Beleidsregels nachtwinkel Nissewaard

Toelichting

1. Inleiding

Op 2 januari 2015 zijn de “Beleidsregels ontheffing voor avondwinkel” vastgesteld. Op dit moment is er een avondwinkel/nachtwinkel in Spijkenisse. Gebleken is dat de beleidsregels zijn verouderd en geactualiseerd moeten worden. Dit besluit voorziet hierin.

2. Juridisch kader en huidig beleid

Op grond van de Winkeltijdenwet moeten winkels op werkdagen (maandag tot en met zaterdag) gesloten zijn tussen 22 uur en 6 uur. Alleen voor Goede Vrijdag, 4 mei en 24 december geldt een vroeger tijdstip, namelijk 19 uur. Het is gemeenteraden niet toegestaan om bepalingen vast te stellen over die dagperiode van 6 tot 22 uur. Met andere woorden: gemeenten mogen bijvoorbeeld niet bij verordening bepalen dat winkels om 20 uur moeten sluiten.

De Verordening Winkeltijden Nissewaard 2021 bevat een algemene vrijstellingsmogelijkheid: winkels mogen op zondagen en feestdagen open zijn tussen 9 en 20 uur. Deze vrijstelling geldt niet voor Goede Vrijdag, 4 mei en 24 december. Kortom: winkels in Nissewaard moeten elke werkdag uiterlijk om 22 uur sluiten en op zondag om 20 uur.

In het (landelijk geldende) Vrijstellingenbesluit Winkeltijdenwet zijn bepaalde winkels aangewezen die niet vallen onder de verboden van de Winkeltijdenwet. Het gaat hierbij onder meer om apotheken, winkels in ziekenhuizen/verpleeghuizen, winkels op stations en benzinestations. Deze winkels mogen dus wel open zijn na 22 uur.

De Winkeltijdenverordening Nissewaard 2021 bevat in artikel 3 een ontheffingsmogelijkheid. Hierin staat dat het college ontheffing kan verlenen van onder meer het verbod om de winkel na 22 uur, en op zondag dus na 20 uur, open te hebben. In het tweede lid van artikel 3 is bepaald dat aan de ontheffing een beperking naar tijdsruimte kan worden verbonden, alsmede een beperking naar waren die mogen worden verkocht. In het derde lid van dat artikel is bepaald dat de ontheffing kan worden geweigerd als de woon- en leefsituatie of de openbare orde in de omgeving van de winkel op ontoelaatbare wijze nadelig wordt beïnvloed door de ontheffing.

Op 2 januari 2015 zijn de Beleidsregels ontheffing voor avondwinkel vastgesteld. In dat besluit is onder meer het volgende opgenomen:

• –

  de ontheffing avondwinkel wordt uitsluitend verleend voor werkdagen, dus niet op zondag

• –

  er wordt ten hoogste één ontheffing verleend in de gemeente en alleen in de kern Spijkenisse

• –

  er wordt alleen ontheffing verleend tot 2 uur

• –

  een ontheffing wordt alleen verleend wanneer de winkel is gelegen aan een doorgaande weg, in het gebied zoals aangegeven op de bijgevoegde kaart en er voldoende openbare parkeergelegenheid is bij het betreffende winkelpand

• –

  aan de ontheffing wordt in ieder geval het voorschrift verbonden dat alleen de verkoop van algemene voedingswaren, tabak en huishoudelijke artikelen, met uitzondering van sterk alcoholische drank, is toegestaan.

De huidige nachtwinkel gaat pas open vanaf 21 uur, maar dat is een keuze van de exploitant. Immers, winkels mogen sowieso open zijn tussen 6 uur en 22 uur. Een ontheffing nachtwinkel kan dus ook worden verleend aan een reguliere supermarkt, mits uiteraard aan de overige voorwaarden wordt voldaan.

