| Organisatie | Den Helder |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Beleidsregels van de burgemeester van de gemeente Den Helder, houdende regels omtrent coffeeshops (Beleid Coffeeshops Den Helder 2023) |
| Citeertitel | Beleid coffeeshops Den Helder 2023 |
| Vastgesteld door | burgemeester |
| Onderwerp | openbare orde en veiligheid |
| Eigen onderwerp |
Deze regeling vervangt het Beleid coffeeshops Den Helder 2022.
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 30-11-2023 | nieuwe regeling | 21-11-2023 | 2023-050626 |
Binnen de gemeentegrenzen van Den Helder is sprake van drugshandel. Dit gebeurt op een gedoogde manier vanuit een coffeeshop, of illegaal vanuit verkooppunten in woningen, lokalen of op straat. Er bestaat een bestuursrechtelijk handhavingsinstrument, namelijk het opleggen van een last onder bestuursdwang ten aanzien van een woning of lokaal, wanneer drugs worden aangetroffen of sprake is van strafbare voorbereidingshandelingen (Damoclesbeleid, voor het laatst gewijzigd in 2022). In 2020 is er ook wetgeving gekomen waarbij een last onder dwangsom of bestuursdwang kan worden opgelegd wanneer drugs worden aangetroffen op de openbare weg.
Om de overlast en illegale verkoop effectief tegen te gaan wordt de verkoop van softdrugs in Den Helder gedoogd onder bepaalde specifieke voorwaarden. Een beschrijving van die voorwaarden en de gedoogcriteria zijn vanaf 2013 vastgelegd in het coffeeshopbeleid. Bij de actualisatie van het coffeeshopbeleid in 2022 is een scheiding aangebracht in de gedoogverklaring en de exploitatievergunning (beiden noodzakelijk voor de exploitatie van een coffeeshop), is beveiliging verplicht gesteld en is een bepaling opgenomen over de verhuizing van de coffeeshops uit de Koningstraat. Daarnaast heb ik toen besloten dat ik niet eerder handhavend optreed dan bij een aangetroffen handelsvoorraad van meer dan 1000 gram.
In het nieuwe beleid van 2023 blijven deze aspecten onveranderd, zij het dat ze op punten zijn verduidelijkt. Het nieuwe beleid geeft daarnaast meer helderheid over de handhavingsmatrix, recente ontwikkelingen in de jurisprudentie en speelt het in op de gewijzigde omstandigheden voor de verhuizing van de twee resterende coffeeshops uit de Koningstraat.
De burgemeester van Den Helder,
De burgemeester van de gemeente Den Helder, gelet op:
Overwegende het feit dat het wenselijk is het huidige coffeeshopbeleid (inclusief handhavingsarrangement) uit 2022 te evalueren en actualiseren;
vast te stellen de navolgende bepalingen:
“Beleidsregels inzake coffeeshops (Hoofdstuk 1) en handhaving (Hoofdstuk 2) in de gemeente Den Helder” (Beleid coffeeshops Den Helder 2023).
Dit beleid is gepubliceerd op 21 november 2023.
Dit beleid vervangt het coffeeshopbeleid 2022.
1 Beleid coffeeshops 2023 Den Helder
De burgemeester is bevoegd om – in samenspraak met het driehoeksoverleg – het coffeeshopbeleid vast te stellen.
Het Openbaar Ministerie is belast met de handhaving van de verbodsbepalingen in de Opiumwet. Naar aanleiding van de beleidsvoornemens in de landelijke Drugsnota zijn “De Richtlijnen voor het opsporings- en strafvorderingsbeleid inzake strafbare feiten van de Opiumwet” op 10 september 1996 vastgesteld. Deze richtlijnen zijn op 1 oktober 1996 in werking getreden. In 2000 (Staatscourant 2000, 250) zijn de AHOJG-criteria aangescherpt. In de richtlijnen wordt onder meer expliciet aangegeven dat het beleid voor coffeeshops, binnen de kaders van de richtlijnen, wordt bepaald in het lokale driehoeksoverleg. Het begrip “coffeeshops” wordt in de richtlijnen gedefinieerd als “alcoholvrije horecagelegenheden waar handel in en gebruik van softdrugs plaatsvindt”.
Het OM kan tegen een coffeeshop optreden indien niet voldaan wordt aan de AHOJGI-criteria1 , die hierna in paragraaf 1.5 nader worden toegelicht.
De beleidsuitgangspunten voor het coffeeshopbeleid zijn:
Ad 1) Scheiding van de markten
Coffeeshops leveren een belangrijke bijdrage aan de scheiding van de markten. De gemeente gaat uit van een aanbod van coffeeshops dat passend is voor de grootte van de gemeente in relatie tot de regionale functie van omliggende gemeenten, zodat softdrugsgebruikers niet zijn aangewezen op illegale verkoop.
