Weerprotocol

Algemeen

Markten vinden buiten plaats en weersinvloeden kunnen daarom van grote invloed zijn op de veiligheid op de markten. In aanvulling op het de Marktverordening gemeente ’s-Hertogenbosch 2021 (marktverordening) en het Marktreglement gemeente ’s-Hertogenbosch 2021 (marktreglement) is daarom dit weerprotocol opgesteld voor uitzonderlijke weersomstandigheden. In dit weerprotocol gelden twee basisuitgangspunten, namelijk:

Streven naar continuïteit van de markt. De markt is er niet bij gebaad als deze om verschillende redenen en afwijkende weersomstandigheden regelmatig niet of gedeeltelijk niet doorgaat. Als de consument er herhaaldelijk niet op kan vertrouwen dat er (een volledige) markt is, kan dat ervoor zorgen dat de consument op langer termijn wegblijft. Het streven is daarom om de markt zoveel als mogelijk door te laten gaan en van kooplieden te verwachten dat zij aanwezig zijn. De marktadviescommissie heeft in haar advies ook het belang van continuïteit van de markt als uitgangspunt benoemd.

Aanvullende maatregelen zijn er alleen in het belang van de veiligheid van standplaatshouders, hun personeel, de consument, de marktmeester en andere bezoekers van de markt of de directe omgeving. Hieronder wordt ook verstaan de voedselveiligheid. In 2021 is een enquête gehouden onder alle kooplieden. Hierin is de vraag gesteld waarom aangepaste regels moeten gelden in verband met het weer. 21% van de kooplieden gaf aan dat er aangepaste regels moeten gelden als de consument wegblijft van de markt. 79% van de kooplieden gaf aan dat aangepaste regels allen moeten gelden in het belang van de veiligheid (inclusief voedselveiligheid). Gelet op de uitkomst van deze enquête beperken de regels uit het weerprotocol zich tot het borgen van de veiligheid. Dat sluit ook aan bij het uitgangspunt over streven naar continuïteit van de markt.

Omdat het weerprotocol hoofdzakelijk over veiligheid gaat, is zoveel mogelijk aangesloten bij de kleurcodes van het KNMI. Welke weersomstandigheden daarbij horen, is in de tweede kolom vermeld. Bij een aantal weertypen is niet aangesloten bij de kleurcodes omdat daarbij in andere gevallen sprake kan zijn van gevaarlijke situaties. Windstoten zijn bijvoorbeeld eerder gevaarlijk op de markt dan dat code geel of code oranje geldt.

Bij code geel adviseert het KNMI om alert te zijn, met name onderweg. In beginsel leidt dit niet tot aanvullende regels ten aanzien van de markt. Bij code oranje is er een grote kans op gevaarlijk of extreem weer waarbij de impact groot is en er kans is op schade, letsel of veel overlast.¹ Regels in verband met het weer treden daarom doorgaans in werking bij code oranje.

Toelichting per weertype

Hitte

De meeste besproken weermaatregelen zijn de maatregelen bij warm weer. Deze maatregelen zijn afgelopen jaren ook een aantal keer gewijzigd, met name voor de markt op zaterdag in de binnenstad. Op die markt gold tot 15 juli 2022 dat standplaatshouders bij een temperatuur van 30°C of hoger mochten kiezen of ze tot 13:00 uur (in 2019 was dat 14:00 uur) of tot de reguliere sluitingstijd van 17:00 uur op de markt bleven staan. Op deze regel was kritiek omdat er dan gedurende de hele middag opruim- en afbouwwerkzaamheden waren, met daarbij de verkeersbewegingen van de vertrekkende standplaatshouders over de markt en in de binnenstad. Voor de uitstraling van de markt in de middag was het ook niet goed dat er een deel wel was en een deel al was vertrokken.

