Besluit van Gedeputeerde Staten van Utrecht van 12 december 2023, nr UTSP-1706958736-170, tot vaststelling van de Beleidsregel Evenementen en Wegwedstrijden provincie Utrecht 2023 (Beleidsregel Evenementen en Wegwedstrijden provincie Utrecht 2023)

Toelichting

Algemeen

Aanleiding

Naast het doel waarvoor wegen zijn aangelegd (verkeersfunctie) worden deze ook gebruikt voor evenementen en wegwedstrijden. Evenementen en wegwedstrijden beïnvloeden de doorstroomfunctie van de weg en beperken de bereikbaarheid voor aanwonenden en van gebieden. Ook kunnen evenementen en wegwedstrijden leiden tot afwijkend verkeersgedrag en conflicten, waardoor de verkeersveiligheid vermindert. Vanuit het verkeersbelang dienen evenementen en wegwedstrijden dan ook tot een minimum beperkt te worden. Daarnaast is het echter zo dat de provincie Utrecht het houden van evenementen en wegwedstrijden (met (inter-)nationale betekenis) binnen haar provincie wil stimuleren. In deze beleidsregels worden evenementen en wegwedstrijden dan ook toegestaan zolang de verkeersbelangen in voldoende mate gewaarborgd kunnen worden. Op deze wijze wordt recht gedaan aan beide in wezen tegengestelde belangen.

Regelgeving

Op wegwedstrijden is de verbodsbepaling uit artikel 10 van de Wegenverkeerwet 1994 van toepassing en op de overige evenementen is de verbodsbepaling uit artikel 4.39 van de Omgevingsverordening 2022 van toepassing. Ook evenementen die weliswaar niet plaatsvinden op de provinciale weg, maar die als gevolg van de omvang een dermate verkeer aantrekkende werking hebben dat de provincie maatregelen moet treffen ter bescherming van de verkeersveiligheid en de doorstroming op de weg vallen onder de werkingssfeer van artikel 4.39 van de Omgevingsverordening provincie Utrecht 2022. Mogelijk is ook een ontheffing op grond van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 (RVV 1990) nodig, indien bijvoorbeeld bij wielerwedstrijden door fietsers gebruikt gemaakt wordt van de hoofdrijbaan in plaats van het fietspad. Ook de plaatselijke APV kan op een evenement van toepassing zijn. De gemeente is hiervoor bevoegd gezag.

Toetsingskader

In de Omgevingsverordening 2022 is voor het verlenen of weigeren van een vergunning het volgende toetsingskader opgenomen:

Algemeen: paragraaf 4.2.1

Artikel 4.5 Oogmerk provinciale weg

• 1.

  De regels in deze afdeling zijn gesteld met het oog op het behoeden van de staat en een doelmatige en veilige werking van een provinciale weg voor nadelige gevolgen van activiteiten op of rond die weg, waartoe ook het belang van verruiming of wijziging van die weg behoort.

• 2.

  Taken en bevoegdheden op grond van deze afdeling kunnen ook worden uitgeoefend met het oog op de volgende belangen in het gebied waar de provinciale weg is gelegen:

  • a.

    het beschermen van landschappelijke en aardkundige waarden;

  • b.

    het beschermen van ecologische waarden en natuur;

  • c.

    het beschermen van cultuurhistorische en archeologische waarden; en

  • d.

    het beschermen van recreatieve en toeristische belangen.

Artikel 4.6 Aanwijzing beperkingengebied provinciale weg

Een beperkingengebied provinciale weg bestaat uit:

• a.

  het Beperkingengebied bouwwerken provinciale weg;

• b.

  het Beperkingengebied vrij zicht provinciale weg; en

• c.

  het Beperkingengebied beheer provinciale weg.

Daarnaast bevat de Omgevingsverordening in paragraaf 4.2.3.6 een specifieke beoordelingsregel voor het al dan niet verlenen van een vergunning voor een evenement in de zin van de Omgevingsverordening:

Artikel 4.39 Omgevingsvergunning evenement

Het is verboden zonder omgevingsvergunning in het Beperkingengebied beheer provinciale weg een evenement te houden waarbij de doorstroming van het verkeer wordt belemmerd of de verkeersveiligheid op de provinciale weg in gevaar wordt gebracht.

Artikel 4.40 Beoordelingsregel omgevingsvergunning evenement

• 1.

