Artikel 1 Begripsbepalingen
- 1.
De begrippen in artikel 1 van de Wet en hun definities zijn van overeenkomstige toepassing op deze beleidsregel.
- 2.
In deze beleidsregel wordt verstaan onder:
- a.
Wet: de Wet Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur;
- b.
Het Bureau: het Bureau bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur als bedoeld in artikel 8 van de wet;
- c.
RIEC: het Regionaal informatie- en expertisecentrum
- d.
Eigen onderzoek: onderzoek als bedoeld in artikel 7a, eerste lid, van de wet
- e.
Tip: bericht aan het bestuursorgaan of aan de rechtspersoon met een overheidstaak om onderzoek te doen in de zin van artikel 11 respectievelijk artikel 26 van de wet;
- f.
Verbonden partij: een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente Oss een bestuurlijk en financieel belang heeft;
- g.
Daar waar in deze beleidsregel wordt gesproken over de gemeente Oss wordt daaronder, naast bestuursorgaan als bedoeld in artikel 3, eerste lid van de wet, mede begrepen de rechtspersoon met een overheidstaak, in de bevoegdheid om tot privaatrechtelijke handelingen te besluiten.
Artikel 2 Toepassing van de beleidsregel
- 1.
Deze beleidsregel is van toepassing op onderzoek en beslissingen van de gemeente Oss in verband met:
- a.
- b.
een overheidsopdracht, waaronder mede wordt begrepen Een ‘Open house- procedure, waarbij een overeenkomst waarmee de gemeente zorg als bedoeld in artikel 2.11 van de Jeugdwet of artikel 2.1.1 van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 inkoopt bij een ondernemer in het kader van een systeem waarbij de gemeente overeenkomsten sluit met iedere ondernemer die zich ertoe verbindt om diensten of goederen te leveren tegen vooraf vastgestelde voorwaarden zonder dat het aantal belangstellende ondernemers aan de hand van een gunningscriterium wordt beperkt;
- c.
- 2.
Deze beleidsregel is niet van toepassing als de betrokkene:
- a.
Een krachtens publiekrecht ingestelde rechtspersoon is of een orgaan is van een krachtens publiekrecht ingestelde rechtspersoon;
- b.
Een publiekrechtelijk zelfstandig bestuursorgaan is;
- c.
Een rechtspersoon met een wettelijke of overheidstaak is; of
- d.
Een verbonden partij is, doch in dat geval uitsluitend ter zake van de aan die verbonden partij deelnemende rechtspersonen, organen of colleges, genoemd onder a tot en met c.
Artikel 3 Het eigen onderzoek
- 1.
De gemeente Oss kan een eigen onderzoek doen bij:
- 2.
Het eigen onderzoek, als bedoeld in het eerste lid, kan in ieder geval worden gedaan als er signalen zijn die het vermoeden rechtvaardigen dat er sprake is van een gevaar als bedoeld in de artikelen 3 en 9, eerste, tweede en derde lid, van de wet;
- 3.
De signalen, als bedoeld in het tweede lid, kunnen gebaseerd zijn op:
- a.
Informatie verkregen van de eigen ambtelijke organisatie;
- b.
Informatie verkregen van één van de partners uit het samenwerkingsverband RIEC;
- c.
- d.
Andere relevante signalen, zoals opgenomen in bijlage 1 behorende bij deze beleidsregel.
- 4.
Het eigen onderzoek kan plaatsvinden:
- a.
Naar aanleiding van een algemene steekproef;
- b.
Naar aanleiding van een gerichte steekproef;
- c.
Artikel 4 Eigen onderzoek beschikkingen Bijzondere Wetten
- 1.
De gemeente Oss kan een eigen onderzoek uitvoeren bij een beschikking op grond van de APV Gemeente Oss, de Alcoholwet, de Wet op de Kansspelen:
- a.
Voordat een beslissing wordt genomen over het geven van een beschikking
- b.
Nadat een beschikking is verleend.
- 2.
De gemeente Oss doet in ieder geval een eigen onderzoek bij een aanvraag voor een beschikking op grond van:
- a.
