Gladheidsbestrijdingsplan 2024-2030

Ieder jaar weer blijkt intredende gladheid of sneeuwval de nodige weggebruikers te verrassen. De gevolgen variëren van onschuldige blikschade tot ernstige letselschade of nog erger. Het is dan ook uitermate belangrijk dat de gemeente haar plichten kent in geval van intredende gladheid of sneeuwval.

Een gemeente is wegbeheerder en heeft in die hoedanigheid een zogenoemde zorgplicht. Hiermee wordt met name verwoord dat de gemeente moet zorgen voor het in goede en veilige staat verkeren van wegen, althans als de betreffende weg niet onder de verantwoordelijkheid valt van andere overheidsorganen. Binnen deze verantwoordelijkheid valt ook de gladheidbestrijding. Belangrijk hierbij is dat het gaat om een inspanningsverplichting van de gemeente. Er is geen sprake van een resultaatverplichting.

De zorgplicht van de gemeente gaat overigens niet zover dat de veiligheid van de weg te allen tijde gegarandeerd moet worden. Dit neemt niet weg dat de gemeente in geval van schade als gevolg van gladheid moet kunnen aantonen dat zij haar inspanningsverplichting is nagekomen.

Verzekeraars van gemeenten doen in dit kader een aantal aanbevelingen. De belangrijkste aanbeveling is dat de gemeente een gladheidbestrijdingsplan opstelt.

Voorlichting aan burgers over het gemeentelijke gladheidbestrijdingsplan is een wezenlijk onderdeel van de inspanningsverplichting.

Het gemeentelijke beleid inzake gladheidbestrijding wordt enerzijds gestuurd door wettelijke kaders, anderzijds door beschikbare financiële middelen. Milieubelangen krijgen ook steeds meer de aandacht.

De doelstelling van dit gladheidbestrijdingsplan is om met de beschikbare middelen een juiste mix te vinden tussen verkeersveiligheid en het milieu. In het plan komen daarnaast alle facetten aan bod die een rol kunnen spelen bij de bestrijding van gladheid in winterse omstandigheden. Denk hierbij aan juridische zaken, toegankelijkheid, klachtenregistratie, goede administratie van tijden gereden strooiroutes en voldoen aan de Arbeidstijdenwet en Arbowet .

Veiligheid voor de weggebruiker staat uiteraard voorop bij de gemeentelijke sneeuw- en gladheidbestrijding. De mate van veiligheid wordt echter mede bepaald door het gedrag van de automobilist, de motorrijder, de fietser en de voetganger. Hoe goed en adequaat een sneeuw- en gladheidbestrijding ook mag zijn, ten aanzien van de veiligheid in winterse omstandigheden geldt: daar waar de verantwoordelijkheid van de gemeente eindigt, begint de verantwoordelijkheid van de weggebruiker.

Op grond van artikel 15 e.v. van de Wegenwet , rust de zorg voor het in goede en veilige staat verkeren van wegen bij de gemeente, voor zover deze zorg niet aan een andere overheidsorgaan is opgedragen. Tot de zorg voor het in goede en veilige staat verkeren van de wegen behoort ook het bestrijden van gladheid op deze wegen.

Het gaat hier om een inspanningsverplichting van de gemeente en niet om een garantie plicht. Wanneer de wegbeheerder aansprakelijk wordt gesteld voor schade ten gevolge van gladheid op de weg (sneeuw, ijzel, modder of olie) is artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek (onrechtmatige daad) van toepassing. Van aansprakelijk stellen van de wegbeheerder op basis van artikel 6:174 van het Burgerlijk Wetboek kan geen sprake zijn, aangezien wintergladheid geen gebrek aan de verharding zelf is.

Een wegbeheerder pleegt een onrechtmatige daad, indien hij tekort is geschoten in de zorgvuldigheid die hij in het maatschappelijk verkeer in acht moet nemen. De wegbeheerder heeft niet de plicht een volmaakte veiligheid te bewerkstelligen. Er geldt voor de beheerder een inspanningsverplichting en geen garantieplicht. Hij dient alle mogelijke inspanningen te verrichten om eventuele schade te beperken. Daarnaast zal moeten worden bekeken of de weggebruiker zijn rijgedrag heeft aangepast aan de omstandigheden. Er kan immers sprake zijn van eigen schuld van de weggebruiker.