  Een aanvraag om een omgevingsvergunning voor een evenement wordt in ieder geval geweigerd indien:

  • a.

    een evenement onaanvaardbare verstoring van of schade aan natuur en landschap tot gevolg zou hebben;

  • b.

    de route van een evenement binnen het natuurnetwerk Nederland ligt;

  • c.

    een evenement plaatsvindt op dagen waarop door bijzondere gebeurtenissen of omstandigheden extra verkeersdrukte verwacht kan worden;

  • d.

    de bereikbaarheid van het verkeer, waaronder het openbaar vervoer en hulpdiensten, en de verkeersveiligheid onvoldoende geborgd zijn; of

  • e.

    de politie of hulpdiensten negatief adviseren over de gevolgen van het evenement voor het gebruik van en de veiligheid op de provinciale weg.

• 2.

  Indien voor dezelfde datum meerdere evenementen aangevraagd worden die gelijktijdig plaatsvinden en die in verband met situering, schaalgrootte en verkeer aantrekkende werking niet gelijktijdig kunnen plaatsvinden geldt de volgende rangorde:

  • a.

    internationale evenementen;

  • b.

    nationale evenementen;

  • c.

    regionale evenementen;

  • d.

    lokale evenementen.

In artikel 2 van de Wegenverkeerswet 1994 staat het volgende toetsingskader voor het verlenen en weigeren van een ontheffing:

• a.

  het verzekeren van de veiligheid van de weg;

• b.

  het beschermen van de weggebruikers en passagiers;

• c.

  het in stand houden van de weg en het waarborgen van de bruikbaarheid daarvan;

• d.

  het zoveel mogelijk waarborgen van de vrijheid van het verkeer;

• e.

  het voorkomen of beperken van door het verkeer veroorzaakte overlast, hinder of schade alsmede de gevolgen voor het milieu als bedoeld in de Wet milieubeheer;

• f.

  het voorkomen of beperken van door het verkeer veroorzaakte aantasting van het karakter of van de functie van objecten of gebieden.

Deze regels laten nog veel ruimte open. Zodoende bestaat er behoefte aan aanvullende beleidsregels die een nader toetsingskader geven. Een bijkomend voordeel is dat in het besluit tot vergunning/ ontheffing verlening voor een evenement of wegwedstrijd verwezen kan worden naar deze beleidsregels. Van het in de beleidsregels opgenomen beleid kan overigens wel door Gedeputeerde Staten worden afgeweken. In de Algemene wet bestuursrecht is bepaald dat dit mogelijk is in geval de beleidsregels voor een of meer belanghebbenden gevolgen zouden hebben die wegens bijzondere omstandigheden onevenredig zijn in verhouding tot de met de beleidsregels te dienen doelen (artikel 4:84 Algemene wet bestuursrecht). Natuurlijk dient een dergelijke afwijking goed te worden gemotiveerd in het besluit.

Wegwedstrijden

De verbodsbepaling van artikel 10 van de Wegenverkeerswet 1994 geldt slechts voor wegwedstrijden met voertuigen. Volgens de geldende jurisprudentie moet een ruime interpretatie aan het begrip ‘wedstrijd’ gegeven worden. Is sprake van een prestatie-element dan valt de tocht al snel onder de categorie wedstrijden. Zo is een tocht waarbij aan de deelnemers die de tocht uitrijden een beloning in het vooruitzicht wordt gesteld een wedstrijd. Hiervan is geen sprake meer indien iedereen, los van de prestatie, een herinnering krijgt. Volgens artikel 10, tweede lid, van de Wegenverkeerswet 1994 is naast een vergelijking van prestaties, ook bij het vaststellen van prestaties sprake van een wedstrijd. Is bijvoorbeeld van iedere deelnemer aan een fietstocht aan het einde van die tocht zijn eindtijd of zijn gemiddelde snelheid bekend , dan is er sprake van het vaststellen van een prestatie en dus van een wedstrijd.

Voor zogenaamde recreatieve toertochten is geen ontheffing op grond van de Wegenverkeerswet 1994 noodzakelijk. Voorwaarde is wel dat ieder prestatie- en/of wedstrijdelement ontbreekt. Zo zal bijvoorbeeld geen tijd mogen worden opgenomen, geen klassement mogen worden opgemaakt en geen prijsuitreiking mogen plaatsvinden. Voor deze recreatieve toertochten is vaak wel een vergunning op grond van de Omgevingsverordening 2022 noodzakelijk. In het kader van de handhaving van de beleidsregels wordt uitgegaan van de intentie die de organisatoren bij de wedstrijd hebben. Deze intentie bepaalt of er sprake is van een wedstrijd of van een recreatieve toertocht.