Artikel 3 van de Alcoholwet;
- b.
Artikel 2:28 van de Algemene Plaatselijke Verordening gemeente Oss;
- c.
Artikel 2:39 van de Algemene Plaatselijke Verordening gemeente Oss en artikel 2 Verordening Speelautomaten 2011;
- d.
Artikel 2:90 van de Algemene Plaatselijke Verordening gemeente Oss;
- e.
Artikel 3:3 van de Algemene Plaatselijke Verordening gemeente Oss.
- 3.
Indien sprake is van een geval als bedoeld in artikel 3 lid 2 en 3 van deze beleidsregel doet de gemeente Oss in ieder geval een eigen onderzoek bij een aanvraag voor een beschikking op grond van:
- a.
Artikel 30a van de Alcoholwet;
- b.
Artikel 30b van de Wet op de Kansspelen;
- c.
Artikel 3 van de Alcoholwet in het geval er sprake is van een horecabedrijf als bedoeld in artikel 4 van die wet.
- d.
artikel 2:25 van de Algemene Plaatselijke Verordening gemeente Oss;
Artikel 5 Eigen onderzoek beschikkingen Omgevingswet en Wonen
- 1.
De gemeente Oss kan een eigen onderzoek uitvoeren bij een beschikking op grond van de Omgevingswet, de Huisvestingswet 2014 en de Huisvestingsverordening Oss 2022;
- a.
Voordat een beslissing wordt genomen over het geven van een beschikking;
- b.
Nadat een beschikking is verleend.
- 2.
De gemeente Oss doet in ieder geval een eigen onderzoek bij een aanvraag voor een beschikking op grond van:
- a.
Artikel 4.19b, eerste lid van de Omgevingswet en waarbij sprake is van een of meer van de risicocategorieën, opgenomen in bijlage 2 behorende bij deze beleidsregel;
- b.
Artikel 5.1, eerste lid, aanhef en onder a van de Omgevingswet en waarbij sprake is van een of meer van de risicocategorieën, opgenomen in bijlage 2 behorende bij deze beleidsregel;
- c.
Artikel 5.1, tweede lid, aanhef en onder a van de Omgevingswet en waarbij sprake is van een of meer van de risicocategorieën, opgenomen in bijlage 2 behorende bij deze beleidsregel;
- d.
Artikel 5.1, tweede lid, aanhef en onder b van de Omgevingswet en waarbij sprake is van een of meer van de risicocategorieën, opgenomen in bijlage 2 behorende bij deze beleidsregel.
- e.
Artikel 3 van de Huisvestingsverordening Oss 2022;
- f.
Artikel 9 van de Huisvestingsverordening Oss 2022.
- 3.
De gemeente Oss doet in ieder geval een eigen onderzoek bij een verleende omgevingsvergunning, als bedoeld in artikel 5 lid 2 van deze beleidsregel indien:
- a.
De omgevingsvergunning is overgedragen aan een andere natuurlijke persoon of rechtspersoon;
- b.
De rechtspersoon waaraan de omgevingsvergunning is verleend, geheel of ten dele is overgedragen aan een andere eigenaar; of
- c.
De omgevingsvergunning zal gaan gelden voor een ander dan de aanvrager of de vergunninghouder.
Artikel 6 Eigen onderzoek Overige beschikkingen
- 1.
De gemeente Oss kan een eigen onderzoek uitvoeren bij een beschikking die op grond van een gemeentelijke verordening verplicht is gesteld;
- a.
Voordat een beslissing wordt genomen over het geven van een beschikking;
- b.
Nadat een beschikking is verleend.
- 2.
De gemeente Oss kan in ieder geval een eigen onderzoek doen in het geval:
- a.
De beschikking betrekking heeft op een of meer van de risicocategorieën, opgenomen in bijlage 2 behorende bij deze beleidsregel.
Artikel 7 Eigen onderzoek subsidies
- 1.
De gemeente Oss kan een eigen onderzoek uitvoeren:
- a.
