| Organisatie | Reimerswaal |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Gemeentelijk Groenplan Reimerswaal 2023 - 2027 |
| Citeertitel | Gemeentelijk Groenplan Reimerswaal 2023 - 2027 |
| Vastgesteld door | gemeenteraad |
| Onderwerp | milieu |
| Eigen onderwerp |
Geen
Onbekend
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 21-06-2023 | nieuwe regeling | 24-01-2023 | D22.228253 |
De raad van de gemeente Reimerswaal,
gezien het voorstel van burgemeester en wethouders, met kenmerk D22.228253,
De gemeenteraad gaat akkoord met:
De gemeente Reimerswaal ligt op schiereiland Zuid-Beveland, het langgerekte deel tussen de Ooster- en Westerschelde, vanaf gemeente Woensdrecht tot Kapelle.
Een gemeente met een heel eigen identiteit: een brede horizon, een pilots landschap en water wat altijd dichtbij is. Onze gemeente heeft veel te bieden voor iedereen: ruimte voor wonen, natuur, bedrijvigheid, recreatie en toerisme, een betrokken gemeenschap en voldoende voorzieningen voor jong en oud.
Met dit Gemeentelijk Groen Plan willen wij een positieve bijdrage blijven leveren aan onze leefomgeving en daarbij invulling geven aan de groene opgaven. De huidige functies, ambities en actuele groene opgaven zijn gevat in de thema’s Welzijn, Klimaatadaptatie, Natuurwaarde en Identiteit.
Wij zoeken bewoners en belanghebbenden actief op wanneer we in de openbare ruimte iets willen veranderen of herinrichten en denken actief mee in de plannen van ontwikkelaars en organisaties. Wij staan open voor en bieden zo mogelijk steun aan bewonersinitiatieven en buurtprojecten. Ook willen we bewustwording creëren en verduurzaming van de private leefomgeving stimuleren.
Dit Gemeentelijk Groen Plan is tot stand gekomen mét bewoners, ondernemers en belangenverenigingen. Graag wil ik de Reimerswaalse gemeenschap hartelijk danken voor de positieve inbreng waardoor het plan beter is geworden en meer draagvlak heeft. Samen zijn we verantwoordelijk voor een mooi en groen Reimerswaal!
1.1 Aanleiding en doelstelling
Het huidige Gemeentelijke Groenplan 2013-2022 verloopt in 2022. Vanwege actuele maatschappelijke ontwikkelingen en (nieuwe) ambities van de gemeente op het gebied van groen wordt dit plan geactualiseerd. De looptijd van dit Gemeentelijk Groenplan is 5 jaar.
Het doel van dit beleidsplan is om sturing te geven aan alle inrichtingen en ontwikkelingen die betrekking hebben op het openbaar groen in de bebouwde kom. Het plan is erop gericht om ontwikkelingen te sturen op basis van vier thema’s: welzijn, natuurwaarde, klimaatadaptatie en identiteit. Door extra in te zetten op deze thema’s neemt de gemeente een grote stap in de ontwikkeling van waardevol, toekomstbestendig en bruikbaar openbaar groen in Reimerswaal. Het plan biedt, naast de thema’s, ook handvatten voor de omgang met bomen en participatie.
Groen zorgt ervoor dat mensen zich prettig voelen in hun leefomgeving. Groen biedt rust, maar ook vermaak. Bomen zorgen met hun schaduw voor verkoeling, en gezonde onverharde grond zorgt ervoor dat water bij regenbuien de grond in kan. Gezond groen houdt de natuur in balans en voorkomt (plant)ziekten en plagen. Al deze diensten van groen worden ecosysteemdiensten genoemd.
Onze gemeente vindt het belangrijk dat groen waardevol blijft en waar mogelijk wordt verbeterd. Door meer aandacht te geven aan het groen in Reimerswaal kunnen ecosysteemdiensten nog beter worden benut. Dit is waardevol voor zowel mens, dier als natuur. Om de waarde van groen verder te verhogen focust de gemeente zich op de thema’s welzijn, natuurwaarde, klimaatadaptatie en identiteit.