Ad 2) Beperking van het aanbod
De illegale verkoop van cannabis bestrijden we intensief2.
Ad 3) Bescherming kwetsbare groepen
Het uitgangspunt is om het gebruik van softdrugs door jongeren te voorkomen door strikte handhaving van de minimumleeftijd in coffeeshops, het weren van coffeeshops in de nabijheid van scholen en het (laten) geven van voorlichting over de risico’s van drugsgebruik. De voorlichting vindt plaats op school en door coffeeshopexploitanten in de coffeeshop.
Ad 4) Tegengaan van criminele organisaties
Tegen criminele samenwerkingsverbanden achter de cannabisproductie en de illegale (door)verkoop daarvan treden we strikt op.
Ad 5) Bestrijding overlast, verloedering en normvervaging
De subjectieve veiligheidsbeleving en het leef- en woonklimaat, die door de handel in en het gebruik van drugs worden aangetast, moeten verbeteren. De opgetreden normvervaging dient een halt te worden toegeroepen; het moet minder normaal gevonden worden dat jongeren softdrugs gebruiken.
1.3 Onderbouwing maximumstelsel
Een korte analyse van de lokale en regionale situatie vormt de basis van de motivering tot het gekozen beleid. Hieronder zijn de criteria weergegeven op basis waarvan de keuze is gemaakt van het maximum aantal van drie coffeeshops in Den Helder.
De gemeente Den Helder heeft ruim 56.522 inwoners (peildatum: oktober 2023). De grootte van een gemeente kan een indicatie zijn voor het aantal coffeeshops dat wordt toegestaan. In veel gemeentelijke beleidsstukken wordt een richtlijn gehanteerd van één coffeeshop per 15.000 tot 20.000 inwoners. Dit is geen landelijk vastgestelde norm.
De gemeente Den Helder is een middelgrote gemeente met vier wijken. Twee coffeeshops zijn op dit moment gevestigd in de wijk Stad binnen de Linie, de derde is in 2021 vanuit de Koningstraat verplaatst naar de wijk De Schooten. Den Helder kent geen drugstoeristen, in de zin dat toeristen speciaal naar de stad komen voor hun softdrugs. Dat wil overigens niet zeggen dat toeristen die hier verblijven, geen softdrugs kopen.
De aangrenzende gemeenten Texel en Hollands Kroon hanteren beleid waarin coffeeshop(s) niet zijn toegestaan. In Schagen is één coffeeshop gevestigd.
Uit cijfers van de GGD en uit ervaringen van de politie valt af te leiden dat er binnen het grondgebied van de gemeente Den Helder een aantoonbare behoefte aan softdrugs bestaat.
Uit de Gezondheidsatlas 2022 van de GGD Hollands Noorden blijkt verder dat 15% van de jongeren uit Den Helder van 16 tot en met 25 jaar de afgelopen maand cannabis heeft gebruikt. Dat ligt net onder het niveau van Noord-Holland Noord en Nederland (16,7% resp. 16,1%). Ter vergelijking: in 2017 was dat voor Den Helder 10%, in 2019 en 2021 14%. Er is sprake van een stijging.
Na afweging van belangen van bewoners, volksgezondheidsaspecten, de subjectieve en de objectieve veiligheid en aanwezige drugsgerelateerde overlast in de gemeente is gekomen tot de keuze van een maximumstelsel van drie coffeeshops. Daarmee wijken we niet af van het tot nu toe bestaande beleid.
Voor zover het de exploitatievergunning, met aanduiding coffeeshops betreft, is sprake van een schaarse vergunning. In haar uitspraak van 13 september 2023 (ECLI:NL:RVS:2023:3431) stelt de Afdeling haar rechtspraak over de appellabiliteit van gedoogverklaringen voor coffeeshops bij door de verlening, weigering en intrekking ervan voor de toepassing van de wettelijke regels over bezwaar en beroep voor zowel derden als de overtreder gelijk te stellen met een appellabel besluit. Dit houdt in dat voor gedoogbeschikkingen bezwaar en beroep open staat. Omdat ze via onderliggend beleid zijn gemaximeerd met drie gedoogbeschikkingen voor de gemeente Den Helder houdt dit in dat sprake is van een schaarse gedoogbeschikking.
