| Organisatie | Súdwest-Fryslân |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Integraal Veiligheidsplan 2024 – 2028 |
| Citeertitel | Integraal Veiligheidsplan 2024 – 2028 |
| Vastgesteld door | gemeenteraad |
| Onderwerp | openbare orde en veiligheid |
| Eigen onderwerp | integrale veiligheid |
| Externe bijlagen | Bijlage 1; Overicht portefeuilles per thema Bijlage 2; Effectindicatoren |
Geen
artikel 172 van de Gemeentewet
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 14-03-2024 | nieuw beleidsplan | 21-12-2023 |
Feiligens tichtby foar eltsenien
Feilichheid is in basis ferlet fan in minske. En je beseffe dat pas as it net mear feilich is of feilich fielt. Gelokkich is it feilichheidsgefoel yn Súdwest-Fryslân heech. Wy kinne elkoar noch ridlik, witte wa’t ús buorlju binne en binne belutsen by wat der yn ús omjouwing bart. Dy sosjale struktuer en lytsskaligens is goud wurdich; mienskip neame wy dat.
En tagelyk binne wy net nayf. Want der binne ûntwikkelingen dy’t ús omtinken nedich hawwe en dêr’t wy hiel skerp op wêze moatte. Dy’t ús sosjale struktuer ûndermynje kinne, ús tsjin inoar opsette en úteinlik ús demokratysk systeem kwetsber meitsje.
Wy hawwe in goede basis yn de gemeente Súdwest-Fryslân, dêr’t wy op troch bouwe kinne en fernijing en ynnovaasjes op tapasse. Dêrmei kinne wy previntyf wurkje en tûker wêze as kriminele en ûndermynjende krêften. In foarbyld dêrfan is de digitale wykagint, dêr’t wy mei foarop rinne yn Noard Nederlân.
Wy trêde repressyf op at dat moat en sette dêr it folsleine ynstrumintarium op yn as dat nedich is. Dan pakke wy oan, wy pakke op en wy pakke ôf at dat oan’e oarder is.
Komplekse feilichheidsproblematyk kinne wy allinnich mei-inoar oanpakke. Mei partners út ferskillende sektoaren, ferskillende oerheden, mei ynwenners, mei ûndernimmers, mei de mienskip. Elkenien hat dêryn syn rol te spyljen. Ek ha wy stipe fan oare oerheden nedich. Wat mear ‘oer de grins’ tinke.
In foarbyld fan tûk mei-inoar opereare, soe it tastean fan wenjen op boerehiemen troch de provinsje wêze kinne. Wêrby’t wenningen mooglik makke wurde yn bygebouwen. Dat foarkomt leechstân en mooglikheden foar eventuele kriminele aktiviteiten. Boppedat kin it boeren finansjeel útsicht biede by de lânbou-transysje, it fergruttet de fearkrêft op it plattelân en it soarget foar mear wenningen. Sa ûntstean win-win-win situaasjes.
Wy hawwe it ryk nedich foar mear kapasiteit foar de plysje yn de regio en wetjouwing om mear ynformaasje diele te kinnen. Yntusken sykje wy de rânen fan ús mooglikheden op.
Wy sette de kommende perioade yn op:
Troch alle programma’s hinne, sille wy mear oandacht jaan oan it tanimmende drugsgebrûk. Dat is in belangryke oarsaak foar sûnens en mentale problemen, sosjale ûnrêst, kriminele of ûndermynjende aktiviteiten.
Wy hawwe in solide basis yn it wurkjen mei de Trijehoeke (plysje, OM en boargemaster), hawwe in profesjoneel en goed opleid Handhavingteam, wy wurkje mei kundige en belutsen minsken yn de netwurken en yn ús organisaasje. Dat jout in soad fertrouwen om de ambysjes út dit IVP effektyf oan te pakken, ek yn ûnrêstige tiden.
Oan dit IVP hawwe in grut tal minsken en organisaasjes harren bydrage levere. Tige tank foar jim ynset om fan SWF no en yn de takomst in feilich en fearkrêftich gebied te meitsjen.
De veiligheid van Súdwest-Fryslân is in veel opzichten van een goed niveau. Inwoners waarderen de veiligheid van hun woonomgeving met maar liefst een 7,9 (Veiligheidsmonitor 2021). Woninginbraak en andere vormen criminaliteit laten een dalende trend zien. Er is sociale cohesie en betrokkenheid – onze inwoners pakken steeds meer hun rol in de veiligheid.
