| Organisatie | Zundert |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Participatieleidraad Omgevingswet Gemeente Zundert |
| Citeertitel | Participatieleidraad Omgevingswet Gemeente Zundert |
| Vastgesteld door | gemeenteraad |
| Onderwerp | bestuur en recht |
| Eigen onderwerp |
Geen
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 05-06-2024 | nieuwe regeling | 19-10-2021 | ZD21040655 |
In de Omgevingswet is opgenomen dat participatie een belangrijk onderdeel is van plannen/initiatieven in de fysieke woon- en leefomgeving. Dit document is een kaderstellend handvat voor initiatiefnemer(s) in de gemeente Zundert om participatie bij initiatieven uit te werken.
Als gemeente vinden we het belangrijk dat inwoners optimaal betrokken worden bij plannen en projecten. Dit noemen we inwonersparticipatie. Werk je aan een initiatief dat niet past binnen de regels van het omgevingsplan? Dan is het belangrijk om de omgeving goed en op tijd te betrekken. Het is namelijk de taak van de gemeente om bij initiatieven te beoordelen hoe de omgeving is betrokken. Door participatie zorg je ervoor dat alle belangen, meningen, kennis en creativiteit direct op tafel komen. Door bezwaren, maar juist ook goede ideeën met elkaar te bespreken, kan het initiatief beter maken en is er meer kans op betrokkenheid.
Bij een initiatief vraagt de gemeente aan de initiatiefnemer of en hoe belanghebbenden zijn betrokken. En ook wat er met de participatieresultaten zijn gedaan. Deze leidraad laat ook zien waar de gemeente naar kijkt bij het meewegen van participatieresultaten als onderdeel van de beoordeling van het plan. Een goed initiatief vraagt om samenwerking en afstemming met inwoners, ondernemers, overheid en andere organisaties.
Op basis van de participatieresultaten neemt de gemeente Zundert een weloverwogen besluit. Verplicht onderdeel van die onderbouwing is een omgevingsdialoog: een zorgvuldige afstemming met belanghebbenden. Dit is in eerste instantie een verantwoordelijkheid van de initiatiefnemer. Als we vinden dat de belangen van de omgeving niet voldoende in beeld zijn gebracht, kan de gemeente alsnog besluiten om een eigen (zienswijze)procedure op te starten. Dit kan consequenties hebben voor het initiatief.
Het bij elkaar brengen van kennis, ervaringen, perspectieven, belangen en creativiteit van inwoners of andere betrokkenen. Dit betekent niet dat alle partijen het met elkaar eens moeten worden. Dit is niet het doel van participatie. Participatie betekent dat belanghebbenden volwaardig deelnemen aan het initiatief.
Wanneer is participatie verplicht?
Participatie is niet verplicht als het (bouw)plan voldoet aan de regels van het omgevingsplan (of de nog geldende bestemmingsplannen) of indien het (bouw)plan voldoet aan de regels van vergunningsvrij bouwen. Indien een (bouw)plan niet voldoet aan de regels van omgevingsplan of het bestemmingsplan is het voor de initiatiefnemer verplicht een participatietraject te doorlopen. Daarnaast adviseren wij om bij (bouw)plannen die voldoen aan de regels van het omgevingsplan/bestemmingsplan en/of de regels van vergunningsvrij bouwen de buren te informeren.
Rollen binnen een participatietraject
De initiatiefnemer is zelf aan zet om het gesprek met belanghebbenden te voeren. Met de komst van de Omgevingswet bevinden we ons in een transitieperiode waarin het belang van participatie vanuit de initiatiefnemer steeds belangrijker wordt. De eerste jaren houdt de gemeente daarom vinger aan de pols en ondersteunt de initiatiefnemer daar waar nodig bij het voeren bij het participatietraject. De gemeente behoudt hierin altijd haar onafhankelijke rol met als doel om de verschillende belangen in beeld te krijgen. Primair is de initiatiefnemer dus verantwoordelijk voor het participatietraject. In uitzonderlijke gevallen kan de gemeente ervoor kiezen om in een participatietraject op te treden als begeleider van het participatietraject. Dit kan het geval zijn wanneer de impact van een initiatief dermate groot is voor de samenleving of wanneer er nadrukkelijk sprake is van tegenstrijdige belangen. Deze afweging kan gemaakt worden door de betreffende portefeuillehouder namens het college van B&W.