In de zomer van 2022 is de spelregel gehanteerd dat kooplieden bij een voorspelde temperatuur van 30°C of hoger de keuze hadden om de hele dag te komen of zonder aantekening over afwezigheid thuis te blijven. Hierop gold één uitzondering voor kooplieden die graag naar de markt kwamen maar in de middag de producten niet koel konden houden. Zij kregen een plaats aan de rand van de markt en mochten dan om 13:00 uur vertrekken. Zij konden dan tussentijds de markt verlaten, zonder dat verkeersbewegingen tot gevaarlijke en hinderlijke situaties zouden leiden. Kritiek op deze regel was dat een deel van de standplaatshouders het te warm vond in de middag en eerder naar huis wilde.

Een veel gebruikt argument bij gesprekken over hittemaatregelen is dat dit nodig is vanwege de voedselveiligheid van in het bijzonder de levensmiddelen pluimvee, vlees, orgaanvlees, vis en zachte kaas (de gevoelige sectoren waarvoor volgens branchevereniging een hitteprotocol moet worden opgesteld). Hierbij wordt opgemerkt dat juist standplaatshouders met die producten naar de markt kwamen en tot het eind bleven staan (zie kader).

In dit weerprotocol is de balans gezocht tussen het streven naar continuïteit van de markt en de wens van standplaatshouders om met warm weer eerder te vertrekken. In afwijking van eerdere regels is, mede op advies van de marktadviescommissie, de eindtijd van de zaterdagmarkt op 15:00 uur gesteld. Dit tijdstip doet recht aan het streven naar continuïteit van de markt. Om de verkeersbewegingen te beperken tot één tijdvak is gekozen voor één eindtijd voor de gehele markt.

Tevens is de temperatuur, waarbij de maatregelen in werking treden, verhoogd naar 33 °C. Daarbij is het uitgangspunt dat temperaturen van 30 °C steeds vaker voorkomen of zullen gaan voorkomen en dat bij die temperatuur nog geen onveilige situaties optreden. Code geel is dan nog niet in zicht. Daarom is voor standplaatshouders, personeel en consumenten nog geen sprake van een onveilige situatie. Tevens is in verband met de voedselveiligheid gebleken dat de betreffende standplaatshouders met die temperatuur kunnen blijven staan. Veel van hen hebben bij het kiezen van de plaats al rekening gehouden met de weersomstandigheden door een plaats met zo min mogelijk zoninval te kiezen. In het kader van streven naar continuïteit is de temperatuur verhoogd naar 33°C. Deze temperatuur is al meer uitzonderlijk en komt meer in de buurt van de temperaturen die horen bij de keurcodes van het KNMI. Hierbij is ook overwogen dat standplaatshouders zelf ook maatregelen kunnen nemen om te anticiperen, zoals bijvoorbeeld meenemen van minder voorraad zodat deze gemakkelijker koel te houden is.

Doorverkopen na 15:00 uur is niet toegestaan. Op reguliere dagen is het doorverkopen na sluitingstijd nog 30 minuten toegestaan. Om de afbouwtijd van de markt zo kort mogelijk te maken is dit bij toepassing van het weerprotocol om 15:00 uur (als het drukker in de stad is 17:00 uur) niet toegestaan.

De dag voorafgaand aan de markt wordt om 16:00 uur, aan de hand van de weersverwachting van dat moment besloten of de markt tot 15:00 of 17:00 uur doorgaat. Wanneer wordt besloten dat de markt eerder stopt moet dit ook worden gefaciliteerd, bijvoorbeeld door het verzetten van de taxiritten. Hierover moeten uiterlijk om 16:00 uur aangepaste afspraken worden gemaakt.

Omdat de markt in Rosmalen, net als de zaterdagmarkt tot 17:00 uur duurt, geldt daar hetzelfde regime bij hitte.

De markten in de binnenstad op woensdag en vrijdag duren tot respectievelijk 15:00 en 13:30 uur. Op deze markten gelden daarom geen regels over eerder stoppen. Wel geldt hier net als bij de markt op zaterdag in de binnenstad en op donderdag in Rosmalen, dat geen aantekening wordt gemaakt over de afwezigheid bij 30°C of warmer. Deze temperatuur is niet verhoogd naar 33°C zodat standplaatshouders vanaf 30°C zelf de afweging kunnen blijven maken of ze naar de markt komen. De zondagsmarkt duurt van 12:00 uur tot 17:00 uur. Omdat dit een korte markt is, wordt hier niet toegestaan om de markt tussentijds te verlaten.

