Gemeentelijk Water- en Rioleringsplan 2024-2028

1.1 HET GEMEENTELIJK WATER EN RIOLERINGSPLAN

De aanleg en het beheer van de rioleringsvoorzieningen zijn gemeentelijke taken, welke hun wettelijke basis hebben in de Wet milieubeheer(Wm art. 10.33). De gemeente is -tot de Omgevingswet in werking treedt- wettelijk verplicht een Gemeentelijk Rioleringsplan op te stellen (Wet milieubeheer, art.4.22). Volgens de Waterwet dient elke gemeente een verbreed GRP op te stellen. In een verbreed GRP worden naast de zorgplicht voor afvalwater ook de zorgplichten voor hemelwater en grondwater beschreven. In de komende planperiode komt er een nieuwe EU-richtlijn Stedelijk Afvalwater waarin de verplichting wordt opgenomen tot het opstellen van een rioleringsplan.

Omgevingswet

Wanneer de Omgevingswet in werking treedt (op 1 januari 2024) zijn gemeenten niet langer verplicht om een Gemeentelijk Rioleringsplan op te stellen. De Omgevingswet biedt gemeenten zes kerninstrumenten om beleid en regelgeving vast te leggen. Eén hiervan is het programma (art. 3.14 Omgevingswet). Gemeenten mogen meerdere programma’s opstellen, waarin zij beleid en maatregelen formuleren die leiden tot de gewenste kwaliteit van de fysieke leefomgeving. Die maatregelen kunnen van alles zijn, denk aan beleidsregels en financiële instrumenten. Maar ook communicatie, convenanten, de uitvoering van projecten of het stellen van regels zijn een middel om de doelstellingen uit programma's te bereiken.

De invoering van de Omgevingswet betekent concreet dat de verschillende onderdelen van het Gemeentelijk Water- en Rioleringsplan (GWR) opgenomen moeten worden in een omgevingsvisie (doelen en zorgplichten), omgevingsplan (bindende regels fysieke leefomgeving voor burgers en bedrijven, voorheen bestemmingsplannen en verordeningen) en programma (maatregelen en kostentoerekening).

Gemeente Twenterand bereidt zich voor op de Omgevingswet door een plan op te stellen voor de wateropgave en riolering, zodat het beleid geformuleerd is binnen de kaders van de Omgevingswet. In plaats van een Gemeentelijk Rioleringsplan, wordt er nu gesproken over een Gemeentelijk water- en rioleringsplan (GWR).

Klimaatadaptatie

De gevolgen van klimaatverandering worden steeds duidelijker. Zo worden bijvoorbeeld lange perioden van droogte afgewisseld met extreme hoeveelheden neerslag. Het aanpassen van de leefomgeving aan de klimaatverandering noemen we klimaatadaptatie. In de ‘Aanpak klimaatadaptatie’ (september 2021), die aan de gemeenteraad is aangeboden, hebben we beschreven hoe we dat in Twenterand gaan doen.

Inhoud

Dit Gemeentelijke water- en rioleringsplan (hierna te noemen GWR) bevat de volgende zaken:

• -

  een overzicht van de in de gemeente aanwezige voorzieningen voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater;

• -

  een overzicht van in de planperiode aan te leggen of te vervangen voorzieningen (zowel water en riool als klimaatadaptatie);

• -

  een overzicht van de wijze waarop de voorzieningen worden of zullen worden beheerd;

• -

  het beleid van de gemeente Twenterand voor water en riolering;

• -

  de gevolgen voor het milieu van de aanwezige voorzieningen;

• -

  een overzicht van de financiële gevolgen van de in het plan aangekondigde activiteiten.

1.2 PLANPERIODE

Het GWR is geldig voor een periode die door de gemeenteraad wordt vastgesteld. In geval van de gemeente Twenterand is dit 5 jaar. Het voorliggend GWR geldt daarom voor de planperiode 2024-2028. Tussentijds vindt een financiële evaluatie plaats en worden beleidsmatige zaken tegen het licht gehouden.

1.3 BETROKKENEN

De gemeente is niet de enige speler in de afvalwaterketen. Daarom is tijdens het opstellen van het GWR afstemming geweest met het waterschap Vechtstromen. Het is een gezamenlijke ambitie om te werken aan een prettige, toekomstbestendige leefomgeving (kijkend naar het aspect water en riolering). Het waterschap was aanwezig in de projectgroepvergaderingen en had inbreng bij de totstandkoming van de concept stukken en het definitieve GWR. Het definitieve GWR is ter informatie naar het Dagelijks Bestuur van het waterschap Vechtstromen gestuurd.

1.4 LEESWIJZER

Het voorliggende rapport is als volgt opgebouwd:

In hoofdstuk 2 is het beleid en regelgeving beschreven, van het Rijk, van de regio en van de gemeente Twenterand. In hoofdstuk 3 wordt teruggeblikt op de afgelopen 5 jaar. Welke beleidsvoornemens zijn uitgevoerd, welke niet en waarom niet. Hoe staan we er financieel voor? Hoofdstuk 4 beschrijft het te beheren areaal en de staat ervan in de huidige situatie. In hoofdstuk 5 worden de plannen en voornemens voor de komende planperiode beschreven. In hoofdstuk 6 tenslotte is beschreven hoe we de nieuwe beleidsvoornemens en voorgenomen maatregelen gaan financieren uit de rioolheffing.

In de bijlagen hebben we de ‘Aanpak klimaatadaptatie’ (september 2021) en overzichten van de te vervangen en renoveren riolen in de komende planperiode weergegeven. Dit leidt tot een aantal voorgenomen projecten in verschillende kernen en wijken.

Dit hoofdstuk geeft een kort overzicht van het beleid op de verschillende niveaus van rijk, provincie en waterschappen en gemeente als het gaat om water, riolering, klimaatadaptatie en duurzaamheid. In het kader van de Omgevingswet wordt integraal werken en denken steeds belangrijker. Daarom is er in de laatste paragraaf in het kort omschreven hoe er binnen de gemeente ook aan andere thema’s wordt gewerkt om tot een prettige, toekomstbestendige leefomgeving te komen (en welke gekoppeld kunnen worden aan o.a. water en riolering).

2.1 RIJK

Het beleid van de rijksoverheid is gericht op het op orde brengen van het watersysteem en het watersysteem op orde houden. Het huidige landelijke "Bestuursakkoord Water" en de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) vormen de pijlers van dit beleid.

Bestuursakkoord Water¹

Het Bestuursakkoord Water is een overeenkomst tussen verschillende (overheids)partijen in de watersector om doelmatiger te werken. Het gaat daarbij om het aanpakken van de gevolgen van de zeespiegelstijging, bodemdaling en een veranderend klimaat.

Europese Kaderrichtlijn water²

De Kaderrichtlijn water (KRW) is een Europese richtlijn die ervoor moet zorgen dat de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater in 2027 op orde is. Feitelijk komt het er op neer dat stedelijk afvalwater, afvloeiend hemelwater en grondwater op een deugdelijke manier moeten worden ingezameld, geborgen, getransporteerd en/of lokaal gezuiverd. De kans op overlast dient hierbij te worden beperkt tot maatschappelijk aanvaardbare normen. Deze taakverantwoordelijkheid geldt alleen indien de burger niet zelf op eigen terrein het hemel- en grondwater doelmatig kan verwerken.

Omgevingswet³

De Omgevingswet is één van de grootste wettelijke veranderingen in Nederland. De historische gegroeide veelheid aan wetten, regels en afspraken voor de fysieke leefomgeving wordt geïntegreerd in één nieuw stelsel. De nieuwe Omgevingswet heeft ook gevolgen voor afwegingen die gemaakt worden rondom water en ruimtelijke ontwikkelingen. De inwerkingtreding van de Omgevingswet zal plaatsvinden op 1 januari 2024.

Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet zullen de zorgplichten, met betrekking tot water en riolering, worden opgenomen in de Omgevingswet (in artikel 2.16, lid 1a). Verder vervalt de verplichting voor het opstellen van een Gemeentelijk Rioleringsplan. De gemeente kan het aspect water en riolering borgen in de Omgevingsvisie, een programma en in een Omgevingsplan.⁴ Dit zijn drie van de zes instrumenten die de Omgevingswet overheden biedt als handvatten om beleid en regelgeving vast te leggen.

Figuur 2.1: De 6 instrumenten van de Omgevingswet

Deltaprogramma 2018⁵

In het Deltaprogramma staan plannen om Nederland te beschermen tegen overstromingen, tekort aan zoetwater en extreem weer. In het kader van het nationale Deltaprogramma is het 'Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie' opgenomen. Hierbij ligt de focus op het beperken van wateroverlast, hitte, droogte en overstromingen. De kern daarvan is dat Nederland uiterlijk in 2050 waterrobuust en klimaatbestendig is ingericht. Om dit te versnellen wordt er gewerkt met zeven ambities:

• 1.

  kwetsbaarheid in beeld brengen;

• 2.

  risicodialoog voeren en strategie opstellen;

• 3.

  uitvoeringsagenda opstellen;

• 4.

  meekoppelkansen benutten;

• 5.

  stimuleren en faciliteren;

• 6.

  reguleren en borgen;

• 7.

  handelen bij calamiteiten.

Figuur 2.2: De 7 ambities uit het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie

Deze ambities zijn bij de voorbereiding van het deltaplan gezamenlijk geformuleerd en zijn daarmee nadrukkelijk ambities van alle betrokken overheden: gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk. De zeven ambities kunnen deels tegelijkertijd invulling krijgen en de volgorde kan van plaats tot plaats verschillen. Waar al stappen zijn gezet, vormen die het startpunt voor de nieuwe aanpak. Gemeenten voeren een stresstest uit en voeren een risicodialoog met stakeholders. Waar knelpunten duidelijk zijn, treffen de partijen geenspijtmaatregelen vooruitlopend op de analyse van de kwetsbaarheden en de dialoog.

Drinkwaterwet

Partijen die zich bezig houden met beleid op het terrein van ruimtelijke ordening, water en milieu hebben de verantwoordelijkheid voor de invulling van de Zorgplicht Drinkwater. Deze zorgplicht is opgenomen in de Drinkwaterwet. Drinkwaterbedrijven en overheden zorgen er samen voor dat de openbare drinkwatervoorziening duurzaam wordt veiliggesteld. Gemeenten zijn als beheerder van het rioolstelsel één van de actoren. Denk hierbij aan lekkende riolen, infiltratievoorzieningen en riooloverstorten. Bij het formuleren van gemeentelijk waterbeleid moeten gemeenten dus in het kader van de zorgplicht drinkwater rekening houden met de gevolgen van afkoppelen van hemelwater voor drinkwaterwinningen. Voor Twenterand is dit van belang vanwege de gebiedsdossiers van met name de drinkwaterwinning Hammerflier. Hammerflier is een van de gebieden in Overijssel waar Vitens onderzoek doet naar de mogelijke verruiming van de drinkwaterwinning.

Afbeelding 2.3: Gebiedsdossier Hammerflier

2.2 PROVINCIAAL

Door de provincie Overijssel is een Regionaal Adaptatie Plan (RAP) opgesteld. In het RAP wordt op een rij gezet wat er nodig is om een klimaatadaptatief Overijssel te realiseren in tenminste 2050. De ambities die daarbij horen worden zoveel mogelijk verwerkt in verschillende provinciale plannen, zoals de Omgevingsvisie van de provincie.

Om het plan op te stellen, zijn er een aantal interactieve (ambtelijke) bijeenkomsten geweest, waarin kennis, inspirerende voorbeelden en resultaten van klimaatadaptatiemaatregelen gedeeld zijn tussen de provincie, Overijsselse waterschappen, gemeenten, Rijkswaterstaat, veiligheidsregio's, woningbouwcoöperaties, natuur- en milieuorganisaties, Kadaster, GGD én belangenorganisaties als LTO en de ANWB.

Op basis hiervan zijn er zeven urgente thema’s gedestilleerd en verwerkt in het RAP. Per thema is benoemd of en zo ja welke extra stappen nodig zijn om Overijssel richting 2050 klimaatadaptief in te richten. De zeven thema’s zijn:

• •

  Meer hitte en water in de stad;

• •

  Overijssel minder bereikbaar;

• •

  Vaker uitval van vitale en kwetsbare objecten;

• •

  Verduurzaming van de landbouwsector;

• •

  Veranderende natuur;

• •

  Beperkte beschikbaarheid bruikbaar water;

• •

  Toename van het overstromingsrisico.

Bron: https://klimaatadaptatienederland.nl/@190487/rap-overijssel/

2.3 REGIONAAL

Waterschap Vechtstromen

De waterschappen Rijn en IJssel, Vechtstromen en Drents Overijsselse Delta hebben een aantal gezamenlijke richtlijnen opgesteld hoe we met stedelijke waterberging om willen gaan en in het bijzonder voor nieuwe stedelijke gebieden, waar onverhard gebied (deels) verhard gebied wordt. Voor het bepalen van de hoeveelheid stedelijke waterberging voor nieuw stedelijk gebied, wordt uitgegaan van onderstaande ontwerpuitgangspunten:

Tabel 2.1: Overzicht van hoeveelheden en benodigde berging

Daarnaast vindt het waterschap dat er een hydraulische studie van het oppervlaktewatersysteem uitgevoerd dient te worden om hiermee aan te tonen dat de wijze van berging effectief is en geen (negatieve) neveneffecten heeft op het omliggende gebied. Ook vraagt de interactie met riolering om bijzondere aandacht. Bij het ontwerp van de riolering is het van belang om rekening te houden met peilstijging in de berging (oppervlaktewater). Verder is het van belang om ook in het ontwerp rekening te houden met (kortdurende) extreme gebeurtenissen (in de range van 60 – 150 mm/uur). Het ontwerp van een wijk bepaalt of en waar het water naar toe kan stromen en waar schade ontstaat, omdat dergelijke intensiteiten niet (volledig) verwerkt kunnen worden door de riolering. Gemeente en waterschap streven naar kosteneffectieve maatregelen, waarbij nadrukkelijk ook wordt gekeken naar tijdelijk bergen van hemelwater in (openbaar) groen

Twents waternet

Het Twents waternet is een professioneel netwerk van 14 Twentse gemeenten, Vitens, Provincie Overijssel en waterschap Vechtstromen. “Samen zorgen we ervoor dat afvalwater op een slimme manier wordt verwerkt. Onze overtuiging is dan ook ‘samen slimmer met water’. Belangrijke aandachtspunten binnen deze samenwerking zijn kostenbeheersing, bijdragen aan een prettige leefomgeving en innovatie op het gebied van afvalwater”.

De ambities van het Twents waternet zijn samen te vatten in drie K’s (kosten verlagen, kwaliteit verhogen, kwetsbaarheid verminderen) en in vier B’s: bescherming, beleving, bewustwording en bundeling. Het Twents waternet heeft heldere ambities voor 2018-2028 en heeft deze nader uitgewerkt in het visiedocument ‘Twents water verbindt, van waterwinst naar waterbewustzijn.’ De visie van Twents waternet worden in de komende planperiode van dit GWR geactualiseerd (denk o.a. aan KWR en medicijnresten).

2.4 GEMEENTELIJKE VISIE

Net als in het vorige GRP van de gemeente Twenterand worden drie hoofddoelen onderscheiden, die ten grondslag liggen aan de gemeentelijke zorg voor inzameling en transport van stedelijk afvalwater, regen- en grondwater:

• 1.

  Duurzame bescherming volksgezondheid: de aanleg en het beheer van voorzieningen voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater bewerkstelligt dat verontreinigd afvalwater uit de directe leefomgeving wordt verwijderd;

• 2.