De Afdeling heeft in een andere uitspraak van 13 september 2023 deze lijn bevestigd en toegepast3 . De beperking van de geldigheidsduur van een exploitatievergunning biedt de burgemeester een vast toetsingsmoment om te beoordelen of een vergunning opnieuw verleend zal worden, of dat - gelet op het belang van de openbare orde - een vergunningverlening niet langer wenselijk is. Naar het oordeel van de Afdeling wordt die beperking gerechtvaardigd door een dwingende reden van algemeen belang, is deze evenredig met die reden van algemeen belang en bovendien geschikt en evenwichtig om het nagestreefde doel te bereiken. Daarmee voldoet de beperking van de werkingsduur volgens de Afdeling aan art. 33, eerste lid, aanhef en onder c, Dienstenwet en mocht de burgemeester de exploitatievergunningen voor bepaalde tijd verlenen. Ook de maximering van het aantal coffeeshops vormt naar het oordeel van de Afdeling een gerechtvaardigde beperking op grond van een dwingende reden van algemeen belang, namelijk het voorkomen een onaanvaardbare aantasting van de openbare orde, de openbare veiligheid en de volksgezondheid. Ook deze beperking acht de Afdeling evenredig met die reden van algemeen belang en geschikt en evenwichtig om het nagestreefde doel te bereiken, zodat deze beperking voldoet aan art. 33, eerste lid, aanhef en onder b, Dienstenwet.
Een bestuursorgaan is bij de uitoefening van zijn bevoegdheden altijd gebonden aan beginselen
van behoorlijk bestuur, waaronder het gelijkheidsbeginsel. Om die reden willen we via dit beleid transparantie bewerkstelligen. Wanneer blijkt dat er serieuze interesse is van gegadigden die een (vierde) coffeeshop willen starten, zal de vergunningaanvraag in afwachting van de een van de vrij te komen vergunningen worden afgewezen. De exploitatievergunning en de daaraan gekoppelde gedoogbeschikking worden voor 5 jaar verleend. We houden een wachtlijst bij van aanvragers van wie hun aanvraag is afgewezen omdat er geen vergunning beschikbaar is. Wanneer een vergunning beschikbaar is, zal iedereen op de wachtlijst worden uitgenodigd een aanvraag te doen. De verlening vindt plaats na een vergelijkende toets.
De beschikbaarheid van de vergunning wordt bekendgemaakt in de gemeenteberichten en via de gemeentelijke website en het Gemeenteblad. Er wordt een aanvraagtijdvak van vier weken opengesteld waarbinnen gegadigden een complete aanvraag voor de exploitatievergunning kunnen indienen. Indien blijkt dat er na het sluiten van het aanvraagtijdvak meerdere potentiële gegadigden een complete vergunningaanvraag hebben ingediend, wordt er door middel van administratieve selectie met een vergelijkende toets bepaald aan welke aanvrager de vergunning wordt toegewezen. De vergunningaanvraag die het hoogste aantal punten scoort in de toets, krijgt de vergunning.
Voor de administratieve selectie via de vergelijkende toets zijn er drie objectieve beoordelingscriteria op basis waarvan de punten worden toebedeeld. Deze beoordelingscriteria hebben betrekking op de impact op de woon- en leefomgeving, de passendheid binnen het bestemmingsplan en de kwaliteit en inhoud van het bedrijfsplan. De verdere uitwerking van de vergelijkende toets is te vinden in bijlage I van deze beleidsnota. Bij een gelijke score van twee of meer gegadigden kan worden uitgeweken naar het verloten van de vergunning onder de gegadigden met de hoogste (gelijke) score.
Indien het aanvraagtijdvak is gesloten en er geen aanvragen zijn binnengekomen kan de vergunning daarna worden verleend aan degene die als eerste een complete vergunningaanvraag indient.
De volgende gedoogcriteria zijn van toepassing:
In verkooppunten van softdrugs mag geen alcohol verkocht worden.
Alleen verkoop vanuit een openbare inrichting
De verkoop van cannabisproducten is slechts toegestaan vanuit een openbare inrichting, zoals gedefinieerd in artikel 2:27 van de Algemene plaatselijke verordening Den Helder 2021.
In coffeeshops en overige horeca is de handel in of het voorhanden hebben van harddrugs verboden.
Coffeeshops mogen geen reclame maken anders dan een summiere aanduiding op de betreffende lokaliteit. Dit betekent geen enkele reclame aan de gevel of verwijsborden met daarop aangegeven dat er softdrugs worden verkocht, bijvoorbeeld door middel van een hennepblad. Reclame in huis-aan-huisbladen, kabelkrant, gidsen, op het internet, flyers, freecards etc. is niet toegestaan evenals bijvoorbeeld het sponsoren van een sportclub door middel van shirtreclame. Bij de opsporing zal hieraan aparte aandacht besteed worden. Reclame is strafbaar op grond van artikel 3b van de Opiumwet.