Gedeputeerde Staten geven in aanvulling op artikel 4.40 lid 3 van de Omgevingsverordening bij wielerwedstrijden voorrang aan wegwedstrijden met profrenners met licentie van de nationale wielerunies. Daarna volgen wegwedstrijden met amateurs met licentie. Daarna volgen wegwedstrijden waaraan geen licentiehouders deelnemen en daarna recreatieve toertochten e.d.

Bevoegdheidsverdeling

Slechts in uitzonderlijke gevallen zal een evenement of wegwedstrijd gebruik maken van wegen die in beheer van het Rijk zijn. Meestal worden de evenementen en wegwedstrijden verreden over gemeentelijke en provinciale wegen. Beperkt een wedstrijd zich tot het grondgebied van één gemeente dan hebben burgemeester en wethouders van de betreffende gemeente ingevolge artikel 148, eerste lid, sub b, van de Wegenverkeerswet de taak ontheffing te verlenen en bij zogenaamde intergemeentelijke wegwedstrijden Gedeputeerde Staten van Utrecht. Als een wedstrijd gaat door twee gemeenten in verschillende provincies dan behandelen Gedeputeerde Staten van beide betrokken provincies de ontheffingsaanvraag.

Artikelsgewijs

Artikel 1 Begripsomschrijvingen

In dit artikel is een aantal begripsbepalingen opgenomen.

Voor de definitie van evenement wordt aangesloten bij de definitie die de meeste gemeenten hanteren, namelijk de definitie in de model-Algemene Plaatselijke Verordening van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

Er worden twee soorten evenementen onderscheiden:

• –

  Plaatsgebonden evenementen: evenementen die binnen een afgesloten evenemententerrein plaatsvinden. De provinciale weg valt dan geheel of gedeeltelijk binnen het evenemententerrein en wordt afgesloten voor het verkeer gedurende de duur van het evenement. Voorbeelden: braderieën, markten, kermissen e.d;

• –

  Route gebonden evenementen: evenementen die zich over de weg verplaatsen volgens een vooraf bepaalde route, waarbij de provinciale weg onderdeel uitmaakt van de route, maar niet gedurende de gehele duur van het evenement volledig is afgesloten voor het verkeer.

Plaatsgebonden evenementen spelen zich meestal binnen de bebouwde kom af.

Het merendeel van de verzoeken om vergunning / ontheffing betreft route gebonden evenementen (zoals recreatieve toertochten) en wegwedstrijden.

Artikel 2 Toepassingsbereik

Deze beleidsregel ziet dus op evenementen in de zin van de Omgevingsverordening en wegwedstrijden in de zin van de Wegenverkeerswet.

Artikel 3 Benodigde informatie

In de Omgevingsverordening staan de indieningsvereisten.

Artikel 4 Advies van derden

Als een wegwedstrijd plaats vindt op het grondgebied van meerdere gemeentes zijn Gedeputeerde Staten het bevoegd gezag, ook als de wegwedstrijd volledig plaats vindt op gemeentelijke wegen. Uiteraard vragen Gedeputeerde Staten de betrokken gemeentes om advies. Als een gemeente niet reageert, wordt ervan uitgegaan dat deze geen bezwaar heeft tegen de wegwedstrijd.

Overleg met de politie en hulpdiensten vindt meestal plaats in een overleg dat door de gemeente wordt geïnitieerd. Voor de meeste evenementen is, naast een vergunning of ontheffing voor het gebruik van de provinciale weg, een evenementenvergunning van de gemeente nodig. In de vergunningverlening door de gemeente spelen openbare orde en veiligheid een belangrijke rol Is voor een evenement reeds door de Gemeente een evenementenvergunning afgegeven, dan mag men ervan uitgaande dat politie en hulpdiensten zijn geïnformeerd en akkoord zijn.

Artikel 5 Toetsingsgronden

Het verbod van artikel 4.39 en 4.40 van de Omgevingsverordening provincie Utrecht 2023 dient met name de verkeersveiligheid, de doorstroming van het verkeer en het onderhoud van de weg. Hetzelfde geldt voor het verbod op wegwedstrijden, vastgelegd in de Wegenverkeerswet. Bij de beslissing over het al dan niet verlenen van een vergunning / ontheffing dienen verschillende belangen tegen elkaar afgewogen te worden. De gegeven toetsingsgronden zijn harde voorwaarden. Alleen als daaraan wordt voldaan, is er ruimte voor de afweging of de belangen die met het evenement zijn gemoeid, opwegen tegen de hinder die het evenement veroorzaakt voor het reguliere verkeer. Daarbij wordt met name gekeken naar het belang van het evenement voor de vrijetijdseconomie en het toerisme.

