Uitvoerings- en handhavingsstrategie voor de vergunningverlenings-, toezichts- en handhavingstaken omgevingsrecht gemeente Assen

Bijlage 1 Risicomatrix

Handleiding Risicoanalyse

Inleiding, doel en opbouw

Deze kwalitatieve risicomethode (deels gebaseerd op het DBC-risicomodel) wordt gebruikt om voor de gemeenten van de provincie Drenthe in regio Noord (Assen, Aa en Hunze, Noordenveld en Tynaarlo) een integrale risicoanalyse uit te voeren, die uiteindelijk leidt tot een prioriteitstelling ten behoeve van de U&H-strategie.

Beleid opstellen betekent keuzes maken: nooit zal er voldoende capaciteit zijn om alle taken uitputtend uit te voeren. Het stellen van prioriteiten heeft dus als doel het bepalen van die problemen/overtredingssoorten die in potentie risicovol zijn en waar derhalve het meeste toezicht op moet worden gehouden vanuit de overheid. Een (door het bestuur vastgestelde) risicoanalyse levert inzicht in de benodigde menskracht en middelen, gebaseerd op de risico’s van activiteiten, op de specifieke lokale situatie en de ambities van het bestuur. Doel is via één uniforme werkwijze de handhaving en de vergunningverlening (ook wel uitvoering genoemd) te benaderen en daarbij de toezichtslast voor particulieren en ondernemers zo minimaal mogelijk te houden. Ook de wetgeving streeft naar meer uniformering. Zo wordt steeds meer lokale wetgeving landelijk geüniformeerd.

In deze handleiding wordt uitleg gegeven over de werking en de resultaten van het gehanteerde kwalitatieve risicomodel. Hierbij komen de volgende onderwerpen aan de orde:

• uitgangspunten van het risicomodel;

• vastleggen van definities risicoafweging;

• toepassen en invullen van de risicomatrix;

• voorbeeld ingevulde risicomatrix.

Uitgangspunten van het risicomodel

Bij gebruik van het risicomodel moeten soms keuzes worden gemaakt over hoe om te gaan met een aantal zaken. Deze keuzes worden in onderstaande tabel vastgelegd.

Vastleggen van definities risicoafweging

Voor uitvoering van de juiste risicoafweging moet een aantal variabelen worden gedefinieerd. Het gaat daarbij met name om de beoordelingscriteria, de scores 1 tot en met 5 die het risico per criterium aangeven en de risicoscore die de uiteindelijke prioriteit van een probleem/overtredingssoort beschrijft. De definities hiervan zijn hieronder gegeven, waarbij deels is aangesloten bij de algemene definities zoals deze ten behoeve van de gebruikelijke risicomodellen zijn ontwikkeld.

De risicoafweging vindt plaats op basis van een zestal beoordelingsaspecten:

• Veiligheid

• Duurzaamheid

• Gezondheid

• Leefbaarheid

• Financieel Economisch

• Bestuurlijk imago

Beoordelingsaspect Veiligheid

In hoeverre leidt een mogelijke calamiteit tot letsel. De te verwachten schade in de vorm van lichamelijk letsel als gevolg van een verstoring/ calamiteit die volgt uit het niet of onvoldoende uitvoeren van een taak. Het gaat hier zowel om direct lichamelijk letsel. Voorbeelden zijn: lichamelijk letsel (gewond raken), ademhalingsmoeilijkheden, vergiftiging, asbestbeschadiging, straling, rug/wervel beschadigingen ed.

De score ziet er als volgt uit:

1. De verstoring/calamiteit leidt niet tot enig persoonlijk letsel.

2. Pijn of gering letsel bij één of meerdere personen. Denk hierbij aan één of meerdere lichtgewonden.

3. Zwaar letsel bij één of meerdere personen. Denk hierbij aan één of meerdere zwaargewonden.

4. Eén of meerdere dodelijke slachtoffers. Zodra de inschatting is dat de verstoring/calamiteit dodelijke slachtoffers tot gevolg kan hebben moet minimaal een score 4 worden aangehouden.

5. Zwaar letsel bij meerdere personen en meerdere dodelijke slachtoffers over een groot gebied. Denk hierbij aan meerdere doden verspreid over een wijk of stad.

Beoordelingsaspect Duurzaamheid

In hoeverre tast het probleem het milieu/de natuur aan, welk effect heeft dit op de verstoring, verspilling van grondstoffen en energie alsmede de aantasting van de Groene Wetgeving en Erfgoedwetgeving.

De score ziet er als volgt uit:

1. De verstoring/calamiteit leidt niet tot achteruitgang van het milieu/de leefomgeving.

2. De te verwachten afbreuk is gering. Hierbij valt te denken aan beperkte milieuschade als gevolg van (geringe) illegale stort, lozing of emissie van stoffen die slechts tijdelijk schade veroorzaken. Veelal betreft het kleine milieuovertredingen door particulieren of kleine bedrijven.

3. Er is sprake van een duidelijke aantasting van het milieu, doch deze is omkeerbaar en heeft geen effecten op de lange termijn.

4. De te verwachten milieuaantasting is evident en heeft permanente gevolgen. Hierbij valt te denken aan illegale lozing, stort of emissie van sterk vervuilende/giftige stoffen.

5. De te verwachten milieuaantasting is evident (onomkeerbaar), heeft permanente gevolgen en leidt tot grote maatschappelijke rampen. Hierbij valt te denken aan illegale lozing van enorme omvang, stort of emissie van sterk vervuilende/giftige stoffen in een zeer kwetsbare omgeving.

Beoordelingsaspect Gezondheid

In hoeverre leidt een mogelijke calamiteit tot een afname van de gezondheid van de mens. De te verwachten schade aan de gezondheid als gevolg van bijvoorbeeld een afname van de luchtkwaliteit, waterkwaliteit, etc. Voorbeelden zijn toename fijnstof of andere luchtvervuiling, afname waterkwaliteit, etc. die de gezondheid van mensen nadelig beïnvloed.

De score ziet er als volgt uit:

1. De verstoring/calamiteit leidt niet tot mogelijke gezondheidsproblemen.

2. Gezondheidsproblemen bij één of enkele personen (niet blijvend). Denk hierbij lokale vervuiling Z overlast waardoor stank bestaat of die stress oplevert.

3. Algehele (niet blijvende) gezondheidsproblemen. Denk hierbij aan ernstige lucht, water of andere vervuiling waardoor long of oogirritaties ontstaan.

4. Blijvende gezondheidsproblemen voor meerdere personen, bijvoorbeeld permanente aantasting van luchtwegen, blindheid, langdurige psychische problemen.

5. Zware gezondheidsproblemen met de dood als gevolg, bijvoorbeeld langdurige blootstelling aan radioactieve straling of asbest.

Beoordelingsaspect Leefbaarheid

In hoeverre leidt een mogelijke calamiteit tot afbreuk van het omgevingsmilieu. De te verwachten afbreuk en schade aan de leefomgeving als gevolg van een verstoring/calamiteit die volgt uit het niet of onvoldoende uitvoeren van een taak door de overheid.

De score ziet er als volgt uit:

1. Er is geen sprake van een negatief effect op het maatschappelijk welbevinden of het effect is verwaarloosbaar klein.

2. De te verwachten afbreuk is minimaal/verwaarloosbaar. Hierbij valt te denken aan beperkte overlast in de vorm van stank, geluid of trillingen (zintuiglijke waarneming). De (beleving van) de veiligheid in de directe woonomgeving is niet in het geding.

3. De te verwachten afbreuk heeft gevolgen die niet ernstig en/of van korte duur zullen zijn. Hierbij valt te denken aan een geringe afname van (het gevoel van) veiligheid of een tijdelijke ernstige overlast of een permanente overlast in de vorm van stank, geluid of hinder die de kwaliteit van het leven beïnvloeden .

4. De te verwachten afbreuk heeft ernstige gevolgen die echter niet permanent zijn. Hierbij valt te denken aan een afname van (het gevoel van) veiligheid of een tijdelijke ernstige overlast in de vorm van stank, geluid of hinder die de kwaliteit van het leven sterk beïnvloeden.

5. De te verwachten afbreuk is evident en heeft permanente grote gevolgen. Hierbij valt te denken aan een sterke afname van (het gevoel van) veiligheid in de directe omgeving en/of ernstige overlast in de vorm van stank, geluid of hinder die de kwaliteit van het leven erg sterk beïnvloeden, blijvende gezondheidsklachten veroorzaken, etc.

Beoordelingsaspect Financieel economisch

Wat is de financieel-economische schade voor de gemeente als gevolg van de calamiteit. Het gaat hier om schade die door de gemeente moet worden vergoed dan wel die ten laste komt van de gemeentelijke economie. Voorbeelden zijn: eventuele niet verzekerde kosten die door de gemeente worden gedragen (tijdelijke opvang, vergoedingen), verlies aan werkgelegenheid, economische achteruitgang, etc.

De score ziet er als volgt uit:

1. Er is geen sprake van enige financieel - economische schade.

2. De directe financieel - economische schade is gering en blijft beperkt tot geringe directe kosten (maximaal 10.000,- euro)

3. De financieel - economische schade is aanzienlijk. Denk hierbij aan directe kosten tot maximaal 100.000,- euro en/of een geringe terugloop van economische bedrijvigheid.

4. De financieel - economische schade is hoog. Denk hierbij aan directe kosten tot 1 miljoen en/of terugloop van economische bedrijvigheid.

5. De financieel - economische schade is zeer hoog. Denk hierbij aan directe kosten van meer dan 1 miljoen en / of sterke terugloop van economische bedrijvigheid.

Beoordelingsaspect Bestuurlijk imago

Wat is de imagoschade van een eventuele calamiteit of het in stand houden van een illegale situatie. De te verwachten afbreuk en/of schade aan het imago, beeld, geloofwaardigheid en vertrouwen van de inwoner in het bestuurlijk apparaat en haar besluitvorming als gevolg van een verstoring/calamiteit die volgt uit het niet of onvoldoende uitvoeren van een taak. Voorbeelden: (al dan niet georganiseerde) protesten, mediacampagnes, open brieven e.d., met als gevolg gezichtsverlies, gevoel van zaakjes niet op orde, etc.

De score ziet er als volgt uit:

1. Er is geen sprake van afbreuk aan het bestuurlijk imago.

2. De te verwachten afbreuk is minimaal. Denk hierbij aan enkele brieven aan het bestuur, ingezonden brieven in de krant en/of een enkele klacht. Het algemene vertrouwen in het bestuur wordt niet geschaad. Het idee dat het bestuur haar zaken niet op orde heeft, is niet aan de orde.

3. De te verwachten afbreuk heeft gevolgen die niet ernstig en/of van korte duur zijn. Denk hierbij aan een tijdelijke stroom klachten, georganiseerde buurtprotesten, enkele juridische procedures en een brede negatieve aandacht in de media. Algemeen ontstaat het beeld dat het bestuur niet alles op orde heeft.

4. De te verwachten afbreuk is evident en heeft grote permanente gevolgen. Denk hierbij aan voortdurende klachten over het onderwerp, brede maatschappelijke protesten en onrust, georganiseerde mediacampagnes, zware juridische procedures (nalatigheid, etc) en algeheel gezichtsverlies van het bestuur. De positie van bestuurders is in het geding (moties van wantrouwen) en het bestuur wordt door de inwoners als incompetent beschouwd.