Geen toegang aan personen jonger dan 18 jaar
Alleen personen van 18 jaar en ouder mogen de coffeeshop betreden. De exploitant kan hierop toezien door bijvoorbeeld een legitimatieplicht voor bezoekers in te stellen.
Verbod verkoop aan personen beneden de leeftijd van 18 jaar
De exploitant mag alleen softdrugs verkopen aan personen van 18 jaar en ouder. Doorverkoop van softdrugs uit de coffeeshop aan minderjarigen moet door de exploitant worden voorkomen.
Een nadere uitleg van het begrip overlast in het kader van het coffeeshopbeleid is nodig omdat niet iedere klacht omtrent overlast kan leiden tot een onmiddellijke sluiting van een coffeeshop. Veel hangt af van de aard, de frequentie en de ernst van de overlast. Immers de coffeeshops worden gelijkgeschakeld met horecabedrijven en deze bedrijven brengen vaak enige hinder voor de omgeving met zich mee als gevolg van bijvoorbeeld geluidhinder door de komende en gaande bezoekers.
Zolang de hinder in, rond, of ten gevolge van een coffeeshop niet groter of anders is dan bij een gemiddeld horecabedrijf, is er geen sprake van overlast en dus ook geen overtreding van dit criterium. Daarnaast is het zo dat de rechter eisen stelt aan de motivering van sluitingsbevelen en andere bestuurlijke maatregelen. De bewijsvoering voor het optreden tegen overlast moet dan ook bestaan uit deugdelijke bewijsstukken zoals politierapporten, processen-verbaal, verklaringen en klachten van omwonenden en dergelijke.
De maximale transactie van 5 gram per klant per dag
De exploitant mag maximaal 5 gram cannabisproducten per dag aan eenzelfde klant verkopen. Van de verkoop dient een registratie te worden bijgehouden, waarin de hoeveelheid verkochte cannabisproducten vermeld dient te worden. Dit kan ook een geautomatiseerd systeem zijn op basis van pasjes.
Niet meer dan 500 gram handelsvoorraad
Ten behoeve van verkoop in de coffeeshop mag niet meer dan 500 gram cannabisproducten handelsvoorraad in de coffeeshop aanwezig zijn. In het handhavingsplan (hoofdstuk 2 van dit beleid) wordt nader ingegaan op de handhaving van de hoeveelheid handelsvoorraad.
Verder is het de exploitant of diens leidinggevenden niet toegestaan een handelsvoorraad buiten de coffeeshop te hebben.
Geen toegang voor en verkoop aan anderen dan ingezetenen van Nederland
Het I-criterium (ingezetenencriterium) bepaalt dat er geen sprake mag zijn van toegang voor en verkoop aan anderen dan ingezetenen van Nederland van 18 jaar of ouder. Onder ingezetene wordt verstaan: een persoon die zijn adres heeft in een gemeente van Nederland. Het ingezetenschap wordt aangetoond via een uittreksel van de gemeentelijke basisregistratie persoonsgegevens van de woonplaats van de klant. In hoofdstuk 2 van dit beleid wordt nader ingegaan op de handhaving van dit criterium.
Geen vestiging in de nabijheid van scholen
Het doel van een afstandscriterium is schoolgaande jongeren niet met coffeeshops te confronteren. Het afstandscriterium in de gemeente Den Helder wordt vastgesteld op 350 meter. Onder school wordt verstaan een school voor voortgezet onderwijs (VMBO, HAVO, VWO of Gymnasium) en middelbaar beroepsonderwijs. De wens is om de naar het voortgezet onderwijs gaande jeugd niet met coffeeshops te confronteren en hen de verkoop van softdrugs niet als iets normaals te laten beschouwen.
Om de afstand tussen een coffeeshop en een school te bepalen, geldt de reëel af te leggen afstand te voet over de openbare weg tussen de voordeur van de coffeeshop en de hoofdingang van de school.
Er is bewust gekozen om de afstand tot een basisschool geen aanvullend gedoogcriterium te maken, omdat softdrugsgebruik op de basisschool beduidend minder voorkomt. Het derde beleidsuitgangspunt - de bescherming van kwetsbare groepen - maakt het wel noodzakelijk maatregelen te treffen voor het speciaal basisonderwijs. Weliswaar geldt voor het speciaal basisonderwijs, net als voor het gehele basisonderwijs, dat het gebruik van cannabis doorgaans pas op latere leeftijd plaatsvindt, toch is er reden om extra terughoudend te zijn met de aanwezigheid van coffeeshops in de directe omgeving van dergelijke scholen. Kinderen op zulke scholen zijn vaak minder weerbaar.