Omdat temperaturen van 33°C of warmer in de ochtend niet of nauwelijks voorkomen, gaan de ochtendmarkten onveranderd door. Voor de uitzonderlijke situaties dat de temperatuur wel zo hoog oploopt in de ochtend, mag men eerder de markt verlaten. Deze markten zijn doorgaans gemakkelijk te bereiken vanaf de weg, waardoor de kans op gevaarlijke/hinderlijke situaties bij eerder wegrijden kleiner is dan bij de markten in de binnenstad of het centrum van Rosmalen.

Voor de standplaatshouders die naar de markt komen gelden er aangepaste regels over het plaatsen van extra objecten. In beginsel is het uitgangspunt dat een standplaatshouders met zijn reguliere verkoopmiddel moet voorzien in voldoende schaduw. Daarvoor kan men bij de vergunningaanvraag verzoeken om een luifel of extra tent te mogen plaatsen. Als een standplaatshouder hinder heeft van de zon bij temperaturen van minder dan 30°C moet men daarin voorzien met het reguliere verkoopmiddel. Het is slechts toegestaan om in aanvulling daarop extra objecten als zonwering te plaatsen bij temperaturen van 30°C of warmer. De temperatuur bij deze regels ligt iets lager dan bij de regels over het doorgaan van de markt en aanwezigheid omdat dat hier de continuïteit van de markt niet schaadt.

Om een wildgroei aan objecten te voorkomen moet daarvoor vooraf goedkeuring worden gegeven door de marktmeester. Deze zal ook beoordelen of het plaatsen van extra objecten veilig kan en of het geen onevenredige hinder voor anderen met zich mee brengt.

Windstoten

Omdat marktkramen, tenten en ander objecten op de markt kwetsbaar zijn bij windstoten treden de regels bij wind eerder in werking dan de kleurcodes van het KNMI. Bij windkracht 8 is het te onveilig om de markt nog langer door te laten gaan en wordt deze beëindigd of vooraf geannuleerd. Voor de regels over aanwezigheid wordt niet alleen gekeken naar het weer in de gemeente ‘s-Hertogenbosch, maar evengoed het weer in de woonplaats van de standplaatshouder of onderweg (dit komt verderop bij meerdere weertypen terug). De standplaatshouder moet namelijk de gehele weg veilig kunnen afleggen. Onder “onderweg” wordt verstaan: alles wat redelijkerwijs behoort tot de route van huis of bedrijf richting ‘s-Hertogenbosch, inclusief noodzakelijke tussenstops voor bijvoorbeeld het ophalen van verse handel of personeel.

De ervaring leert dat het doorgaans bij windkracht 4 nodig is om aanvullende maatregelen te treffen, zoals het verankeren van verkoopmateriaal en het weghalen van losse objecten. In beginsel zijn er ook bij wind geen extra voertuigen op de markt toegestaan. De marktmeester heeft echter wel de ruimte om dat in uitzonderlijke gevallen toe te staan. Hij zal daarbij kijken naar het effect van de wind op een bepaalde plaats. Daarbij wordt rekening gehouden met de windkracht, de windrichting in relatie tot de positie op de markt en de robuustheid van het verkoopmiddel. De maatregelen gelden bij windkracht 4, 5, 6 en 7.

Gladheid en sneeuw

Voor gladheid en sneeuw wordt aangesloten bij de kleurcodes van het KNMI. Dat betekent dat bij code oranje extra aandacht uitgaat naar het eventueel afgelasten van de markt. In beginsel gaat de markt met code oranje nog ongewijzigd door. Recente ervaring (8 maart 2023) heeft uitgewezen dat de markt tijdens code oranje vanwege gladheid en sneeuw kan doorgaan. Als pas gedurende de markt code oranje wordt afgegeven kan worden besloten de markt eerder te beëindigen.