Tegelijk is duidelijk dat er ook scherpe kanten zitten aan het veiligheidsbeeld. Die hangen samen met dieperliggende maatschappelijke ontwikkelingen. We zien een groeiende problematiek rond kwetsbare personen. Met impact voor de omgeving. Criminele netwerken worden succesvoller in hun pogingen zich in te mengen in de bovenwereld. Gedigitaliseerde criminaliteit neemt toe en er zijn regelmatig serieuze signalen van maatschappelijke polarisatie en onrust.
We maken consequent werk van deze opgaven. Samen met onze partners zoals de politie, het Openbaar Ministerie, de Veiligheidsregio en een scala van instellingen en andere organisaties. Maar ook samen met inwoners en ondernemers, verenigingen en wijk- en dorpsorganisaties.
Deze inzet en samenwerking dragen vrucht. Cruciaal echter is hierin samen met de partners de juiste, scherpe keuzes te blijven maken. Maatregelen en werkvormen die effectief zijn, op maat voort te zetten. En daarnaast te intensiveren en vernieuwen op de thema’s, de problematieken die daarom vragen.
Voor u ligt het kader voor onze inzet en samenwerking in de periode 2024-2028. We schetsen hierna eerst het huidige veiligheidsbeeld van Súdwest-Fryslân. Daarna werken we de prioritaire thema’s van dit nieuwe Integraal Veiligheidsplan (IVP) uit. In hoofdstuk 4 behandelen we overige belangrijke veiligheidsthema’s en in hoofdstuk 5 de coördinatie en organisatie van dit beleid. Dit IVP is de ‘opvolger’ van het IVP 2019-2023 van Súdwest-Fryslân. Net als het aflopende IVP is dit nieuwe IVP integraal van aard én integraal tot stand gekomen, in nauwe samenwerking met alle betrokken beleidsdomeinen en de partners.
Onze belangrijkste uitgangspunten voor de nieuwe beleidsperiode:
College-breed We pakken de veiligheidsopgaven college-breed aan, maken goed gebruik van de beschikbare preventieve en repressieve instrumenten binnen beleidsdomeinen. We combineren die op maat rond vraagstukken (zie bijlage 2 voor een overzicht van relevante portefeuilles per thema) en werken zo integraal samen aan een ‘duurzame’, bestendige veiligheid.
Deze uitgangspunten klinken door in de hierna beschreven aanpak van de prioriteiten en andere veiligheidsthema’s. We maken dit verder concreet in het Uitvoeringsplan Integrale Veiligheid bij dit IVP. We evalueren periodiek of onze invulling van de uitgangspunten ‘werkt’ en hoe het beter kan.
Ter voorbereiding van dit IVP is een brede veiligheidsanalyse uitgevoerd. Deze richtte zich zowel op de veiligheidsvraagstukken als de aanpak daarvan. De VNG-systematiek met zes ‘veiligheidsvelden’ (zie de figuur op volgende pagina) is als stramien gehanteerd. Partners zijn nauw betrokken bij de analyse. Oordelen van inwoners zijn meegenomen via de verwerking van de uitkomsten van de Veiligheidsmonitor – onze vaste bewonersenquête over veiligheid en leefbaarheid.
Een overzicht van de belangrijkste uitkomsten.
Opvallende werkvormen zijn onder meer het Casusoverleg Zorg en Veiligheid (voor de aanpak van complexe casuïstiek, introductie in 2023), het JOS/Jongeren op Straat-overleg (voor regie op jeugdoverlast), de ‘Digikamer’ van de politie (voor samenwerking rond cybercriminaliteit) en het project Hackshield (voor digitale weerbaarheid van jeugd).
Fysieke veiligheidsthema’s zijn met name brandveiligheid, verkeersveiligheid, gevaarlijke stoffen en de veiligheid op en rond het water. Het risicobeeld rond deze thema’s is in veel opzichten stabiel. Uitzonderingen zijn de risico’s gerelateerd aan klimaatverandering (droogte, verzakking, natuurbranden, wateroverlast) en de energietransitie (brandveiligheid accu’s en zonnepanelen).
Onderstaande figuur laat zien welke belangrijke veiligheidsopgaven uit de analyse naar voren zijn gekomen. Het betreft ‘overkoepelende’, samengestelde thema’s, met raakvlakken met meerdere veiligheidsvelden. Voor deze thema’s is vastgesteld dat het veiligheidsbeeld verbeterpunten kent. En dat de aanpak in meerdere opzichten doorontwikkeling en/of intensivering behoeft.