Lid 2

Bij de toetsingsgrond onder lid 2 speelt de functie en gebruik van de provinciale weg een grote rol. Hiertoe worden drie typen van wegen onderscheiden:

• –

  erftoegangswegen: weg bedoeld voor het toegankelijk maken van erven (binnen de bebouwde kom).

• –

  gebiedsontsluitingswegen: weg waarop het verkeer op de wegvakken kan stromen en op de kruispunten kan uitwisselen;

• –

  stroomwegen: weg bedoeld om een vlotte doorgang aan het verkeer te bieden.

Dit betekent dat op of langs stroomwegen en gebiedsontsluitingswegen buiten de bebouwde kom evenementen en wegwedstrijden vaak alleen bij hoge uitzondering kunnen worden toegestaan, namelijk alleen indien een evenement of wegwedstrijd van grote (inter)nationale betekenis is en indien grote plaatselijke belangen in het geding zijn. Het evenement brengt door zijn uitstraling de naam van de provincie Utrecht landelijk/internationaal onder de aandacht. Onder grote plaatselijke belangen vallen niet alleen concrete financiële opbrengsten, maar ook zaken als uitstraling, toeristische relevantie en de uniekheid van een evenement of wegwedstrijd. Voorbeelden zijn doorgaande wielerwedstrijden, zoals de Ronde van Nederland en Olympia’s Tour. Naast de uitstraling en de grote belangen die met deze wegwedstrijden zijn gemoeid is er bovendien sprake van een kortstondige afsluiting van de provinciale weg.

Op of langs gebiedsontsluitingswegen binnen de bebouwde kom kunnen evenementen en wegwedstrijden bij uitzondering worden toegestaan, indien een evenement of wegwedstrijd van (inter)nationale betekenis is, waarbij grote plaatselijke belangen in het geding zijn èn indien evenementen en wegwedstrijden met regionale betekenis reeds gedurende een reeks van jaren op een provinciale weg worden georganiseerd en toegestaan. De inrichting van de gebiedsontsluitingsweg, binnen de bebouwde kom, komt vaak dan nog niet overeen met de inrichting die bij deze functie hoort. Voorbeelden zijn het bloemencorso te Leersum en de Haantjesdag te Woudenberg. Dergelijke nieuwe evenementen worden niet meer toegestaan.

Op of langs erftoegangswegen kunnen evenementen en wegwedstrijden eigenlijk altijd worden toegestaan indien deze van regionale betekenis zijn en hiervoor een breed maatschappelijk draagvlak is. Een afsluiting levert meestal geen verkeerstechnische belemmeringen op.

De reden voor het strengere beleid op Stroomwegen en Gebiedsontsluitingswegen is de zwaarte van de verkeersfunctie die aan deze wegen worden toegekend. Het verkeer hoort op deze wegen, zo goed als mogelijk, veilig en vlot afgewikkeld te worden. In de praktijk blijkt het praktisch onmogelijk om een gelijkwaardige omleidingsroute in te stellen waarbij het verkeer veilig kan afwikkelen. Dit wordt mede veroorzaakt doordat veel wegen, die tijdens het te houden evenement of de te houden wegwedstrijd dienst kunnen doen als omleidingsroute, eigenlijk zijn ingericht voor een lokale verblijfsfunctie en daardoor ongeschikt zijn als onderdeel van een -zij het tijdelijke- doorgaande route.

Afsluiting van een weg ten behoeve van een evenement of wegwedstrijd kan in elk geval niet plaatsvinden, indien de verkeersveiligheid en/of doorstroming van het verkeer in het geding is, bijvoorbeeld als gevolg van tijdelijke situaties (werk in uitvoering) en als er geen redelijk alternatief is voor doorgaand verkeer, hulpverleningsdiensten of het openbaar vervoer.

Lid 3

“Verkeer bij evenementen” is een onderdeel van de kennismodule verkeersmanagement van het CROW. Dit onderdeel kan worden gehanteerd om de meest voorkomende standaardmaatregelen te kunnen bepalen en uit te werken ten behoeve van wegafsluitingen en omleidingen in het kader van evenementen en wegwedstrijden. Daarnaast komen ook maatregelen aan de orde ter afbakening en bescherming van een evenemententerrein dat op korte afstand naast de openbare weg ligt en maatregelen bij tijdelijke in- en uitritten en in- en uitvoegstroken.