5. De afbreuk van het bestuurlijk imago is dermate groot dat de positie van het bestuur als geheel per direct onhoudbaar is.

Toepassen en invullen risicomatrix

Voor de toekenning van de scores van 1 tot 5 is het volgende risicoscore overzicht uitgewerkt:

De risico’s van de problemen/overtredingssoorten worden beoordeeld op een zestal beoordelingscriteria. Per criterium wordt het eventuele negatieve effect uitgedrukt op een schaal van 1 (geen negatief effect) tot 5 (zeer sterk negatief effect). De volgende beoordelingscriteria worden gebruikt:

• Veiligheid: In hoeverre heeft de overtredingssoort effect op mogelijk letsel?

• Duurzaamheid: In hoeverre tast het probleem/de overtredingssoort het milieu aan, welk effect heeft dit op het milieu?

• Gezondheid: In hoeverre heeft dit probleem/overtredingssoort effect op een afname van een gezond leefklimaat voor de mens?

• Leefbaarheid: In hoeverre leidt een probleem/overtredingssoort tot schade aan het leefmilieu?

• Financieel economisch: Wat zijn de effecten op de kosten van een eventueel probleem/overtredingssoort?

• Bestuurlijk imago: Wat is het effect op bestuurlijk imago van een probleem/overtredingssoort?

Daarnaast dient in eenzelfde risicomatrix de score ingevuld te worden voor het naleefgedrag. In het afwegingsmodel worden de risicoscores gecorrigeerd voor naleefgedrag. Dit risico model hanteert ook voor het naleefgedrag een 5-punts schaalverdeling:

De naleefscore beperkt zich op “de kans dat het probleem zich voordoet” of “de kans op het niet naleven van….”. Als het naleefgedrag niet bekend is of er is een onvoldoende eenduidig beeld is, dan wordt het naleefgedrag op 3 (gemiddeld) gezet. Dit is conform één van de uitgangspunten opgenomen in het eerder vermelde uitgangspuntentabel van deze handleiding.

Voorbeeld ingevulde risicomatrix

Hieronder staat een voorbeeld risicoanalyse met betrekking op het domein Bouwen.

Toelichting op ingevulde tabel

Bovenstaande tabel is een gedeeltelijke uitwerking van de risicomatrix met betrekking tot domein Bouwen. In de eerste kolom staat de uitgebreide omschrijving van de overtreding. In de tweede kolom volgt een beoordeling van het Naleefniveau (een goed naleefniveau kleurt groen met een onderliggende score van ‘1’, een laag naleefniveau kleurt oranje met een onderliggende score van ‘4’, zie voorbeeld het oranjegekleurde vak). Vanaf kolom 3 (Veiligheid) tot en met 8 (Bestuurlijk imago) wordt het Negatief effect op de zes beoordelingscriteria toegekend. Als voorbeeld de bovenste rij (gerelateerd aan “Woningen”) kleuren bijna alle vlakken volledig groen. Dat wil zeggen dat er ‘een (zeer) klein/geen negatief effect’ is op de zes beoordelingsaspecten en het naleefgedrag is hoog.

Indien de volledige tabel van de risicomatrix voor de betreffende taken zijn ingevuld volgt hieronder een voorbeeld hoe de totale risicoscore tot stand komt:

De resultaten van de risicoscores zijn gebaseerd op onderstaande schaalverdeling met betrekking tot de (minimale en maximale) totaaluitkomsten (is RISICO = Kans x Negatief Effect):

Bijlage 2 Preventiestrategie

Voor een veilige, gezonde en duurzame leefomgeving is het belangrijk dat inwoners, bedrijven en instellingen regels naleven. De preventiestrategie richt zich enerzijds op het vergroten van kennis en bewustwording bij burgers, bedrijven en instanties over welke regelgeving van toepassing is en voor welke activiteiten een melding of vergunning nodig is. Om (spontaan) aan deze regels te kunnen voldoen, moet immers bekend zijn welke regels van toepassing zijn. Anderzijds richt de preventiestrategie zich op het stimuleren van betrokkenen om aan de geldende regels te voldoen. Het doel van de preventiestrategie is dan ook om de betrokkenheid en het draagvlak voor spontane naleving van wet- en regelgeving te vergroten.

Inzet van de preventiestrategie heeft doorlopend plaats en gaat veelal vooraf aan potentiële aanvragen of meldingen. Door inzet in het voortraject willen wij zoveel mogelijk voorkomen dat wij achteraf tot (formele) actie moeten overgegaan.

Wij geven op de volgende manier invulling aan preventie:

Maken van eenvoudige, duidelijke en handhaafbare regels

Regels die we zelf maken of voorschriften in een vergunning die we verlenen zijn zo eenvoudig en begrijpelijk mogelijk opgesteld. Hierdoor kan er zo min mogelijk discussie over de interpretatie ontstaan. Het is belangrijk dat iemand de regels snapt. Daar hebben wij niet altijd invloed op, bijvoorbeeld bij landelijk gemaakte regels.

Communicatie algemeen/voorlichting over regels

We communiceren actief over (nieuwe) regels en geven voorlichting passend bij de doelgroep, het moment of het gedrag van iemand. Dat kan via massacommunicatie zoals een bericht op een website of gerichte communicatie zoals via een brief of een gesprek. We communiceren bij voorkeur in een persoonlijk gesprek, want dan kunnen we gelijk nagaan of de informatie goed over komt. We kijken eveneens naar de gedragsmotieven (dat kan bijvoorbeeld meewerkend zijn of expres tegenwerken).

Bij het verlenen van producten

Initiatiefnemers/aanvragers worden gestimuleerd om de omgeving bij hun initiatieven en plannen te betrekken. De initiatiefnemer wordt gewezen op hulpmiddelen die op de website te vinden zijn:

Informatiefolder;

Handleiding participatie;

Formats participatielogboek en eindverslag.

Stimuleren vooroverleg via intaketafel en/of omgevingstafel

Initiatiefnemers/aanvragers worden geadviseerd om de gemeente vroegtijdig mee te laten kijken met hun idee/plan en de wenselijkheid en haalbaarheid ervan samen te verkennen.

Een goede voorbereiding draagt bij aan goede en volledige aanvragen. Hierdoor kan het aantal verzoeken om aanvulling, buiten behandeling laten en weigeren van aanvragen worden beperkt.

Tijdens het uitvoeren van toezicht en inzetten van handhavingsmiddelen

Zorgen voor begrip

We laten de reden en achterliggende gedachtes van regels weten. Iemand die weet en begrijpt waarom regels er zijn, is eerder geneigd deze te accepteren en te volgen.

Zichtbaarheid toezicht en handhavingsactiviteiten

We communiceren over toezicht- en handhavingsprioriteiten en over grotere handhavingsprojecten. Het openbaar maken van toezichtresultaten kan daarnaast een preventiemiddel zijn. We zijn zelf als toezichthouder regelmatig zichtbaar aanwezig in het veld. In jaarprogramma’s en projectplannen nemen we preventie en communicatie standaard als instrument op.

Informatie delen

Overheden delen onderling zo veel mogelijk informatie. Zo kunnen overheden risicogericht en informatie gestuurd toezicht houden en handhaven. Informatie over een bedrijf, inwoner of instelling is zoveel mogelijk centraal opgeslagen en raadpleegbaar voor overheden onderling, mits dit wettelijk is toegestaan.

Sociaal gedrag stimuleren

We juichen sociale controle, zoals buurtpreventie, toe. We willen dat de omgeving de regels kent, overtredingen kan signaleren en met elkaar in gesprek gaat hierover. We vragen klagers ook om eerst zelf richting de overlastgever aan te geven dat ze overlast hebben. Wijkcoördinatoren, wijkmanagers, wijkagenten en boa’s spelen een belangrijke rol in het stimuleren van maatschappelijke controle.

Preventie, toezicht en sanctie kunnen zowel na elkaar als naast elkaar worden ingezet om naleefgedrag te bevorderen. Preventieve instrumenten zetten we wel eerder in bij welwillend gedrag en toezicht en sanctie meer bij calculerend en bewust overtredend gedrag. Maar preventieve instrumenten kunnen eveneens bij calculerend gedrag bijdragen aan betere naleving.

Bijlage 3 Strategie verkennen initiatief

Het in een vroegtijdig stadium verkennen van een initiatief samen met de initiatiefnemer, andere bevoegde gezagen, ketenpartners en/of eventueel belanghebbenden is om verschillende redenen belangrijk. Het:

- zorgt ervoor dat de verschillende belangen goed in beeld komen en een integrale afweging kan plaatsvinden;

- vergroot de kwaliteit van oplossingen;

- kan zorgen voor meer draagvlak, betere besluiten en besparing van tijd;

- de initiatiefnemer weet vroegtijdig of zijn plan wenselijk en haalbaar is;

- zorgt ervoor dat een aanvraag na indiening binnen de reguliere termijn kan worden afgedaan.

- informeren van een initiatiefnemer over andere benodigde toestemmingen, bijvoorbeeld van de provincie voor een natuur-/flora- en fauna-activiteit.

Het invulling geven aan participatie, een belangrijke pijler van de Omgevingswet, is een belangrijk onderdeel van dit proces. Richtinggevend hiervoor is de door de gemeenteraad van Assen vastgestelde visie op inwonersparticipatie (20 mei 2021).

Participatie bij een initiatief

We stimuleren dat een initiatiefnemer de omgeving op tijd informeert over het initiatief en ruimte geeft voor feedback, tips en bijvoorbeeld voorgestelde aanpassingen waardoor het initiatief beter ontvangen wordt door de omgeving. Om de initiatiefnemer te helpen in beeld te brengen wie betrokken moeten worden kan door de gemeente een impactanalyse gedaan worden. Daarmee kan de omgeving in kaart worden gebracht en krijgt de initiatiefnemer in beeld wie te maken krijgen met het initiatief. Een handleiding voor participatie, een tool voor het maken van een impactanalyse en een gespreksleidraad voor het betrekken van de omgeving zijn beschikbaar via de website. Ook zijn participatiecoaches direct benaderbaar voor initiatiefnemers om participatie te ondersteunen.

Start initiatiefproces

Het proces start met een (fysiek) initiatief van een initiatiefnemer. Onder initiatief verstaan wij in deze stratege alle typen ruimtelijke ideeën/plannen.

De initiatiefnemer kan via verschillende ingangen (website-telefoon-post-persoonlijk contact met medewerker of bestuurder-rechtstreeks via DSO) contact opnemen met de gemeente over het initiatief. Vervolgens wordt een initiatiefnemer, zo nodig, doorverwezen naar de centrale toegang via het DSO voor de indiening van het initiatief.

Afhankelijk van de vergunningcheck in het DSO kan de uitkomst zijn: vergunningsvrij, meldingsplichtig, vergunningsplichtig of neem contact op met de gemeente.

De aangewezen casemanager heeft contact met de initiatiefnemer en zorgt dat er voldoende stukken zijn om het op de intaketafel te bespreken.