‘Veilige en leefbare wijken en kernen’:
Dit betreft de basis van een veilige gemeente. Binnen dit thema vallen verschillende vormen van criminaliteit en overlast (zoals woninginbraak, fietsdiefstal en woonoverlast) maar ook de sociale en fysieke kwaliteit van de buurt en het veiligheidsgevoel van inwoners. Aspecten van de aanpak zijn onder meer voorlichting, inwonerparticipatie en handhaving. Belangrijke succesvoorwaarde is verbinding van veiligheid met leefbaarheid en kwaliteit van de buurt. In dit thema komen veel beleidsdomeinen en bestuurlijke doelen bij elkaar. En spelen de uitgangspunten Dichtbij, Participatief en Focus op preventie bij uitstek een belangrijke rol. Dit fundament voor de veiligheid vraagt in de komende jaren prioritaire aandacht en inzet gezien de groeiende veiligheidsrisico’s, de wisselwerking met de andere veiligheidsprioriteiten en de vele raakvlakken met andere bestuurlijke opgaven.
‘Casuïstiek Zorg en Veiligheid’:
Hierbij gaat het om zogenaamd ‘complexe casus’ ofwel personen/huishoudens die met meerdere problemen op het vlak van zorg en veiligheid te kampen hebben. Zoals schulden, sociaal-psychische problematiek, ‘onbegrepen gedrag’, verslaving, overlast, huiselijk geweld en/of andere vormen van overlast en criminaliteit. In totaal gaat het niet om grote aantallen casus maar de impact is vaak groot. Te beginnen voor deze personen zelf. Maar vaak ook voor de omgeving. Dit blijft een stevige opgave voor ons als gemeente en onze partners. Belangrijke kwaliteiten van de vereiste aanpak zijn vroeg-signalering, samenwerking, maatwerk en bundeling van instrumenten. Dit vraagt specifieke proces- en systeemvoorwaarden waaronder solide privacy-voorzieningen. En een solide vormgeving van condities op deelgebieden als nazorg/doorzorg detentie en huiselijk geweld. We kunnen en moeten nog stappen zetten in dit complexe veld.
Ondermijnende criminaliteit heeft landelijk, regionaal en lokaal prioriteit. De accenten verschillen per gemeente maar vast staat dat drugscriminaliteit, witwassen, uitbuiting en andere vormen van georganiseerde criminaliteit verweven zijn met de bovenwereld. En dat het zicht daarop pas langzaam aan het ontstaan is. De instrumenten en werkvormen worden effectiever maar er is nog een weg te gaan. Ook voor Súdwest-Fryslân blijft dit een belangrijke opgave. De fenomeenanalyses, signalen en casuïstiek van afgelopen jaren onderstrepen dit.
Door de voortschrijdende digitalisering van de samenleving worden de risico’s op het vlak van digitale veiligheid steeds groter. Het gaat daarbij om gedigitaliseerde criminaliteit (zoals oplichting via het internet maar ook cyberpesten), kwetsbaarheid van systemen (risico van digitale ontwrichting), kwetsbaarheid van informatie (risico van datalekken) en online-aangejaagde polarisatie en ordeverstoring. Elk van deze deelfenomenen vormt een groeiende bedreiging voor overheden, bedrijfsleven en inwoners. Ook Súdwest-Fryslân staat hiervoor aan de lat.
Drugsgerelateerde criminaliteit/problematiek is als een belangrijk doorsnijdend thema naar voren gekomen uit de analyse. ‘Doorsnijdend’ in de zin dat het verweven is met de vier bovenbeschreven prioritaire thema’s – bij elk van deze thema’s vormt drugs een aspect van de bredere problematiek. En dit geldt ook voor de andere belangrijke veiligheidsthema’s (zie hieronder) die uit de analyse hebben geresulteerd. De signalen rond drugs zijn zorgwekkend en urgent. Het beeld is dat drugs meer en gemakkelijker dan ooit voorhanden zijn, dat criminele netwerken er stevig aan verdienen en dat er verslavings-, gewelds- en andere veiligheids- en maatschappelijke effecten zijn. Illustratief: de aanpak van ondermijning concentreert zich veelal rond drugsfeiten en wat daarmee samenhangt. Aan de gebruikerskant intussen – bijvoorbeeld bij het uitgaan – is drugsgebruik ‘gewoon’ geworden. Er wordt veel gevraagd van onder meer zorg- en handhavingspartners. Maar ook van ondernemers die zich in hun bedrijfsvoering met de uitwassen geconfronteerd zien. Het doorsnijdende karakter van dit thema stelt bijzondere eisen aan de regievoering. Nodig zijn breed zicht op de problematiek en een samenhangende inzet vanuit de verschillende thema’s.