Om aan te tonen dat wij als wegbeheerder zorgvuldig hebben gehandeld maken wij gebruik van de volgende zorgvuldigheidsrichtlijnen:

• •

  Het opstellen van een gladheidbestrijdingsplan waarin is aangegeven binnen welke tijd men de wegen strooit en volgens welk strooischema;

• •

  De in het strooischema vastgelegde routes dienen voldoende uiting te geven aan de prioriteit van de wegen;

• •

  Het jaarlijks informeren van burgers over dit plan. Op deze wijze weet de burger wat hij/zij van de overheid kan verwachten;

• •

  Indien zich gladheid voordoet kunnen we aan de hand van een inzetplanning aantonen dat we tijdig en naar vermogen hebben gestrooid en dat we zorgvuldig hebben gehandeld;

• •

  Informatie uit hulpmiddelen, zoals een gladheidmeldsysteem en strooimanagement- programma gekoppeld aan een GPS-module, kunnen helpen bij het aantonen van het juiste handelen van de wegbeheerder.

Om aan te kunnen tonen dat is voldaan aan de inspanningsverplichting in het kader van de gladheidbestrijding is dit gladheidbestrijdingsplan opgesteld. Daarnaast worden de gegevens van het GMS (gladheidmeldsysteem) en het Winterlogic (GPS-volgsysteem op de strooier) opgeslagen. Ook wordt iedere strooiactie geregistreerd bij het weerbureau (Meteo Group). De gladheidcoördinator van dienst is verantwoordelijk voor het registreren van de strooiactie.

Het team Buitendienst Openbare Ruimte van de Gemeente De Ronde Venen is verantwoordelijk voor de gladheidbestrijding. De eerst verantwoordelijke persoon voor de gladheidbestrijding is de gladheidcoördinator. Hiervoor zijn verschillende medewerkers van de afdeling Buitendienst Openbare Ruimte geconsigneerd. De diensten rouleren onderling conform het schema. De coördinator is verantwoordelijk voor de gladheidbewaking en -bestrijding en activeert de betrokken personeelsleden bij optredende gladheid afhankelijk van de ontstane situatie. De gladheidbestrijding is operationeel van 1 november t/m 1 april.

In de Gemeente De Ronde Venen wordt een preventief strooibeleid gehanteerd, dit houdt in dat er in principe gestrooid wordt voordat er sneeuw en ijs ligt. Het ontstaan van gladde c.q. gevaarlijke situaties wordt hiermee zoveel mogelijk voorkomen en het tijdstip van uitvoering is beïnvloedbaar.

In het kader van een preventief strooibeleid is een betrouwbare gladheidvoorspelling van belang. Om die reden is in de gemeente De Ronde Venen een gladheidmeldsysteem met twee meetpunten geïnstalleerd. Het systeem is operationeel gedurende de wintermaanden van 1 november t/m 1 april. Indien de weersomstandigheden dit eisen zal deze periode worden vervroegd respectievelijk verlengd.

Er wordt gebruik gemaakt van het nat strooi principe, dit houdt in dat het strooizout vooraf wordt bevochtigd. Dit heeft een aantal voordelen ten opzichte van droog strooien namelijk een hoger rendement, geringere milieubelasting, tijdsbesparing, veiliger in verband met geringere snelheidsverschillen met het overige verkeer en een betere kwaliteit.

Het gladheidmeldsysteem bestaat uit de volgende onderdelen:

• •

  1 meetstations met wegdeksensoren

• •

  PC met internetverbinding

• •

  Software (internetsite) met een wegdek verwachtingsmodel

• •

  Neerslagbeelden van buienradar

• •

  Weersverwachting voor de gladheidbestrijding (dagelijks)

• •

  Ondersteuning Meteo-Consult

Om de verschillende vormen van gladheid preventief te kunnen behandelen is bepaalde informatie over het wegdek en de omgeving van de weg noodzakelijk. Daarnaast is voor het nemen van de juiste beslissing om al dan niet te gaan strooien, ook de weersverwachting op korte termijn van groot belang. Hiervoor is een meetpunt in de gemeente geïnstalleerd; en wel ter hoogte van de Molenland/Oosterlandweg in Mijdrecht. Uit ervaring en d.m.v. een infraroodmeting is gebleken dat dit één van de koudste plaatsen binnen de gemeente is.