1.Organiseren intaketafel: eerste screening wenselijkheid initiatief

Ruimtelijke initiatieven die strijdig zijn met het omgevingsplan worden aan de Intaketafel besproken en beoordeeld.

Initiatieven worden beoordeeld vanuit mogelijkheden en niet in eerste instantie vanuit de regels.

Daarbij wordt ook gekeken op wie het initiatief impact heeft en wat in participatieve zin aandacht vraagt van de initiatiefnemer.

Bepalen of het initiatief ruimtelijk en bestuurlijk wenselijk is door de vraag te stellen:

Creëert het initiatief een verbetering voor de (leef)omgeving?

Past het initiatief binnen de strategie en omgevingsvisie van de gemeente en de ketenpartners en is het kansrijk om verder te ontwikkelen?

Deelnemers intaketafel:

- Voorzitter en secretaris;

- Casemanager, stedenbouwkundige, planjurist en participatiecoach;

- Op uitnodiging waar nodig: initiatiefnemer en adviseurs.

2.Organiseren omgevingstafel: bespreken en bepalen haalbaarheid initiatief

Vervolgens worden de ruimtelijke initiatieven die wenselijk zijn aan de omgevingstafel besproken. Dit is een verdere verkenning naar de haalbaarheid van het ruimtelijk initiatief.

Toetsen of het initiatief technisch haalbaarheid is door de vraag te stellen: Past het initiatief binnen de technische vereisten van de gewenste locatie?

Wie moeten er vanuit de omgeving of als kennis- of ervaringsdeskundige betrokken worden bij dit initiatief?

De uitkomst is een integraal advies waarmee de initiatiefnemer verder kan en een vergunningaanvraag kan indienen.

Deelnemers omgevingstafel:

- Voorzitter en secretaris;

- Casemanager, interne adviseurs en ketenpartners;

- Op uitnodiging: initiatiefnemer en ander belanghebbenden.

Regionale omgevingstafel

In het Omgevingsplatform Drenthe is afgesproken dat initiatieven, waarbij één ketenpartner aanschuift, via de lokale omgevingstafel worden behandeld.

Complexe en zeer complexe initiatieven, waarbij 2 of meer ketenpartners om advies wordt gevraagd, worden op de regionaal georganiseerde tafels besproken.

Bijlage 4 Meldingen- en vergunningenstrategie

Deze meldingen- en vergunningenstrategie ziet op het beoordelen en afhandelen van:

- meldingen die de activiteit bouwen gevolgklasse 1, brandveilig gebruik en slopen betreffen;

- aanvragen omgevingsvergunning bouwactiviteit gevolgklasse 2 en 3, binnenplanse en buitenplanse omgevingsplanactiviteit, aanlegwerkzaamheden, aanpassen van een monument, aanleggen inrit, kappen van bomen en het aanbrengen van reclame-uitingen betreffen.

Basiswerkwijze

Een aanvraag of melding wordt bij voorkeur na een initiatiefproces ontvangen.

Inwoners en bedrijven zijn verantwoordelijk voor het indienen van juiste en volledige aanvraag/melding.

Centrale toegang via DSO

Het DSO is het centrale omgevingsloket voor het doen van een vergunningscheck, aanvragen omgevingsoverleg, indienen van aanvragen omgevingsvergunning en het doen van meldingen.

Bij een meervoudige aanvraag splitst het omgevingsloket de aanvraag op in meerdere verzoeken. Het omgevingsloket bepaalt daarna per verzoek het bevoegd gezag. Dit is de overheid die een aanvraag behandelt, meldingen ontvangt en bevoegd is voor toezicht en handhaving.

Bij initiatieven waarvoor meerdere vergunningen of toestemmingen nodig zijn, wordt er één bevoegd gezag aangewezen als coördinator van het afhandelingsproces. Dit zal meestal de gemeente zijn.

In onze rol als procesbegeleider stemmen we zo vroeg en zoveel mogelijk af met interne adviseurs, andere bevoegde overheden en ketenpartners. De samenwerkingsfunctionaliteit in het DSO is de voorziening voor de afstemming met de externe adviseurs.

Casemanagement

Voor de melder/aanvrager is er een vast aanspreekpunt gedurende het hele behandeltraject. Hiervoor zijn casemanagers aangewezen. Zij regisseren de behandeling van de aanvraag van het eerste klantcontact tot de afgifte van de beschikking op de aanvraag. Daar waar nodig vragen zij interne en externe specialisten om advies en bewaken de voortgang van het gehele traject.

De casemanager wordt via de werkverdeling bepaald.

De casemanagers hebben een open mind en denken mee met een initiatiefnemer vanuit een basishouding “mede mogelijk maken”. Zij zijn ook duidelijk wanneer iets niet kan. Verder geven zij informatie over de wet- en regelgeving en het participatiebeleid (handreiking en participatietools) van de gemeente Assen. Zij kunnen de participatiecoaches inschakelen bij specifieke ondersteuningsvragen.

Na het verlenen van de vergunning wordt de zaak overgedragen aan een toezichthouder voor het toezicht tijdens de realisatie en ingebruikneming.

Vergunningprocedures/termijnen/dwangsom bij termijnoverschrijving

De inzet is om aanvragen af te handelen binnen de wettelijke termijnen. In de artikelen 16.64 en 16.65 Omgevingswet is hierover het volgende bepaald:

- reguliere procedure < 8 weken; eenmalig te verlengen met 6 weken;

- reguliere procedure, maar de beslissing op de aanvraag behoeft instemming van de raad < 12 weken; eenmalig te verlengen met 6 weken;

- uitgebreide procedure < 26 weken; eenmalig te verlengen met 6 weken.

Onder de Omgevingswet is de reguliere procedure het uitgangspunt.

De uitgebreide procedure is uitzondering. Artikel 16.65 Omgevingswet noemt de gevallen waarin daarvan sprake is en verklaart afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht dan van toepassing:

a. als de aanvraag geheel of gedeeltelijk betrekking heeft op bij algemene maatregel van bestuur aangewezen gevallen van activiteiten;

b. op verzoek of met instemming van de aanvrager.

Lukt het niet om tijdig een besluit te nemen op een vergunningaanvraag, dan kan de aanvrager het bestuursorgaan in gebreke stellen en heeft het bestuursorgaan alsnog twee weken de tijd om te besluiten. Lukt dit dan nog niet, dan kan de aanvrager een beroep doen op de Wet dwangsom.

Zo nodig kunnen er, ter bescherming van een goed woon- en leefklimaat, maatwerkvoorschriften worden opgelegd. Dit kan zowel in aanvulling op of concretere uitwerking van de voorschriften zijn.

‘Slapende’ vergunningen en bouwmeldingen

De meeste vergunningen die wij verlenen worden vrij snel gerealiseerd nadat de vergunning is verleend. Het komt echter ook voor dat geen of pas na een aantal jaren gebruik wordt gemaakt van de vergunning. Het kan ook gebeuren dat een vergunninghouder wel begint, maar daarna de bouw langer dan 26 weken stil legt. Hiermee ontstaat een zogenaamde “slapende” omgevingsvergunning.

Het ongebruikt laten voortbestaan van rechten uit een vergunning vinden wij om meerdere redenen ongewenst:

• voorkomen moet worden dat bouwwerken of activiteiten die in het verleden zijn vergund maar nog niet zijn gerealiseerd, (nieuwe) planologische en stedenbouwkundige inzichten doorkruisen;

• voorkomen moet worden dat nieuwe bouwwerken c.q. activiteiten worden gebouwd/uitgevoerd naar verouderde (bouw)technische inzichten;

• vanuit administratief oogpunt is het gewenst en vanuit de BAG noodzakelijk dat het vergunningenbestand zoveel mogelijk overeenstemt met de feitelijke situatie buiten;

• verschil tussen de feitelijke - en planologische situatie kan zorgen voor problemen bij taxaties in het kader van de WOZ.

Daarom willen wij meer gaan sturen op het intrekken van ‘slapende vergunningen’. Wij beogen deze vergunningen in trekken als:

• de vergunninghouder erom verzoekt;

• het gevaar bestaat dat de vergunning misbruikt wordt voor criminele activiteiten;

• gedurende een jaar of een in de vergunning, verordening of een AMvB bepaalde langere termijn geen activiteiten zijn verricht met gebruikmaking van de vergunning.

De wet bepaalt voor de onder de reikwijdte van deze U&HS vallende vergunningen wanneer wij deze mogen intrekken. Wij kiezen ervoor om eerst de huidige situatie goed in beeld te brengen om zicht te krijgen op het aantal gevallen waarin van een slapende vergunning sprake is, daarna zal dit projectmatig worden opgepakt.

Bouwmelding vervalt van rechtswege

Voor de bouwmelding is wettelijk bepaald dat die van rechtswege vervalt, indien:

- de bouwactiviteit niet begint binnen een jaar na de melding;

- en niet tenminste vier weken voor het begin van de bouwactiviteit opnieuw een melding wordt gedaan.

Risicogestuurd behandelen meldingen en vergunningaanvragen

Het toetsen van aanvragen en meldingen vindt risicogestuurd plaats. Naarmate de risico’s groter zijn worden aanvragen en meldingen diepgaander/intensiever getoetst. Wij onderscheiden de volgende toetsniveaus, die verder zijn uitgewerkt in het werkprotocol toetsing onderdeel bouw:

Eerste beoordeling melding/aanvraag

Door de casemanager wordt getoetst of:

- er sprake is van een vergunningsvrije, meldingsplichtige of vergunningsplichtige activiteit;

- de melding/aanvraag past binnen de ruimtelijke regels;

- aan de indieningsvereisten wordt voldaan.

Wanneer een vergunningaanvraag niet volledig is, dan wordt de mogelijkheid geboden tot aanvulling, zoals in de wet wordt bepaald. Bij meldingen is er geen mogelijkheid tot aanvulling. Om de aanvrager tegemoet te komen wordt direct telefonisch contact opgenomen en wordt de mogelijkheid geboden om binnen twee werkdagen de ontbrekende stukken per email in te dienen. Per brief wordt het telefonisch contact bevestigd met samenvatting van hetgeen besproken is.

Verder worden meldingen en aanvragen behandeld zoals bepaald wordt in de wet.

Participatie bij aanvraag omgevingsvergunning

Het is een verantwoordelijkheid van de aanvrager om de omgeving vroegtijdig te betrekken en meningen in te winnen over het voorgenomen plan/project. Artikel 7.4 Omgevingsregeling bepaalt dat de initiatiefnemer bij het aanvragen van een omgevingsvergunning moet aangeven of hij aan participatie heeft gedaan en wat de resultaten zijn.

Algemeen aanvraagvereiste “vrijwillige” participatie

De initiatiefnemer moet in alle gevallen worden gestimuleerd om na te denken over hoe aan participatie te doen. Men is zelf verantwoordelijk om belanghebbenden te informeren en betrekken. Er is ondersteuning beschikbaar als een initiatiefnemer dit lastig vindt. De participatiecoaches zijn direct benaderbaar voor inwoners (en organisaties en ondernemers). Er zijn samenwerkingsafspraken over de rol en inzet van de casemanager mbt participatie en die van de participatiecoaches.