Het participatieproces bestaat uit 4 stappen:
Deze leidraad geeft een verdere uitleg aan de 4 stappen die de initiatiefnemer doorloopt tijdens het participatieproces.
Stap 1 Bepaal het participatieniveau
De eerste stap is het bepalen van het participatieniveau. In Zundert kennen we drie participatieniveaus. Per initiatief wordt door de initiatiefnemer bepaald welk niveau het beste bij het initiatief past. Hierbij is het ook mogelijk om advies te vragen van de gemeente. Een grotere invloed van het initiatief op belanghebbenden en/of de omgeving vraagt om een hoger participatieniveau. Het is ook belangrijk dat het gekozen participatieniveau passend is bij het initiatief. Het bepalen van het participatieniveau ligt in principe bij de initiatiefnemer. De initiatiefnemer kan hierbij advies vragen van de gemeente. De gemeente behoudt echter altijd het recht om, indien nodig, de initiatiefnemer te verplichten een ander participatieniveau te hanteren. Deze disclaimer is bedoeld om te voorkomen dat er bij maatschappelijk impactvolle initiatieven een te laag participatieniveau wordt gehanteerd. Bijlage 1 kan initiatiefnemers helpen het juiste participatieniveau te bepalen.
1.1 Wie gaan er iets merken van het plan?
Bij ieder plan is het belangrijk om de volgende vraag te beantwoorden: wie gaat hier iets van merken en wie heb je nodig om het te realiseren? Wordt er een nieuwe garage gebouwd? Dan kan dat effect hebben op aangrenzende buren. Denk aan geluid tijdens de bouw of aan schaduw in de tuin. In andere gevallen, bijvoorbeeld bij de uitbreiding van een bedrijf, gaan meer mensen iets merken van het plan, zoals de nabijgelegen bedrijven of de gebruikers van een gebied. Zorg dan dat alle eigenaren en/of gebruikers in de omgeving deelnemen aan het gesprek. Hoe groter de impact van het plan, hoe groter de kring van direct betrokkenen. Daarnaast kunnen er nog belanghebbenden zijn die indirect betrokken zijn, zoals bewonersverenigingen, ondernemers, een milieugroep of een maatschappelijke organisatie.
1.2 Het participatieniveau bepalen
Met het beantwoorden van de onderstaande vier vragen bepaalt de initiatiefnemer het participatieniveau. Elk antwoord kent een aantal punten. Door het totaal aantal punten te delen door 4 geeft een uitkomst waarmee het participatieniveau wordt bepaald.
a.In welke categorie past het initiatief?
In hoeverre een initiatief als ‘groot’ of ‘klein’ moet worden gezien, is gedeeltelijk te bepalen aan de aard en omvang. Het is vaak ook een (politiek/maatschappelijk) gevoel.
b.Welke positieve invloed heeft het initiatief op de omgeving?
Ga na of het initiatief bijdraagt aan de afspraken en doelen in het politiek akkoord, de omgevingsvisie, (programma-/beleids-)doelen van de organisatie en/of aansluit bij al bestaande projecten. Ga ook na of er binnen het initiatief onderdelen zitten die bijdragen aan het algemeen belang.
c.Is er hinder van het initiatief voor de omgeving, na realisatie?
Bij deze vraag kijk je naar: kwantiteit x kwaliteit, dus: hoeveel belanghebbenden zijn er die nadelige effecten ondervinden en hoe heftig zijn deze effecten? Je kijkt dan naar impact en de mate. Bij impact gaat het om:
d.Krijgt het initiatief veel aandacht in politiek, pers of social media?
Bepaal dit door gesprekken en het monitoren van (social) media.
Stap 2 Een participatieplan maken
Na het bepalen van het participatieniveau maak de initiatiefnemer een participatieplan. Dit plan beschrijft hoe het participatieproces wordt ingericht. Bij het opstellen van het participatieplan kan je advies vragen aan de gemeente Zundert. Het participatieplan wordt toegevoegd bij het initiatiefplan dat ingediend wordt bij de gemeente Zundert. De onderstaande onderdelen zijn de minimale eisen aan het participatieplan. De initiatiefnemer zelf is verantwoordelijk voor het maken en uitvoeren van het participatieplan, maar kan daarbij geadviseerd worden door hun contactpersoon van de gemeente.