  Meerwaarde leveren aan een goede leefomgeving: riolering en drainage zorgen daar waar nodig voor de ontwatering van de bebouwde omgeving en vooromen overlast door naast het afvalwater van huishoudens en bedrijven daar waar nodig ook het regenwater van daken, pleinen en wegen en het teveel aan grondwater in te zamelen en af te voeren;

• 3.

  Duurzame bescherming van natuur en milieu: door de aanleg van riolering of individuele afvalwatersystemen wordt de directe ongezuiverde lozing van afvalwater op bodem of oppervlaktewater voorkomen.

Omgevingsvisie

De Omgevingsvisie is een strategische visie op onze fysieke leefomgeving voor de korte én de lange termijn. De omgevingsvisie bevat de doelen die overkoepelend zijn voor onze hele fysieke leefomgeving, en dus niet enkel en alleen gelden voor het buitengebied of één van de kernen. We hanteren voor de omgevingsvisie 2040 als stip op de horizon, maar de uitwerking geeft ook richting voor de komende vijf tot tien jaar.

Eén van de speerpunten uit de omgevingsvisie, is het thema Duurzaam doen, waarin we als gemeente de volgende ambities hanteren:

• •

  De gemeente Twenterand is energieneutraal in 2050;

• •

  De gemeente Twenterand heeft een circulaire economie in 2050;

• •

  De gemeente Twenterand is klimaatbestendig in 2050.

Klimaatadaptatie en water in de omgevingsvisie

De gemeente Twenterand is klimaatbestendig in 2050. Op dat moment zijn de vervelende gevolgen van klimaatverandering geminimaliseerd. De openbare ruimte en openbare gebouwen worden klimaatbestendig ingericht, gebouwd en beheerd met de volgende tussenstappen:

• •

  In 2030 is er in Twenterand geen/zo min mogelijk wateroverlast in de bebouwde omgeving;

• •

  In 2040 is het maatschappelijk vastgoed klimaatbestendig;

• •

  In 2050 is Twenterand klimaatbestendig en kunnen we dealen met de veranderingen van het klimaat.

Klimaatadaptatie focust zich op vier thema’s, namelijk hitte, wateroverlast, overstromingen en droogte.

Ieder heeft hierin een eigen taak:

• •

  Het waterschap en het Rijk hebben een taak als waterbeheerder. Door water vasthouden in natte perioden kan droogte worden voorkomen. Of water omleiden naar een gebied dat zwaarder te lijden heeft van de droogte.

• •

  De gemeente heeft vooral een taak bij de hemelwaterafvoer en de inrichting van dorpen en steden. Als de gemeente het hemelwater via het riool afvoert, krijgt dit water geen kans in de bodem te zakken. Door regenpijpen bij gebouwen af te koppelen van het riool, blijft het water op de plek waar het valt en wordt het grondwater aangevuld. De gemeente kan ook actief sturen op het verminderen van de hoeveelheid verhard oppervlakte.

• •

  Particulieren hebben hier ook een rol door te stimuleren dat mensen hun tuin onttegelen en hen voor iedere aangeboden tegel een plant aan te bieden of zelf in de openbare ruimte verharding te verwijderen en om te zetten in groen. Voorbeeld hiervan is de nationale actie ‘NK Tegenwippen’, waaraan Twenterand in 2023 heeft meegedaan.

Bron: https://www.twenterand.nl/omgevingsvisie

Zorgplicht drinkwater

We vinden het kunnen beschikken over voldoende drinkwater van goede kwaliteit belangrijk, maar zijn van mening dat bewoners van gebieden, waar grondwater wordt gewonnen ten behoeve van het bereiden van drinkwater, in voldoende mate moeten worden gecompenseerd bij eventuele schade. Op basis hiervan vullen wij onze zorgplicht Drinkwater in.

2.5 WETTELIJKE VOORKEURSVOLGORDE OMGANG HEMELWATER EN AFVALWATER

De wettelijke voorkeursvolgorde voor omgaan met hemelwater en ander afvalwater aan de bron is:

• a.

  het ontstaan van afvalwater wordt voorkomen of beperkt;

• b.

  verontreiniging van hemelwater wordt voorkomen of beperkt;

• c.

  afvalwaterstromen worden gescheiden gehouden, tenzij het niet-gescheiden houden geen nadelige gevolgen heeft voor een doelmatig beheer van afvalwater;

• d.

  huishoudelijk afvalwater en daarmee vergelijkbaar afvalwater wordt ingezameld en naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie getransporteerd;

• e.

  ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel d wordt hergebruikt (zo nodig na zuivering bij de bron);

• f.

  ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel d (in de praktijk dus met name hemelwater) wordt lokaal in het milieu teruggebracht (zo nodig na zuivering bij de bron);

• g.

  ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel d wordt als stedelijk afvalwater ingezameld en naar een rwzi getransporteerd.

3.1 INLEIDING

In dit hoofdstuk blikken we terug op de afgelopen planperiode 2019-2023 en wordt toegelicht welke projecten zijn uitgevoerd. In dit hoofdstuk wordt concreet aangegeven op welke wijze invulling is gegeven aan de speerpunten uit het vorige vGRP.

3.2 SAMENWERKINGEN

Twents waternet

In de planperiode 2019-2023 zijn diverse onderwerpen binnen het Twents waternet gezamenlijk opgepakt en uitgewerkt. Hieronder wordt een tweetal belangrijke onderwerpen uitgelicht:

Klimaatadaptatie

In 2019 is in opdracht van Twents waternet een Twentse stresstest uitgevoerd, met als doel: het in kaart brengen van de klimaateffecten voor Twente (droogte, hitte, wateroverlast en overstromingen). Het één en ander is vastgelegd in de zo genaamde Klimaatatlas. Voor de gemeente Twenterand is die te vinden op www.twenterand.nl/klimaat.

Verder heeft Twents waternet samen met en de provincie is een publiekscampagne gemaakt en een website www.groenblauwtwente.nl in het leven geroepen, waarbij elke gemeente een aparte pagina heeft. Diverse keren heeft gemeente Twenterand gebruik gemaakt van de communicatiemiddelen uit de publiekscampagne, onder andere bij de oproep om deel te nemen aan de inwonerpeiling. In 2021 heeft de gemeente deze peiling gehouden en hiervoor www.ikpraatmee.nl gebruikt. Het is nu zaak het een en ander in uitvoering te brengen door middel van projecten, renovaties en reconstructies.

Ook heeft in het najaar van 2020 (in verband met Covid-19) een online symposium plaatsgevonden: Klimaatpraat. Dat symposium bestond uit een informatief gedeelte, het ophalen van ideeën van stakeholders op de verschillende thema’s (klimaattafels) en een gedeelte waar de resultaten werden teruggekoppeld. Op basis hiervan hebben wij de ‘Aanpak klimaatadaptatie’ in september 2021 opgesteld.

Omgevingswet en bouwstenen

Binnen Twents waternet is er een gezamenlijke cursus “Omgevingswet en water/klimaat” georganiseerd voor de collega’s van Water en riolering, Ruimtelijke Ordening en duurzaamheid. Er is een “bouwsteen” op gesteld waarin staat omschreven hoe er concreet invulling gegeven kan worden aan de thema’s klimaatadaptatie, water en riolering in de omgevingsvisie, het omgevingsplan en het programma. Deze bouwsteen is als input gebruikt bij het opstellen van dit plan. Het document is hier te vinden: https://docplayer.nl/154727517-Bouwstenen-water-in-de-omgevingswet-twents-waternet.html

Waterschap

Waterschap Vechtstromen en de gemeente Twenterand weten elkaar goed te vinden. Onderling vindt er veel uitwisseling plaats in kennis en ondersteuning en is er wederzijds begrip. Bij ontwikkelplannen wordt vroegtijdig het waterschap ingeschakeld en indien nodig of gewenst komen de bestuurders bijeen. Ook bij het opstellen van dit gemeentelijk rioleringsplan is de samenwerking opgezocht.

