Organisatie | Peel en Maas |
---|---|
Organisatietype | Gemeente |
Officiële naam regeling | Integriteitsbeleid Peel en Maas 2023 |
Citeertitel | |
Vastgesteld door | college van burgemeester en wethouders |
Onderwerp | bestuur en recht |
Eigen onderwerp |
Geen
Onbekend
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
---|---|---|---|---|---|
01-07-2023 | nieuwe regeling | 19-06-2023 |
Als overheidsorganisatie willen we transparant en integer handelen. In ons Besturingskompas en in de Kaderstelling Bestuur, Communicatie en Dienstverlening is vastgelegd hoe we integriteit vanuit verschillende perspectieven benaderen: gedrag, besluitvorming, belangenafweging, etc..
Wanneer we transparant en integer handelen en besluiten draagt dit bij aan het vertrouwen van de burger in de overheid.
Dit beleid dient als concretisering van de meer abstractie ambities over integriteit zoals opgenomen in de Kaderstelling Bestuur, Communicatie en Dienstverlening en het Besturingskompas. En als een kapstok waaraan alle specifiekere documenten en instrumenten op het gebied van integriteit kunnen worden opgehangen. Het beschrijft onze ambitie, doelstellingen, waarden, instrumenten en rollen op het gebied van integriteit. Hiermee blijft de gemeente Peel en Maas voldoen aan de wettelijke verplichting zoals opgenomen in de Ambtenarenwet 2017. Hierin staat onder andere dat gemeenten verplicht zijn een integriteitsbeleid te voeren en hierover verantwoording af te leggen.
Integer handelen is niet zozeer gevat in regels, maar gaat over houding en gedrag. Over met een open vizier naar de samenleving kijken. En als gemeente transparant zijn over hoe wij onze integriteit waarborgen. Over het met elkaar in gesprek gaan over integriteitskwesties, om twijfels met elkaar te bespreken, je kwetsbaar op durven stellen en verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen gedrag.
Dit beleid is van toepassing op alle medewerkers in dienst van de gemeente Peel en Maas, evenals op inhuurkrachten en stagiaires. Dit beleid is niet van toepassing op het College van burgemeester en wethouders en op leden van de gemeenteraad. Beide hebben een eigen gedragscode.
Integer handelen vindt zijn basis in houding en gedrag, waar waarden en normen aan ten grondslag liggen. Dit is van belang voor een integere houding van de overheid ten opzichte van haar burgers.
Deze gedeelde waarden en normen in de context van Peel en Maas zijn in dit beleid vastgelegd.
Indien waarden, normen, houding en gedrag niet toereikend zijn, kan terug worden gevallen op wet- en regelgeving. De Ambtenarenwet (artikel 4 lid 1) verwoordt integriteit als ‘goed ambtelijk handelen’. Handelingen en gedrag zijn dan in lijn met de waarden en normen van de organisatie en met wet- en regelgeving. Integriteit is daarmee een belangrijk onderdeel van de professionele verantwoordelijkheid van alle medewerkers.
In de praktijk is de toepassing van waarden en normen afhankelijk van de situatie. Wat in de ene situatie of omgeving als normaal wordt gezien, kan in een andere context onacceptabel zijn. Dit maakt dat er ‘grijze gebieden’ bestaan. Integriteit is hoe dan ook veel meer dan het vastleggen van een aantal gedragsregels in een gedragscode. Integriteit heeft te maken met cultuur, mentaliteit en bewustwording.
Het doel van dit beleid is bijdragen aan de transparantie over wat integriteit betekent in de context van de gemeente Peel en Maas. En daarmee draagt het bij aan het vertrouwen van inwoners in de gemeente. Daarnaast biedt dit beleid houvast in die situaties waarin houding en gedrag, gebaseerd op gedeelde waarden en normen, ontoereikend zijn.
Dit gebeurt aan de hand van een mix van instrumenten die duidelijkheid moeten geven over wat toelaatbaar en ontoelaatbaar gedrag is. Voor zowel situaties binnen onze organisatie (collegiaal) als in situaties waarin contact is met de samenleving. Tevens wordt hiermee het bewustzijn van medewerkers vergroot. Zodat in ieder geval situaties waarin integriteit een rol kan spelen worden herkent en bespreekbaar worden gemaakt.
Zoals aangegeven vindt integer handelen, veel meer dan in regels en procedures, zijn basis in op waarden en normen gebaseerd houding en gedrag. In dit hoofdstuk duiden we kort de waarden en norm die in Peel en Maas voeding geven aan intrinsiek integer handelen.