Het gladheidmeldsysteem meet per vijf minuten:

• •

  de wegdektemperatuur

• •

  de temperatuur van de ondergrond

• •

  de toestand van het wegdek: droog, nat, zout

• •

  in de omgeving van de weg: luchttemperatuur, luchtvochtigheid, dauwpunt en neerslag

Het gladheidmeldsysteem onderscheidt drie vormen van gladheid.

• •

  bevriezing van natte weggedeelten

• •

  condensatiegladheid

• •

  gladheid door neerslag

De actuele meetgegevens zijn door middel van een PC met modem direct uit het meetstation op te vragen. Daarnaast zijn deze gegevens te raadplegen via een beveiligde internetsite van Meteo-Group: www.roadmaster.dtn.com De meetgegevens worden in tabel- en grafiekvorm gepresenteerd en geven informatie over de actuele lucht- en wegdektemperatuur, het dauwpunt, de vochtigheidsgraad van het wegdek, de temperatuur van de onder- en bovenkant van het asfalt, de relatieve vochtigheid en de windrichting en -snelheid. Iedere vijf minuten is er een update van de gegevens. De gegevens kunnen tot 48 uur terug worden opgevraagd uit het meetstation en tot 7 weken terug uit de centrale computer van Meteo-Group. Indien nodig kunnen deze gegevens worden gearchiveerd.

Met behulp van de buienradar kunnen naderende neerslaggebieden (o.a. sneeuw, ijzel, hagel of regen) vroegtijdig worden gesignaleerd. Daarnaast geven de beelden informatie omtrent de locatie en intensiteit van neerslaggebieden. De beelden worden ieder kwartier geactualiseerd en kunnen door middel van een PC met modem worden opgevraagd uit de centrale computer van Meteo-Group en ook via de beveiligde internetsite www.roadmaster.dtn.com.

Door Meteo-Group wordt een regionale weersverwachting voor de gladheidbestrijding opgesteld. Door de meetgegevens uit het meetstation te combineren met de meteorologische verwachtingen is het mogelijk tot 20 uur vooruit een zeer nauwkeurige wegdekverwachting voor het betreffende meetstation te maken. De weersverwachting kan worden opgevraagd via de beveiligde internetsite www.roadmaster.dtn.com

Het gladheidmeldsysteem waarschuwt door middel van een telefonisch alarm wanneer gladheid kan ontstaan. Dit gebeurt op basis van de actuele meetgegevens van het meetpunt, in combinatie met het computermodel, de buienradar en de meteorologische verwachting. Meteo-Group beschikt hiervoor, van november tot april, 24 uur per dag en 7 dagen per week over een gladheidbewakingsdienst. Een hiervoor opgeleide meteoroloog bewaakt de meetpunten van de gemeente en waarschuwt de gladheidcoördinator als daar aanleiding voor is. Dit vindt zoveel mogelijk plaats voordat gladheid kan optreden. Indien nodig kan de coördinator overleg plegen met de meteoroloog.

In de gemeente De Ronde Venen wordt gebruik gemaakt van het natstrooiprincipe. Door middel van strooiwagens met een zoutbunker en een voorraadtank voor bevochtigingvloeistof wordt het zout via een draaiende schijf op de weg gebracht. Het zout wordt door een sproei-installatie met elektronische regelunit vooraf bevochtigd met een 20% oplossing van CaCl2 of NaCl in een verhouding van 1 deel oplossing op 2.5 delen zout. In geval van sneeuwval kan de natstrooiapparatuur ook voor droog-strooien worden ingezet door simpelweg de bevochtiger uit te schakelen en de hoeveelheid zout per m2 aan te passen.

Eén voertuig in de Gemeente de Ronde Venen is niet voorzien van een nat zout installatie. Deze kan alleen droog zout op het fietspad aanbrengen.

De boordcomputers zijn uitgerust met Winterlogic, deze registreert de diverse handelingen waaronder de strooibreedte, de gestrooide hoeveelheid, de rij- en strooikilometers en de tijdsduur. Deze gegevens kunnen via een interface worden ingelezen, verwerkt en opgeslagen in de PC.

De strooiers zijn uitgerust met het Autologic systeem. Dit systeem begeleidt de bestuurder langs de strooiroute (vergelijkbaar met een navigatiesysteem) en past de strooierinstellingen automatisch aan (indien nodig of gewenst kan dit tijdens het strooien handmatig worden aangepast). Hierdoor kan de chauffeur zich optimaal op het verkeer en de wegsituatie concentreren en wordt de verkeersveiligheid verhoogd.