Overdracht watergangen (OOW)

Er heeft overdracht plaatsgevonden van watergangen, die het waterschap niet meer op de legger heeft staan naar aanliggende eigenaren (waaronder gemeenten, waarbij de gemeente Twenterand met name een aantal wegsloten heeft overgenomen). Dit heeft plaatsgevonden in het kader van harmonisatie van de legger.

Afstemming RWZI Vriezenveen

Er heeft afstemming plaatsgevonden/vindt plaats over de realisatie van een nieuwe rioolwaterzuivering in Vriezenveen (Nereda-systeem) en de inwerkingstelling daarvan.

Overig

De volgende projecten zijn samen met het waterschap opgepakt in afgelopen planperiode:

• •

  Aanpassingen persleiding De Pollen;

• •

  Afstemming klimaatadaptatie, beheer en beleid energietransitiesystemen;

• •

  Afstemming capaciteiten rioolgemalen.

Prezero

Prezero reinigt en inspecteert rioolleidingen in de gemeente Twenterand en reinigt de kolken. Deze firma heeft in 2022 de aanbesteding voor reiniging en inspectie gewonnen voor de periode 2023 en 2024 met de optie voor verlenging van twee maal één jaar. De aanbesteding vond plaats in samenwerking met de gemeente Rijssen-Holten.

3.3 VOORGENOMEN MAATREGELEN GRP 2019-2023

Onderstaand worden de in het GRP 2019-2023 voorgenomen werkzaamheden geëvalueerd:

Inspectie, reiniging en kolkenreiniging

• •

  Gemiddeld ca. 14.554 kolken gereinigd per jaar.

• •

  Gemiddeld ca. 16 km vrijvervalriolering gereinigd en geïnspecteerd per jaar.

Verbetering bestaande voorzieningen

• •

  Alle vaste lijn en GSM-verbindingen zijn omgezet naar GPRS 3G.

• •

  Er zijn twee gemalen omgebouwd (elektronica), dit naar aanleiding en op advies van de NEN3140 keuringsinspectie.

Vervanging, aanpassing, renovatie en klimaatmaatregelen ten gevolge van het veranderende klimaat

• •

  Klimaatmaatregelen

  • -

    Om de kwetsbaarheid of het risico van wateroverlast op perceelniveau en in de woning te verlagen is op verschillende locaties in de gemeente Twenterand gekozen om gescheiden rioolstelsels aan te leggen. Hierbij wordt vuilwater (huishoudelijk afvalwater) ingezameld en getransporteerd naar de RioolWaterZuiveringInstallatie (RWZI). Hemelwater wordt ingezameld en indien mogelijk geïnfiltreerd op locatie middels een infiltratie voorziening. Is infiltratie niet mogelijk of gewenst dan wordt hemelwater via buizen afgevoerd naar een watergang.

     

    • ▪

      Den Ham, Kruising Esweg – Molenstraat

      Dit klimaatscenario-project is uitgevoerd in 2019/2020

       

    • ▪

      Den Ham, Kruising Zomerweg – Vriezendijk

      Project uitgevoerd in 2019

       

    • ▪

      Den Ham, Smitstraat/Marleseweg

      Project uitgevoerd in 2020/2021

       

    • ▪

      Vriezenveen, Dunantstraat/Begherstraat

      Project uitgevoerd in 2020/2021

       

    • ▪

      Vriezenveen, Centrum omgeving gemeentehuis, diverse straten. 1e fase, Schout Doddestraat

      Project uitgevoerd in 2021/2022

       

    • ▪

      Vroomshoop, afkoppelen Julianastraat e.o.

      Project uitgevoerd in 2020/2021

       

    • ▪

      Westerhaar, P.M. Hackstraat/Leidijk/Hoofdweg/Schuineweg

      Project uitgevoerd in 2019/2020

• •

  Aanpassingen

  • -

    Den Ham, Schapendijk

    • •

      Naar aanleiding van de woningbouwontwikkeling wijk Zuidmaten en ter voorkoming van (stank)klachten aan de Schapendijk in Den Ham is er een overstortleiding verlengd en een overstortput verplaatst. Tevens is er van de gelegenheid gebruik gemaakt om de daar aanwezige drukriolering uit de jaren ‘80 te saneren en aan te sluiten op het nieuwe vuilwaterriool. Dit project is uitgevoerd in 2019.

  • -

    Vervanging/renovaties

    • ▪

      In het verleden aangelegde riolering, meest gemengde riolering, is na een bepaalde periode toe aan vervanging. Zodra deze riolering niet meer voldoet worden de oude buizen en putten verwijderd. Bij vervanging van een gemengd riool wordt standaard gekozen voor een gescheiden stelsel waarbij huishoudelijk afvalwater en hemelwater gescheiden wordt ingezameld.

      • •

        Vriezenveen. Westeinde

    • ▪

      Op verschillende locaties zijn reliningen uitgevoerd. Bij reliningen wordt er in een bestande rioolbuis een zogenaamde “kous” in de oude buis gebracht. De kous wordt met een voorziening tegen de oude buiswand gedrukt. Na uitharding is de “kous” omgevormd tot een nieuwe buis.

      • •

        Diverse locaties, bijvoorbeeld Sibculoseweg in Westerhaar

    • ▪

      Op verschillende locaties zijn putrenovaties uitgevoerd. Bij een putrenovatie wordt er net als bij een buisrelining een bekleding of resistente laag aangebracht op de binnenkant van de inspectieput.

  • -

    Diverse locaties, bijvoorbeeld Almeloseweg een inspectieput vlak voor de RWZI in Vriezenveen

  • -

    Westerhaar, Hoofdweg thv Sluiskade

Momenteel (voorjaar 2023) nog in voorbereiding:

• •

  Vriezenveen, Julianastraat, Gagelstraat, Molenstraat, Wilhelminastraat, Sportlaan;

• •

  Vriezenveen, Het Slot (Dokter Boomstraat, Walstraat, Kooistraat);

• •

  Vroomshoop, Tussen Churchillstraat en Linderveld (Constantijnstraat e.o.);

• •

  Westerhaar, Hoofdweg vanaf Wollegrasstraat tot rotonde Vroomshoopseweg (op verzoek van de bewoners en bedrijven uitgesteld tot 2024).

Verbetering functioneren rioolwaterzuiveringen

• •

  RWZI Vroomshoop

  • -

    Geen nieuwe informatie beschikbaar.

• •

  RWZI Vriezenveen

  • -

    De nieuwbouw is gerealiseerd in 2023 en is in capaciteit teruggegaan van 1.200 m³/uur naar 1.000 m³/uur;

  • -

    Er is tot op heden geen stankoverlast gemeld m.b.t. de RWZI;

• •

  Er is in 2020, 2021 en 2022 circa 8,7 afgekoppeld, ter ontlasting van de RWZI’s en om de kans op wateroverlast te verminderen:

  • -

    ca. 1,3 ha in Den Ham;

  • -

    ca 4,3 ha in Vroomshoop;

  • -

    ca. 1,4 ha in Westerhaar;

  • -

    ca. 1,7 ha in Vriezenveen.

3.4 OVERIGE VOORGENOMEN VERBETERINGEN UIT GRP 2019-2023

• •

  Stankoverlast bij injectiepunten drukriolering en wijzigingen injectie op de vrijvervalriolering:

  • -

    Er zijn maatregelen genomen bij de cluster Hammerweg Vriezenveen en Gravenlandweg/Nikkelsweg Bruinehaar;

  • -

    De clusters 53 Paterswal en 81 Walstraat zijn aangesloten op de persleiding van waterschap Vechtstromen;

• •

  Benchmark riolering heeft niet plaatsgevonden;

• •

  Hoofdpost telemetrie staat in de hosting omgeving (externe server);

• •

  Obsurv (databeheer) staat in de hosting omgeving;

• •

  WIBON (uitwisseling van data) staat in de hosting omgeving.

