Draaiboek Gladheidbestrijding 2023-2024

1.1. Doel van dit draaiboek

Het doel van gladheidbestrijding is de zorg voor het zo normaal mogelijk functioneren van het openbare leven bij gladheid als gevolg van weersinvloeden. De gladheid wordt bestreden vanwege:

• –

  De veiligheid van de inwoners en weggebruikers;

• –

  De doorstroming van het verkeer;

• –

  De bereikbaarheid van bestemmingen;

• –

  De imago van de gemeente;

• –

  Milieu;

Het doel van het draaiboek is praktische informatie geven die de gemeente nodig heeft voor de uitvoering van de gladheidbestrijding. Het moet alle betrokkenen bij de uitvoering duidelijkheid geven over wat er van wie op welke moment wordt verwacht. Het draaiboek wordt jaarlijks na evaluatie van de uitvoering van de werkzaamheden opgesteld.

1.2. Wat is gladheid

Door weggebruikers wordt een wegverharding als glad ervaren wanneer de auto, motor of fiets onvoldoende bestuurbaar is of onvoldoende snelheid kan vermeerderen of verminderen. Gladheid heeft ook invloed op de stabiliteit van motoren en fietsers. Voetgangers ervaren een verharding als glad wanneer zij onvoldoende grip hebben. De gladheid wordt veroorzaakt doordat er een stof aanwezig is tussen de band en het wegdek. Deze stof is in het geval van wintergladheid ijs, maar kan ook bestaan uit olie, modder of natte bladeren.

Het contact tussen band of schoenzool en de verharding is dus van belang. Dit contact wordt beïnvloed door de eigenschappen van de band/schoenzool en de verharding. De belangrijkste eigenschappen van de band/schoenzool zijn het profiel en de elasticiteit van het rubber. De belangrijkste eigenschappen van de verharding is het materiaal, structuur en dikte. Dezelfde winterse omstandigheden hoeven op verschillende wegdeksoorten daarom niet tot dezelfde wintergladheid te leiden. Net zoals automobilisten met winterbanden minder snel gladheid ervaren dan automobilisten met zomerbanden.

1.3. Wintergladheid

Gladheid als gevolg van winterse omstandigheden kan op verschillende wijzen ontstaan. Voor het ontstaan van wintergladheid moet altijd worden voldaan aan twee voorwaarden:

• –

  De (wegdek)temperatuur moet onder of rond het vriespunt zijn;

• –

  Er moet sprake zijn van de aanwezigheid van vocht.

Gemiddeld genomen over de periode 1980 tot 2020 telde een Nederlandse winter 58 vorstdagen. Dit zijn dagen waarop de minimumtemperatuur minstens één keer in een etmaal onder het vriespunt komt. In diezelfde periode kwamen gemiddeld negen ijsdagen voor. Ijsdagen zijn dagen waarop de temperatuur gedurende een etmaal niet boven het vriespunt komt.

1.4. Wettelijke taak

De wegen in Westerwolde, inclusief voorzieningen voor fietsers en voetgangers, is aangelegd en wordt onderhouden met als doel mensen en goederen te kunnen verplaatsen. Ze zijn van belang voor de economische en maatschappelijke ontwikkeling. Door wintergladheid kan, als er geen actie wordt ondernomen, het verkeer tot stilstand komen. Met als gevolg economische schade en het stilvallen van allerlei andere activiteiten.

In de Wegenwet (artikel 15) en de Wegenverkeerswet (artikel 2) is vastgesteld dat de wegbeheerder zorgplicht heeft ten aanzien van het onderhouden van zijn wegen. Tot dit onderhouden behoort ook de uitvoering van de gladheidbestrijding. De gladheidbestrijding moet er onder winterse omstandigheden voor zorgen dat de veiligheid van de weggebruikers gewaarborgd is. Tot de zorgplicht behoort ook dat de bruikbaarheid van de weg wordt gewaarborgd.

Ondanks het feit dat gemeente Westerwolde invulling geeft aan zijn wettelijke verplichtingen, kunnen zich situaties voordoen waarbij ongevallen voorkomen of waarbij schade wordt opgelopen door wintergladheid. Een wegbeheerder kan hiervoor aansprakelijk worden gesteld. Of de aansprakelijkheidsstelling gegrond is, moet worden beoordeeld door een rechter. Want los van de strooiroutes, strooimethodes, soort verharding en informatieverstrekking door de gemeente over de gladheidbestrijding, zal eveneens meegewogen worden het gedrag van de weggebruiker. Want een weggebruiker zal eveneens aangesproken worden op zijn of haar eigen verantwoordelijkheid. Daarnaast moet de gemeente kunnen aantonen dat hij zorgvuldig heeft gehandeld.

Over het algemeen geldt dat de gemeente niet aansprakelijk is voor gladheidschade als gevolg van artikel 6: 162 BW als hij kan aantonen dat:

• –

  Er tijdig en naar vermogen is gestrooid (aan de hand van de gladheidbestrijdingsplan);

• –

  Er gezien de omstandigheden op tijd en adequaat is gewaarschuwd;

• –

  Hij adequaat op klachten heeft gereageerd en de juiste maatregelen heeft getroffen.

Jaarlijks wordt voorafgaand aan het gladheidseizoen (1 november – 1 april) het gladheidbestrijdingsplan vastgesteld door het college. In het plan zijn de wettelijke kaders bepaald, is vastgesteld hoe en wanneer de gladheid wordt bestreden en zijn de strooiroutes vastgesteld. Aan deze afspraken worden vervolgens in dit draaiboek een praktische invulling gegeven.