Naast de prioritaire opgaven en het doorsnijdende thema ‘drugs’ zijn de volgende zes thema’s als belangrijke permanente aandacht-thema’s uit de analyse naar voren gekomen:
Op deze thema’s vindt reeds robuuste inzet plaats. Deze is in hoofdlijn voldoende effectief – er is geen bijzondere intensivering nodig. Natuurlijk zijn er wel aandachts- en ontwikkelpunten. Deze worden in de aanpak geïntegreerd.
Onze prioriteiten voor de periode 2024-2028 zijn:
Voor deze thema’s is vastgesteld dat het veiligheidsbeeld beter kan en moet. En dat de aanpak op meerdere vlakken ontwikkelopgaven kent. In de zin van ontwikkeling en inzet van instrumenten maar ook in de zin van samenwerking tussen beleidsdomeinen en met partners (integraal werken). Deze vier thema’s zijn onze intensiveringsthema’s.
De uitwerking van deze prioriteiten hierna is schematisch en op hoofdlijn. Nadere detaillering vindt plaats via het Uitvoeringsplan Integrale Veiligheid.
Per prioriteit worden behandeld:
Naast de vier prioriteiten hebben we ook intensieve aandacht voor het thema Drugsgerelateerde criminaliteit/problematiek. Echter primair als overkoepelend, ‘doorsnijdend’ thema, niet als eigenstandige prioriteit. Hiervoor kiezen we vanwege de verweving van dit thema met zowel de prioriteiten als de overige strategische thema’s. Bij elk van deze thema’s vormt drugs een aspect van bredere problematiek. Voorkeur heeft het de aanpak van dit aspect geïntegreerd onderdeel van de aanpak per thema te laten zijn. Cruciaal is dan wel dit goed te monitoren en regisseren – ofwel sterke overall regie op het drugsitem te voeren. De uitwerking hierna schetst het kader daarvoor.
Prioriteit 1: Veilige en leefbare wijken en kernen
Input van de raad: een sociale basis in de wijken en dorpen waarbij iedereen echt mee kan doen.
Prioriteit 2: Casuïstiek Zorg en Veiligheid
Input van de raad: Iedereen moet mee kunnen doen.
Input van de raad: Goed bijblijven als gemeente. Actualiteit overbrengen aan hulpverlenende organisaties.
Prioriteit 4: Digitale veiligheid
Input van de raad: Veilige informatiedeling onder goed werkende convenanten.
FOCUS: Drugsgerelateerde criminaliteit/-problematiek
Integrale regievoering op de inzet op drugsgerelateerde criminaliteit en -problematiek. Deze inzet vindt primair als onderdeel van de aanpak van de vier prioritaire thema’s en de overige belangrijke thema’s plaats.
Doelstelling: duurzaam terugdringen, beheersbaar maken van de problematiek.
In dit hoofdstuk worden de zes permanente aandacht-thema’s van dit IVP uitgewerkt. Dit gebeurt weer nadrukkelijk op hoofdlijn – de verdere uitwerking vindt plaats via het Uitvoeringsplan Integrale Veiligheid.
We hebben scherp oog voor de effecten van de aanpak. Deze worden gemeten aan de hand van de in bijlage 2 genoemde effectindicatoren. Bij enkele indicatoren is een streefwaarde voor 2028 geformuleerd. We evalueren regelmatig of deze doelen gehaald gaan worden. Bij uitblijvend resultaat scherpen we de aanpak aan.
Het IVP wordt geoperationaliseerd via het Uitvoeringsplan Integrale Veiligheid. Dit wordt vastgesteld door het college. Het eerste Uitvoeringsplan loopt tot 1 juli 2026, het tweede van juli 2026 tot en met december 2028. Deze periodes van 2,5 jaar vloeien voort uit de doorlooptijd van vijf jaar (in plaats van de gebruikelijke vier jaar) van dit IVP. Hiervoor is gekozen met het oog op herstel van de aansluiting van de beleidscyclus van het IVP op de cyclus van de Veiligheidsmonitor.