3.5 BEHEER VAN RIOLEN

De gemeente beheert haar riolen op basis van risicogestuurd beheer. Waar tot en met het GRP van 2014- 2018 werd uitgegaan van de standaard waarschuwings- en ingrijpmaatstaven uit het rioolbeheerprogramma voor het nemen van maatregelen, is met ingang van het GRP 2019-2023 voor een risicogestuurde aanpak gekozen. Dat betekent dat riolen met een groter effect bij disfunctioneren sneller worden vervangen dan riolen met een kleiner effect. Een groot riool onder een drukke verkeersweg mag niet instorten, terwijl de gevolgen van instorten van een klein riool onder een grasveld veel kleiner zijn. Hierbij is gekeken naar de bovenliggende infrastructuur, maar ook naar de hydraulische belasting van riolen.

Met de risicoanalyse en risicobenadering is inzicht verkregen in:

• -

  De huidige kwaliteit van de riolen;

• -

  De mate van belangrijkheid van de riolen;

• -

  De schadebeoordeling van de riolen;

• -

  De toelaatbare schadepunten;

• -

  De beschikbare en benodigde budgetten.

3.6 INWONERSPARTICIPATIE

Twenterand deed in 2022 mee met het NK Tegelwippen. In een gezamenlijke poule strijdt iedere Twentse gemeente voor de winst. Gemeente Twenterand heeft drie regentonnen ter waarde van €100,- per stuk verloot onder Twenteranders die hun tuintegels vervangen voor groen. Deze actie is in 2022 helaas geen succes geworden met slechts enkele ingeleverde tegels. In 2023 is met nieuw enthousiasme weer meegedaan met de actie NK Tegelwippen.

Communicatie en participatie

Vanuit de gemeente wordt maandelijks een bericht in een gemeentelijk huis-aan-huisblad, op sociale media en op de website van de gemeente gezet over klimaatadaptatie (wat doen we zelf als gemeente, wat kunnen bewoners doen, wat doet bijvoorbeeld een woningstichting). Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de communicatiekalender, die samen met de communicatie-adviseurs van de gemeente is opgesteld.

Afbeelding 3.1: Persbericht 9 oktober 2020

3.7 PERSONELE CAPACITEIT

In afgelopen planperiode is de capaciteit uitgebreid met één fte voor rioolbeheer. Hierbij is onderscheid gemaakt naar een technisch inhoudelijk beheerder en een databeheerder.

Dit hoofdstuk laat zien wat de (onderhouds)toestand is van het water- en rioleringssysteem, hoe er momenteel regionaal wordt samengewerkt en hoe in financieel opzicht de vlag erbij hangt.

4.1 AREAAL

In de tabellen 4.1. en 4.2. is het huidige areaal van de gemeente Twenterand weergegeven:

Tabel 4.1Areaal vrijvervalriolen en pers-& drukleidingen

Tabel 4.2Areaal

*In het buitengebied zijn veruit de meeste percelen aangesloten op de drukriolering, welke worden beheerd en onderhouden door de gemeente.

**De gemeentelijke rioolgemalen en belangrijkste randvoorzieningen zijn allemaal aangesloten op een telemetriesysteem. Het telemetriesysteem is inmiddels een onmisbaar hulpmiddel bij het ontvangen van meldingen, het constateren van storingen en het afhandelen daarvan.

4.2 TOESTAND HUIDIG AREAAL

Vrijwel alle aanwezige (vrijverval) riolen in de gemeente zijn één of meerdere malen geïnspecteerd:

• •

  De riolen van een steenachtig materiaal (beton) zijn voor 100% geïnspecteerd.

• •

  Van de kunststof riolen heeft 78% een inspectie.

• •

  Het gemengde riool en de DWA-stelsels zijn voor dan 100% geïnspecteerd (van sommige riolen zijn zelfs meerdere inspecties aanwezig).

• •

  Het RWA-stelsel is voor 80% geïnspecteerd.

Dat betekent dat de gemeente Twenterand de actuele toestand van het vrijvervalrioolstelsel goed in beeld heeft. In het rapport “Risicogestuurd beheer – vrijverval riolen Twenterand” wordt uitgebreid ingegaan op de analyse van de inspecties, de benodigde reparaties en een vervangingsadvies.

4.3 WATEROVERLAST

In het voorgaande vGRP waren maatregelen opgenomen om de knelpunten met wateroverlast en mogelijk knelpunten als gevolg van extremere neerslag door klimaatveranderingen op te lossen of te verminderen. Deze maatregelen zijn uitgevoerd of in voorbereiding.

Met een geactualiseerd rioolmodel zijn nieuwe hydraulische berekeningen aan het bestaande rioolstelsel uitgevoerd, waarin de uitgevoerde en voorgenomen maatregelen zijn ingevoerd. Uit deze berekeningen komen nog enkele locaties voor die in het voorgaande vGRP niet als knelpunt zijn opgenomen, maar waar wel bij wegreconstructies of rioolwerkzaamheden moet worden gekeken of er verder afgekoppeld kan worden.

Afbeelding 4.1: Wateroverlast Schout Doddestraat

4.4 KLACHTEN EN MELDINGEN

Standaard worden klachten en meldingen geregistreerd in het MOR (Meldingen Openbare Ruimte). De klachten en meldingen worden doorgegeven aan de betreffende opzichter en opgepakt en afgehandeld door de buitendienst. Voor verdere ondersteuning en afhandeling kan een beroep worden gedaan op de rioolbeheerder of de beleidsmedewerker Water en Riolering.

4.5 METINGEN

In het huidige areaal worden er op 20 strategische locaties niveaumetingen uitgevoerd. Met de resultaten uit het meetsysteem zijn modelberekeningen afgestemd op de werkelijke situatie. Er dient bij de metingen onderscheid gemaakt te worden tussen het telemetriesysteem (metingen bij gemalen en randvoorzieningen) en het meetnet met neerslagmeters, metingen in het rioolstelsel en bij overstorten.

In dit hoofdstuk wordt de gewenste situatie geschetst en beargumenteerd. Daarnaast wordt in beeld gebracht wat, gelet op de huidige toestand en functioneren van het systeem, binnen de komende planperiode nodig is om hier invulling aan te geven. Tot slot wordt er ook gekeken hoe dit op een duurzame manier aangepakt kan worden en wordt ingezoomd op mogelijke meekoppelkansen met andere disciplines binnen de gemeente.

5.1 VISIE EN GEWENSTE SITUATIE

De visie is dat het bestaande gemeentelijk rioolstelsel op orde is en werkend blijft. Daarnaast is gemeente Twenterand klimaatbestendig in 2050. De openbare ruimte en openbare gebouwen worden klimaatbestendig ingericht, gebouwd en beheerd met de volgende tussenstappen:

• •

  In 2030 is er in Twenterand geen/zo min mogelijk wateroverlast in de bebouwde omgeving;

• •

  In 2040 is het maatschappelijk vastgoed klimaatbestendig;

• •

  In 2050 is Twenterand klimaatbestendig en kunnen we dealen met de veranderingen van het klimaat.

In de al eerdergenoemde ‘Aanpak klimaatadaptatie’ is vermeld hoe we in Twenterand stappen zetten richting een klimaatrobuuste leefomgeving in 2050. We werken langs vier aandachtsgebieden:

• 1.

  bewustwording en stimulering (voor met name inwoners en bedrijven),

• 2.

  inrichting van de openbare ruimte (door zelf verschillende maatregelen te nemen),

• 3.

  stedenbouw,

• 4.

  RO en interne borging.