Voordat een beslissing wordt genomen over het geven van een subsidiebeschikking;
- b.
Nadat een subsidiebeschikking is gegeven.
- 2.
De gemeente Oss kan in ieder geval een eigen onderzoek doen in het geval:
- a.
De activiteit waarvoor subsidie wordt gevraagd betrekking heeft op een of meer van de risicocategorieën, opgenomen in bijlage 2 behorende bij deze beleidsregel.
Artikel 8 Eigen onderzoek vastgoedtransacties
- 1.
De gemeente Oss kan een eigen onderzoek uitvoeren:
- a.
Voordat een beslissing wordt genomen over een vastgoedtransactie, onder andere tijdens onderhandelingen of besprekingen daarover;
- b.
Nadat een vastgoedtransactie is aangegaan.
- 2.
Bij een vastgoedtransactie wordt in de tekst van de overeenkomst behorende bij de vastgoedtransactie in ieder geval:
- a.
Een voorwaarde opgenomen op grond waarvan de gemeente Oss de overeenkomst kan ontbinden of opschorten wanneer sprake is van een situatie als bedoeld in artikel 9, derde lid van de wet;
- b.
Een voorwaarde opgenomen op grond waarvan de gemeente Oss de overeenkomst kan opschorten of ontbinden wanneer de betrokkene niet of niet volledig heeft voldaan aan hetgeen in artikel 7a, tweede en derde lid en/of artikel 12, derde lid van de wet is bepaald.
- 3.
Indien een onderzoek wordt gedaan naar aanleiding van een vastgoedtransactie, komt er geen overeenkomst tot stand zolang het onderzoek niet of niet volledig is afgerond, tenzij partijen dat nadrukkelijk anders overeenkomen.
- 4.
De gemeente Oss kan een eigen onderzoek doen wanneer er signalen zijn dat de betrokkene waarmee de overeenkomst is of wordt aangegaan geheel of ten dele in handen komt van een ander.
- 5.
De gemeente Oss kan in ieder geval een eigen onderzoek doen in het geval er sprake is van één of meerdere van onderstaande situaties:
- a.
De transactie heeft betrekking op een of meer van de risicocategorieën, opgenomen in bijlage 2 behorende bij deze beleidsregel;
- b.
Er tevens sprake is van een aanvraag om een beschikking als bedoeld in artikel 4 en/of 5 van deze beleidsregel;
Artikel 9 Eigen onderzoek overheidsopdrachten
- 1.
De gemeente Oss kan een eigen onderzoek uitvoeren:
- a.
Voordat een beslissing wordt genomen over de gunning van een overheidsopdracht, het sluiten van een met een gunningsbeslissing beoogde overeenkomst of over het accepteren van een onderaannemer;
- b.
Nadat een overheidsopdracht is gegund, een met gunningsbeslissing beoogde overeenkomst is gesloten of een onderaannemer is geaccepteerd.
- 2.
In de aanbestedingsstukken:
- a.
Wordt de mogelijkheid van onderzoek vermeld, in welk geval betrokkene gehouden is om een Bibob vragenformulier in te vullen als daarom wordt verzocht en eventuele nadere vragen te beantwoorden.
- b.
Worden, in verband met toepassing van de wet en de gevolgen daarvan, alle ter zake doende uitsluitingsgronden en geschiktheidseisen opgenomen;
- c.
Wordt, in verband met toepassing van de wet, opgenomen dat een onderzoek zich erop richt of een van de situaties als bedoeld in artikel 9, tweede lid, van de wet zich voordoet en worden, indien aan de orde, de gevolgen daarvan omschreven.
- d.
Wordt als voorwaarde gesteld dat een onderaannemer niet zonder toestemming wordt gecontracteerd en wordt in het kader daarvan het recht voorbehouden om een eigen onderzoek te doen en aan het LBB een advies te vragen.
- 3.
In de tekst van de overeenkomst, of de daarop van toepassing zijnde algemene voorwaarden, die wordt aangegaan bij een procedure tot gunning van een overheidsopdracht:
- a.