Dienstenwet

Op deze ontheffing is de Europese Dienstenrichtlijn en de Dienstenwet van toepassing. Het gaat hier om de verkoop van goederen, hoewel er – waarschijnlijk - geen sprake is van grensoverschrijdend verkeer. Dit betekent onder meer dat als uitgangspunt geldt dat beperkingen die worden opgelegd aan ondernemers alleen zijn toegestaan als daarvoor een “dwingende reden van algemeen belang” geldt. Economische motieven, bijvoorbeeld de vraag of er wel behoefte bestaat aan een nachtwinkel, mogen hierbij geen rol spelen. Ook mag bij een schaarse vergunning of ontheffing de ontheffing niet voor onbepaalde tijd worden verleend: immers, iedere gegadigde moet evenveel kans maken om voor de ontheffing in aanmerking te komen.

3. Nieuw beleid

De uitgangspunten voor dit nieuwe beleid zijn de volgende.

• A.

  Er wordt maximaal 1 ontheffing verleend in de gemeente voor het structureel openstellen van een nachtwinkel (permanente nachtwinkel). Nachtwinkels zijn open op een tijdstip waarop de meeste mensen slapen en om die reden spelen met name openbare orde en mogelijke overlast een rol. Hierbij kan gedacht worden aan geluidsoverlast van bezoekers en verkeersoverlast. Om die reden is in het beleid bepaald dat er maar een nachtwinkel is toegestaan in Nissewaard.

• B.

  Er wordt alleen ontheffing verleend voor een nachtwinkel van 22 uur tot maximaal 2 uur op door de weekse dagen en tot 3 uur in het weekend (nacht van vrijdag of zaterdag en van zaterdag op zondag). Op zon- een feestdagen sluit de ontheffing aan op de vrijstelling: volgens de Verordening Winkeltijden Nissewaard 2021 mogen winkels op deze dagen geopend zijn tot 20 uur, waarna voor de nachtwinkel de ontheffing ingaat vanaf 20 uur. Het is aan de winkeleigenaar of hij hiervan gebruik wil maken. Deze regel sluit aan bij de bestaande situatie en is ook ingegeven vanuit de bescherming van de woon- en leefomgeving.

• C.

  Er wordt alleen ontheffing verleend voor een nachtwinkel in de kern Spijkenisse. Volgens het tot nu toe gevoerde beleid ligt het voor de hand de nachtwinkel te situeren in het centrum van de stad, waar in de nachtelijke uren meer reuring is vanwege onder meer de aanwezige horecabedrijven, dan in een kleine kern in het landelijke gebied.

• D.

  In de nachtwinkel mag geen gelegenheid tot nuttigen ter plaatse worden geboden. Een winkel is geen horecabedrijf, het is niet de bedoeling dat consumenten ter plekke hun aankopen nuttigen. Immers, daardoor zal de kans op overlast toenemen. Vaak zal het bestemmingsplan echter ook bepalingen bevatten op grond waarvan horeca ter plekke niet is toegestaan. Gaat het om een afhaalgelegenheid, dan valt die winkel ook onder het begrip “openbare inrichting” van artikel 2:27 APV en zal die inrichting een exploitatievergunning moeten aanvragen.

• E.

  De ontheffing wordt alleen verleend wanneer het winkelpland is gelegen aan een doorgaande weg, in het gebied zoals aangegeven op de bijgaande kaart. Een nachtwinkel hoort niet thuis in een gebied waarin hoofdzakelijk wordt gewoond, maar past beter bij een centrumgebied waarbinnen verschillende functies zijn, zoals winkels, bedrijven en horeca. Immers, een (nacht)winkel brengt verkeersbewegingen met zich mee en kan gevolgen hebben voor de woon- en leefomgeving. Een nachtwinkel in een gebied waar ’s avonds na 22 uur toch al meer bedrijvigheid is, is daarom passender dan bijvoorbeeld in een woonwijk, een bedrijventerrein of het landelijke gebied. Om die reden is op bijgevoegde kaart aangegeven in welk gebied een nachtwinkel is toegestaan, binnen de oranje vakjes.

• F.

  De ontheffing wordt alleen verleend in het geval er voldoende openbare parkeergelegenheid is bij het betreffende pand. Een nachtwinkel zal, net als elke andere winkel, een verkeersaantrekkende werking hebben. Van belang is dat er voldoende parkeergelegenheid is in de buurt van de winkels, zodat er geen verkeersonveilige situaties ontstaan of parkeeroverlast voor omwonenden.