We voeren deze maatregelen niet separaat uit, maar koppelen die zoveel mogelijk met (onderhouds)werk dat al in de planning staat. Zo maken we werk met werk en kunnen daarmee kosten besparen. Daar waar er een relatie is met het water- en rioleringsbeheer nemen we de kosten op in dit Gemeentelijk Water- en Rioleringsplan. Maatregelen die puur vanuit ‘Groen’ worden uitgevoerd (b.v. extra bomen planten om hittestress tegen te gaan) worden vanuit groen gefinancierd.

Voor het overige wordt verwezen naar de bijlage I Aanpak Klimaatadaptatie.

5.2 SAMENWERKING

Binnen TWN wordt gewerkt met zogenoemde werkplaatsen. Daarin wordt verschillende thema's uitgewerkt. Zo is er een werkplaats voor 'drinkwater' en één voor 'communicatie'.

5.3 AFVALWATER

Beleid gemeente Twenterand

In z’n algemeenheid legt de gemeente in de dorpskernen een openbaar vuilwaterriool aan en beheert dat ook. Uitzondering daarop is, dat ook gebruik gemaakt kan worden van afzonderlijke systemen of andere passende systemen (zoals IBA´s), indien daarmee dezelfde mate van milieubescherming wordt bereikt. In Twenterand zijn in het buitengebied op enkele plaatsen IBA´s toegepast bij percelen waarvan de eigenaar niet mee wilde doen met aansluiting op de drukriolering of waar aanleg van drukriolering niet doelmatig was. Naar een IBA mag geen regenwater worden afgevoerd.

De eigenaar is dan zelf verantwoordelijk voor beheer van de voorziening. In de toekomst worden in- en uitbreidingen binnen de kernen aangesloten op vuilwaterriolering of de droogweerafvoer wordt aangesloten op de aanwezige gemengde rioolstelsels. IBA´s kunnen in uitzonderlijke gevallen worden toegepast bij nieuwbouw in het buitengebied, waarbij aansluiting op de riolering niet doelmatig is. Ook dan is de perceeleigenaar verantwoordelijk voor aanleg en onderhoud.

De gemeente Twenterand heeft er in het verleden voor gekozen om de verantwoordelijkheid voor IBA´s bij de particulier neer te leggen voor zowel aanleg als beheer en onderhoud. Voor deze percelen wordt geen rioolheffing geheven. Dat beleid wordt voortgezet.

Het Waterschap Vechtstromen controleert IBA’s bij lozing op oppervlaktewater. De gemeente dient IBA’s die in de bodem lozen te controleren.

Voor het maken van rioolaansluitingen worden op basis van nacalculatie de werkelijke kosten in rekening gebracht.

Wanneer in het buitengebied functies van percelen veranderen, kan dat zorgen voor een grotere afvalwaterstroom die niet zomaar geloosd kan worden op de manier waar dat op plaatsvond. Bij drukriolering dient per geval bekeken te worden of er aanvullende maatregelen nodig zijn. Bij IBA’s dient de ontwikkelaar/eigenaar aan te tonen dat de bestaande installatie de nieuwe afvalwaterstroom kan verwerken. De kosten voor aanpassingen aan drukriolering of IBA’s worden bij de initiatiefnemer in rekening gebracht.

Bij drukriolering en IBA’s mag in geen enkel geval hemelwater worden aangeboden. Perceeleigenaren dienen eventueel op hun riolering aangesloten hemelwater af te koppelen. Hemelwater verstoort de goede werking van het drukrioleringssysteem.

Controle en handhaving van IBA’s en private riolering (bijvoorbeeld bij bungalowparken) vereisen een adequate uitvoering van de VTH-taken (de taken op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving).

5.4 HEMELWATER

Volgens de wet hebben gemeenten een zorgplicht voor doelmatige inzameling en verwerking van hemelwater, dat eigenaren van percelen redelijkerwijs niet zelf kunnen verwerken.

Beleid gemeente Twenterand

Bij het stellen van eisen richting perceeleigenaren staat redelijkheid centraal. Zo dienen bij het afdwingen van afkoppelen de kosten en baten in redelijke verhouding tot elkaar te staan. Afdwingen van afkoppelen is niet redelijk als dit tot hoge kosten leidt. Of als de baten beperkt zijn of daarover twijfels zijn. Het is ook niet redelijk perceeleigenaren tot afkoppelen te dwingen, als verharde oppervlakken niet schoon zijn en/of redelijkerwijs niet schoon gehouden kunnen worden. Bij nieuwbouw of verbouw mag geen regenwater meer aangesloten worden op gemengde riolering.

Berging en buien

Bij nieuwbouw in in- of uitbreidingswijken dient de ontwikkelaar te voldoen aan de eisen van het waterschap Vechtstromen. Dat betekent op dit moment het aanbrengen van 80 mm berging over de toename van het verhard oppervlak van de in- of uitbreiding. Die 80 mm berging of retentie kan worden gerealiseerd op groene daken, in infiltratievoorzieningen (onder de grond), in wadi’s (boven de grond), of in uitbreiding van oppervlaktewater (bergingsvijvers). Wanneer het waterschap Vechtstromen haar beleid bijstelt (bijvoorbeeld wanneer uit onderzoek van het KNMI blijkt dat zware buien sneller toenemen dan nu verwacht), kan het zijn dat die 80 mm hoger wordt. Nieuwbouw dient klimaatbestendig te worden ontworpen en aangelegd.

Bij incidentele nieuwbouw of verbouw dient de particulier op eigen terrein 80 mm berging te realiseren over de toenamen van het verhard oppervlak. Wanneer dit op eigen terrein niet mogelijk is (bijvoorbeeld door hoge grondwaterstanden), dan dient in overleg met de gemeente onderzocht te worden wat de alternatieven zijn. Er mag geen sprake zijn van afwenteling, waardoor problemen in de omgeving groter worden.

Nieuwe rioolstelsels worden ontworpen op bui 09 van de stichting RIONED (geen water-op-straat). De rioolstelsels dienen getoetst te worden met bui 10 (geen wateroverlast). Daarnaast dient een nieuwe wijk getoetst te worden met de klimaatbui van 70 mm in 1 uur, waarbij geen water bedrijven of woningen mag instromen en er geen problemen mogen ontstaan op hoofdwegen of wijkontsluitingswegen. Eventueel water-op-straat dient tussen de trottoirbanden geborgen te worden.

Door vloerpeilen van nieuwe woningen 0,30 m boven de as van de weg aan te leggen, wordt voorkomen dan bij extreme neerslag water woningen of bedrijven in kan stromen.

Bij reconstructies van wegen wordt in principe regenwater afgekoppeld van het gemengde rioolstelsel door de aanleg van een IT-riool waarin circa 10 mm berging aanwezig is. Hiermee kan op jaarbasis circa 90% van de neerslag infiltreren in de ondergrond. Uiteraard wordt daarbij per locatie gekeken naar de grondwaterstanden en de doorlatendheid van de bodem.

Maatregelen

De gemeentelijke zorg voor het beheer van afvloeiend hemelwater heeft naast het hemelwater dat door particulieren vanaf particulier terrein wordt aangeboden ook betrekking op het afvloeiend hemelwater van openbaar terrein.

Er kunnen zich drie situaties voordoen:

• •

  de gemeente zamelt in het geheel geen hemelwater in (bijvoorbeeld in het buitengebied);

• •

  de gemeente zamelt hemelwater en vuilwater in via een (verbeterd) gescheiden systeem (bijvoorbeeld nieuwbouw);

• •

  gemeente zamelt hemelwater en vuilwater in via een gemengd systeem (bestaand).

Verantwoordelijkheid particuliere terreinen

Op particulier terrein is primair de eigenaar van het terrein verantwoordelijk voor de opvang, verwerking en afvoer van het hemelwater. Het hemelwater wordt afgevoerd naar het oppervlaktewater of wordt in de bodem geïnfiltreerd. Uitgangspunt is dat hemelwater schoon is, tenzij het verontreinigd wordt. Wanneer het ingezamelde hemelwater te verontreinigd is en verontreiniging van het hemelwater valt niet te voorkomen, dan dient het afvalwater ter plaatse te worden gezuiverd (via een bodempassage, een helofytenfilter, een zuiveringsfilter of een gelijksoortige voorziening).