De gemeenteraad ontvangt jaarlijks een rapportage over de voortgang van het IVP, het tussenbeeld op effectindicatoren en eventuele aanscherpingen van de aanpak.
De ambtelijke coördinatie is belegd bij het cluster Openbare Orde en Veiligheid. Dit initieert en onderhoudt de benodigde verbindingen met andere afdelingen binnen de gemeentelijke organisatie en met externe partners. Halfjaarlijks vindt breder ambtelijk overleg over de voortgang van het IVP plaats. Het cluster Openbare Orde en Veiligheid regisseert en coördineert de implementatie van het IVP, intervenieert bij knelpunten en nieuwe veiligheidsvraagstukken. Het cluster informeert en adviseert de portefeuillehouder over relevante ontwikkelingen rond het IVP.
Het cluster Openbare Orde en Veiligheid beschikt over bijzondere thematische expertise, onder meer rond thema’s als Maatschappelijke onrust, Zorg en Veiligheid, Doorzorg ex-gedetineerden en Ondermijning. In de afgelopen jaren zijn hier stappen in gezet – een onderscheidende keuze – met het oog op extra effectiviteit en efficiëntie in de aanpak en coördinatie. Dit betaalt zich uit en we zetten deze lijn voort.
De bestuurlijke coördinatie van het veiligheidsbeleid ligt primair bij de burgemeester. De voortgang van het IVP – inclusief de college-brede inzet op de thema’s – wordt periodiek geëvalueerd in het college. Specifieke opgaven en ontwikkelingen in relatie tot het IVP worden waar nodig tussentijds geagendeerd. Daarnaast wordt de voortgang periodiek besproken in de Driehoek van burgemeester, politiechef en het Officier van Justitie.
Ook wethouders hebben een rol inzake het thema Veiligheid, aangezien veiligheid in bijna alle aspecten van beleid terugkomt – van jeugdzorg tot woningbouw. Veiligheid is daardoor niet alleen het domein van de burgemeester, maar van heel het college.
Interne partners zijn met name de domeinen Sociaal Domein, Jeugd en Onderwijs, Participatie, Ruimte/Omgeving, Economie, Communicatie, Bedrijfsvoering, Vergunning en Handhaving. Met deze teams wordt intensief samengewerkt bij de aanpak van de veiligheidsopgaven, om samen maximaal effectief te zijn in proactie, preventie én repressie. Bijlage 1 bevat een overzicht van de betrokken bestuurlijke portefeuilles per thema.
Belangrijke externe partners zijn: Politie basisteam Sneek, Openbaar Ministerie (parket Noord-Nederland), Veiligheidsregio Fryslân, Zorg en Veiligheidshuis Fryslân, RIEC Noord-Nederland, gemeente De Fryske Marren (waarmee we samen het basisteam vormen en onder meer in de crisisorganisatie nauw samenwerken), de FUMO (Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing), zorg- en welzijnsinstellingen, onderwijsinstellingen, woningcorporaties, Provincie Fryslân. En natuurlijk de inwoners van Súdwest-Fryslân (individueel en georganiseerd binnen dorps- en wijkbelangen), ondernemers en ondernemersverenigingen en maatschappelijke partijen zoals zelforganisaties en geloofsgemeenschappen.
Voor veel maatregelen en activiteiten die uit dit IVP voorvloeien, is voorzien in financiële dekking via de programmabegroting. Dit betreft in hoofdzaak doorlopende inzet zoals brandweerzorg, crisisbeheersing, deelname RIEC en deelname Veiligheidshuis. Daarnaast vloeien er nieuwe maatregelen en activiteiten uit dit IVP voort, met een nieuw financieel beslag. Dit doet zich met name voor bij de prioritaire thema’s. In 2024 worden deze kosten gedekt uit het vaste budget voor IVP-gerelateerde activiteiten. Het budget voor Integrale Veiligheid bedroeg (los van personele fte) in 2023 € 65.000, terwijl dit budget voor 2024 € 40.000 betreft. Dit betekent dat gewerkt wordt met minimale middelen, terwijl de opgaven breder en complexer worden. Niet uit te sluiten valt dat in 2024 en later extra middelen nodig zijn. In het eerste kwartaal van 2024 wordt dit nader bepaald. Mochten extra middelen nodig zijn, dan wordt hiervoor een onderbouwd verzoek ingediend.