Alleen verkoop tegen contante betaling
De cannabisproducten mogen niet gratis verstrekt worden en moeten direct afgerekend worden. Stempel- of zegelkaarten, verkoop op rekening, ruilen tegen goederen, onderpand dan wel in ruil tegen het verrichten van werkzaamheden of anderszins is niet toegestaan. Een prijslijst moet duidelijk zichtbaar aanwezig zijn. Het elektronisch betalen door middel van pin is ook een contante betaling.
Exploitanten van coffeeshops zijn belasting verschuldigd over hun inkomsten. In de gedoogvoorschriften zijn bepalingen opgenomen betreffende de boekhoudplicht met als doel de handelsvoorraad en de maximale transactie per klant per dag te controleren. Een ondernemer dient zich aan de belastingwetgeving te houden.
Verklaring van goed betalingsgedrag van de Belastingdienst
Een aanvullend bestuursrechtelijk voorschrift op basis van artikel 13b Opiumwet is de verklaring omtrent goed betalingsgedrag. Bij de aanvraag van (of verlenging van) de exploitatievergunning en gedoogverklaring dient de exploitant deze verklaring bij de Belastingdienst aan te vragen en aan de gemeente te overleggen. De verklaring omhelst het fiscale betalingsgedrag van de eventuele rechtspersoon, maar ook van de onderliggende natuurlijke personen.
Coffeeshops worden ingevolge het kansspelbeleid gekarakteriseerd als laagdrempelige inrichtingen. In laagdrempelige inrichtingen zijn geen kansspelautomaten toegestaan. Met de benodigde aanwezigheidsvergunning zijn wel maximaal twee behendigheidsautomaten toegestaan. Een behendigheidsautomaat is een automaat waarbij het spelresultaat door de speler wordt beïnvloed door spelinzicht en behendigheid.
Geen verkoop van smartproducten
De verkoop van hallucinogene paddenstoelen, andere ecodrugs en smart producten in coffeeshops is verboden.
Coffeeshopexploitanten hebben op het terrein van volksgezondheid een verantwoordelijkheid bij de verstrekking van cannabisproducten aan gebruikers. Voor de algemene groep bezoekers van coffeeshops dient de voorlichting een ‘trigger’ te vormen om de juiste vragen te stellen over het gebruik van cannabisproducten en daarop ook adequate antwoorden krijgen. Ten aanzien van probleemgebruikers moet de ondernemer met zijn voorlichting een signaalfunctie vervullen.
De exploitant van de coffeeshop en personeelsleden dienen aantoonbaar deskundig te zijn op het gebied van problematisch drugsgebruik en drugsverslaving en beschikken over een bewijs hiervan, afgegeven door een verslavingszorginstelling. In de coffeeshop dient op een zichtbare plaats voorlichtingsmateriaal over het gebruik van cannabis aanwezig te zijn waarin aandacht wordt gegeven aan de gevaren van cannabisgebruik en de mogelijkheden ten aanzien van de hulpverlening. Daarnaast dient de coffeeshophouder bij klanten ten aanzien waarvan wordt gesignaleerd dat er sprake is van risicovol gebruik en/of verslaving, deze gevaren actief onder de aandacht van de betreffende klanten te brengen en deze op de mogelijkheden van hulpverlening te wijzen.
De inrichting waarin een coffeeshop is gevestigd, dient tussen 22.00 uur en 10.00 uur gesloten te zijn.
Terrassen worden slechts toegestaan wanneer deze zijn gesitueerd aan de achterzijde van de coffeeshop, buiten het zicht van langslopend publiek en wanneer dit geen overlast voor de omgeving veroorzaakt.
Open karakter en vrije toegankelijkheid
Aangezien de verkoop en het gebruik van softdrugs achter gesloten deuren en geblindeerde ramen argwaan en gevoelens van onveiligheid kunnen oproepen, bijvoorbeeld bij omwonenden, moet er sprake zijn van een open inrichting die vrij toegankelijk is en die vanaf de straat is te overzien. Dit bevordert bovendien het toezicht en de controle op de naleving van de vergunningvoorschriften. Het vereiste van een open karakter van de coffeeshop is nader inhoudelijk ingevuld en geconcretiseerd. Dit betekent het volgende:
Verplichte aanwezigheid gecertificeerde beveiliging
De exploitant is verplicht tijdens de openstelling van de coffeeshop een of meerdere portiers aanwezig Te hebben. Deze dienen te zijn gecertificeerd conform de Wet particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus. Dit mag ook eigen personeel zijn, die daarvoor de juiste papieren heeft. De portiers zorgen er in ieder geval voor dat ongewenste klanten worden geweerd, de leeftijd van bezoekers wordt gecontroleerd, de veiligheids(beleving) in en rond de coffeeshop wordt bevorderd en de overlast in en in de directe omgeving van de coffeeshop wordt tegengegaan.