Op dit moment wordt strooizout gebruikt van het type vacuümzout dat betrokken wordt van

Nodian

Nobian Industrial Chemicals b.v.

Van Asch van Wijckstraat 53

3811LP Amersfoort.

Samenstelling:

NaCL min 99.6 % d.s.

H2O max 3.0 %

Antiklontermiddel min 75.0 mg/kg

De gemeente De Ronde Venen stelt geen zout beschikbaar aan de inwoners.

Voor de gladheidbestrijding heeft de gemeente De Ronde Venen het volgende (hulp)materieel ter beschikking.

• -

  Zoutopslag Wilnis

  Overdekte zoutloods capaciteit 350 ton Menginstallatie en voorraadtank 35000 liter t.b.v. zoutoplossing

  Zoutopslag Abcoude

  Overdekte zoutloods capaciteit 100 ton

  Voorraadtank 10.000 liter t.b.v. zoutoplossing

• -

  Materieel

  3x Vrachtwagen, eigen, met natzoutstrooier en sneeuwploeg (2.4m)

  3x Fuso canter type 3 natzoutstrooier en sneeuwploeg

  1x Fuso canter type 5 natzoutstrooier en sneeuwploeg

  1x Groupil natzoustrooier

• -

  Gladheidmeldsysteem

  Meetpunt met sensoren Molenland / Oosterlandweg Mijdrecht

  Software (buienradar en wegdekmodel) Internet site roadmaster.dtn.com

• -

  Communicatie Smartphone

  Smartphone

De gemeente De Ronde Venen is opgedeeld in twee gebieden waar waaruit gestart wordt met een strooiactie. deze locatie bevinden zich in Wilnis en de locatie Abcoude. De strooiacties worden altijd gelijktijdig uitgevoerd.

Grondgebied gemeente De Ronde Venen

Hier wordt gestrooid in ploegendienst:

Dagelijks één ploeg van 0.00 uur tot 12.00 uur

Dagelijks één ploeg van 12.00 uur tot 24.00 uur.

Dagelijks één ploeg vrij

Voor het onderhoud van het gladheidmeldsysteem is een onderhoudscontract afgesloten met BAM Infratechniek Mobiliteit BV. Op basis van dit contract vindt er eenmaal per jaar preventief onderhoud plaats en worden de sensoren gekalibreerd. Daarnaast zorgt een speciale storingsdienst voor snelle reparatie van gebreken. Het overige gladheidbestrijding materieel wordt middels afgesloten onderhoudscontracten onderhouden. Dit vindt plaats voor aanvang van het winterseizoen, zodat de kans op storingen tijdens het winterseizoen wordt geminimaliseerd.

In de gemeente De Ronde Venen wordt de gladheid in de volgende volgorde van prioriteiten bestreden:

prioriteit 1

preventieve strooiacties

• -

  aan- en afvoerwegen naar alle dorpen; wijkontsluitingswegen

• -

  busroutes

• -

  wegen naar de brandweerkazernes, het politiebureau en de verzorgingstehuizen

• -

  hoofdfietsroutes en schoolfietsroutes

• -

  verbindingswegen tussen hoofdroutes in het buitengebied.

(zie bijlage van de te strooien wegen en fietspaden)

prioriteit 2

bij aanhoudende gladheid (langer dan 5 uur):

• -

  verbindingswegen in de bebouwde kom,

prioriteit 3

bij langdurige gladheid (langer dan 2 dagen):

• -

  overige wegen binnen en buiten de bebouwde kommen ( woonerven) voor zover noodzakelijk.

De wegen, genoemd onder prioriteit 1, worden continu bewaakt en er wordt voor gezorgd dat deze wegen berijdbaar blijven. De drie strooiroutes voor rijwegen hebben een gemiddelde lengte van 65 kilometer. De vijf strooiroutes voor de fietspaden en smalle wegen hebben een gemiddelde lengte van 48 kilometer per auto. De totale lengte van strooiroutes komt hierdoor neer op 420 km. De huidige strooiroutes vergen elk een tijdsbestek van ongeveer drie uur. Een en ander is natuurlijk mede afhankelijk van de weersgesteldheid. De gladheidbestrijding op de wegen met prioriteit 2 en 3 wordt alleen tijdens de normale werktijden uitgevoerd, nadat de eerste urgentie afgewerkt is.