De initiatiefnemer is verplicht bij zijn aanvraag aan te geven:

- of de initiatiefnemer aan participatie heeft gedaan;

- zo ja, hoe de initiatiefnemer dit heeft gedaan en wat de resultaten zijn.

Participatiegegevens bij niet-aangewezen gevallen worden alleen op de uitgangspunten getoetst (aangeleverd en aannemelijk).

Een aanvraag mag niet buiten behandeling worden gelaten of geweigerd, omdat er geen of te weinig aan participatie is gedaan.

-Aanvraagvereiste bij verplichte participatie

Bij omgevingsplanactiviteiten die niet passen binnen het omgevingsplan, is het verplicht te participeren in door de raad aangewezen gevallen. De gemeenteraad van Assen heeft in zijn vergaderingen van 16 december 2021 en 19 mei 2022 de gevallen aangewezen waarvoor een bindend advies van de raad en participatie met de omgeving verplicht is.

Lijst met categorieën aangewezen voor bindend advies en verplichte participatie

Bij een participatieplichtig initiatief moet de initiatiefnemer aantonen dat hij of zij aan participatie heeft gedaan.

Bij de categorieën waarvoor participatie verplicht is en een bindend advies van de raad nodig is, beoordeelt de raad het participatieproces. De gevallen waarin participatie verplicht is, maar geen bindend advies vereist is, worden niet voorgelegd aan de raad. In deze gevallen beoordeelt het college het participatieproces dat is uitgevoerd door de initiatiefnemer.

Als de initiatiefnemer niet of onvoldoende aan participatie heeft gedaan, dan kan de aanvraag buiten behandeling worden gelaten. In die situatie wordt aangegeven waarin de participatie tekort schoot.

Bij de buitenplanse activiteiten wordt op twee manieren beoordeeld of voldoende aan de participatievereisten is voldaan:

1. Procesmatig: aan de hand van het participatieverslag en handleiding participatie wordt beoordeeld of de initiatiefnemer voldoende aan participatie heeft gedaan. Zo nodig wordt dit geverifieerd door participanten te bevragen naar de verloop van het proces;

2. Inhoudelijk: De gemeente neemt de uitkomsten van het participatietraject mee bij de evenredige belangenafweging die plaatsvindt bij de beoordeling van het initiatief.

Er zijn drie beoordelingsgronden:

a. Past het initiatief binnen het beleid. Dit is altijd een beoordelingsgrond van een aanvraag, los van het participatietraject;

b. Draagvlak vanuit de omgeving afwegen tegen het maatschappelijk belang van het initiatief. Een specifieke doelgroep kan bezwaar hebben tegen het initiatief, maar het maatschappelijk belang kan dermate groot zijn, dat dit zwaarder weegt dan een beperkt draagvlak.

c. Beoordelen of de inbreng van participanten het plan integraal verbetert en in hoeverre de initiatiefnemer dit in het plan heeft betrokken.

Beoordelingskader/inhoudelijke toetsing per activiteit

De kaders voor de inhoudelijke toetsing zijn grotendeels landelijk geüniformeerd en toegeschreven op de verschillende activiteiten. Hieronder beschrijven we de relevante, inhoudelijke beoordelingskaders per activiteit.

-Bouwactiviteit

Met ingang van 1 januari 2024 is er een ‘knip’ gemaakt in de beoordeling van bouwactiviteiten. Beoordeling van de bouwactiviteit wordt gesplitst in:

- een technisch deel waarbij wordt getoetst aan het Bbl. Voor bouwwerken in gevolgklasse 1 komt deze preventieve toetsing bij een private kwaliteitsborger te liggen en niet meer bij de gemeente.

- een ruimtelijk deel, genaamd omgevingsplanactiviteit, waarbij een toets plaatsvindt aan het omgevingsplan, welstand, lokale verordeningen en omgevingsveiligheid (externe veiligheid).

Vergunningsvrije bouwactiviteiten

Zowel voor de technische bouwactiviteit als voor de omgevingsplanactiviteit voor een bouwwerk zijn in het Bbl vergunningsvrije gevallen aangewezen:

- vergunningsvrije (technische) bouwactiviteiten

- vergunningsvrije omgevingsplanactiviteiten

Via de zogenoemde bruidsschat zijn veel van onder de Wabo landelijk uniform geregelde vergunningsvrije mogelijkheden aan de gemeente overgedragen en maken ze per 1-1-2024 onderdeel uit van het tijdelijk omgevingsplan van rechtswege. De gemeenteraad weegt bij de omzetting naar een definitief omgevingsplan af of deze regels geschrapt, overgenomen of gewijzigd worden.

Vier typen bouwactiviteiten en gevolgklassen

De gevolgklassen zijn bepaald aan de hand van de mogelijke gevolgen voor gebruikers. Bijvoorbeeld als gevolg van brand of het instorten van een (deel van een) gebouw. Hoe groter de gevolgen zijn als er iets misgaat, des te hoger de gevolgklasse.

Bouwwerken gevolgklasse 0 – Vergunnings- en meldingsvrij bouwen

Bijvoorbeeld een dakkapel aan de achterzijde

Geen inhoudelijke toets vereist

Bouwwerken vallend onder gevolgklasse 0 zijn vergunningsvrij voor technische bouwactiviteit en de omgevingsplanactiviteit.

Dit betekent echter niet dat deze bouwwerken regelvrij zijn. Er moet worden voldaan aan de (technische) regels uit het Bbl.

Bouwwerken gevolgklasse 1 – Vergunningsplicht omgevingsplanactiviteit en meldingsplichten voor technische bouwkwaliteit (bouw- en gereedmelding)

De (persoonlijke) gevolgen als niet aan de bouwtechnische voorschriften wordt voldaan zijn beperkt. Bijvoorbeeld een grondgebonden woning of een fabriekspand max 2 verdiepingen.

Het bouwen of verbouwen van bouwwerken behorend tot gevolgklasse 1 staat in artikel 2.17, lid 3, van het Bbl.

Bouwactiviteiten opgenomen in 2.17, lid 2, Bbl, zijn uitgezonderd of vallen niet onder gevolgklasse 1

Wijze van toetsing bouwmeldingen

De gemeente beperkt zich tot een volledigheidstoets en doet geen ruime inhoudelijke toets van meldingen. In het werkproces is de volledigheidstoets verder uitgewerkt. De kwaliteitsborger is verantwoordelijk voor de volledige bouwtechnische beoordeling van het bouwwerk.

Als sprake is van bijzondere, lokale omstandigheden die vooraf aan de kwaliteitsborger zijn meegegeven, doet de gemeente een inhoudelijke beoordeling van de risicoanalyse/het borgingsplan.

Bij onvoldoende borging van de risico’s vragen wij extra informatie op over de specifieke risico’s en/of de momenten waarop bepaalde werkzaamheden zullen worden uitgevoerd.

Na ontvangst informatieplicht start bouw

- Bij nieuwbouw wordt opdracht gegeven aan GEO om de bouw uit te zetten. Hierover is een voorschrift opgenomen in de omgevingsplanvergunning. Uitbouwen worden niet uitgezet.

Wijze van toetsing gereedmelding

De gemeente beoordeelt de gereedmelding op volledigheid (dossier bevoegd gezag, verklaring kwaliteitsborger, verantwoording eventuele beheersmaatregelen). In het werkproces is dit verder uitgewerkt. Als de gereedmelding volledig is, bevestigen wij dat/wordt schriftelijk goedkeuring voor ingebruikname gegeven.

Indien de gereedmelding niet volledig is, stemt de casemanager af met toezicht en handhaving over “verbod op ingebruikname” (of eerst vragen om aanvullende gegevens met opmerking over nog niet in gebruik nemen). Zie verder de deelstrategie handhaving bouwwerken gevolgklasse 1.

Bouwwerken gevolgklasse 2 – Vergunningplicht voor technische bouwactiviteit en omgevingsplanactiviteit

Reële kans op (persoonlijke) gevolgen als niet aan de voorschriften wordt voldaan.

Bijvoorbeeld bibliotheken, gemeentehuizen en woongebouwen tot 70 meter hoogte

Bouwwerken gevolgklasse 3 – Vergunningplicht voor technische bouwactiviteit en omgevingsplanactiviteit

Kans op aanzienlijke (persoonlijke) gevolgen als niet aan de bouwtechnische voorschriften wordt voldaan.

Bijvoorbeeld metrostations, stadions, ziekenhuizen en gebouwen hoger dan 70 meter

Een aanvraag omgevingsvergunning voor de bouwactiviteit en omgevingsplanactiviteit wordt door de gemeente getoetst aan:

• Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl)

De wijze van toetsing is, zoals eerder bij de basiswerkwijze beschreven, risicogestuurd. De focus bij de toetsing ligt op de onderwerpen veiligheid (o.a. brandpreventie en constructies) en gezondheid (o.a. ventilatie). Daarbij wordt onderscheid gemaakt in het type bouwwerk. Een openbaar gebouw of een gebouw bedoeld voor een kwetsbare doelgroep kent een vergaande toets op deze onderwerpen. Uit de aanvraag moet voldoende aannemelijk blijken dat het plan voldoet aan het Bbl.

• Omgevingsplan

In het omgevingsplan staan regels over activiteiten en onder welke voorwaarden die op een locatie zijn toegestaan. Als een omgevingsvergunning nodig is bevat het omgevingsplan ook de beoordelingsregels en aanvraagvereisten. Er kan sprake zijn van een binnenplanse of buitenplanse vergunningplicht voor een omgevingsplanactiviteit. Dit wordt hierna uitgewerkt onder het kopje omgevingsplanactiviteit.

• Welstandsbeleid

Een bouwplan wordt getoetst aan de Welstands- en reclamenota en een, eventueel vastgesteld, beeldkwaliteitsplan van de gemeente Assen. Afhankelijk van de omvang en impact van het bouwplan adviseert een door de raad aangewezen commissie. Het college kan gemotiveerd van het advies afwijken.

• Erfgoedbeleid

Op moment van schrijven van deze strategie is er een erfgoedvisie vastgesteld. Op basis daarvan moet erfgoedbeleid worden ontwikkeld.

• Besluit kwaliteit leefomgeving

Bij een buitenplanse omgevingsplanactiviteit gelden de beoordelingsregels van het Bkl.

Een vergunning voor de omgevingsplanactiviteit is nodig, tenzij op grond van het omgevingsplan deze activiteit vergunningsvrij is dan wel hiervoor een meldingsplicht geldt.

-Bouw- en sloopveiligheid

Veiligheid op en in de directe omgeving van de bouwplaats

De specifieke zorgplicht over bouw- en sloopwerkzaamheden geldt voor de opdrachtgever of aannemer die bouwt of sloopt. Die persoon moet maatregelen nemen om nadelige gevolgen voor nabijgelegen wegen, werken of (on) roerende zaken tegen te gaan. Nadelige gevolgen zijn schade, hinder of overlast in de omgeving van of op een bouwplaats. De regels hiervoor staan in het Bbl.

Het gaat dan om beschadiging of belemmering van wegen, in de weg gelegen werken, andere roerende of onroerende zaken.

In het Arbeidsomstandighedenbesluit is de arbeidsveiligheid van werknemers op de bouwplaats geregeld. Een veiligheid- en gezondheidscoördinator (hierna: V&G-coördinator) heeft de taak zorg te dragen voor de veiligheid en gezondheid van werkenden op de bouwplaats.