De volgende drie kernwaarden zijn benoemd in onze Perspectievennota en bepalen met elkaar de identiteit van Peel en Maas en hoe wij als gemeente gekend willen zijn:
Deze identiteit van Peel en Maas hebben we in het Besturingskompas geconcretiseerd naar enkele principes die sturend zijn voor de wijze waarop we als ambtenaren goed werk leveren, de 7 wijzen van werken. Integriteit is hier een belangrijk onderdeel van:
Een integriteitsbeleid bestaat uit verschillende onderdelen. De onderdelen die in onderstaande zijn uitgewerkt, zijn dezelfde als die benoemd worden in de ‘Modelaanpak basisnormen integriteit’. 1
Het betreft onderdelen die alle overheidsorganisaties in hun integriteitsbeleid uitgewerkt behoren te hebben.2 We hebben de waarden en normen zoals in het vorige hoofdstuk benoemd, gebruikt om tot een uitwerking te komen die past bij Peel en Maas.
De Gedragscode Integriteit voor ambtenaren van de gemeente Peel en Maas (2023; hierna: de gedragscode) biedt medewerkers houvast bij het hanteren van de waarden en normen van de gemeente Peel en Maas. Tevens is het een instrument om werknemers aan te spreken op hun houding en gedrag. Er is gekozen voor een concreet omschreven gedragscode: geen opsomming van plichten en regels.
De gedragscode geldt voor alle werknemers in dienst van de gemeente Peel en Maas, maar ook voor inhuurkrachten en stagiaires. Voor de bestuurders van de gemeente Peel en Maas geldt een aparte gedragscode.
Integriteit bij werving en selectie en indiensttreding
De gemeente Peel en Maas besteedt in de werving en selectie aandacht aan integriteit. Zo wordt van iedere nieuwe medewerker gevraagd een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) te overleggen. En een inventarisatieformulier in te vullen waarin onder andere wordt gevraagd naar eventuele nevenwerkzaamheden.
Indien dit wenselijk wordt geacht gezien de aard van de functie, kan een risicoanalyse integriteit worden uitgevoerd.
Nieuwe medewerkers worden, in relatie tot integriteit, geïnformeerd over:
Kwetsbare functies, handelingen en processen
Elke organisatie kent werkprocessen, handelingen en functies die kwetsbaar zijn voor verleidingen en risico's. Deze verleidingen en risico's hangen vaak samen met het werken met gevoelige informatie of geld en regelmatige omgang met zakelijke relaties. Maar ook functies die een bepaalde machtspositie vertegenwoordigen zijn kwetsbaar voor integriteitsinbreuken.
De kwetsbaarheid van functies is terug te voeren op twee categorieën:
In Bijlage 2 van dit document is een nadere uitwerking opgenomen.
Daar waar nodig of wenselijk worden binnen de betreffende werkprocessen weerbaarheidsverhogende maatregelen getroffen.
Iedereen die bij de gemeente Peel en Maas in dienst komt legt een eed of belofte af. Dit is in de Ambtenarenwet verplicht.
De burgemeester en gemeentesecretaris nemen deze eed of belofte zo snel als mogelijk na de indiensttreding, af. Na het afleggen van de eed of belofte ondertekenen de werknemer en de gemeentesecretaris een formulier dat wordt toegevoegd aan het personeelsdossier. Werkenden die niet in dienst zijn van de gemeente Peel en Maas (inhuur, tijdelijke contracten) tekenen een geheimhoudingsverklaring.
Werknemers zijn verplicht om nevenwerkzaamheden die raakvlakken hebben met de functievervulling te melden. Daarnaast is voor bepaalde functies verplicht gesteld dat nevenwerkzaamheden openbaar worden gemaakt. Deze verplichtingen zijn uitgewerkt in de gedragscode.
Als een ambtenaar financiële belangen heeft die een onafhankelijke besluitvorming in de weg kunnen staan, speelt het gevaar van (de schijn van) belangverstrengeling. Het gaat dan om belangen in ondernemingen die een relatie met gemeente Peel en Maas hebben of kunnen krijgen. Werknemers die inkopen en aanbesteden of die betrokken zij bij het verstrekken van subsidies of opdrachten aan bepaalde ondernemingen, zouden zich kunnen laten leiden door persoonlijk financieel belang. Hoe werknemers van de gemeente Peel en Maas omgaan met financiële belangen is vastgelegd in de gedragscode.
Maatregelen gericht op informatieveiligheid
In gemeente Peel en Maas zijn voorschriften vastgesteld voor het kennisnemen van of omgaan met vertrouwelijke informatie. Verder zijn er maatregelen genomen die beogen te voorkomen dat onbevoegden vertrouwelijk informatie kunnen bezitten, raadplegen of beschadigen.
Zo zijn in de gedragscode voorschriften opgenomen die betrekking hebben op de informatiebescherming en het omgaan met vertrouwelijke informatie.