Trottoirs (voetpaden) worden niet door de strooiploeg behandeld. Hiervoor is onvoldoende tijd en er is gebrek aan mankracht. De prioriteiten liggen duidelijk bij de rijwegen. Iedere bewoner wordt gevraagd zelf zijn trottoir (gedeelte voor zijn/haar woning) schoon te houden.

Er zijn afspraken met collega wegbeheerders gemaakt omtrent het strooien of laten strooien van een aantal wegvakken. Hiermee wordt de gladheid zo efficiënt mogelijk bestreden en wordt voorkomen dat er op basis van kadastrale grenzen, die soms midden in een wegvak liggen, strooigrenzen in een doorgaand wegvak ontstaan.

De ontwikkelingen in de gladheidbestrijding worden nauwlettend in de gaten gehouden. Zo hebben we laatste jaren het aantal te strooien kilometer naar al beneden gebracht, door efficiënter te gaan rijden en te strooien. Hierdoor wordt er ook bespaart op strooizout. Er wordt gekeken of we in de toekomst op andere manieren gladheidbestrijding kunnen gaan uitvoeren b.v. onder bepaalde omstandigheden alleen pekelwater te sproeien. Ook zullen we in de toekomst overgaan naar elektrische cq waterstof aangedreven voertuigen voor de gladheidbestrijding en de daarbij behorende strooimachine (wielaandrijving)

Ondanks de zuinige afstelling van strooiwagens wordt er in een gemiddelde winter nog heel wat zout over de wegen gestrooid, soms in hele korte periode. Welke milieueffecten heeft het gebruik van zout?

Wegenzout bestaat voornamelijk uit vacuüm zout en zal dus geheel of bijna geheel oplossen in de op de wegen terechtkomende neerslag en zodoende een bestanddeel worden van het water dat aan de kringloop deelneemt.

Riolering

Voor een deel van de gemeente De Ronde Venen wordt een zogenaamd gescheiden rioleringsstelsel toegepast. In dit geval wordt het water naar het oppervlaktewater afgevoerd. Daar waar geen gescheiden rioleringsstelsel wordt toegepast gaat het water naar de waterzuivering. Nu wordt het meeste rioolwater tegenwoordig met behulp van bacteriën gezuiverd. Niet alle bacteriën kunnen even goed tegen zout, zodat er in de winter problemen mogelijk zijn.

Oppervlaktewater

Een ander gedeelte van het zout lekt echter weg via de wegbermen en kan in het oppervlakte water terecht komen.

In de totale zoutbelasting van het oppervlaktewater in Nederland speelt de hoeveelheid wegenzout slechts een geringe rol. Door de seizoen gebondenheid kunnen wel effecten worden waargenomen op lokale schaal en/of van zeer tijdelijke aard. Het merendeel van het zout is echter al afgevoerd voor het groeiseizoen begint.

In het dierlijk organisme speelt zout een essentiële rol. Voor bomen en beplanting is het in kleine hoeveelheden indifferent, bij overmaat schadelijk. Schade kan voor een gedeelte voorkomen worden door:

• -

  een juiste dosering en timing bij het gebruik van zout bij de gladheidbestrijding;

• -

  het regelen van de afvoer van smeltwater,

• -

  het in goede conditie houden van de beplanting;

• -

  het streven naar een milieubewuste mentaliteit van wegbeheerder en weggebruiker.

Zand wordt voornamelijk gebruikt als stroefheid verhogend middel. Het wordt ook wel vermengd met zout gebruikt. In dit laatste geval heeft het zout de functie om vriespunt verlaging te bewerkstelligen.

• -

  Voordelen:

  • •

    geen verontreiniging van het oppervlaktewater

  • •

    geen zoutschade bij bomen en beplanting.

• -

  Nadelen

  • •

    Zand geeft op gladde wegen een te geringe verbetering van de wrijvingsweerstand, waardoor meer voor zout gekozen wordt. Bovendien is bij gebruik van zand per vierkante meter veel strooimateriaal nodig;

  • •

    Bij neerslag verdwijnt het zand in het riool wat weer verstoppingen veroorzaakt;

  • •

    Bij bepaalde weersomstandigheden zal men na het strooien van zand, het strooien eerder moeten herhalen dan na het gebruik van zout;

  • •

    Na de gladheidperiode zal het wegdek machinaal geveegd moeten worden om “ruggen” van zand te voorkomen.