• G.

  In bijzondere gevallen kan voor één of meer winkels een ontheffing worden verleend tussen 22 uur en 6 uur (tijdelijke nachtwinkel). Hierbij valt te denken aan incidentele verruiming van de openingstijden ten tijde van een verkoopactie, een evenement of rondom Sinterklaas en Kerst. Een dergelijke ontheffing geldt voor elke winkel afzonderlijk en wordt voor maximaal 2 etmalen per winkel per kalenderjaar verleend.

• H.

  Aan de ontheffing wordt als voorschrift verbonden dat de ontheffing geen betrekking heeft op Goede Vrijdag, 4 mei en 24 december (Kerstavond). De Winkeltijdenwet bepaalt dat het verboden is winkels geopend te hebben op Goede Vrijdag na 19 uur, 4 mei na 19 uur en 24 december na 19 uur. Deze dagen en tijdstippen vallen ook niet onder de algemene vrijstellingsmogelijkheid van de Verordening. Het is niet wenselijk dat, gezien het bijzondere karakter van die dagen, de ontheffing ook zou zien op deze dagen en tijdstippen.

• I.

  Er wordt geen branchering toegepast. Op basis van artikel 3, tweede lid, van de Verordening kan het college aan de ontheffing een beperking naar “tijdsruimte” en een beperking naar “waren die mogen worden verkocht” verbinden. Gelet op de Dienstenrichtlijn, is er geen reden meer om branchering toe te passen in deze beleidsregel. Om die reden is besloten niet langer eisen te stellen aan het soort product dat wordt verkocht. Dit betekent dus dat nachtontheffing voor een slijterij of elke andere willekeurige winkel voortaan mogelijk is.

4. Toelichting nieuw beleid

Uitgangspunt in de Winkeltijdenwet is dat winkels gesloten zijn tussen 22 uur en 6 uur. De oorspronkelijke doelen van de wet waren het bevorderen van eerlijke concurrentieverhoudingen in de detailhandel en het waarborgen van redelijke arbeidstijden voor zelfstandige ondernemers. Gemeenten kunnen van het nachtelijke sluitingsgebod in een verordening met een vrijstelling afwijken. Dat is in Nissewaard niet gebeurd: het verbod om na 22 uur open te zijn blijft in beginsel van kracht. De Verordening Winkeltijden Nissewaard 2021 bevat wel een mogelijkheid om via een ontheffing alsnog toestemming te krijgen om tussen 22 en 6 uur open te zijn.

Het begrip “ontheffing” houdt in dat de activiteit in beginsel verboden is, maar dat in uitzonderlijke gevallen hiervoor alsnog toestemming kan worden verleend. Dit sluit ook aan bij de keuzes die de Winkeltijdenwet biedt aan gemeenten: als de raad van Nissewaard vrijstelling had willen verlenen van het gebod om de winkels ’s nachts te sluiten, dan was die keuze wel gemaakt in de Verordening Winkeltijden Nissewaard 2021. Uitgangspunt is en blijft dus in Nissewaard dat winkels ’s nachts gesloten moeten zijn. Met andere woorden: er bestaat niet zoiets als een “recht” op een ontheffing voor een nachtwinkel.

Zowel in het oude als in het nieuwe beleid is ervoor gekozen het aantal vaste ontheffingen voor nachtwinkels te beperken. Dat wordt beleidsmatige schaarste genoemd. Dit is volgens de Dienstenrichtlijn alleen mogelijk als het beleid is aan te merken als:

• a.

  non-discriminatoir: de eisen maken geen (in)direct onderscheid naar nationaliteit;

• b.

  noodzakelijk: de eisen zijn gerechtvaardigd op grond van dwingende redenen van algemeen belang;

• c.

  evenredig: de eisen zijn geschikt om het nagestreefde doel te bereiken en dat doel kan niet met andere, minder beperkende maatregelen worden bereikt.

Ad a:

Deze beleidsregel legt weliswaar beperkingen op aan winkeliers in Nissewaard, er kan er maar één een ontheffing krijgen voor een nachtwinkel, maar deze beperkingen zijn niet discriminatoir: de regels gelden voor alle ondernemers.