Binnen de hekken van de bouwplaats wordt de veiligheid gecontroleerd door de Arbeidsinspectie.

Buiten de hekken (op een aangrenzend perceel of op een aan het bouw- of sloopterrein grenzende openbare weg, openbaar water of openbaar groen) vindt toezicht plaats door de gemeente.

Tijdens het “verkennen van het initiatief” zullen wij de initiatiefnemer dan wel bouwer op deze omstandigheden wijzen. Wanneer de omgevingsveiligheid in het geding is, moet dit worden gemeld bij het bevoegd gezag.

Bij vergunning- of meldingplichtige beoogde bouw- of sloopwerkzaamheden moet altijd een risicomatrix worden opgesteld (Bbl art. 7.5a lid 1).

Afhankelijk van de uitkomst moet een “veiligheidscoördinator directe omgeving” worden aangesteld en een bouw- of sloopveiligheidsplan worden opgesteld (Bbl art. 7.5a lid 2).

-Omgevingsplanactiviteit

Voor diverse ruimtelijke activiteiten (bouwen, kappen, veranderen gebruik etc.) blijft een omgevingsvergunning nodig. De aanvraag hiervoor moet (volledig) worden getoetst aan het omgevingsplan.

We spreken vanaf 1-1-2024 van een omgevingsplanactiviteit. Onder de Omgevingswet zijn er drie mogelijkheden om hieraan medewerking te verlenen:

• een activiteit waarvoor in het omgevingsplan is bepaald dat het verboden is deze zonder omgevingsvergunning te verrichten en die niet in strijd is met het omgevingsplan (binnenplanse omgevingsplanactiviteit);

• een activiteit waarvoor in het omgevingsplan is bepaald dat het verboden is deze zonder omgevingsvergunning te verrichten en die in strijd is met het omgevingsplan (buitenplanse omgevingsplanactiviteit). Soms moet de raad om advies worden gevraagd. De activiteiten waarvoor dit geldt staan op een door de raad vastgestelde lijst .

• een projectbesluit. Dit is een instrument voor waterschappen, provincies en het rijk en bedoeld om complexe projecten mogelijk te maken.

Beoordelingsregels

Voor de binnenplanse omgevingsplanactiviteit gelden de beoordelingsregels in het omgevingsplan. Dit staat in artikel 8.0a, lid 1 van het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). In de bruidsschat voor het omgevingsplan staan al beoordelingsregels voor diverse activiteiten. Ook in gemeentelijke verordeningen die op termijn in het omgevingsplan moeten, kunnen beoordelingsregels voor binnenplanse omgevingsplanactiviteiten staan.

Het begrip “afwijken“ komt in de Omgevingswet niet terug. Bij strijdigheid met het omgevingsplan is sprake van een buitenplanse omgevingsplanactiviteit. Wij beoordelen deze aanvragen vanuit een ‘Ja, mits’ houding en:

- met het oog op een evenwichtige toedeling van functies aan locaties (artikel 8.0a, lid 2 Bkl);

- de instructieregels voor het omgevingsplan uit hoofdstuk 5 Bkl;

- de instructieregels van de provincie voor het omgevingsplan;

- eventuele instructiebesluiten van Rijk en provincie.

Kan de gewenste ontwikkeling alleen worden toegelaten door het vaststellen van een wijziging van algemene regels voor andere locaties in het omgevingsplan, dan is de vergunning technisch niet vergunbaar. In die situatie is een wijziging van het omgevingsplan nodig.

Opnemen in omgevingsplan

Een omgevingsvergunning ‘buitenplanse omgevingsplanactiviteit’ moet binnen een periode van 5 jaar worden opgenomen In het omgevingsplan.

-Activiteit Uitvoeren van werk(zaamheden)

Een omgevingsvergunning voor de activiteit ‘werk of werkzaamheden uitvoeren’ (voorheen aanlegvergunning) is opgenomen in het omgevingsplan en geeft toestemming om in gebieden met landschappelijke, archeologische of cultuurhistorische waarden onder andere wegen aan te leggen, sloten te graven of dempen of bomen te planten of rooien. De bedoeling is het aangewezen gebied te beschermen tegen ongewenste ontwikkelingen. In het omgevingsplan staat wanneer een vergunning nodig is en wat daarvoor de toetsingscriteria zijn.

De belangen worden afgewogen op basis van een (nader) in te dienen onderbouwing of onderzoeken. De inhoudelijke advisering wordt uitgevoerd door interne en externe deskundigen.

-Activiteit Brandveilig gebruik bouwwerk

Voor het brandveilig gebruik van een bouwwerk geldt een meldingsplicht. De regels waaraan moet worden getoetst staan in de afdelingen 6.1 en 6.2 Bbl. Meldingen worden voor advies voorgelegd aan de VRD.

In alle gevallen gaat het om het in gebruik nemen van een bouwwerk, bestemd voor het verblijf van een kwetsbare doelgroep. Om deze reden wordt de toets aan het Bbl volledig gedaan.

De gemeente kan in bijzondere gevallen in het omgevingsplan maatwerkregels stellen over de meldingsplicht voor het brandveilig gebruik van een bouwwerk.

De Omgevingswet bevat geen definitie voor brandveilig gebruik van een bouwwerk. Bij het gebruiken van een bouwwerk moet je aan de regels voor brandveilig gebruik voldoen. Het gebruiken van het bouwwerk valt dus onder de activiteit ‘het brandveilig gebruik van een bouwwerk’.

-Monumentenactiviteit

De omgevingsvergunning voor monumenten (wijziging) vergt bijzondere aandacht om te voorkomen dat onomkeerbare schade wordt toegebracht aan gemeentelijk-, provinciaal- en rijks- cultuurhistorisch erfgoed.

Bij rijksmonumenten is, afhankelijk van de aard van de activiteiten en de impact die ze op het monument hebben, advies en instemming vereist van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Dit advies wordt namens de minister uitgebracht door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, waarbij eventueel door deze rijksdienst gestelde voorwaarden onverkort in de omgevingsvergunning worden overgenomen.

Verbouwplannen betreffende gemeentelijke en provinciale monumenten worden voorgelegd aan een door de raad hiervoor ingestelde commissie. Bij gemeentelijke monumenten vindt er ook een toets aan het omgevingsplan plaats.

-Sloopactiviteit

De rijksregels voor de sloopactiviteiten staan in hoofdstuk 7 van het Bbl. Er is geen vergunning nodig, maar er geldt wel een meldings- en informatieplicht en een toetsing aan het omgevingsplan.

Eventueel kan de gemeenteraad ervoor kiezen om in het omgevingsplan een vergunningplicht voor de activiteit ‘slopen’ te introduceren.

Voor een beperkt aantal sloopactiviteiten is melden niet verplicht. Die staan in artikel 7.10 Bbl.

De lijst met aan te leveren gegevens en documenten en de meldingsprocedure met termijnen staan in de artikelen 7.11 en 7.12 van het Bbl.

Maatwerkvoorschrift

Bovenop de sloopmelding kan het bevoegd gezag maatwerkvoorschriften voorschrijven (artikel 7.14 Bbl).

-Flora- en fauna- en Natura 2000-activiteit

De Wet natuurbescherming gaat over gebiedsbescherming, soortenbescherming en bescherming houtopstanden. De Wet natuurbescherming gaat op 1-1-2024 over in het stelsel van de Omgevingswet. Daarmee wordt het belang van natuur als integraal onderdeel van de fysieke leefomgeving geregeld. Beleidsmatig ziet ecologie op natuurwaarden in gebieden, flora en fauna, bomen, landschap, landschapselementen en groenstructuren. Ecologie raakt sterk aan bodem, water en klimaat.

Onder de Omgevingswet wijzigt de naamgeving van handelingen die betrekking hebben op natuur: ontheffingen en zogenoemde natuurvergunningen heten straks omgevingsvergunning.

Er is niet langer sprake van één integrale vindplaats voor alle natuurbeschermingsregels.

De meeste artikelen uit de Wet natuurbescherming en het onderliggende Besluit natuurbescherming krijgen een plekje in de verschillende AMvB's onder de Omgevingswet. Dat zijn het Bbl (stikstof), het Omgevingsbesluit (bevoegd gezag), het Bkl (onder andere instructie- en beoordelingsregels) en het Bal (vrijstellingen).

Bevoegd gezag

De provincie is meestal het bevoegd gezag voor een aanvraag die alleen gaat over een flora- of fauna-activiteit of Natura 2000-activiteit.

Artikel 5.12 Omgevingswet wijst het college aan als beslissend bestuursorgaan op aanvragen omgevingsvergunning die betrekking hebben op meer dan één activiteit, tenzij bij AMvB een ander betrokken bestuursorgaan wordt aangewezen.

Artikel 4.6 Omgevingsbesluit noemt de activiteiten waarvoor GS beslissingsbevoegd zijn. Dit betreft onder andere een enkelvoudige of meervoudige aanvraag voor een Natura 2000-activiteit of een flora- en fauna-activiteit, die niet is aangewezen in artikel 4.12, tweede en derde lid.

Artikel 4.12 Omgevingsbesluit wijst de Minister voor Natuur en Stikstof aan om te beslissen op een enkel- of meervoudige aanvraag die van nationaal belang is.

De flora- en fauna-activiteit heeft vaak een relatie met een andere activiteit, zoals een bouwactiviteit, sloopactiviteit of kappen van een boom. In dat geval is de gemeente het bevoegd gezag en is advies en instemming nodig van:

- GS voor het deel van de aanvraag dat gaat over de flora- en fauna-activiteit of Natura 2000-activiteit zonder nationaal belang (artikel 4.25 Omgevingsbesluit).

- de minister van LNV voor het deel van de aanvraag dat gaat over de flora- en fauna-activiteit of Natura 2000-activiteit van nationaal belang (artikel 4.31 Omgevingsbesluit).

Onder de Omgevingswet kunnen activiteiten ook afzonderlijk worden aangevraagd. Bijvoorbeeld een omgevingsvergunning voor een bouwactiviteit en een omgevingsvergunning flora en fauna-activiteit.

Uitzondering vergunningplicht

Natura 2000-activiteiten zijn meestal aangemerkt als vergunningplichtig, maar er zijn ook gevallen waarvoor op grond van (hoofdstuk 11 van) het Bal of de Omgevingsregeling deze vergunningplicht niet geldt.

Voor flora- en fauna-activiteiten kan een vergunningplicht gelden. In (hoofdstuk 11 van) het Bal en de Omgevingsregeling zijn zowel vergunningplichtige als vergunningvrije gevallen aangewezen.

Beoordeling aanvraag

Bij aanvragen omgevingsvergunningen moet worden gekeken naar effecten van de aanvraag op ecologische aandachtspunten. De casemanager maakt een inschatting of ecologie aan de orde is en ecologisch advies moet worden gevraagd dan wel deze adviseur moet worden betrokken bij de intake- en/of de omgevingstafel. Sommige zaken zijn wettelijk geregeld, andere beleidsmatig, weer andere zijn nog niet geregeld. Dit beleid zal de komende jaren verder ontwikkeld worden.