Daarnaast is er Informatieveiligheidsbeleid vastgesteld voor het gebruik van e-mail, telefoon, internet en toegang tot informatiesystemen. Op basis van de Baseline Informatiebeveiliging Overheid3 (BIO) is voor alle werknemers en contractanten die gebruikmaken van informatiesystemen en –diensten de verplichting om binnen drie maanden na indiensttreding een training informatiebeveiligingsbewustzijn succesvol gevolgd te hebben (BIO 7.2.2.2).
Geschenken, giften en diensten
In de gedragscode zijn voorschriften opgenomen over hoe werknemers omgaan met relatiegeschenken, giften en diensten.
Inkoop- en aanbestedingsprocedure
Het inkoop- en aanbestedingsbeleid van de gemeente Peel en Maas is vastgelegd in de nota Inkoop- en aanbestedingsbeleid van de gemeente Peel en Maas (2013). Relevante documenten zijn beschikbaar voor alle werknemers via intranet.
Gemeente Peel en Maas heeft een externe vertrouwenspersoon.
De taak van de vertrouwenspersoon is tweeledig.
Allereerst kan de vertrouwenspersoon adviseren/bijstaan bij ongewenst gedrag/integriteitskwesties.
Daarnaast doet een vertrouwenspersoon vooronderzoek voordat hij een melding doet bij de secretaris/directeur. Een verdere toelichting op de taken van de vertrouwenspersoon vind je in de gedragscode en op de intranetpagina van de vertrouwenspersoon.
Meldingsprocedure ongewenst gedrag
Ongewenst gedrag kan onder meer betrekking hebben op seksuele intimidatie, agressie, geweld, intimidatie en discriminatie. Werknemers die geconfronteerd worden met ongewenst gedrag kunnen dit melden bij hun leidinggevende of bij de vertrouwenspersoon.
Meldingsprocedure bij het (vermoeden van) een integriteitsschending
Peel en Maas beschikt over een Regeling melden vermoeden misstanden (2023). Hierin is de procedure opgenomen die gevolgd wordt bij het melden van een vermoeden van een misstand. Tevens kan de omschreven onderzoeksprocedure worden toegepast bij integriteitsschendingen. 4
4. Rollen en verantwoordelijkheden
Onderstaande schema beschrijft de verschillende rollen en de daarbij behorende verantwoordelijkheden binnen gemeente Peel en Maas met betrekking tot integriteit.
Het betreft de verantwoordelijkheden zoals deze in de praktijk zijn ingericht, waarbij het College van burgemeester en wethouders beleid vast stelt en de uitvoerende taken zijn gemandateerd aan de secretaris/directeur.
5. Rollen en verantwoordelijkheden
Het bevorderen van integriteit wordt geborgd middels de in dit beleid benoemde instrumenten. Waarbij het regelmatig agenderen van dit onderwerp in gesprekken en overleggen een van de belangrijkste is. Daarnaast wordt doorlopend de aandacht vastgehouden door het organiseren van verschillende activiteiten zoals workshops, themabijeenkomsten en het spelen van een integriteitsspel.
Monitoring vindt plaats als onderdeel van het goede gesprek tussen leidinggevende en medewerker(s). Daarnaast wordt iedere drie jaar een medewerkers belevingsonderzoek uitgevoerd. Het thema integriteit maakt hier onderdeel van uit.
Indien een medewerker zich niet aan de afspraken houdt of anderszins niet integer werkt, dan worden disciplinaire maatregelen genomen. Die maatregelen kunnen variëren van een waarschuwing tot ontslag. In de Ambtenarenwet en het Personeelshandboek van de gemeente Peel en Maas (hoofdstuk 2.9) is meer hierover opgenomen.
Ook met gedragingen in privétijd kunnen de regels overtreden worden. Het moet dan gaan om gedrag waardoor het aanzien van de gemeente wordt geschaad of waardoor de integriteit van medewerkers, voor zover deze in verband staat met de functievervulling, in het geding is. Ook dit kan een disciplinaire straf tot gevolg hebben. De gekozen maatregel is vanzelfsprekend afhankelijk van de ernst en omvang van de overtreding.
Als er sprake is van een ernstige misstand of integriteitschending, dan is soms strafrechtelijk optreden nodig om de integriteit van het openbaar bestuur en de ambtenaren te beschermen. Of strafrechtelijk optreden nodig is, bepaalt de officier van justitie. Aangifte is een belangrijk middel om dit te weten te komen.
De gemeente Peel en Maas evalueert en actualiseert, indien nodig, het integriteitsbeleid en deze gedragscode iedere vier jaar.