Worden voorwaarden opgenomen op basis waarvan kan worden overgegaan tot ontbinding van de overeenkomst, indien zich een van de situaties als bedoeld in artikel 9, tweede lid, van de wet voordoet;
- b.
Wordt een voorwaarde opgenomen op basis waarvan een onderaannemer met het oog op dienst acceptatie, niet zonder toestemming kan worden gecontracteerd;
- c.
Wordt een voorwaarde opgenomen op grond waarvan kan worden overgegaan tot ontbinding van de overeenkomst indien door de betrokkene niet of niet volledig wordt voldaan aan het bepaalde in artikel 7a, tweede en derde lid, respectievelijk artikel 12, derde lid van de wet.
- 4.
Indien een onderzoek wordt gestart naar aanleiding van een procedure tot gunning van een overheidsopdracht, komt er geen gunningsbeslissing of daarmee beoogde overeenkomst tot stand zolang het onderzoek niet volledig is afgerond, tenzij partijen dat nadrukkelijk anders overeenkomen.
- 5.
De gemeente Oss kan een eigen onderzoek doen bij een overheidsopdracht indien er signalen zijn dat de betrokkene binnen de looptijd van de opdracht geheel of ten dele in handen komt van een ander.
Artikel 10 Beperkt onderzoek
- 1.
De gemeente Oss kan binnen een periode van twee jaar na afronding van een eigen onderzoek besluiten een beperkt onderzoek te doen naar dezelfde betrokkene dan wel geen onderzoek uit te voeren.
- 2.
Een beperkt onderzoek kan alleen plaatsvinden bij ongewijzigde omstandigheden (bedrijfsstructuur, financiering, zakelijke partners etc). Het beperkt onderzoek richt zich op verificatie van eerdere bevindingen.
- 3.
Indien het beperkt onderzoek daartoe aanleiding geeft doet de gemeente Oss alsnog een volledig onderzoek.
Artikel 11 Gevolgen bij beschikkingen
- 1.
De gemeente Oss verbindt gevolgen aan het geconstateerde gevaar. Deze gevolgen zijn bedoeld om het gevaar teniet te doen.
- a.
Bij ernstig gevaar wordt een aangevraagde beschikking in beginsel geweigerd of wordt een reeds afgegeven beschikking in beginsel ingetrokken;
- b.
Bij tenminste een mindere mate van gevaar worden voorschriften verbonden aan de aangevraagde of reeds afgegeven beschikking. Deze voorschriften zijn bedoeld om het gevaar weg te nemen of te beperken.
- c.
Wanneer er sprake is van een situatie als bedoeld in artikel 3, zesde lid, van de wet wordt in beginsel een aangevraagde vergunning geweigerd of wordt een reeds afgegeven beschikking in beginsel ingetrokken.
Artikel 12 Gevolgen bij vastgoedtransacties
- 1.
De gemeente Oss verbindt gevolgen aan het geconstateerde gevaar. Deze gevolgen zijn bedoeld om het gevaar teniet te doen. Wanneer uit het onderzoek blijkt dat er sprake is van een situatie, als bedoeld in artikel 9, derde lid, van de wet word:
- a.
In beginsel de onderhandeling of bespreking afgebroken;
- b.
In beginsel de overeenkomst opgeschort of ontbonden;
- 2.
In de gevolgen van een onderzoek dat niet of niet volledig is afgerond op het moment van het aangaan van de vastgoedtransactie, wordt bij overeenkomst voorzien.
Artikel 13 Gevolgen bij overheidsopdrachten
- 1.
De gemeente Oss verbindt gevolgen aan het geconstateerde gevaar. Deze gevolgen zijn bedoeld om het gevaar teniet te doen. Wanneer uit het onderzoek blijkt dat er sprake is van een situatie, als bedoeld in artikel 9, tweede lid van de wet word:
- a.
In beginsel besloten tot uitsluiting van een gegadigde, het niet gunnen van een overheidsopdracht, het niet sluiten van een met een gunningsbeslissing beoogde overeenkomst of het niet accepteren van een onderaannemer;
- b.