Stap 3 Participatieplan uitvoeren
Het initiatief wordt besproken met de gemeente Zundert. De gemeente kan advies geven op het participatieplan door middel van extra aanvullingen. Hierover gaat de gemeente in gesprek met de initiatiefnemer. Deze extra aanvullingen moet in de uitvoering van het participatieplan verwerkt worden. De initiatiefnemer blijft eindverantwoordelijk voor de uitvoering van het participatieplan. Het participatieplan geeft richting. Dit betekent dat er gedurende het proces ruimte moet zijn om af te wijken van dit plan. Dit moet wel gebeuren in overleg met de belanghebbenden.
Bij het uitvoeren van het participatieplan kunnen de volgende succesfactoren de initiatiefnemer helpen:
Stap 4 Participatieverslag maken
Bijlage 1 Bepalen participatieniveau
De eerste stap is het bepalen van het participatieniveau. De gemeente Zundert kent 3 participatie-niveaus. Per initiatief wordt door de initiatiefnemer (en eventueel met aanvullingen van de gemeente) gekeken welk niveau het beste bij het initiatief past. Het is ook mogelijk om een combinatie te maken van verschillende participatieniveaus (bijvoorbeeld per fase een ander niveau). Het participatieniveau wordt beïnvloed door de complexiteit en de effecten van een initiatief op de omgeving. Daarnaast moet het participatieniveau wenselijk en passend zijn bij het initiatief. Het bepalen van het participatieniveau ligt in principe bij de initiatiefnemer. De initiatiefnemer kan hierbij advies vragen van de gemeente. De gemeente behoudt echter altijd het recht om, indien nodig, de initiatiefnemer te verplichten een ander participatieniveau te hanteren. Deze disclaimer is bedoeld om te voorkomen dat er bij maatschappelijk impactvolle initiatieven een te laag participatieniveau wordt gehanteerd. De onderstaande uitleg kan een initiatiefnemer verder op weg helpen met het maken van een keuze voor het participatieniveau voor het initiatief.
De volgende vragen kunnen helpen bij het bepalen van het participatieniveau:
Wie worden door het initiatief geraakt?
Als een initiatief een groot effect heeft op de omgeving, dan is het raadzaam om betrokkenen meer invloed te geven dan bij een kleiner effect.
Hoe groot is de beïnvloedingsruimte?
Wat ligt al vast in wettelijke of gemeentelijke kaders of beleid? Wanneer de beïnvloedingsruim-te op het initiatief klein is schept een hoog participatieniveau valse verwachtingen.
Invloed participatieniveau op participatieplan
De keuze voor een participatieniveau bepaalt de rol die belanghebbenden spelen in het participatieproces van het initiatief. Bij het opstellen van het participatieplan wordt rekening gehouden met deze rol.
Bijlage 2: Wie zijn belanghebbenden?
Belanghebbenden zijn personen of organisaties die geraakt worden door het initiatief. Hoeveel personen en/of organisaties betrokken zijn hangt af van het initiatief.
De volgende vragen kunnen helpen bij het bepalen wie de belanghebbenden van het initiatief zijn.
Wat is de reikwijdte van het initiatief?
Hoeveel belanghebbenden worden door het initiatief geraakt? Het initiatief kan een grote impact hebben op een gebied en daardoor veel personen, bedrijven en organisaties raken. Het is daarom belangrijk dat, naast de direct betrokkenen/omwonenden, bedacht wordt wie de belanghebbenden bij het initiatief zijn.
Welke expertises kunnen jouw initiatief verrijken en verbeteren?
Door de kennis van de belanghebbenden aan het initiatief te verbinden kan dit initiatief worden verrijkt of verbeterd. Ga daarom na welke expertises (zoals specialistische belangenorganisaties, kennisinstituten of de brandweer) het initiatief kunnen verbeteren.
Voorbeelden van belanghebbenden
De onderstaande lijst geeft een voorbeeld van belanghebbenden die betrokken kan worden bij het initiatief: