken of via een voorziening lopen, als ook de BTW die drukt op de investeringen, onverschillig of deze worden geactiveerd of uit een voorziening worden bekostigd. De BTW-last berekenen we als volgt:

• •

  Exploitatielasten met een economisch categorie (4.3) belasten we met 21% BTW. Dit is het percentage dat bij het inkopen van materialen, diensten, etc. of uitbestede werkzaamheden daadwerkelijk is betaald. In de administratie zijn dit de kosten die beginnen met een grootboeknummer 43xxxx .

• •

  De BTW voor investeringen baseren we op uitbesteed werk op het totaal investeringsniveau, waarbij de interne uren niet in de berekening worden meegenomen. Op basis van ervaringscijfers hebben we bepaald dat de verhouding uitbesteed werk en interne uren 80/20 is. Op grond van deze verhouding rekenen we derhalve 80%van 21% btw over het stortingsbedrag als btw-last aan de riolering ((het stortingsbedrag is gebaseerd op de toekomstige investeringsbehoefte).

   

Investeringen

Onder investeringen verstaan we: de sloop en vervanging van een deel van het bestaande rioleringsstelsel, inclusief maatregelen ter verbetering van het functioneren van het bestaande rioleringsstelsel. Het aantal aansluitingen wijzigt als gevolg van deze investeringen niet.

• •

  De onderliggende kostenkengetallen zijn in opdracht van de Gemeente Roosendaal bepaald door een extern adviesbureau. Zij hebben de kengetallen bepaald op basis van inschrijvingen op gelijksoortige werken.

• •

  We sparen voor alle investeringen en hanteren hierbij de volgende afschrijvingstermijnen:

  • -

    De afschrijvingstermijn op vervangingsinvesteringen voor vrij verval riolering en randvoorzieningen bedraagt 75 jaar;

  • -

    De afschrijvingstermijn op vervangingsinvesteringen voor bouwkundige delen van gemalen, drukriolering, persleidingen en bedraagt 60 jaar;

  • -

    De afschrijvingstermijn op vervangingsinvesteringen voor elektro-/mechanische delen van gemalen, drukriolering en randvoorzieningen bedraagt 15 jaar;

• •

  Bij realisatie van de vervangingsinvestering activeren we deze voor het volle bedrag. We brengen het bedrag voor toekomstige vervangingsinvesteringen in de rioolvoorziening op het te activeren bedrag in mindering (afboeking in de balanssfeer).

Exploitatie

Voor de personele kosten gaan we uit van een voor de gemeentelijke organisatie beschikbare formatie van 6,9 fte. De onderhoudsactiviteiten vallen onder de exploitatie. Onder onderhoud verstaan we: de uitvoering van preventieve dan wel correctieve maatregelen om het rioolstelsel in goede staat te houden of te brengen. Onderhoud is van geringe omvang dat veelal met een zekere regelmaat terugkeert. Dit wordt ook wel aangeduid met kort-cyclisch onderhoud. Het essentiële verschil met investeringen is dat onderhoud maatregelen betreft die de geplande levensduur van het rioolstelsel niet verlengen.

Het bedrag voor de kwijtschelding van de rioolheffing voeren we op als kostenpost. Dit bedrag baseren we op ervaringscijfers van de afgelopen jaren.

Voorzieningen

We werken met een voorziening rioolvervangingsinvesteringen en een voorziening resultaten rioolexploitatie. De voorziening vervangingsinvesteringen wordt gevoed door dotaties ten behoeve van toekomstige vervangingsinvesteringen. De voorziening resultaten rioolexploitatie heeft als doel om een gesloten financiering te borgen. We verrekenen positieve en negatieve exploitatiesaldi jaarlijks met deze voorziening. Dit geldt ook voor tekorten/overschotten op de voorziening vervangingsinvesteringen

De jaarlijkse dotaties baseren we op de toekomstige investeringsbehoefte.