2.1. Materieel

De gladheidbestrijding is een calamiteiten-inzet. Daarom moet het materieel: zoutstrooiers, sneeuwploegen en opslaginstallaties gedurende de winterperiode 24 uur per dag inzetbaar zijn.

Dit geldt natuurlijk ook voor de tractie. De tractie zorgt ervoor dat het gladheidbestrijdingsmaterieel kan worden ingezet tijdens de acties. De tractie bestaat uit: vrachtwagens, tractoren en een pick-up.

Omdat het materieel gebruikt wordt onder ongunstige en corrosieve omstandigheden en relatief veel stilstand kent, is goed onderhoud essentieel. Voor het onderhoud aan het gladheidbestrijdingsmaterieel, is een servicecontract afgesloten met AEbi Schmidt uit Holten. Voorafgaand aan het winterseizoen wordt er een onderhoudsbeurt uitgevoerd aan de strooiers en de ploegen.

De stalling van het materieel gebeurt bij voorkeur binnen, waardoor het op gang brengen van een strooiactie snel kan gebeuren.

Dit jaar heeft de gemeente 5 nieuwe strooiers mogen ontvangen. 3 opzetstrooiers en 2 getrokken strooiers. De nieuwe strooiers zijn voorzien van automatisch strooien en routebegeleiding (Route Assistant) en strooimanagement (IntelliOPS). De strooiers zijn milieuvriendelijk en besparen op strooimateriaal dankzij de inzet van natzouttechnologie. Dit betekent dat de strooiers niet overbeladen hoeven te worden.

2.2. Signalering

De gemeente Westerwolde hanteert een preventief strooibeleid. Er wordt in principe gestrooid alvorens het glad gaat worden. Hierdoor kunnen we de uitruktijd managen en veiliger werken. De gladheidbestrijders gaan de weg op terwijl het nog niet glad is. Om op de juiste moment uit te rukken heb je een gladheidmeldsysteem nodig. Een gladheidmeldsysteem geeft niet alleen de temperatuur van het wegdek aan, maar ook of zich hierop nog zout bevindt en hoeveel ongeveer.

De gemeente beschikt niet over een gladheidmeldsysteem, maar Provincie Groningen wel. Met de provincie is de afspraak gemaakt dat wanneer de Provincie een strooi-actie opstart, gemeente Westerwolde ook uit gaat. De aanstuurder wordt gebeld door één van de steunpunt-coördinators van de Provincie, voorheen waren dit Jos Wortelboer of Tammo Meijer. Door een wijziging in het rooster kan dit nu ook iemand zijn uit de regio Groningen of Overschild.

Steunpunt coördinator provincie Groningen:

Door ziekte o.i.d. kan dit altijd wijzigen.

Daarnaast ontvangt de aanstuurder van de gemeente dagelijks belangrijke informatie en weersvoorspellingen voor Westerwolde van Roadmaster. Roadmaster is gericht op de gladheidsverwachtingen in Westerwolde en de besluitvorming om een strooi-actie te gaan opstarten.

In voorkomende gevallen kan ook de Meldkamer Noord (112, politie, brandweer) de gemeente benaderen. Indien de Meldkamer Noord de gemeente informeert over geconstateerde gladheid, dienst de aanstuurder polshoogte te nemen alvorens hij besluit een strooi-actie op te starten.

2.3. Strooimethodiek

Welke gladheidbestrijdingsactie wordt ingezet is afhankelijk van de soort gladheid die verwacht wordt of al is opgetreden.

Binnen de gladheidbestrijding is zout het belangrijkste dooimiddel. Er zijn verschillende methoden om dit te gebruiken. Het strooien van natzout is daarbij de meest effectieve methode. Hierbij wordt het zout gemengd met pekel voordat het wordt verdeeld. Op deze manier hecht het zout zich sneller aan het behandelde oppervlak en heeft het niet alleen sneller dooieffect, maar ook langduriger. Omdat er nauwelijks sprake is van verstuiving, is dit natzout strooien efficiënt en milieuvriendelijk.

Gemeente Westerwolde strooit op de wegen FS 30 en op de fietspaden FS 50. Behalve bij sneeuwval dan wordt ook op de wegen FS 50 gestrooid.

Niet alle situaties zijn te voorzien en soms is preventief strooien niet mogelijk, bijvoorbeeld bij ijzel, sneeuw, invallende vorst en direct na een regenbui. Op de bij de gemeente Westerwolde in beheer zijnde wegen wordt na alarmering direct gestart met gladheidbestrijding. De wegen die niet in de strooiroute vallen, worden bij extreme gladheid of langdurige sneeuwval aansluitend gestrooid onder kantoortijden.

2.4. De strooiroute

Vanuit financieel, maar ook milieutechnisch oogpunt is het niet wenselijk om alle wegen in de gemeente te strooien. De doorgaande wegen, verkeersfietspaden en wegen waar het openbaar vervoer gebruik van maakt, worden preventief / curatief gestrooid.

Het strooien op de strooiroutes vinden plaats in een vastgestelde volgorde. De routes zijn afhankelijk gesteld van de prioriteit van de wegen. Van de strooiroutes wordt in principe niet afgeweken.

Effectieve communicatie is belangrijk voor een goed resultaat van de gladheidbestrijding. Ter ondersteuning van goede communicatie zijn roosters, lijsten en plattegronden nodig.

fff