Dit Gemeentelijke Groenplan is opgesteld door beleids- en beheermedewerkers van de gemeente Reimerswaal in samenwerking met idverde Advies. In het proces is gebruik gemaakt van de kennis van beide partijen. De gemeente Reimerswaal heeft (gebied)specifieke kennis ingebracht. Idverde Advies heeft binnen de samenwerking het procesverloop gestuurd en landelijke kennis gecombineerd met de lokale kennis van de betrokken ambtenaren.
Via een digitale vragenlijst hebben de inwoners van Reimerswaal vóóraan in het proces kunnen aangeven wat zij belangrijk vinden in het groenbeleid. De resultaten zijn naast de evaluatie van het voorgaande groenbeleid gebruikt om de visie te schrijven. Op deze manier is de inbreng van inwoners verankerd in de basis van het groenbeleid.
Ook de gemeenteraad is vroeg in het proces betrokken. Tijdens een raadsbijeenkomst hebben de raadsleden tijdens een interactieve presentatie een aantal stellingen beantwoord. Alle inbreng van deze bijeenkomst is ook meegenomen in de uitwerking van dit plan. Verder is de gemeenteraad tijdens het proces, op dinsdag 20 september 2022, ingelicht over de stand van zaken van het gemeentelijke groenplan.
Hoofdstuk 2 – Typisch groen in Reimerswaal
De Reimerswaler hecht van oudsher veel waarde aan netheid. Ofwel aan een schone, hele en veilige leefomgeving. De openbare ruimte wordt dan ook op deze wijze ingericht en beheerd door de gemeente.
Het groen binnen onze gemeentelijke komgrenzen is divers ingericht. Wat wil zeggen dat er veel afwisseling bestaat in grasperken, heesters, vaste planten en bomen. De belevingswaarde en kwaliteit van het groen is overal in de gemeente afgestemd op de plek. De omvangrijke groene ruimtes in Reimerswaal worden veelal gevormd door de begraafplaatsen en parken in de randzones van de grote kernen. Deze plekken hebben een parkachtige uitstraling, veel monumentale bomen en een hoge natuurwaarde. De begraafplaatsen liggen in de kernen Hansweert, Krabbendijke, Kruiningen, Rilland, Waarde en Yerseke.
Bath ligt aan de oostkant van de gemeente Reimerswaal en is het meest oostelijke dorp van Zuid-Beveland. In 1593 is Bath verwoest door de zee. In 1787 is er op de oorspronkelijk plek een fort gebouwd. Dit fort beschermde de scheepvaart naar Antwerpen en oostelijk Zuid-Beveland, en zorgde het voor huisvesting van 300 soldaten. Verder bestond Bath in deze tijd uit aarden wallen, een kruitmagazijn, kazernes, kazematten en een tolhuis.
Het huidige dorpje bestaat uit bebouwing langs het oorspronkelijk stratenpatroon van het fort. De Kazernestraat, de Schansweg en de Arsenaalstraat zijn verwijzingen naar Fort Bath. De aarden wallen en de grachten zijn verdwenen. Bij de entree van Bath is de ligging van de gracht nog zichtbaar door de aanwezige deksloof van de brug. Van de gebouwen zijn alleen het arsenaal (foto) en een stenen schuur behouden.
De entree en het “Bathse bos” omvatten het grootste deel van het openbaar groen in het dorp.
Rilland ligt aan de oostkant van de gemeente Reimerswaal en behoort met Bath tot de meest oostelijke dorpen van Zuid-Beveland. Het dorp is een kruisdorp, ontstaan in het teruggewonnen nieuwland, op een kruising van twee wegen. De rechtlijnige opbouw van het nieuwland komt sterk terug in de (groen)structuur van het dorp.
Rilland kenmerkt zich door een aantal bijzondere plekken. Zo staat bij de noordelijke entree van Rilland rijksmonument ‘De Witte Molen’, een stellingmolen uit 1851. Tegen de westelijke entree van het dorp ligt Het klooster van Rilland. Dit klooster is een voormalig Capucijnerklooster dat nu gebruikt wordt als arbeidershuisvesting. De voormalige tuin van dit klooster is deels bebouwd. De tuin is nog steeds herkenbaar door haar parkachtige karakter met oude bomen en een vijver. Tot slot kenmerkt Rilland zich door een landschappelijke inpassing van voornamelijk hoog opgaand groen.