De gemeentelijke hemelwaterzorgplicht treedt pas in werking als de houder van het verzamelde hemelwater zich er niet op een andere wijze van kan ontdoen. Deze zorgplicht omvat niet meer dan een door de gemeente aangeboden voorziening waar het hemelwater in geloosd kan worden. Het is aan de gemeente welke voorziening dat is. Dat zou ook een gemengd riool kunnen zijn, alhoewel het rijksbeleid uitgaat van een voorkeur voor een gescheiden inzameling. Voorwaarde voor het teruggrijpen op de gemeentelijke zorgplicht is echter wel dat van de perceeleigenaar (de houder van het afstromend hemelwater) redelijkerwijs niet gevergd kan worden het hemelwater af te voeren, bijvoorbeeld omdat er geen oppervlaktewater in de buurt is waarop geloosd kan worden en de grondwaterstand dermate hoog is dat infiltratie niet mogelijk is. Een situatie dat de perceeleigenaar het gehele perceel verhard heeft, waardoor infiltratie onmogelijk is geworden, is geen reden om een beroep te doen op de gemeentelijke zorgplicht.

Gemeente Twenterand gaat in de komende planperiode actiever naar bewoners met informatie over afkoppelen van verhard oppervlak. Dat kan bijvoorbeeld door bij riool- of wegrenovaties dit als een besteksverplichting op te nemen. Ingezet wordt met name op het afkoppelen van de voorkanten van woningen en andere panden.

5.5 GRONDWATER

Beleid gemeente Twenterand

Belangrijk uitgangspunt in de wetgeving is de verantwoordelijkheid, die de perceeleigenaar op eigen terrein heeft voor maatregelen tegen grondwaterproblemen. Deze verantwoordelijkheid geldt ook voor de gemeente als eigenaar van de openbare ruimte.

Eventuele gemeentelijke maatregelen in het openbaar gebied, zijn alléén aan de orde bij ‘structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand’. Er moet dus sprake zijn van een probleem. Als er sprake is van problemen als gevolg van grondwater zal de gemeente onderzoek doen naar de mogelijke oorzaak. Zo nodig zal de gemeente één of meerdere peilbuizen plaatsen en gedurende een periode zal dan de grondwaterstand worden gemeten. In gebieden waar geen problemen zijn, worden vooralsnog geen peilbuizen geslagen. In de afgelopen periode is dit niet voorgekomen. Mocht zich dat in de komende planperiode voordoen, dan wordt uit bestaande middelen geput.

Maatregelen in grondwaterbeschermingsgebieden

De volgende maatregelen worden uitgevoerd:

• •

  het volgens de normale frequentie uitvoeren van de reguliere inspectie van de gemeentelijke riolering. Is er de verdenking van lekkage in intrekgebieden dan wordt met prioriteit geïnspecteerd;

• •

  het volgens de gebruikelijke werkwijze uitvoeren van onderhoud en beheer van de riolering;

• •

  het consulteren van provincie en Vitens bij aanleg c.q. vervanging van riolering in grondwaterbeschermingsgebieden.

• •

  het adequaat toepassen van NEN 3650 bij aanleg en beheer van riolering in grondwaterbeschermingsgebieden;

• •

  het vervangen en repareren (onder andere relinen) volgens de standaard procedure;

• •

  het vastleggen en inzicht hebben in de ligging van hemelwaterriolering en infiltratievoorzieningen in intrekgebieden, zodat bij calamiteiten duidelijk is, welke maatregelen genomen moeten worden;

• •

  het opsporen en verhelpen van foutaansluitingen bij nieuwe afkoppelprojecten (vooral ondergronds).

Het gebiedsdossier voor de drinkwaterwinning Hammerflier is in 2023 herzien.

Verantwoordelijkheid particuliere terreinen

De perceeleigenaar is verantwoordelijk voor de staat van zijn woning en perceel. De perceeleigenaar is ook zelf verantwoordelijk voor het op eigen perceel treffen van maatregelen tegen grondwateroverlast voor zover deze problemen niet aantoonbaar worden veroorzaakt door onrechtmatig handelen of nalaten van de buur (overheid of particulier). Bij grondwaterproblemen mag dus in de eerste plaats van de perceeleigenaar worden verwacht, dat hij de vereiste (waterhuishoudkundige en/of bouwkundige) maatregelen neemt. De verantwoordelijkheid van de perceeleigenaar voor de staat van zijn eigen woning en perceel komt neer op het voldoen aan de bouwregelgeving uit de Woningwet en de daarop gebaseerde regelgeving (het Bouwbesluit en de gemeentelijke bouwverordening). In dit kader zijn van belang de voorschriften rond de vochtdichtheid van verblijfsruimten. De bouwregelgeving verplicht niet tot het waterdicht maken van ruimten beneden de begane grondvloer, tenzij deze ruimten als een zogenoemd verblijfsgebied worden gebruikt, dat wil zeggen ruimten waar mensen regelmatig verblijven. Hiervoor is in de bouwregelgeving bewust gekozen. Gemeenten hoeven in hun beleid dan ook evenmin als uitgangspunt een grondwatersituatie te hanteren, waarbij kelders of kruipruimten gevrijwaard worden van grondwateroverlast. Kelders en kruipruimten zijn namelijk geen verblijfsruimten. De wetgeving geeft verder expliciet aan dat de particulier zelf moet zorgen (via bouwkundige en/of waterhuishoudkundige maatregelen en voorzieningen), dat zijn gebouw voldoet aan wensen die hij daarbovenop zelf heeft ten aanzien van het object. Concreet is deze passage voor gemeenten van belang bij discussies met particulieren over aanpak van overlast in kelders of kruipruimten.

5.6 VERWACHTE RUIMTELIJKE ONTWIKKELINGEN

De volgende in- en uitbreidingen worden de komende planperiode verwacht:

• •

  Uitbreiding woonwijk Vroomshoop-Oost met 200 woningen;

• •

  Trioterrein Westerhaar (ca. 45 woningen);

• •

  Oale Bouw Westerhaar (renovatie bestaande woonwijk);

• •

  In de gemeente wordt op diverse locaties gezocht naar locaties voor alternatieve woonvormen (arbeidsmigranten/standplaatsen/flexwonen/asielzoekers). Dit wordt in de komende jaren verder uitgewerkt;

• •

  In Vriezenveen wordt gezocht naar een uitbreidingslocatie, die plannen zijn nog niet concreet en worden de komende planperiode verder onderzocht.

Hiervoor geldt:

• •

  nieuwbouw dient te voldoen aan het Bouwbesluit en levert hemelwater en afvalwater gescheiden aan op de erfgrens, mits het hemelwater niet redelijkerwijs op eigen perceel in de bodem kan infiltreren of naar oppervlaktewater kan worden afgevoerd;

• •

  bij nieuwe woningen of bedrijven waarvan het perceel grenst aan oppervlaktewater, dient schoon verhard oppervlak (van bijvoorbeeld bestrating en daken) zoveel mogelijk rechtstreeks af te voeren naar dit oppervlaktewater. De perceeleigenaar dient de gemeente en het waterschap op de hoogte te stellen van de voorgenomen lozingssituatie;

• •

  bij nieuwbouw en verbouw dient zo min mogelijk gebruik te worden gemaakt van uitloogbare materialen en metalen (zoals koper, lood en zink) om uitloging en verspreiding van deze stoffen in oppervlaktewater of de bodem te voorkomen. Door voorlichting en communicatie moet dit bij inwoners van Twenterand bekend worden gemaakt.