Ecologie, en zeker beschermde soorten, zitten bijna overal, zowel in natuurgebied, in agrarisch gebied als in de bebouwde omgeving. Het is echter ondoenlijk alle aanvragen te (laten) toetsen op ecologie. Eventuele kosten voor ecologisch onderzoek zijn voor kleine aanvragen/particuliere initiatieven buitenproportioneel vergeleken met de kosten van de (ruimtelijke) ingreep waarvoor de vergunning benodigd is. Dit speelt onder andere bij het verduurzamen/na-isoleren van woningen.

Voor dit soort activiteiten willen wij een soortenmanagementplan opstellen. Een soortenmanagementplan bevat een natuuronderzoek/ecologisch onderzoek en een maatregelenplan dat wordt opgesteld op basis van de resultaten van het onderzoek. Het soortenmanagementplan geeft inzicht, bijvoorbeeld in beschermde gebouw bewonende soorten in Assen en de instandhouding ervan. Een soortenmanagementplan kan ook worden opgesteld voor niet gebouw bewonende soorten, maar doorgaans gaat het over gebouw bewonende soorten.

Op basis van dit plan kan een gebiedsgerichte ontheffing op grond van de Omgevingswet worden verkregen. Dit scheelt tijd en (onderzoeks-)kosten bij (ver)bouwprojecten.

Onder de Omgevingswet wordt het soortenmanagementplan in de vorm van een programma vastgesteld. Het maakt duidelijk welke flora- en fauna-activiteiten van de vergunningplicht zijn vrijgesteld.

Ook in het omgevingsplan kunnen (omgevings)waarden/doelstellingen op het gebied van natuur en landschap worden opgenomen. De komende jaren zal steeds duidelijker worden hoe het natuur-/ecologisch beleid zich in de gemeente Assen ontwikkelt.

Zolang er nog geen gemeentelijk toetsingskader voor de beoordeling van aanvragen is vastgesteld, zullen wij ecologische aandachtspunten als aanbeveling meegeven tijdens het verkennen van het initiatief.

Bij onderstaande aanvragen, niet zijnde kleine particuliere initiatieven, is een ecologische beoordeling van belang:

• Aanvragen volledige sloop of sloop van een flink deel van de buitenkant van een gebouw;

• Complexe bouwaanvragen, zowel strijdig als niet strijdig gebruik;

• Aanvragen in het landelijk gebied/agrarisch gebied;

• Herontwikkeling in stedelijk gebied;

• Aanvragen aanleg- en kapvergunning.

-Activiteiten o.g.v. een verordening

Onder de Omgevingswet bestaat de verplichting om voor het gehele gemeentelijke grondgebied een omgevingsplan vast te stellen waarin regels over de fysieke leefomgeving zijn opgenomen.

In een aantal gemeentelijke verordeningen staan regels over de fysieke leefomgeving. Het Omgevingsbesluit (artikel 2.1) bepaalt welke regels van de bestaande gemeentelijke verordeningen naar het omgevingsplan moeten. Het gaat bijvoorbeeld om regels over het kappen van bomen, het maken of aanpassen van inritten, het aanbrengen van handelsreclame in de algemene plaatselijke verordening of een andere gemeentelijke verordening.

Uiterlijk 31 december 2031 moeten deze regels zijn ondergebracht in het omgevingsplan. Ze maken dus geen onderdeel uit van het tijdelijk omgevingsplan dat van rechtswege op 1 januari 2024 ontstaat.

In de provinciale omgevingsverordening is onder andere de vergunningsplicht vastgelegd voor het aanpassen van een provinciaal monument (eveneens beoordeling door de CRKC) of het aanpassen of maken van een uitweg. Als de vergunningplicht geldt vanuit een provinciale omgevingsverordening, dan wordt de gemeente om advies gevraagd door de provincie.

In de betreffende verordening zijn de weigeringsgronden gesteld voor de vergunningsplichtige activiteit.

Bijlage 5 Handhavingsstrategie

In de handhavingsstrategie geven wij aan op welke wijze en met de inzet van welke instrumenten de gestelde doelen en naleving van wet- en regelgeving te bereiken. De handhavingsstrategie bestaat uit de volgende onderdelen:

• Toezichtstrategie;

• Sanctiestrategie;

• Gedoogstrategie.

-Basiswerkwijze

Bij het uitvoeren van de handhavingsstrategie gaan wij uit van het “passend interveniëren”, zoals uitgewerkt in de LHSO.

Wij vinden het belangrijk oog te houden voor de betrokken personen bij een handhavingskwestie.

Op het moment dat handhavingsmiddelen worden ingezet, zorgt dit vaak voor extra druk op onderlinge relaties tussen betrokkenen. Het streven is daarom naar een (structurele) oplossing te zoeken door:

- in gesprek te gaan om elkaars belangen en grieven te begrijpen;

- te verkennen welke mogelijke oplossingen er zijn;

- het stimuleren van onderling contact en gesprekken;

- mediation.

Wanneer de desbetreffende situatie daartoe aanleiding geeft, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van gevaarzetting of waarbij de overtreder niet bereid is om tot een oplossing te komen, dan zullen de hierna beschreven handhavingsstrategieën worden ingezet.

-Landelijke handhavingsstrategie omgevingsrecht

Met de komst van de Omgevingswet is de landelijke handhavingsstrategie herzien en omgezet naar landelijke handhavingsstrategie Omgevingswet (LHSO landelijke-handhavingsstrategie-omgevingsrecht-lhso-definitief (1).pdf). Deze is 12 oktober 2022 in het Bestuurlijke Omgevingsberaad vastgesteld. De bedoeling van de strategie is een landsbrede toepassing (meer uniform optreden/handhaven) door bevoegde gezagen, omgevingsdiensten, landelijke inspecties, politie en OM.

Wij stellen de LHSO vast als onderdeel van deze U&H-strategie. Bij het inzetten van handhavingsacties is de LHSO het afwegingsinstrument dat aangeeft hoe van bevinding naar een passende interventie te komen.

Onze lokale, bestuurlijke afwegingsruimte zit in de keuzes over toezichtprioriteiten en de manier van toezicht houden, maar niet in het toepassen van de LHSO. Wij wijken hiervan alleen af, indien dit aantoonbaar effectiever is.

De LHSO is breder dan het opleggen van sancties naar aanleiding van overtredingen. Van een passende interventie kan ook sprake zijn tijdens het toezicht of wanneer omstandigheden aanleiding geven om van (bestuurlijk) handhaven af te zien. Daarmee raakt de LHSO ook aan de toezicht- en gedoogstrategie.

Keuzestrategieën

Vanwege de breedte van het omgevingsrecht is de LHSO naar zijn aard algemeen. Er is ruimte om aan de LHSO domeinspecifieke strategieën (bv voor bouwregels en erfgoedregels) toe te voegen. Wij hebben ervoor gekozen om voor de handhaving van bouwwerken gevolgklasse 1 een deelstrategie toe te voegen. Deze deelstrategie is uitgewerkt op pagina 51.

-Risicogestuurd werken: doorwerking prioriteiten bij toezicht en handhaving

Aan de hand van de resultaten van de risicoanalyse in bijlage 1 en de prioriteitstelling in hoofdstuk 3 werken wij ook bij toezicht en handhaving risicogestuurd.

Door het stellen van prioriteiten is niet gezegd dat geen aandacht wordt besteedt aan domeinen of activiteiten met een lagere prioriteit. Echter de wijze waarop het toezicht en de handhaving worden uitgevoerd, verschilt qua frequentie en intensiteit van toezicht en inzet van mensen en middelen.

Wij handhaven op de volgende wijzen:

1. Actief

Systematisch en op een gestructureerde wijze op basis van bestaande dan wel toe te delen capaciteit. Er wordt gehandhaafd om mogelijke overtredingen tegen te gaan.

2. Passief/reactief

Alleen indien uit een klacht, incidentmelding of handhavingsverzoek rechtstreeks een vermoeden bestaat dat regels worden overtreden. Indien van deze signalen geen sprake is, blijft het toezicht op deze domeinen/activiteiten achterwege.

3. Thematisch, projectmatig

Op basis van een vastgesteld en geprioriteerd thema of voor een bepaald project worden gerichte controles uitgevoerd op de naleving van de betreffende voorschriften. Dit zal zich met name voordoen als het vermoeden bestaat dat binnen een bepaald domein of een bepaald gebied regels vaker worden overtreden en dit als bestuurlijk speerpunt wordt aangewezen.

Toezichtstrategie

De term ‘toezicht’ wordt vaak zowel in brede als in engere zin gebruikt. In brede zin is het de overkoepelende term voor al het inspectiewerk in combinatie met ‘handhaving’. In engere zin bedoelt men het concrete werk van een toezichthouder. Speciaal daarvoor door het bevoegd gezag aangewezen toezichthouders zijn belast met het houden van toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift.

Toezicht zorgt voor een belangrijk preventief effect. Bij toezicht voeren we een controle uit, ook zonder dat we een overtreding vermoeden of daarvan weten. We kunnen een bezoek aan een activiteit, een bedrijf, een locatie, een bouwwerk of een persoon brengen.

In deze Toezichtstrategie geven we aan welke vormen van actief, passief en thematisch/projectmatig toezicht wij in Assen inzetten en waar de prioriteit ligt bij de uitoefening van het toezicht op:

- Veiligheid

Bij veiligheid gaat het om (bouwgerelateerde) risico’s, die mensen in hun fysieke leefomgeving lopen, zoals constructieve-, brand-, gebruiks-, omgevings- en sociale veiligheid.

- Duurzaamheid

Bij duurzaamheid gaat het om verantwoord omgaan met energie en grondstoffen door het toepassen van energiebesparende maatregelen en gebruik van duurzame materialen in de bouw.

- Gezondheid

Bij gezondheidsrisico’s gaat het over het fysiek en geestelijk welbevinden en de invloed daarop door geluid, vocht, luchtverversing, toevoer van verbrandingslucht en afvoer van rookgassen, beperking van de aanwezigheid van schadelijke stoffen.

- Omgevingskwaliteit

Bij omgevingskwaliteit gaat het om de belevings-, gebruiks- en toekomstwaarde van de fysieke leefomgeving door het beperken en /of voorkomen van aantasting van cultureel erfgoed, architectuur, stedenbouw, landschap, natuur, beleving en identiteit.

Uitwerking in uitvoeringprogramma

De bovengenoemde wijzen van toezicht worden uitgewerkt in het jaarlijks uitvoeringsprogramma.

Daarbij kunnen controles zowel aangekondigd als onaangekondigd plaatsvinden.

De bevindingen van de toezichthouder worden schriftelijk vastgelegd. Hiervoor wordt gebruik

gemaakt van de VTH-applicatie (CLO).

Werkwijze voorbereiden, uitvoeren en rapporteren

De werkprocessen met de stappen voorbereiding van een toezichtsbezoek, de feitelijke uitvoering, de rapportage van het toezichtbezoek en hercontroles zijn verder uitgewerkt in het proces “Controle uitvoeren” in CLO.

Sanctiestrategie

Wanneer tijdens het toezicht een overtreding wordt geconstateerd dan start de handhaving.