Rilland is bij de Watersnoodramp in 1953 overstroomd. Meerdere bomen die de ramp hebben overleefd, hebben nu een monumentale status bereikt. Het beschermd dorpsgezicht aan de Hoofdweg is hier een voorbeeld van. Na de ramp zijn veel bomen opnieuw geplant om het verlies van de bomen te herstellen. Zo staat langs De Veste een rij platanen met potentiële monumentale waarde, die een bijzonder beeld vormt. Hierdoor wordt Rilland gekenmerkt door in het oog springende grote bomenrijen.
Ten noordwesten van Rilland ligt de Stationsbuurt. Deze lintbebouwing (een lintdorp dat zich heeft ontwikkeld langs een weg) is ontstaan rondom het station Rilland-Bath. Aan de westzijde van de bebouwing ligt de bijzondere groene plek het Vogelbosje. De plas binnen dit groengebied is een overblijfsel van de vroegere Vinkenissekreek. Deze kreek is tijdens de inpoldering deels verdwenen.
Krabbendijke ligt op het smalste stuk van Zuid-Beveland en daarmee ook van de gemeente Reimerswaal. Het dorp is net als Rilland een kruisdorp. Het rechte wegenpatroon van het nieuwland heeft geleid tot een rechtlijnige opbouw van wegen- en bebouwingspatroon, doorsneden door de ligging van kreken. Het landelijke dorp kenmerkt zich door de omliggende fruitboomgaarden.
In het hart van Krabbendijke ligt een siervijver. Deze vijver was oorspronkelijk een oude vate (foto, een drinkplaats voor het vee) waaraan een groen park met monumentale bomen grenst. Door de centrale ligging is dit een belangrijke groene plek in Krabbendijke.
De wijken in het dorp zijn in verschillende perioden aangelegd. Hierdoor heeft iedere wijk een eigen groenkarakter. Op vele straat- en wijkgrenzen staan roodbladige bomen als herkenningstekens. De groenstructuur in de bessenwijk ligt over de loop van een voormalige kreek.
Waarde ligt aan de zuidkant van de gemeente Reimerswaal en grenst aan de Westerschelde. Waarde is ontstaan als kerkringdorp op een hoge kreekrug in het oudland. Het dorp ontwikkelde zich in de omgeving van het dertiende-eeuwse kasteel van de Heren van Waarde.
Op dit moment heeft het dorp een agrarisch karakter. De oriëntatie van het huidige wegen- en bebouwingspatroon is vooral gericht op de centraal gelegen hervormde kerk. Vanaf de kerkring naar het noorden loopt de Kerkweg. Deze groene structuur loopt uit in het molengebied van standerdmolen ‘De Hoed’. Dit gebied vormt de belangrijkste entree van het dorp. De Kerkweg vormt een belangrijke groene as door Waarde.
Verder is Parkzicht een bijzondere groene verblijfsruimte. In Parkzicht zijn een muziektent, een oorlogsmonument en het beeld genaamd ‘Kind met geit’ te vinden. De naastgelegen Raadhuisstraat wordt gekenmerkt door leilinden aan beide zijden. Samen maken zij deel uit van het historisch centrum van Waarde.
Oostdijk is een kleine kern, gelegen tussen Krabbendijke en Kruiningen. In de 13e eeuw werd het dorp al vernoemd. Het dorp heeft meerdere keren te maken gehad met overstromingen. De huidige kern is ontstaan als versterkte nederzetting(redoute) in de bocht van de huidige Lavendeldijk, onderdeel van het oudland. Een deel van het dorp ligt als een lint langs de dijk en ander deel is als een ring aangegroeid. Oostdijk heeft een agrarisch karakter.
De dijken kruisen in het hart (zevensprong) van het dorp. Dit gebied vormt met zijn groene bermen en dubbele bomenrijen de meest bijzondere groene structuur van het dorp. De Lavendeldijk, Nieuwlandse Binnendijk, Bolwerk en de Lapdijk zijn belangrijke groenstructuren. De groene verblijfsruimtes in Oostdijk worden intensief gebruikt.
Kruiningen ligt aan de westkant van de gemeente, tegen de Westerschelde. Kruiningen is op een kreekrug ontstaan. Het dorp is gegroeid langs de verschillende bochtige wegen van het oudland die op dit punt samenkwamen. In de vroege middeleeuwen lag het kasteel Cruninghe in Kruiningen. In de 14de eeuw werd de kapel van dit kasteel verder uitgebouwd tot stenen kerk met toren, nu bekend als de Johanneskerk. Het watersnoodmonument van Jan Wolkers ligt tegen de zuidgevel.