De evaluatie wordt uitgevoerd door de beleidsmedewerker Personeel & Organisatie. Hierbij wordt input geleverd door directie en leidinggevenden. Het verslag van deze evaluatie en eventuele verbeterpunten worden besproken in het managementteam, vastgelegd in het directie-overleg en behandeld in en met de ondernemingsraad.
Conform artikel 4 lid 4 Ambtenarenwet wordt ieder jaar een verantwoording over het integriteitsbeleid openbaar gemaakt.
Vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Peel en Maas in de vergadering van 19 juni 2023.
De secretaris
De burgemeester
Bijlage 1: artikel 4 t/m 11 van de Ambtenarenwet 2017
§ 2. Verplichtingen van overheidswerkgevers
Een overheidswerkgever draagt zorg voor:
De aanwijzing van ambtenaren die werkzaamheden verrichten waaraan in het bijzonder het risico van financiële belangenverstrengeling of het risico van oneigenlijk gebruik van koersgevoelige informatie verbonden is, het aanwijzen van de financiële belangen die zij niet mogen bezitten of verwerven en de registratie van de door hen gedane meldingen als bedoeld in artikel 8, tweede lid, onderdeel b;
§ 3. Verplichtingen van ambtenaren
De ambtenaar legt een eed of belofte af, overeenkomstig een bij algemene maatregel van bestuur vastgesteld formulier, dat voor verschillende functies verschillend kan zijn.
De ambtenaar is verplicht aan de overheidswerkgever waarmee hij een arbeidsovereenkomst heeft:
Indien hij is aangewezen on de zin van artikel 5, eerste lid, onderdeel d, melding te doen van zijn financiële belangen alsmede van het bezit van en transacties met effecten die de belangen van de openbare dienst voor zover deze in in verband staat met zijn functievervulling, kunnen raken en daaromtrent desgevraagd nadere informatie te verschaffen.
De ambtenaar en de gewezen ambtenaar zijn verplicht tot geheimhouding van hetgeen heb in verband met hun functie ter kennis is gekomen, voor zover die verplichting de aard der zaak volgt.
De ambtenaar onthoudt zich van het openbaren van gedachten of gevoelens of van de uitoefening van het recht tot vereniging, tot vergadering en tot betoging, indien door de uitoefening van deze rechten de goede vervulling van zijn functie of de goede functionering van de openbare dienst, voor zover deze in verband staat met zijn functievervulling, niet in redelijkheid zou zijn verzekerd.
De ambtenaar is verplicht tijdens het verblijf op zijn werk zich te onderwerpen aan een in het belang van de dienst door de overheidswerkgever gelast onderzoek aan zijn lichaam of aan zijn kleding of van zijn daar aanwezige goederen. De overheidswerkgever op wiens last het onderzoek plaatsheeft, neemt de nodige maatregelen ten einde daarbij een onredelijke of onbehoorlijke bejegening te voorkomen.
Bijlage 2: Uitwerking Kwetsbare werkgebieden/activiteiten
Kwetsbare werkgebieden / activiteiten
De gemeente Peel en Maas brengt kwetsbare werkgebieden / activiteiten in kaart en zo nodig worden maatregelen getroffen ter voorkoming van integriteitsschendingen. Bijvoorbeeld door functiescheidingen, het rouleren van een functies, het inrichten van werkprocessen met adequate en rechtmatige administratieve procedures, beleid en regelgeving onder de aandacht te brengen en toe te zien op naleving hiervan.
Kwetsbaarheidsverhogende factoren
Behalve risicovolle werkgebieden kan er ook sprake zijn van omstandigheden die de kans op integriteitsschendingen vergroten. Denk aan de medewerker die meer uitgeeft dan hij verdient en wordt bedreigd met loonbeslag. Deze zal alle mogelijkheden overwegen en mogelijk ook aangrijpen om uit zijn financiële situatie te komen.
Baseline Informatiebeveiliging Overheid: beschrijft het basisniveau voor informatiebeveiliging. De BIO wordt gehanteerd binnen de Nederlandse overheid, door het Rijk, Gemeenten, Waterschappen en Provincies. Dit is één basisniveau voor informatiebeveiliging, één gezamenlijke taal voor alle overheidsorganisaties.
Integriteitsschending kan zijn: belangenverstrengeling; manipulatie van of misbruik (de toegang tot) informatie; misbruik van bevoegdheden of positie; schending van wetgeving, regelgeving of beleidsregels; onverenigbare functie/bindingen/activiteiten; stafbare feiten binnen werktijd; fraude of corruptie; strafbare feiten buiten werktijd; verspilling en misbruik van gemeentelijke middelen; ongewenst gedrag, agressie, geweld, discriminatie, (seksuele) intimidatie, pesten, stalken.