De handhaver gebruikt de interventiematrix uit de LHSO en weegt de ernst van de bevinding/overtreding, het gedrag van de overtreder en de feiten en omstandigheden van de situatie af. Dit is verder uitgewerkt in de LHSO (LHSO najaar 2022 vastgesteld (pdf, 957 kB).

-Minnelijke handhaving

Zoals wij eerder bij de uitgangspunten al hebben aangegeven, heeft preventie de voorkeur boven repressie. Onze insteek is het ongedaan maken van overtredingssituaties door een toezichthouder het gesprek aan te laten gaan met een overtreder. De toezichthouder en jurist stemmen af over het eventueel mondeling waarschuwen of versturen van een waarschuwingsbrief.

In het gesprek informeert de toezichthouder overtreders over hoe zij de overtreding ongedaan kunnen maken, de te volgen procedure en de benodigde medewerking van de gemeente. Ook de termijnen die daarvoor worden gegund en mogelijke sancties zijn onderwerp van gesprek.

Aanspreken of informeren is:

- vooral aan de orde bij goedwillende overtreders die onbedoeld niet naleven en die gemotiveerd zijn de niet naleving zo snel mogelijk zelf op te heffen. Dit kan ook een langdurig proces betreffen waarbij meerdere malen wordt overlegd met overtreders over het beëindigen van ongewenste situaties;

- niet aan de orde in situaties waarin legaliseren of gedogen is aangezegd.

Lukt het niet om tot beëindiging van een overtreding te komen dan is de volgende stap het inzetten van repressieve handhavingsinstrumenten.

-Repressieve handhaving

De volgende vormen van repressieve handhaving zijn te onderscheiden:

In beginsel maken wij bij de handhaving gebruik van het bestuursrechtelijk instrumentarium dat wij op grond van de Gemeentewet kunnen inzetten. De keuze voor bestuursrechtelijke handhaving houdt in dat wij bij voorkeur de overtreding en gevolgen daarvan ongedaan willen maken en een rechtsconforme situatie willen bereiken.

Lukt het niet om via een op herstel gerichte interventie de overtreding ongedaan te maken en/of verdere overtreding dan wel herhaalde overtreding te voorkomen, dan kan een bestraffende of strafrechtelijke sanctie worden overwogen. Deze sancties zijn gericht op leedtoevoeging en kunnen naast een herstelsanctie worden opgelegd.

Door de beginselkeuze voor bestuursrechtelijke handhaving is de samenwerking met de strafrechtelijke partners nog niet zo groot. Er is een beweging zichtbaar naar meer strafrechtelijke handhaving en het opleggen van bestuurlijke boetes. Ook in de LHSO komt de samenloop tussen bestuursrechtelijk – en strafrechtelijk handhaven nadrukkelijker in beeld. In bepaalde situaties/gevallen (bijvoorbeeld onherstelbare schade bij illegale verbouw monumenten en recidivisten) kan het toepassen van het strafrecht in aanvulling op bestuursrechtelijke handhaving meerwaarde hebben. Daarom willen wij hiernaar in 2024 samen met de strafrechtelijke partners een verkenning doen.

De LHSO wordt sinds mei 2023 ondersteund met de Leidraad handhavingsacties en begunstigingstermijnen (pdf, 1.1 MB) en Leidraad dwangsombedragen en begunstigingstermijnen versie mei 2023 (Excel) (xlsx, 134 kB). De leidraad benoemt veel voorkomende overtredingen, standaard begunstigingstermijnen en standaard dwangsombedragen. Dit helpt bij het motiveren van de begunstigingstermijn en de evenredigheid van de hoogte van de last. De leidraad is niet juridisch bindend.

Deelstrategie voor handhaving bouwactiviteiten gevolgklasse 1

De Wkb betekent een groot aantal veranderingen in toezicht bij bouwactiviteiten die vallen onder gevolgklasse 1. De toetsing van en het toezicht op de uitvoering van het bouwplan wordt primair een verantwoordelijkheid van private kwaliteitsborgers.

De gemeente blijft verantwoordelijk voor het toezicht op welstand en bouw- en sloopveiligheid en de handhaving in geval van overtreding.

Het werken met een stelsel van private kwaliteitsborging voor bouwactiviteiten is nieuw in Nederland. Dat dit leidt tot verschuiving in taken en rollen is duidelijk, maar de precieze werking en impact ervan moeten we vooral in de uitvoeringspraktijk gaan ervaren. Daarbij zal de werking van de Wkb zich bewegen tussen:

- een optimaal scenario, waarbij de werking en de uitvoering helemaal verloopt zoals de wetgever heeft beoogd (happy flow):

o Alle meldingen zijn tijdig en volledig bij het bevoegd gezag ingediend;

o De juiste stukken zijn aangeleverd en compleet;

o Een bouwwerk in gevolgklasse 1 wordt gebouwd conform het BBL;

o De kwaliteitsborger geeft een verklaring af dat er een gerechtvaardigd vertrouwen is dat het bouwwerk voldoet aan het BBL.

- een suboptimaal scenario, waarbij de uitvoering in de praktijk niet verloopt zoals hierboven beschreven en door de wetgever wordt beoogd (de unhappy flow).

In het optimale scenario is de rol van het bevoegd gezag zeer beperkt. In het suboptimale scenario zal de rol van het bevoegd gezag groter zijn. Daarnaast is de impact ook afhankelijk van de beleidsmatige keuze die het bestuur maakt over de rolneming van de gemeente. Daarbij kan de keuze zijn:

1. Uitgaan van vertrouwen en loslaten

Het niet toetsen en uitoefenen van toezicht op gevolgklasse 1. Er wordt van uitgegaan dat de private partijen hun verantwoordelijkheid nemen. De gemeente vertrouwt erop dat in overeenstemming met de bouwtechnische voorschriften wordt gebouwd, als er wordt gebouwd met toepassing van een instrument voor kwaliteitsborging door de kwaliteitsborger. Eventuele issues en problemen tijdens de bouw worden in onderling overleg tussen de initiatiefnemer, aannemer en kwaliteitsborger opgelost, waarbij het uiteindelijke bouwwerk voldoet aan de Bbl.

2. Uitgaan van complementaire rol in nieuwe situatie/ervaring opdoen met nieuwe verantwoordelijkheden

In deze meer risicogestuurde benadering met steekproefsgewijs toezicht zijn het publiek toezicht en de controle door de kwaliteitsborger complementair aan elkaar. In specifieke situaties (bv wanneer de veiligheid in het geding is tijdens de bouw) is er ruimte voor toezicht door de gemeente. Uit de parlementaire stukken bij de Wkb en het Bestuursakkoord implementatie en invoering Wkb volgt de voorkeur voor deze benadering.

3. Uitgaan van wantrouwen en controleren

Het toetsen en houden van toezicht, zoals ook al door de kwaliteitsborger wordt gedaan. Dit betekent dubbele taken en taakuitvoering, waar geen legesinkomsten tegenover staan.

In lijn met de bedoelingen van het stelsel voor private kwaliteitsborging kiezen wij in ieder geval de eerste twee jaar na invoering Wkb voor een risicogestuurde benadering met steekproefsgewijs toezicht. Wij willen eerst gevoel krijgen bij wat er in de praktijk speelt. Op basis van een evaluatie in het tweede jaar kunnen wij dan onze beleidskeuze bestendigen dan wel aanpassen.

Risicogestuurd toezicht bouwactiviteiten gevolgklasse 1

In beginsel houden wij geen toezicht op de bouwtechnische aspecten bij bouwwerken die onder het stelsel van kwaliteitsborging vallen. Wij gaan uit van een gerechtvaardigd vertrouwen dat de kwaliteitsborger zijn taak uitvoert volgens de eisen aan het stelsel en specifiek volgens de regels en werkwijze van het toegepaste instrument.

Er zijn echter een paar uitzonderingen op deze regel, namelijk indien er:

1. bijzondere, locatie omstandigheden/specifieke risico’s aanwezig zijn voor het bouwproject;

2. tijdens het toezicht op de omgevingsplanactiviteit door de toezichthouder technische fouten worden geconstateerd die niet door de kwaliteitsborger zijn gesignaleerd of op basis van meldingen door derden;

3. tijdens de bouw een formulier ‘informatieverstrekking strijdigheid Bbl’ is ingediend en de gemeente zelf wil beoordelen welke vervolgactie zij gaat toepassen.

In aanvulling op de LHSO hanteren wij bij overtredingen van de bouwregels betreffende gevolgklasse 1 de volgende sanctiestrategie:

Optreden/reactie is afhankelijk van de aard en (potentiële) impact van de overtreding

Niet handhaven

In het algemeen kan worden gesteld dat niet ter discussie staat dat een verbod op ingebruikname aan de orde is als het gaat om tekortkomingen die zien op veiligheids- en/of gezondheidsaspecten. Een reden om niet te handhaven kan zijn, dat wij het disproportioneel vinden, gezien de grootte van het onherstelbaar feit. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij kleine afwijkingen van het Bbl waarbij geen gevaar voor de veiligheid of gezondheid is en het vertrouwen bestaat dat dit alsnog privaatrechtelijk wordt opgelost. Hierbij kijken wij ook naar de risico-analyse in bijlage 1.

In dat geval informeren wij de eigenaar dat het pand niet voldoet aan alle eisen vanuit de wet, maar dat wij het zijn/haar verantwoordelijkheid laten hoe hiermee om te gaan.

Wij kunnen de melding niet accepteren en formeel is het pand niet gereed (verklaring kwaliteitsborger ontbreekt). Echter er is voor ons geen aanleiding een ingebruiknameverbod te handhaven.

Bij het afzien van handhaving bij kleine, niet herstelbare afwijkingen ontstaat een categorie bouwwerken waarbij niet wordt opgetreden tegen het gebruik zonder goedkeurende verklaring van de kwaliteitsborger. Om te beoordelen of van dergelijke afwijkingen sprake is, kan vooralsnog onderstaande jurisprudentielijn worden aangehouden:

• Er is sprake van een klein verschil. In een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de

Raad van State ( ECLI:NL:RVS:2017:3485) van 20 december 2017 ging het om een verschil van 1 centimeter.

• Het verschil is niet of nauwelijks met het blote oog waarneembaar.

Daarover bepaalde de Afdeling in haar uitspraak van 17 maart 2021 (ECLI:NL:RVS:2021:574) dat ‘over een lengte van ongeveer 4 meter schuttingspanelen zijn geplaatst die ongeveer 4 centimeter hoger zijn dan de 1 meter hoogte die maximaal is toegestaan, wat met het blote oog nauwelijks waarneembaar is’.

• Derden worden niet in hun belangen geschaad. In een uitspraak van 24 juli 2013 overweegt de Afdeling (ECLI:NL:RVS:2013:455) ‘Nu de overtreding slechts bestaat uit deze twee afwijkingen van de bouwvergunning, heeft het college zich in de gegeven omstandigheden in redelijkheid op het standpunt kunnen stellen dat het treffen van handhavingsmaatregelen ten aanzien van de afwijkingen van de bouwvergunning in dit geval zodanig onevenredig is in verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden behoort te worden afgezien. Hierbij heeft het college in aanmerking mogen nemen dat de afwijkingen van de bouwvergunning met het blote oog in het vrije veld nauwelijks waarneembaar zijn en dat voorts niet is gebleken dat de belangen van [wederpartij] of de belangen van derden door de afwijkingen van de bouwvergunning worden geschaad’.