Kruiningen kent verschillende bijzondere plekken. Zo ligt bij de zuidoostelijke entree van het dorp de groene terp van de Oude Molen. Ook de Hansweertsestraatweg is een bijzondere groene plek door de aanwezigheid van een tweezijdige bomenlaan. De oorspronkelijke aaneengesloten bebouwing op de kreekrug geeft weinig ruimte voor openbaar groen.
Nieuwe wijken in het dorp zijn ruimer opgezet en integraal ingericht. Hierdoor is er meer openbaar groen aanwezig. Ten zuiden van en los van Kruiningen ligt de wijk Kruseveer. Deze wijk is ontstaan op het terrein van de voormalige veerhaven van Kruiningen.
Hansweert ligt langs de Westerschelde aan de westkant van de gemeente Reimerswaal. Het is ontstaan als boerengehucht in het oudland. Het dorp werd in 1353 voor het eerst genoemd en bestond vooral uit kleine boerderijen. Met een veerdienst en later de komst van het Kanaal door Zuid-Beveland groeide Hansweert. Het kanaal splitste Hansweert in een oostzijde en een westzijde en bracht veel handel en bedrijvigheid. In de 20e eeuw was dit kanaal zelfs één van de drukst bevaren kanalen van Europa. Hieraan kwam een eind toen in 1975 het Schelde-Rijnkanaal werd geopend en in de jaren ’90 van de 20ste eeuw het Kanaal door Zuid-Beveland richting het oosten verlegd werd. Hierdoor werd een deel van het dorp gesloopt en kwam het dorp op een grotere afstand te liggen van het kanaal.
De voormalige kanaalarm vormt nu een ruime groenzone met een heel eigen karakter in de gemeente. Binnen deze groene zone is het oude sluizencomplex nog herkenbaar. De voormalige kanaaldijk langs de Leklaan is onderdeel van deze groene zone en vormt zichtbare historie.
Binnen de bebouwde kom van Hansweert liggen een aantal bijzondere plekken. Zo loopt centraal door Hansweert de (afgegraven) Boomdijk. Deze Boomdijk is een lommerrijke groene as bestaande uit dubbele bomenrijen.
Naar verhouding heeft Hansweert een grote hoeveelheid openbaar groen. Vooral de randzone en de groene as dragen hieraan bij. In het oude centrum is de groene ruimte beperkt.
Yerseke ligt in het noordwesten, grenzend aan de Oosterschelde. Het is gelegen in het oudland en ligt sinds de stormvloed van 1530 aan het water. Het dorp is ontstaan als ringdorp rond de kerk, op het hoogste punt van de kreekrug. Daaromheen lopen de straten in een stervormig patroon naar beneden. Een bijzonder gebouw is het voormalige gemeentehuis. Op dit moment is het Oosterscheldemuseum gevestigd in dit gebouw.
Aan de westzijde van het dorp ligt het weidevogelgebied ‘De Yerseke Moer’. In de 19e eeuw is de oester- en mosselteelt sterk ontwikkeld. Hierdoor is Yerseke uitgegroeid tot een vissersdorp. Dit heeft als gevolg dat het dorp sterk gericht is op de Oosterschelde. Tegenwoordig heeft het dorp nog steeds een identiteit die sterk verbonden is met de mossel- en oestercultuur. De laatste jaren is de openbare ruimte ingericht met meer belevingswaarde voor het toerisme.
De wegenstructuur in Yerseke is bepaald door de historische wegen en dijken. Langs deze wegen en dijk zijn bijzondere bomenrijen te vinden die samen een groen netwerk vormen.
Om de groene missie te bereiken volgt Reimerswaal zes basisregels:
De basisregels zijn de speerpunten die we gebruiken om onze groene missie na te streven. Op de volgende pagina’s worden de vijf genoemde basisregels verder beschreven.
1: “Ontwikkelingen in het groen sturen we op basis van de thema’s: welzijn, natuurwaarde, klimaatadaptatie en identiteit.” |
In ons groen zorgen we voor stabiliteit, maar wel met ruimte om te ontwikkelen. We letten bij het maken van keuzes in het groen vooral op de thema’s welzijn, natuurwaarde, klimaatadaptatie en identiteit. Door op basis van deze thema’s te sturen worden alle belangrijke functies van het groen meegewogen als we het groen ontwikkelen.