Onder een gelijkwaardige en veilige omleidingsroute verstaan we ook een route met een beperkte omrijtijd, als indicatie houden we daarbij aan dat de rijtijd maximaal 125% van de oorspronkelijke rijtijd mag zijn. Ook mag er geen hinderlijk gebruik van sluiproutes ontstaan.

Gedeputeerde Staten zullen geen ontheffing verlenen voor wegwedstrijden waaraan de politie geen medewerking zal verlenen en deze medewerking wel noodzakelijk wordt geacht gezien de aard en/of omvang. Aangeraden wordt om al in vroegtijdig stadium met de politie contact hierover op te nemen. Deze weigeringsgrond ziet op de verkeersveiligheid.

Lid 4

Bij de beslissing tot al dan niet afsluiting worden uitdrukkelijk alle betrokken belangen meegewogen. Hieronder vallen zowel de belangen van de organisator van een evenement als die van omwonenden, ondernemers en/of andere instanties uit de betreffende staat en/of gebied.

Bij het economisch en recreatief belang is een van de vragen wat de uitstraling van het evenement is internationaal, nationaal, regionaal, lokaal? Is het evenement ten behoeve van een goed doel? Enz.

Lid 5

Steeds zal bekeken moeten worden of natuur en landschap het evenement of de wegwedstrijd toelaten. Overigens wordt overlast, hinder en schade bij route gebonden evenementen vaak niet veroorzaakt door de deelnemers zelf, maar meer door de toeschouwers (bij wedstrijden). Dat wordt in de afweging meegenomen.

artikel 6 Extra Toetsingsgronden wegwedstrijden

De in dit artikel vermelde weigeringsgrond onder sub a betreffen situaties waarin het verlenen van de ontheffing zou leiden tot een onevenredige aantasting van de door de Wegenverkeerswet 1994 behartigde belangen, zoals verkeersveiligheid, verkeersdoorstroming en milieu. Dus indien naar het oordeel van Gedeputeerde Staten, de wegwedstrijd teveel hinder voor de overige verkeersdeelnemers veroorzaakt en verkeersveiligheid en -afwikkeling in het gedrang komen, zal niet tot ontheffing verlening worden overgegaan.

Ingevolge artikel 148 van de Wegenverkeerswet mogen Gedeputeerde Staten geen ontheffing verlenen, als de aanvrager niet kan aantonen dat hij een aansprakelijkheidsverzekering heeft gesloten.

Gedeputeerde Staten voeren het beleid geen ontheffing te verlenen voor wegwedstrijden met motorvoertuigen waarbij uitsluitend op snelheid wordt gereden. Daar zijn speciale circuits voor.

artikel 7 Kleine evenementen

Evenementen die voldoen aan de voorwaarden genoemd in dit artikel worden geacht een kleine impact te hebben. Daarom wordt voor dergelijke evenementen eigenlijk altijd vergunning verleend. Een evenement met een publiek aantrekkende werking heeft al snel een te grote impact. Het evenement mag daarom alleen gericht zijn op het vermaak van de deelnemers, niet op dat van omstanders. Optochten van tractoren en praalwagens voldoen in ieder geval niet aan die voorwaarde. Dat geldt echter ook voor andere activiteiten die (mede) bedoeld zijn de aandacht van omstanders te trekken. De voorwaarde dat voor de deelnemers de reguliere verkeersregels gelden, overlapt met de voorwaarde dat er geen verkeersmaatregelen worden getroffen. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat bij een grote wielerwedstrijd fietsers gebruik mogen maken van de rijbaan. Bij een klein evenement, zoals een georganiseerde fietstocht, rijden de deelnemers gewoon op het fietspad en moeten zich aan de normale verkeersregels houden. Er is geen sprake van een klein evenement, als er objecten op de weg worden geplaatst of aan andere eigendommen van de provincie worden bevestigd. Tot de eigendommen van de provincie behoren de weg en alles wat daarbij hoort, zoals de vluchtheuvel, de berm, bomen in de berm en het wegmeubilair. Wegmeubilair is de verzamelnaam voor alle voorwerpen die bij de weg horen, zoals lantaarnpalen, verkeersborden, verkeerszuilen, afvalbakken, etc.

artikel 9 Intrekking vergunningen / ontheffingen voor onbepaalde tijd

Ontheffingen voor onbepaalde tijd voor terugkerende evenementen worden al jaren niet meer verleend. Een deel van de eerder verleende vergunningen/ontheffingen voor onbepaalde tijd is nog van kracht. Deze worden binnen een jaar na de inwerkingtreding van deze beleidsregel ingetrokken.