Afwezig zijn vanwege de gladheid is bij code geel al mogelijk, zonder dat de afwezigheid meetelt. Daarvoor is gekozen om standplaatshouders ook niet met code geel min of meer te verplichten om de weg op te gaan om aanwezig te zijn op de markt.

Als het sneeuwt tijdens de openingstijden van de markt, komt er sneeuw op kleppen luifels terecht. Door het toenemende gewicht zouden die kunnen dichtklappen. Daarom moeten die sneeuwvrij gehouden worden.

Als het sneeuwt worden de markten in principe meegenomen bij het sneeuwvrij maken van de wegen. Het kan echter voorkomen dat er desondanks sprake is van sneeuw of gladheid op een standplaats, waardoor deze niet veilig kan worden ingenomen. In die gevallen wordt samen met de marktmeester naar een andere oplossing gezocht.

Onweersbuien

De ervaring uit het verleden leert dat de markten bij onweer in beginsel gewoon kunnen doorgaan. Onweersbuien zijn doorgaans relatief kort en de markten worden veelal omringd door hogere gebouwen. Desondanks kan er een gevoel van onveiligheid ontstaan bij onweer en voor die standplaatshouders is het toegestaan om de markt eerder te verlaten. In verband met veilig op- en afrijden moet daarover wel vooraf overleg plaatsvinden met de marktmeester. Bij code geel of oranje gaat het onweer gepaard met dusdanige andere weersverschijnselen, dat de veiligheid voor de markt in geding komt en de markt wordt geannuleerd.

Voor de aanwezigheid geldt dat kooplieden niet aanwezig hoeven te zijn als het in de woonplaats of onderweg code oranje is vanwege onweer. Men moet immers veilig op de markt kunnen komen.

Op de markten geldt voor degenen die blijven dat staande vlaggen en andere hoge objecten niet zijn toegestaan omdat daar de bliksem eerder kan inslaan.

Regen

Voor het doorgaan van de markt en aanwezigheid bij regen, geldt hetzelfde als bij de gladheid en sneeuw.

Voor de regels op de markt is bepaald dat standplaatsen in overleg met de marktmeester anders kunnen worden opgesteld, als consumenten anders in de regenplassen staan omdat het water niet wegloopt. Voor zover bekend speelt dit in ieder geval op de markt bij de Helftheuvelpassage.

Kou

Voor het doorgaan van de markt en aanwezigheid bij kou, geldt hetzelfde als bij de gladheid en sneeuw.

Sommige standplaatshouders spannen extra zeilen als de temperatuur onder 0°C komt om zo de producten tegen de kou te beschermen. De standplaats verandert dan in een soort van tent waar de consument naar binnen gaat. Dit is al een lang bestaand fenomeen en komt vaak voor bij ondernemers in de branche AGF. Enerzijds is dit logisch om de handelswaren tegen de kou te beschermen en een aangenamere temperatuur voor de wachtende consument te realiseren. Tegelijkertijd komt dit het aanzicht van de markt niet altijd ten goede. Rijen kramen worden onderbroken door ‘afgesloten tenten’. Om een juiste balans hierin te vinden wordt dit slechts toegestaan bij temperaturen onder 0°C en alleen als dit expliciet in de vergunning is vermeld. Bij het verenen van toestemming daarvoor wordt namelijk bekeken of de doorloop op de markt voldoende gegarandeerd blijft bij het hangen van extra zeilen.

Mist

Mist leidt in principe niet tot gevaarlijke situaties op de markt zelf en daarom gaat deze bij mist altijd door. Wel kan mist gevaarlijk zijn onderweg en daarom is aanwezigheid bij code geel of oranje vanwege mist niet verplicht.

Als er sprake is van mist geldt, in verband met de veiligheid van andere verkeersdeelnemers in het centrum, dat niet harder mag worden gereden dan 5 km/u (stapvoets).