• •

  Het saldo van rioleringsinvesteringen , bedraagt per 1 januari 2019: € 2.658.343,--

• •

  Het saldo van de voorziening resultaten rioolexploitatie , bedraagt per 1 januari 2019: € 8.4886.647,-

• •

  Het saldo van de voorziening(en) mag gedurende de gehele beschouwde periode niet negatief zijn;

• •

  Er is geen maximum gesteld aan het saldo dat gedurende de beschouwde periode in de voorziening(en) wordt begroot.

   

Heffingseenheden

• •

  Het aantal heffingseenheden bedraagt per 1 januari 2019: 38293. Dit aantal eenheden is berekend door de totale opbrengsten uit de rioolheffing te delen door de standaardtarief van de rioolheffing in 2019.

• •

  Het aantal (equivalente) heffingseenheden stijgt tot het jaar 2039 met 1905 eenheden, dit is de gemiddelde toename volgens de woningbouwprognose van de provincie Noord-Brabant.

   

Rioolheffing

• •

  De rioolheffing per (equivalente) heffingseenheid bedraagt in 2019 € 316,90.

• •

  De rioolheffing mag op begrotingsbasis maximaal kostendekkend zijn: de geraamde opbrengsten mogen de geraamde lasten niet overstijgen (Gemeentewet artikel 229b);

• •

  Reserveren voor tariefsegalisatie en/of toekomstige vervangingsinvesteringen – door dotaties aan de voorziening(en) – is toegestaan;

• •

  Reserveren enkel voor uitbreiding van het voorzieningenniveau is niet toegestaan;

• •

  De opbrengsten van de rioolheffing mogen niet voor andere doeleinden dan voor het gemeentelijk rioolstelsel (inclusief grond- en hemelwatervoorzieningen) worden aangewend ofwel hebben een relatie met de verbrede watertaken;

• •

  Voor de financiële doorkijk gaan we uit van 75 planjaren (2094). Op deze manier brengen we tenminste het effect van één vervangingscyclus van de riolering in beeld.

• •

  Naast de voorgestelde tariefaanpassing wordt de rioolheffing jaarlijks verhoogd met de vastgestelde inflatiecorrectie.

De voorgaande uitgangspunten leiden tot het volgende uitgavenpatroon voor de gemeente Roosendaal in de periode 2019 t/m 2094:

In de aankomende planperiode (met doorkijk t/m 2094) sparen we voor alle investeringen. In het kostendekkingsplan (bijlage G) zijn naast de ontwikkeling van de exploitaite- en investeringskosten ook de kapitaalslasten van investeringen uit het verleden en het BTW-compensatiefonds meegenomen.

Eind 2020 heeft de voorziening rioleringsinvesteringen een negatief saldo door de hoogte van de investeringen in 2019 en 2020. Door een eenmalig overheveling van € 155.000 vanuit de voorziening resultaten rioolexploitatie wordt dit tekort opgelost. Beide voorzieningen hebben hiermee over de gehele levensduur van de riolering een positief saldo (zie afbeelding 6.4).

Afbeelding 6.4: Verloop voorziening rioleringsinvesteringen en voorziening resultaten rioolexploitatie.

Binnen de gesloten financiering van het VGRP mogen de inkomsten uit de rioolheffing alleen worden benut voor maatregelen binnen de zorgplichten. In het kostendekkingsplan zijn dan ook geen investeringen opgenomen voor projecten buiten de zorgplichten in het VGRP vallen, (o.a. ecologische verbindingszones, robuuste beken, vergroening van de stad, reductie hittestress, reductie droogte, etc).

Het gehele overzicht voor exploitatie en investeringskosten is opgenomen in het kostendekkingsplan in bijlage G. De bijdrage voor het omvormen naar waterdoorlatende verharding is meegenomen tot het jaar 2050. Dit jaar sluit aan op de termijn die gesteld is voor de klimaatadaptatie.

Tabel 6.5: verwacht heffingsverloop gemeente Roosendaal periode 2019 t/m 2023. Vermelde bedragen zijn op prijspeil 2019 en exclusief inflatiecorrectie.