Het openbaar groen in onze gemeente is een basisvoorziening die zoveel mogelijk wordt afgestemd op de plaatselijke behoeften. Om deze afstemming te bereiken betrekt de gemeente de gebruikers (vooral inwoners en ondernemers in de gemeente) bij de ontwikkeling van het groen. De gemeente doet dit op een afgewogen manier door bij iedere ontwikkeling goed na te denken over wie waarbij betrokken wordt.
Omdat groen een basisvoorziening is, vindt de gemeente het belangrijk dat haar inwoners zich ook bewust zijn van het nut dat groen voor hem of haar heeft. Bij het vergroenen van de leefomgeving helpt het als de inwoners van Reimerswaal weten wat zij zelf kunnen bijdragen. De gemeente communiceert hierover via verschillende kanalen.
De gemeente gaat verschillende grote uitdagingen aan: woningtekort, klimaatverandering en de afname van de biodiversiteit zijn belangrijke voorbeelden hiervan. Om deze zaken het hoofd te bieden zijn maatregelen nodig die daar specifiek op gericht zijn. Dat kost ruimte, terwijl die ruimte juist niet altijd beschikbaar is. Kortom: Ondanks de groeiende druk op de openbare ruimte moeten we ook voldoende ruimte reserveren voor functies die de dorpen leefbaar houden. Om de ruimte zo goed mogelijk te gebruiken zetten we in op multifunctioneel ruimtegebruik in het groen: het groen in de gemeente is er altijd met meer dan één doel. Bij ontwikkelingen gelden de volgende uitgangspunten:
De gemeente streeft naar toekomstbestendig openbaar groen. Het groen wordt voor verschillende doeleinden en door allerlei mensen gebruikt. Daarom is het belangrijk dat het groen voor een langere periode aanwezig is en haar waarde tot uiting kan komen. Hiervoor is het belangrijk dat het groen van goede kwaliteit is. Groen van een goede kwaliteit is gezond, divers, functioneel, heeft de juiste omstandigheden om volwassen te worden en draagt bij aan een duurzame, prettige en gezonde leefomgeving. Maar groen staat niet op zichzelf. Een duurzame, prettige en gezonde leefomgeving wordt pas haalbaar als alle functies van de openbare ruimte (wegen, groen, water en riolering) elkaar ruimte bieden en op elkaar aansluiten.
Als het gaat over toekomstgericht groen zijn bomen een belangrijk onderwerp. Bomen moeten vaak 30 tot 40 jaar groeien voordat ze hun maximale waarde bereiken. Daarna kunnen ze die waarde nog tientallen jaren behouden. Ter vergelijking: een straat heeft zijn maximale waarde direct na de aanleg, en verliest die vervolgens iedere dag een beetje. Na 30 jaar wordt de straat vervangen. De waarde van groen neemt direct na aanleg juist toe. De openbare ruimte is efficiënt aangelegd wanneer het groen behouden kan blijven als andere elementen (zoals verhardingen en ondergrondse infrastructuur) vervangen moeten worden.
Voor het planten van bomen moeten veel integrale afwegingen gemaakt worden. Zo kunnen we niet overal bomen planten in bestaande woonwijken. De gemeente plant bomen op een duurzame manier.
Dit is een richtlijn voor de hoeveelheid openbaar groen per woning, en voor de kwaliteit die dit groen moet hebben. De groennorm is gebaseerd op landelijke cijfers en ervaringen. Bij de groennorm horen een aantal uitgangspunten:
De inwoners van Reimerswaal hechten veel waarde aan een netjes onderhouden groene buitenruimte die ook aantrekkelijk en veilig is om in te recreëren en verblijven. De beheerkwaliteit van het groen in onze gemeente is daarom hoog. Het groen in onze gemeente is opgeruimd, met zo min mogelijk (zwerf)afval en vervuilende stoffen. Ook is het groen zoals het bedoeld is: schade wordt hersteld. De veiligheid van het groen heeft een hoge prioriteit. Zo worden de bomen regelmatig gecontroleerd om de kans op schade en gevaarlijke situaties (door takbreuk of omvallende bomen) zo klein mogelijk te houden. Ook wordt het groen zo ingericht dat het geen gevaarlijke verkeerssituaties oplevert.