Geen verbinding tussen coffeeshop en woning
Het is niet toegestaan dat een coffeeshop in open verbinding staat met een woning.
De richtlijn van het College van Procureurs-Generaal van het OM stelt eisen aan de locatie waar softdrugs mogen worden verkocht. De richtlijn spreekt over het onder strikte voorwaarden gedogen van verkoop van softdrugs in alcoholvrije horecagelegenheden. Dit impliceert dat verkoop van softdrugs door coffeeshopexploitanten vanuit een loket aan de straat niet is toegestaan. Wel is het mogelijk de coffeeshop zodanig in te richten dat sprake is van een loket in de inrichting, waarbij ook een verblijfsmogelijkheid wordt geboden.
De gemeente Den Helder heeft de Wet Bibob onder meer van toepassing verklaard op de vergunningverlening voor horeca en coffeeshops. Dit betekent voor een coffeeshophouder dat deze bij de aanvraag van de exploitatievergunning aan een toetsing wordt onderworpen.
Exploitatievergunning en gedoogverklaring
In het coffeeshopbeleid van 2022 is bepaald dat de gedoogcriteria worden opgenomen in een aparte gedoogverklaring, die bij de horeca-exploitatievergunning met de aantekening coffeeshop wordt gevoegd. Op deze manier is duidelijk welke activiteiten worden vergund en welke activiteiten worden gedoogd.
Door het verlenen van de exploitatievergunning is het mogelijk om, voorafgaand aan de vestiging van een alcoholvrij horecabedrijf, bij de beslissing op een aanvraag een aantal overwegingen te betrekken. Dit kan betekenen dat er eisen gesteld worden ter bescherming van de belangen van openbare orde, openbare veiligheid, de volksgezondheid en de bescherming van het milieu. In de voorschriften van de exploitatievergunning kan opgenomen worden dat de exploitant dient toe te zien op het gedrag van de komende en gaande bezoekers in de directe omgeving van de coffeeshop. De exploitatievergunning en de gedoogverklaring worden in beginsel voor maximaal 5 jaar verleend.
Van belang hierbij is dat het verlenen van de exploitatievergunning c.q. gedoogverklaring, gelet op de aard daarvan, niet zonder meer een gegeven is en daaraan niet de gerechtvaardigde verwachting kan worden ontleend dat deze telkens zal worden verlengd. Een coffeeshophouder mag er dus niet op vertrouwen dat hij telkens maar weer een nieuwe exploitatievergunning c.q. gedoogverklaring ontvangt. Dit is met name van belang in het kader van de herontwikkeling van de Koningstraat tot woonstraat en de consequenties die dat heeft voor de coffeeshops en de reële kans dat meer gegadigden zich melden voor een exploitatievergunning en gedoogverklaring.
Herontwikkeling van de Koningstraat
Bovenstaande is met name van belang in het kader van de herontwikkeling van de Koningstraat (van horecastraat tot woonstraat) en de consequenties die dat heeft voor de coffeeshops in Den Helder.
De herontwikkeling van de Koningstraat komt voort uit het door de gemeenteraad vastgestelde Uitwerkingsplan Stadshart 2008. De gefaseerde herontwikkeling moet leiden tot een stevige kwalitatieve opwaardering van het hele gebied tot een aantrekkelijk gemengd woongebied aan het stadspark. Het betekent ook dat het – vanwege de nieuwe bestemmingen daar en in verband met het woon- en leefklimaat - nodig is de daar gevestigde coffeeshops te verplaatsen. Dat is de reden dat in het coffeeshopbeleid van 2022 is bepaald dat alle coffeeshops voor 1 januari 2024 de Koningstraat hebben moeten verlaten en hun bedrijfsactiviteiten daar moeten hebben gestaakt.
Door krapte op de bouwmarkt en mede daardoor noodzakelijke verschuivingen in planningen van de architect, constructeur en aannemer is nu gebleken dat de nieuwbouw in de Koningstraat in 2024 nog niet volledig gereed is. Dat geldt in ieder geval voor het deel waar op dit moment de coffeeshops nog zijn gevestigd. Dat betekent dat de noodzaak van verhuizing van de overgebleven coffeeshops nog niet speelt. Het is derhalve niet redelijk of evenredig om de exploitanten nu te verplichten om alsnog te verhuizen. Zeker nu ook de coffeeshops door de veranderde bouwmarkt vertraging hebben ondervonden. Om die reden verleng ik de termijn van 1 januari 2024 met een jaar naar 1 januari 2025. Iedere gelegenheid om eerder te verhuizen moge als vanzelfsprekend worden beschouwd, mede in het licht van mogelijke planologische procedures voor andere locaties.