Ad b:

Dwingende redenen van algemeen belang zijn onder meer openbare orde, openbare veiligheid, volksgezondheid, bescherming van consumenten, fraudebestrijding, bescherming van het milieu en behoud van het nationaal historisch en artistiek erfgoed. De door dit beleid aangebrachte schaarste is vooral ingegeven met het oog op de bescherming van het milieu, de (verkeers)veiligheid en de volksgezondheid:

• 1.

  Beschermen van de woon- en leefomgeving in de buurt van de winkel

  Gedurende de nachtelijke uren is het normaliter stiller op straat dan overdag. Nachtwinkels trekken publiek aan, hetgeen kan leiden tot overlast voor de omgeving. Om de nachtrust te waarborgen van omwonenden, ligt het voor de hand het aantal nachtwinkels te beperken. Om dezelfde reden wordt ervoor gekozen nachtwinkels alleen mogelijk te maken in gebieden waar de woonfunctie relatief laag is en er relatief meer verkeer is, zoals aan de doorgaande wegen rond het centrum.

• 2.

  Openbare orde en veiligheid

  Nachtwinkels trekken, zoals elke winkel, verkeer aan. Om die reden is het van belang dat er voldoende parkeergelegenheid is de nabijheid van de winkel en dat er geen sprake is van onveilige parkeersituaties of parkeeroverlast. Ook bestaat de kans dat nachtwinkels bepaalde groepen aantrekt, zoals de uitgaansjeugd, waardoor de kans op vechtpartijen en andere overlast toeneemt. Ook om die reden is er aanleiding het aantal nachtwinkels te beperken.

Ad c:

Als hetzelfde doel te bereiken is met minder ingrijpende maatregelen of algemene regels, dan verdient dat uiteraard de voorkeur. Die mogelijkheid ontbreekt hier echter.

5. Tijdelijke ontheffingen

Naast een vaste ontheffing, is het ook mogelijk om voor een korte periode eenmalig ontheffing te verlenen. Het gaat hier bijvoorbeeld om de situatie dat de winkels langer open zijn vanwege een evenement, een bepaalde winkeliersactie of de verkoop van een bepaald product. Ook hiervoor geldt dat aan de ontheffing een beperking naar tijdsruimte kan worden verbonden of een beperking naar waren die mogen worden verkocht of aangeboden, zoals bepaald in artikel 3, tweede lid, van de Verordening Winkeltijden Nissewaard 2021. De ontheffing kan worden geweigerd als de woon- en leefsituatie of de openbare orde in de omgeving van de winkel op ontoelaatbare wijze nadelig wordt beïnvloed. Incidentele ontheffingen worden alleen verleend in de volgende situaties:

• 1.

  Er is sprake van bijzondere gebeurtenissen van tijdelijke aard

• 2.

  In het geval van aantoonbare vestigingsjubilea, zoals dat blijkt uit handelsregister

• 3.

  Bij opening van een nieuwe winkelvestiging of na een ingrijpende verbouwing

• 4.

  Als het gaat om galerieën, kunstateliers en dergelijke.

6. Procedure verlening ontheffing en vergunningduur

Deze beleidsregel heeft tot gevolg dat het gaat om een zogenaamde schaarse ontheffing: het aantal ontheffingen dat verleend kan worden is beperkt tot één, en er zijn er mogelijk meer gegadigden. Dit heeft gevolgen voor zowel de duur van de vaste vergunning als voor de verdelingssystematiek: de vergunning mag niet worden verleend voor onbepaalde tijd, want dan krijgen derden geen kans, en bij de verdeling van de vergunningen moet iedereen die aan de voorwaarden voldoet een kans kunnen maken op die vergunning. Wat betreft verdeling van die schaarse vergunningen over de (potentiële) gegadigden zijn er diverse verdelingssystematieken mogelijk: bijvoorbeeld loten, “wie het eerst komt, het eerst maalt” of een verdeling op grond van inhoudelijke kwalitatieve criteria. In dit besluit is gekozen voor optie van loting. Dit is het meest objectieve en transparante verdelingssysteem.

Hierbij gelden de volgende uitgangspunten.

• a.

  De ontheffing is gebonden aan een bepaald adres in het centrum van Spijkenisse. De ontheffing is in beginsel niet overdraagbaar aan derden. Alleen in bijzondere gevallen, zoals bepaald in artikel 4:84 van de Algemene wet bestuursrecht, kan hiervan worden afgeweken.

• b.

  De ontheffing wordt verleend voor 5 jaar in het geval het gaat om een reguliere winkel die ook overdag open is. Gaat het echter om een winkel die alleen als nachtwinkel is gebruik is, dan wordt een ontheffingduur van 12 jaar gehanteerd. Hierbij is rekening gehouden met de gemiddelde terugverdientijd van de gedane investeringen, alsmede de mogelijkheid voor overige ondernemers om in aanmerking te komen voor deze schaarse ontheffing.

• c.

  Gedurende de 6 maanden voordat de ontheffing afloopt, wordt daarvan kennis gegeven in het elektronisch Gemeenteblad en op de website van de gemeente dat belangstellenden een aanvraag kunnen doen voor de ontheffing.

De procedure gaat verder als volgt:

• –

  gegadigden kunnen naar aanleiding van de kennisgeving reageren binnen de termijn die in de kennisgeving staat, door een aanvraag in te dienen

• –

  is de aanvraag niet compleet, dan wordt de gelegenheid geboden het verzuim te herstellen conform artikel 4:5 van de Awb

• –

  is er maar een aanvraag, dan wordt de ontheffing in beginsel verleend aan die aanvrager, uiteraard mits wordt voldaan aan de voorwaarden

• –

  zijn er meer gegadigden voor de ontheffing, dan wordt de ontheffing verleend aan de aanvrager die als “winnaar” uit de loting komt. De “zittende” ondernemer kan meeloten. De overige aanvragen worden afgewezen.

Indien geen aanvraag wordt ingediend dan wel na de te volgen procedure geen ontheffing wordt verstrekt, dan is er sprake van een beschikbare ontheffing. Deze ontheffing blijft open staan tot het moment dat zich een gegadigde middels een aanvraag meldt. Dit kan elk moment van het jaar gebeuren. In dit geval wordt de ontheffing verleend, als de aanvrager aan de voorwaarden voldoet, op basis van het principe “wie het eerst komt, het eerst maalt”. Voor het geval toch twee aanvragen op dezelfde dag worden ontvangen, wordt tussen de aanvragers geloot

7. Weigering ontheffing

Uit artikel 3, derde lid, van de Verordening Winkeltijden Nissewaard 2021 blijkt dat de ontheffing kan worden geweigerd als de woon- en leefsituatie of de openbare orde in de omgeving van de winkel op ontoelaatbare wijze nadelig wordt beïnvloed door de openstelling van de winkel op basis van de ontheffing. Hiervan kan sprake zijn indien zich één of meerdere van de volgende situaties voordoet:

• a.

  de omgeving van de winkel kan getypeerd worden als een probleemlocatie, door criminaliteit, drugsgebruik en drugshandel of openbare ordeverstoringen

• b.

  de nachtelijke openstelling van de winkel waarvoor ontheffing wordt aangevraagd, zal naar verwachting een aanzuigende werking hebben op overlast veroorzakende groepen

• c.

  de verkeersaantrekkende werking van de winkel zal naar verwachting de veiligheid op de weg in gevaar brengen of overlast veroorzaken voor bewoners of gebruikers van nabij gelegen panden

• d.

  het gebruik van parkeerplaatsen bij winkelbezoek gedurende de tijden van de ontheffing veroorzaakt in de directe omgeving parkeeroverlast voor bewoners

• e.

  het ontstaan van hinder door overlast veroorzakende groepen in de uren waarop de ontheffing betrekking heeft voor direct omwonenden wordt beoordeeld als een reëel risico.

8. Overgangssituatie

De huidige ontheffing loopt op 31 december 2023 af en het is de bedoeling eind 2023 de ontheffing opnieuw te verlenen. Op deze nieuwe aanvraag is dit nieuwe beleid van toepassing. Er liggen momenteel geen aanvragen, dus een overgangsregeling is niet nodig.