In beginsel besloten tot ontbinding van de overeenkomst, een onderaannemer niet te accepteren dan wel de acceptatie te herzien;
- 2.
In de gevolgen van een onderzoek dat niet of niet volledig is afgerond op het moment van het gunnen van een overheidsopdracht, wordt bij overeenkomst voorzien.
- 3.
Aan de overeenkomst kunnen nadere voorwaarden worden verbonden. Deze voorwaarden zijn bedoeld om het gevaar weg te nemen of te bespreken. Indien niet aan deze voorwaarden wordt voldaan zal in beginsel worden besloten de overeenkomst te ontbinden, een onderaannemer niet te accepteren dan wel de acceptatie te herzien.
- 4.
Bij nieuw gebleken feiten of veranderde omstandigheden kunnen de voorwaarden worden gewijzigd, aangepast of ingetrokken.
Artikel 14 Intrekking en inwerkingtreding
De beleidsregel Wet Bibob 2021 gemeente Oss wordt ingetrokken. De beleidsregel Wet Bibob Oss 2024 treedt in werking één dag na de datum van publicatie.
Toelichting bij de beleidsregel
Algemeen
Op 1 juni 2003 is de Wet Bevordering Integriteitsbeoordelingen door het Openbaar Bestuur (Bibob) in werking getreden. Sindsdien is de wet een aantal malen gewijzigd (2013, 2020 en 2022). Met deze wijzingen zijn de bevoegdheden van bestuursorganen verruimd.
De Wet Bibob stelt de gemeente Oss in staat om zich te beschermen tegen het risico dat criminele activiteiten worden gefaciliteerd door het verlenen van beschikkingen, het aangaan van vastgoedtransacties en het gunnen van overheidsopdrachten. Bovendien wordt hiermee de concurrentiepositie van bonafide ondernemers beschermd.
Op 1 oktober 2022 is de wet Bibob voor het laatst gewijzigd. Hierbij hebben bestuursorganen de verruimde mogelijkheden gekregen om informatie uit te wisselen. Ook hebben zij de bevoegdheid gekregen om elkaar te tippen.
Vanwege de laatste wijzigingen is het wenselijk om de huidige beleidsregels aan te passen. Hierbij wordt ook rekening gehouden met de wijziging van de aan de wet Bibob verbonden wetgeving.
De Beleidsregel
De toepassing van de wet Bibob is een discretionaire bevoegdheid. Dit houdt in dat de gemeente Oss zelf kan bepalen in welke gevallen zij een Bibob-onderzoek wenselijk vindt. Het is wettelijk niet verplicht om een beleidsregel op te stellen. Toch vind de gemeente Oss het wenselijk om duidelijk te maken op welke manier zij de wet Bibob inzet. Dit geeft het een helder kader voor de toetsing en heeft het een preventieve werking.
Uitgangspunten
In deze beleidslijn wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de begrippen die in de wet Bibob worden gebruikt. Dit voorkomt verwarring. We gebruiken bijvoorbeeld de termen ‘betrokkene’, ‘ernstig’ en ‘mindere mate van’ gevaar. Deze beleidsregel is van toepassing op beschikkingen, vastgoedtransacties en/of overheidsopdrachten. Deze begrippen worden in de wet besproken en verder uitgewerkt. Bij beschikkingen gaat het bijvoorbeeld om (omgevings)vergunningen maar ook over subsidiebeschikkingen.
Bij overheidsopdrachten gaat het niet alleen over een gunningsbeslissing maar ook over een met een gunningsbeslissing beoogde overeenkomst. De wetgever heeft het ook mogelijk gemaakt om bepaalde onderaannemingen niet te accepteren.
Het begrip ‘verbonden partij’ is nieuw opgenomen in deze beleidslijn. Hiermee worden partijen waar de gemeente Oss bestuurlijk en financieel aan verbonden is in beginsel uitgezonderd van een Bibob onderzoek. Voor de definitie is aansluiting gezocht bij het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (Bbv)1. Soms is er sprake van een situatie dat de gemeente Oss samen met een of meer private partijen aan een verbonden partij deelneemt. In dat geval wordt er wel een Bibob-onderzoek uitgevoerd. Het onderzoek richt zich dan op de verbonden partij en de deelnemende private partijen.