Eisen exploitant en leidinggevenden
Aan de exploitant en de leidinggevenden worden op basis van het coffeeshopbeleid dezelfde eisen gesteld als de eisen genoemd in artikel 8 van de Alcoholwet, behoudens de eis van voldoende sociale vaardigheden (diploma SVH). De criteria zijn vermeld in het Alcoholbesluit. Dit houdt in dat aan de hand van justitiële documentatie wordt bezien of een exploitant/leidinggevende de laatste 5 jaar een veroordeling heeft gehad, die verband houdt met bepaalde overtredingen. Overtredingen in privéverband kunnen eveneens gevolgen hebben voor de verleende exploitatievergunning of de gedoogverklaring. Een verzoek om een exploitatievergunning wordt geweigerd indien geen verklaring omtrent het gedrag (VOG) van de exploitant, leidinggevenden en alle overige medewerkers kan worden overgelegd, uiterlijk 3 maanden voor de datum waarop het verzoek om een exploitatievergunning/gedoogverklaring is ingediend. De houder van de exploitatievergunning dan wel een leidinggevende dient tijdens de openingstijden van de coffeeshop aanwezig te zijn. De minimum leeftijd van de exploitant en leidinggevenden is 21 jaar.
Een pand waarin een coffeeshop is gevestigd, dient een horecabestemming, categorie 3 te hebben.
Er is gekozen voor regionaal voorbereid coffeeshopbeleid, inclusief handhavingsarrangement. Door het regionaal afgestemde beleid staan wij als gebied sterker in de aanpak van overlast en criminaliteit ten aanzien van coffeeshops en de handel in softdrugs. Daarbij is het tevens voor alle coffeeshophouders in de regio duidelijk hoe de gemeenten met één of meer coffeeshops de lokale handhaving hebben ingericht.
Het regionaal handhavingsplan bestaat uit de volgende drie onderdelen:
De AHOJGI-criteria die voor de coffeeshops gelden, worden jaarlijks door de gemeente gecontroleerd. Dit gebeurt altijd met ondersteuning van de politie. De controle wordt door de politie geregistreerd. Handhaving vindt plaats via de handhavingsstrategie zoals verwoord in het hierna opgenomen handhavingsarrangement. Daarnaast zal de politie ook toezien op het terugdringen van de rol van criminele organisaties bij het bevoorraden van coffeeshops. Coffeeshops die zich bezighouden met voorraadvorming voor de export zullen worden vervolgd door het Openbaar Ministerie. Controles op de vergunningsvoorwaarden kunnen ook individueel (al dan niet na melding) plaatsvinden.
Handel in softdrugs wordt alleen onder de strikte voorwaarden van het beleid gedoogd. Deze gedoogcriteria betreffen de AHOJGI-criteria zoals opgenomen in de Aanwijzing Opiumwet van het Openbaar Ministerie. Alle andere vormen van handel in softdrugs zijn illegaal, en zijn verboden op grond van artikel 3 van de Opiumwet.
De politie draagt zorg voor een centrale registratie van alle informatie over coffeeshops en de softdrugshandel. Dat betekent dat de politie alle klachten, meldingen en waarnemingen van politiemensen/politieoptredens, die verband houden met coffeeshops en drugshandel, vastlegt in een registratiesysteem.
2.2 Regionale prioriteiten in de handhaving
De burgemeester stelt het coffeeshopbeleid vast en voert de regie. De lokale driehoek vult het beleid concreet in. De burgemeester bepaalt zelf of coffeeshops worden toegelaten of dat er een nulbeleid wordt gevoerd. De gemeenten met één of meer coffeeshops hebben een bijbehorend handhavingsplan opgesteld.
De gemeenten in de regio Noord-Holland Noord met één of meer coffeeshops hebben regionale overeenstemming bereikt over welke gedoogcriteria prioriteit krijgen in de handhaving. De handhaving van de AHOJG-criteria is tot regionale prioriteit benoemd omdat men van mening is dat op die criteria de meeste overlast en criminaliteit kan ontstaan. De handhaving van de AHOJG-criteria gebeurt zowel stafrechtelijk als bestuursrechtelijk (zie handhavingsarrangement).
Met de aanscherping van het gedoogbeleid voor coffeeshops, door middel van het I-criterium4, zijn de gemeenten in 2014 al de discussie gestart over het al dan niet handhaven en toekennen van prioriteit aan dit criterium. De gemeenten zijn toen overeengekomen vooralsnog geen prioriteit toe te kennen aan de handhaving van dit criterium. Dit standpunt is ongewijzigd. De volgende redenen liggen hieraan ten grondslag:
Dat er geen prioriteit wordt toegekend aan de handhaving van het I-criterium betekent echter niet dat het criterium niet in het handhavingsarrangement is opgenomen. Om voorbereid te zijn op overlast en criminaliteit die in de toekomst kan ontstaan door het verlenen van toegang tot en verkoop aan anderen dan ingezetenen van Nederland, is het I-criterium er uit voorzorg in opgenomen. Toekomstige handhaving van het I-criterium kan zo gemakkelijk worden gerealiseerd. Daarbij is het voor het Openbaar Ministerie van belang dat het I-criterium in het handhavingsarrangement is opgenomen, zodat zij strafrechtelijk kan handhaven in geval van zware overtreding conform de richtlijn Opiumwet.
De ondernemers hebben de wens geuit een grotere handelsvoorraad te hanteren dan 500 gram. De afgelopen jaren is de diversiteit in het aanbod vergroot, en dat betekent dat vaker moet worden bevoorraad. Iedere bevoorrading betekent echter een extra veiligheidsrisico voor de medewerkers. Daarom handhaaft de burgemeester pas bij een aangetroffen handelsvoorraad van meer dan 1000 gram.
2.3 Regionaal Handhavingsarrangement
Gemeenten hebben beleidsvrijheid om de hoogte van sancties vast te stellen, mits de zwaarte van de overtreding in verhouding staat tot het doel van de sanctie. Vanuit regionaal oogpunt en ten behoeve van duidelijkheid voor alle handhavingspartners is het wenselijk om zoveel mogelijk uniformiteit te hanteren, mede om het zogeheten ‘waterbedeffect’ tegen te gaan.
De driehoekspartners hebben ten behoeve van het coffeeshopbeleid afspraken gemaakt over een goede afstemming en een geïntegreerde inzet van het strafrechtelijke en bestuursrechtelijke instrumentarium, overigens met behoud van eigen verantwoordelijkheden.
De geschiktheid, noodzakelijkheid en evenredigheid van de maatregel zal bij iedere overtreding moeten worden afgewogen conform de huidige jurisprudentie.5
Het handhavingsarrangement heeft tot doel:
Bij ernstige overtredingen6 wordt in de regel gekozen voor het toepassen van bestuursdwang en niet voor het opleggen van een dwangsom. Bestuursdwang is een directer middel dat, in tegenstelling tot de dwangsom, (op termijn) tot feitelijke beëindiging van de overtreding zal leiden.
Bij wijze van uitzondering kan in concrete gevallen, waar het middel van sluiting niet noodzakelijk of niet evenredig is, bekeken worden welke andere vorm van bestuursdwang dient te worden toegepast of dat er toch een last onder dwangsom wordt opgelegd. Indien er een last onder dwangsom wordt opgelegd is afdeling 5.3.2 van de Algemene wet bestuursrecht van overeenkomstige toepassing.
Indien een coffeeshop handelt in strijd met de vergunningsvoorwaarden, de AHOJGI-criteria en/of het beleid drugsverkooppunten (inclusief voorschriften) is de volgende sanctiestrategie van toepassing.
Ernst, aard of combinatie van overtredingen
Op basis van artikel 4:84 van de Awb kan de burgemeester gemotiveerd afwijken van vastgesteld beleid wanneer dat voor een of meer belanghebbenden gevolgen zou hebben die wegens bijzondere omstandigheden onevenredig zijn in verhouding tot de met de beleidsregel te dienen doelen.
Het is daarnaast denkbaar dat tegelijkertijd verschillende overtredingen worden begaan. Aan de aanpak van een combinatie van overtredingen kent justitie een hoge prioriteit toe. Het achtereenvolgens of tegelijkertijd overtreden van verschillende voorwaarden kan leiden tot het overslaan van bepaalde beschreven stappen in de overheidsreactie op afzonderlijke overtredingen. Ook de ernst en de aard van de feiten en omstandigheden kunnen voor de burgemeester aanleiding zijn om te besluiten tot het overslaan of afwijken van bepaalde beschreven stappen in het handhavingsarrangement.
Voor de administratieve selectie via de vergelijkende toets zijn er drie objectieve beoordelingscriteria op basis waarvan de punten worden toebedeeld. Deze beoordelingscriteria hebben betrekking op de impact op de woon- en leefomgeving, de passendheid binnen het bestemmingsplan en de kwaliteit en inhoud van het bedrijfsplan.