Bovenstaande betekent dat bij incidentele nieuwbouw de onderzoekplicht bij de initiatiefnemer ligt. De initiatiefnemer dient gemotiveerd aan te geven bij het indienen van de bouwvergunning, wat er met het hemelwater gebeurt. De gemeente gaat ervan uit dat hiervoor geen aparte hemelwaterverordening noodzakelijk is.

Herinrichting

Gemeente Twenterand wil in een aantal bestaande wijken, waarin de komende jaren herinrichtingsplannen (nieuwbouw of nieuwe bestrating) plaatsvinden, het hemelwater afkoppelen van de gemengde rioolstelsels, mits dit op een doelmatige manier en tegen acceptabele kosten te realiseren is. Hierbij wordt uitgegaan van het afkoppelen van de voorzijden van de woningen en van het wegoppervlak.

5.7 VERVANGING, RENOVATIE EN MAATREGELEN

Voorafgaand aan het opstellen van dit nieuwe GWR Twenterand, zijn de in de afgelopen jaren uitgevoerde rioolmaatregelen en rioolinspecties ingevoerd in het programma Rasmariant, waarmee de risicogestuurde vervangings- en reparatiemaatregelen zijn doorgerekend. De uitkomsten zijn gecombineerd met de laatste maatregelen die nodig zijn om het rioolstelsel klimaatrobuust te maken tegen wateroverlast. In bijlage II zijn de resultaten met vervangings- en vernieuwingsadvies voor de vier kernen opgenomen.

Uit deze gecombineerde aanpak volgen maatregelen die in de komende planperiode kunnen worden opgepakt. In onderstaande tabel 5.1. zijn de kosten per project opgenomen:

Tabel 5.1: Projecten komende planperiode, planning en kosten

5.8 VERBETERING BESTAANDE VOORZIENINGEN

Onder verbetering bestaande voorzieningen vallen de verbeteringsmaatregelen die niet onder de normale vervanging en renovatie vallen, en ook niet onder de klimaatmaatregelen:

• •

  In de planperiode worden vijf installaties gerenoveerd. Hiervoor wordt een gemiddeld budget per jaar meegenomen.

• •

  In de P.M. Hackstraat in Westerhaar wordt nog relatief veel water-op-straat berekend bij extreme neerslag. Dit wordt veroorzaakt doordat dit deel relatief laag ligt in combinatie met een hoog verhardingspercentage. Onderzocht wordt op welke manier de risico’s op wateroverlast verkleind kunnen worden.

• •

  In 2027 komt er een nieuwe vrachtauto voor € 200.000,--

• •

  In 2025 investeren we € 485.000 in reparaties en relinen en in 2027 nogmaals € 725.000,--.

5.9 INSPECTIE, RIOOL- EN KOLKENREINIGEN

Voor het uitvoeren van rioolinspecties, rioolreiniging en het jaarlijks zuigen van de circa 14.554 straat- en trottoirkolken is een jaarlijks bedrag van € 93.000,-- opgenomen. Dit bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd.

5.10 ONDERZOEK EN PLANVORMING

Voor onderzoek en planvorming wordt een jaarlijks bedrag van € 70.000,-- gereserveerd. Dit betreft dan onderzoeken en plannen die niet onder de voorbereiding van specifieke projecten vallen. Te denken valt het aan het uitvoeren van berekeningen naar aanleiding van klachten of meldingen, eventueel noodzakelijke wijzigingen aan het rioolstelsel of in een voorstadium van in- of uitbreidingsplannen. Ook het opstellen van een nieuw GRP aan het einde van de planperiode valt onder dit budget.

In de komende planperiode worden de volgende studies en activiteiten opgepakt:

• •

  Inventarisatie ‘overbodige’ verharde oppervlakken, ‘van grijs naar groen’;

• •

  Klimaatadaptieve maatregelen en subsidies (uitwerken van een subsidieregeling voor het uitvoeren van klimaatadaptieve maatregelen (denk aan afkoppelen, sedumdaken, regentonnen en groene wanden). Voorgesteld wordt om hier een jaarlijks bedrag van € 50.000 voor te reserveren;

• •

  Meedoen aan de landelijke actie “Tegelwippen” (geen kosten);

• •

  Tussentijdse evaluatie GWR en kostendekking (geen kosten);

• •

  Stresstesten herzien (€ 10.000,-- om de 5 jaar);

• •

  Onderzoek of enkele regenwatergemalen kunnen vervallen (in samenwerking met waterschap Vechtstromen). Hierbij worden verbeterd gescheiden rioolstelsels omgebouwd naar gescheiden rioolstelsel. Voorbeelden zijn de gemalen Broekland, Koningsweg en Mauritshof en de gemalen op de industrieterreinen Weitzelpoort, Bassin en Oosterweilanden.

  Afbeelding 5.1. Regenwatergemaal

6.1 KOSTENDEKKING

De rioolheffing wordt in de gemeente Twenterand geheven, indien een bouwwerk is aangesloten op de riolering. Percelen, die niet zijn aangesloten op de riolering zijn niet heffingplichtig.

De gemeente Twenterand heft de belasting van de gebruiker van een eigendom, dat direct of indirect op de gemeentelijke riolering is aangesloten. De heffingsmaatstaf is het aantal kubieke meters drinkwater dat wordt verbruikt. Het basistarief, dat in 2023 geldt voor een waterverbruik tot 500 m³, bedraagt € 271,92.

In de planperiode van 2024-2028 wordt het tarief alleen verhoogd met de inflatiecorrectie. In de berekeningen is daarvoor uitgegaan van gemiddeld 2,5% over de gehele planperiode. De tarieven worden jaarlijks door de gemeenteraad vastgesteld in de Verordening op de heffing en invordering van de Rioolheffing. Het basistarief, dat in 2024 (1e jaar van de planperiode) geldt voor een waterverbruik tot 500 m³, bedraagt € 278,76. Voor de overige tarieven verwijzen we u naar de hiervoor genoemde verordening.

Uit de berekeningen komt het volgende naar voren:

• -

  In de planperiode 2019-2023 zijn we overgegaan naar een ideaalcomplex (investeringen rechtstreeks ten laste van de voorziening). De investeringen voor de komende periode zijn echter te hoog in relatie tot de hoogte van de voorziening, zodat dit de komende periode niet meer op die manier te financieren is. Met ingang van 2024 gaan we weer afschrijven over de investeringen en rente toerekenen. Het tarief zal deze planperiode niet stijgen (m.u.v. de inflatie).

• -

  Gerekend is met een jaarlijkse indexatie conform de prijsindexatie die gehanteerd wordt in de meerjarenbegroting 2024-2027. Dit is in 2024 2,4%, in 2025 2,5% en in 2026 t/m 2028 2%.

• -

  De eerste 5 jaar zijn projecten in dit plan heel specifiek geraamd. De jaren daarna is gerekend met de bedragen uit Rasmariant met een opslag voor aanvullende kosten voor aanpassingen aan de weg.

• -

  In 2026 zal een tussentijdse evaluatie plaatsvinden van het Gemeentelijk Water- en Rioleringsplan 2024-2028 naar aanleiding van de jaarrekening 2025, om te bezien of zaken nog volgens plan verlopen òf dat het plan inhoudelijk of financieel bijgesteld moet worden.

• -

  Er zitten veel onzekere factoren in de langjarige doorrekening, bv. inflatie, planning (werk met werk maken), toekenning van subsidies voor projecten, afhankelijkheid van derden (bv nutsbedrijven, woningstichting), enz.. In onderstaande grafiek is te zien dat er de laatste 3 jaar (van de 20 jaar) een negatieve voorziening is. Een negatieve voorziening is niet toegestaan, dus als het inderdaad verloopt zoals nu berekend is, zal er over 10 jaar (in 2034) een extra verhoging van 0,5% op de rioolheffing moeten plaatsvinden, dus een stijging van 3% i.p.v. 2,5%. Of dit nodig is zal de toekomst moeten uitwijzen.

Afbeelding 6.1: Overzicht verloop stand voorziening komende 20 jaar