Het eigen onderzoek
Het kenmerk van een Bibob-onderzoek is dat er sprake is van twee fasen. In eerste instantie voert de gemeente Oss een zogenoemd “eigen onderzoek” uit. Hierbij wordt gebruik gemaakt van openbare bronnen en gesloten bronnen (zoals informatie van politie, justitie, het OM en de Belastingdienst). Hierbij wordt bekeken of de betrokkene strafbare feiten heeft gepleegd en/of er sprake is van een vermoeden daarvan. Hierbij is het ook mogelijk om onderzoek te doen naar de personen en/of bedrijven waarmee een Bibob-relatie bestaat (zoals financiering).
Wanneer het eigen onderzoek daarvoor aanleiding geeft kan het Landelijk Bureau Bibob om een advies worden gevraagd. De gemeente Oss is niet verplicht om dit advies te volgen. Wel helpt het om een weloverwogen beslissing te maken.
Kan en zal bepaling
De gemeente Oss wil het Bibob instrument risico gestuurd inzetten. Dit houdt in dat bij categorieën waar een hoger risico aanwezig wordt geacht standaard sprake zal zijn van een Bibob onderzoek (zal bepaling). Bij categorieën waar een lager risico aanwezig wordt geacht wordt gekozen voor risicogericht en/of een steekproef (kan bepaling).
Privaatrechtelijke transacties
In deze beleidslijn is ervoor gekozen om het Bibob-onderzoek bij privaatrechtelijke transacties (aanbestedingen en vastgoedtransacties) verder uit te werken. Dit komt omdat de gemeente Oss in deze gevallen niet handelt als een bestuursorgaan maar als een rechtspersoon met een overheidstaak.
De wet Bibob maakt het mogelijk om bij deze handelingen een Bibob-onderzoek uit te voeren. In de wet wordt echter niet geregeld welke gevolgen er aan het onderzoek verbonden kunnen worden. Zo kunnen onderhandelingen worden afgebroken of kunnen er nadere voorschriften worden opgenomen in de overeenkomst. Wanneer er besloten wordt om een overeenkomst niet aan te gaan, te ontbinden, op te zeggen of te vernietigen kan de betrokkene zich melden bij de civiele rechter. Door uitgebreid in te gaan op de gevolgen biedt dit voor alle partijen duidelijkheid.
Bij privaatrechtelijke overeenkomsten geldt het principe van contractsvrijheid. Alhoewel soms gedacht wordt dat zonder problemen onderhandelingen kunnen worden afgebroken is dit onjuist. Deze vrijheid is niet onbeperkt. Er moet gekeken worden naar de bepalingen van een overeenkomst maar ook naar de verwachtingen die over en weer zijn uitgesproken (gerechtvaardigd vertrouwen). Afhankelijk van de concrete omstandigheden per geval kan een Bibob-onderzoek ertoe leiden dat onderhandelingen worden afgebroken. Het is van belang dat de wederpartij op de hoogte is dat de wet Bibob wordt toegepast en dat dit is vastgelegd in de (pre)contractuele fase. Ook hier geldt dat de beleidsregel inzicht geeft op de gevolgen die een Bibob-onderzoek met zich mee kunnen brengen. Dit biedt voor alle partijen duidelijkheid.
Waarborgen
De wet Bibob is een ingrijpend instrument. Het is daarom belangrijk om een balans te vinden tussen de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de betrokkene(n) en de bescherming van het openbaar belang. Hierbij is het belangrijk om te onthouden dat de toepassing van de wet Bibob geldt als een ‘ultimum remedium’. Er moet dus eerst bekeken worden of er geen andere mogelijkheden zijn om vergunningen te weigeren en/of in te trekken of geen overeenkomst aan te gaan. Daarnaast zijn ook de beginselen van subsidiariteit, proportionaliteit en evenredigheid van belang.