• Het ongedaan maken van de overtreding brengt buitenproportioneel hoge kosten met zich mee of zou onevenredig zijn jegens de overtreder. Van handhavend optreden mocht het college afzien omdat dit ertoe zou leiden dat ‘ofwel de gehele woning moet worden afgebroken, ofwel de gehele zijmuur van de woning met gemiddeld 15 centimeter moet worden verplaatst’. (ECLI:RVS:2014:3885)

Gedoogstrategie

Gedogen kan alleen op basis van een vastgestelde gedoogstrategie, waarbij het landelijke kader vastligt in de notitie ‘‘Gedogen in Nederland” (Kamerstukken II 1996/97, 25 085, 1 en 2) https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-25085-2.html. Dit beleid is in de loop der jaren met de jurisprudentie van de bestuursrechter (Afdeling Bestuursrechtspraak Raad van State) nader ingevuld.

In Assen volgen wij dit gedoogbeleid.

Uitgangspunt van het beleid is dat er in principe niet wordt gedoogd, tenzij sprake is van één van de zeven genoemde uitzonderingssituaties:

1. Overgangsperiode;

2. Experiment;

3. Vooruitlopend op een vergunning;

4. Overweging van doelmatigheid;

5. Overgangssituatie;

6. Overmacht- of noodsituatie;

7. Voortkomend uit onvermogen.

Komt gedogen voort uit het onvermogen of uit onwil tot handhaven (regelgeving is slecht uitvoerbaar, handhavende instantie is slecht geëquipeerd, weinig capaciteit, etc.), dan is sprake van impliciet gedogen. Gedogen op laatstgenoemde gronden is onaanvaardbaar.

Rechtsbescherming bij gedoogbeslissingen

Wanneer wij medewerking verlenen om te gedogen, doen wij dit door middel van een gedoogbeslissing. Volgens de jurisprudentie (ABRvS - ECLI:NL:RVS:2019:1356) is de nieuwe lijn voor wat betreft de rechtsbescherming bij gedoogbeslissingen:

• Tegen een gedoogbeslissing kunnen geen bestuursrechtelijke rechtsmiddelen (meer) worden aangewend. Dit betekent echter niet dat een derde machteloos staat ten opzichte van een gedogend bestuursorgaan. Een derde kan immers een verzoek om handhaving indienen bij het bestuursorgaan. De schriftelijke reactie op het verzoek van een belanghebbende om een besluit tot handhaving te nemen is een besluit in de zin van de Awb. Bovendien krijgt de derde met een reactie op het verzoek via een niet-bezwarende weg de gewenste duidelijkheid. Een gedoogbeslissing die op verzoek of ambtshalve is genomen, geeft die duidelijkheid niet. Met een gedoogbeslissing neemt het bestuursorgaan immers nog geen (definitief) standpunt in over de vraag of, hoe en wanneer handhavend zal worden opgetreden. In het bijzonder neemt het bestuursorgaan geen (definitief) standpunt in over de verhouding tussen de belangen van derden en die van de (vermeende) overtreder.

• Tegen de weigering om te gedogen kunnen ook geen bestuursrechtelijke rechtsmiddelen worden aangewend. Wie informatie wil over de vraag of een (voorgenomen) handeling in strijd is met de wet of andere regelgeving, kan informatie vragen bij het bestuursorgaan.

o Deze informatie van het bestuursorgaan kan inhouden dat de (voorgenomen) handeling in strijd is met wet of regelgeving. Een dergelijk bestuurlijk rechtsoordeel over de uitleg/gevolgen van rechtsregels is ook geen besluit.

 In uitzonderlijke situaties wordt een bestuurlijk rechtsoordeel omwille van de rechtsbescherming gelijkgesteld met een besluit. De algemene lijn in de jurisprudentie is dat het indienen van een verzoek om een vergunning of het afwachten van een besluit omtrent handhaving niet als een onevenredig bezwarende weg kan worden aangemerkt om een voor beroep bij de bestuursrechter vatbaar besluit te krijgen.

o Deze informatie van het bestuursorgaan kan ook inhouden dat volgens het bestuursorgaan sprake is van een overtreding, maar dat (vooralsnog) niet tot handhaving zal worden overgegaan zolang betrokkene zich aan bepaalde voorwaarden houdt of anderszins bepaalde voorwaarden niet zijn vervuld.

 Is betrokkene het niet eens met het standpunt van het bestuursorgaan dat in strijd met wet of regelgeving wordt gehandeld, of vindt betrokkene dat de mededeling te weinig zekerheid biedt, dan is het aan betrokkene om een aanvraag omgevingsvergunning in te dienen of anderszins de rechtens noodzakelijke toestemming te verkrijgen of een besluit omtrent handhaving uit te lokken of af te wachten. Tegen de weigering van een vergunning of het besluit om handhaving kunnen bestuursrechtelijke rechtsmiddelen worden aangewend. Andersom kan ook een derde hiertegen bestuursrechtelijke rechtsmiddelen aanwenden.

• Tegen de intrekking van een gedoogbeslissing kunnen ook geen bestuursrechtelijke rechtsmiddelen worden aangewend. De intrekking is immers nog geen besluit tot handhaving en met de intrekking staat niet zonder meer vast dat, hoe en wanneer handhavend zal worden opgetreden. Tegen een mogelijk handhavingsbesluit staat voor de tot dan toe gedoogde wel een rechtsmiddel open.

Gedogen beperken in omvang en/of tijd

Gedogen is slechts aanvaardbaar zolang en voor zover de betreffende uitzonderingssituatie zich voordoet. Zodra de gedoogtermijn is verstreken of er andere omstandigheden zijn die de gedoogsituatie doen beëindigen, wordt overgegaan tot handhaving. De noodzaak om te gedogen kan worden weggenomen door de situatie te legaliseren. Is (tijdelijke) legalisering van de overtreding mogelijk, dan verdient dit altijd de voorkeur boven gedogen. De situatie mag slechts tijdelijk worden gedoogd. Dit betekent dat er een duidelijke eindtermijn moet worden genoemd. De totale tijdspanne waarover wordt gedoogd, moet zo kort mogelijk zijn.

Afstemming met handhavingspartners

- Interne afstemming: Binnen een handhavende organisatie dient een gedoogbeslissing goed afgestemd te worden. Zo zal er binnen een gemeente veelal overleg moeten plaatsvinden tussen milieu, brandweer, ruimtelijke ordening en bouwen, om te voorkomen dat een situatie uit het ene oogpunt zou worden gedoogd terwijl dit op andere gebieden niet mogelijk is.

- Externe afstemming: Indien een situatie hiertoe aanleiding geeft, zoeken wij afstemming met de andere handhavingspartners.

Een afschrift van de gedoogbeslissing wordt gezonden aan de betrokken instanties.

Gedoogvoorwaarden

In de gedoogbeslissing nemen wij gedoogvoorwaarden op, zodat duidelijk is onder welke condities wij geen gebruik zullen maken van ons ter beschikking staande bestuursrechtelijke handhavingsinstrumenten. In de beslissing kan worden opgenomen dat de gedoogvoorwaarden gedurende de geldigheidsduur van de gedoogbeslissing kunnen worden aangevuld of gewijzigd. Als één of meerdere gedoogvoorwaarden niet worden nageleefd zullen wij eerst het geprek aangaan over naleving van de gedoogvoorwaarden. Als de situatie daarna niet verandert dan wordt de beslissing tot gedogen ingetrokken en wordt alsnog handhavend opgetreden tegen de overtreding. Dit handhavend optreden zal geschieden overeenkomstig de handhavingsstrategie.

Bijlage 6 Lijst met (bijzondere) lokale omstandigheden

Bij het ontwerpen of uitvoeren van bouwwerken dient er rekening te worden gehouden met bijzondere lokale omstandigheden. Dit zijn in het kader van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen aspecten die door de kwaliteitsborger moeten worden meegenomen in de risicobeoordeling.

Daarnaast zijn er lokale omstandigheden die door de initiatiefnemer moeten worden meegenomen bij het ontwerp en realiseren van een bouwplan. Deze staan voor de invoering van de

Omgevingswet in het bestemmingsplan, zijn onderdeel van de bruidsschat of zijn vastgelegd in beleid. Deze omstandigheden kunnen worden opgenomen in het Omgevingsplan of als beleid(regel) worden vastgesteld.

De omstandigheden moeten vooraf bekend worden gemaakt. Tijdens het vooroverleg of overleg over de omgevingsplanactiviteit met de initiatiefnemer zal de gemeente op de lokale omstandigheden wijzen.

Daarna is het nog mogelijk om de lokale omstandigheden mee te geven binnen 4 weken na een bouwmelding. De kwaliteitsborger moet deze omstandigheden meenemen in de risicobeoordeling en het borgingsplan van een bouwwerk.

Een greep uit bijzondere lokale omstandigheden (lokale risico’s) die in de gemeente Assen spelen:

Eigenschappen van de bodemgesteldheid

• Gebieden waar sprake is van bijvoorbeeld bodemdaling die gevolgen kunnen hebben voor de fundering. Bij fundering op staal risico’s op verzakking en bij fundering op palen tot negatieve kleef);

• Watervoerende lagen in de ondergrond die mogelijk een risico vormen bij grondgevormde funderingspalen;

• Aanwezigheid van klei- en grindlagen of keien, waardoor bepaalde paalsystemen niet mogelijk zijn of voorboren noodzakelijk maakt;

• Bouwen in de buurt van mijnen of nabij zout- en gaswinning (rijzen of zakken van de bodem);

• Resten van oude funderingen of andere materialen in de bodem die mogelijk van invloed zijn op de nieuwe fundering;

• Specifieke funderingsconstructies van belendingen (gevoelig voor trillingen en bronbemaling) en die van invloed zijn op de nieuwe fundering;

• De risico’s van zwaar heiwerk op belendingen en omgeving.

Overige constructieve risico’s

• Hoger of lager bouwen naast belending, waardoor sneeuwophoping op het nieuwe of bestaande bouwwerk kan plaatsvinden.

Andere lokale omstandigheden

• Gebieden die zijn aangewezen als grondwaterbeschermingsgebied, i.v.m. het verbod op gebruik van bepaalde bouwmaterialen;

• Gebieden waar rekening moet worden gehouden met bodemwarmte interferentiezones;

• Gebieden die aangewezen zijn als archeologisch beschermd gebied;

• Gebieden of bouwwerken die gevoelig zijn voor trillingen;

• Gebieden waar hoogspanningsmasten staan en waar sprake is van een vrijwaringszone;

• Gebieden waar een verhoogde geluidsbelasting en daarmee een verhoogde gevel geluidwerendheid geldt;

• Gebieden waar maatregelen moeten worden genomen ten aanzien van de waterhuishouding;

• Gebieden waar de VRD eisen stelt aan de bluswatervoorzieningen;

• Gebieden waar extra aandacht moet zijn voor niet gesprongen explosieven;

• Gebieden waar beperkingen gelden om verstoringen tegen te gaan (bv. voor de Radiotelescoop van Astron bij Westerbork).