In dit hoofdstuk staan de vier thema’s (zie basisregel 1) verder uitgewerkt. Elke paragraaf bestaat uit een korte toelichting van het thema, een aantal ambities en de maatregelen die bij die ambities horen.
De ambities in dit plan zijn ideaalbeelden die we als gemeente nastreven. De ambities zijn richtinggevend, maar niet bindend.
De gemeente vindt het belangrijk dat de openbare ruimte een veilige en gezonde plek is die eraan bijdraagt dat Reimerswalers zich lichamelijk en geestelijk goed voelen. Het groen in de gemeente speelt hierin een belangrijke rol. In een groene omgeving voelen mensen zich mentaal beter, en mensen verkiezen bij het bewegen, rusten en ontmoeten groene plekken boven grijze plekken. Uit verschillende studies is gebleken dat mensen die in groene wijken wonen en werken meer bewegen, productiever zijn en minder stress ervaren dan mensen die in versteende wijken wonen.
Ons groen geeft voldoende de gelegenheid om op een prettige manier te bewegen, rusten en ontmoeten.
Het groen in de gemeente is stimulerend voor de ontwikkeling van kinderen in de gemeenten.
We willen groen aan laten sluiten bij de lokale behoeften van de inwoners
Ons groen is schoon, heel, veilig en toekomstbestendig.
De gemeente streeft ernaar om het openbaar groen in alle gebieden te onderhouden op A-niveau. Als dit in piekperioden of bijzondere omstandigheden niet gehandhaafd kan worden, dan kiezen we ervoor om het onderhoudsniveau te laten zakken naar het basisniveau wat is toegekend aan het betreffende gebied (B of C).
Natuurwaarde is de waarde die het groen biedt voor dieren (ook insecten). Groen kan door dieren gebruikt worden voor allerlei doeleinden. Verblijven, vestigen, nestelen, verplaatsen, voedselbron zijn voorbeelden hiervan.
Het is belangrijk dat de natuurwaarde binnen de gemeentegrenzen wordt gehandhaafd en daar waar mogelijk wordt verhoogd, door herplant of compensatie van verloren gegane groenstructuren op dijken en langs infrastructuur. Dijkbeplanting en bomenrijen op dijken vormen een ecologische verbinding door het buitengebied.
De ligging als natuurlijke ‘poortgemeente’ zorgt ervoor dat de natuurwaarde in Reimerswaal veel invloed heeft op de natuurwaarde op de rest van het eiland. Een hoge natuurwaarde zorgt voor de verspreiding van inheemse planten en dieren. Een goed biologisch evenwicht beperkt de verspreiding van plaagdieren en ziektes. Dit heeft direct effect op onze voedselvoorziening en gezondheid.
Groen met een hoge natuurwaarde heeft minder ondersteuning nodig om te overleven. Ook draagt een hogere natuurwaarde bij aan de beleefbaarheid van de openbare ruimte.
De natuurwaarde binnen de bebouwde kom blijft in stand.
De natuurwaarde wordt op gerichte manieren en plekken verhoogd.
In Nederland hebben we steeds vaker te maken met extreem weer, zoals extreme hitte, wateroverlast en periodes van droogte. De gemeente heeft als wens om het groen in de dorpen zo in te richten dat extreem weer minder effect heeft op de leef- en woonkwaliteit. Dit heet klimaatadaptief inrichten.
Klimaatadaptief groen helpt om water vast te houden, wat zorgt voor minder water op straat, in huis en in het riool. Ook helpt groen om de bodem langer vochtig te houden als het lang droog is. Gezonde, grote bomen en parkachtige plekken zorgen ervoor dat de omgeving tot wel 15 graden koeler aanvoelt, wat een groot verschil maakt op hete dagen.
We willen groen inzetten als instrument tegen de negatieve gevolgen van extreem weer.
De gemeente stimuleert vergroeningen in privétuinen.
Identiteit is dat wat uniek of eigen is aan de plaats. Gerichte groenkeuzes geven per woonkern nèt een andere beleving, oriëntatie en kan de lokale cultuur en historie versterken. Dat maakt onze identiteit beleefbaar en hierdoor voelen we ons thuis voelen we ons thuis.
We willen de openbare ruimte van Reimerswaal zo inrichten dat het past bij het karakter van de dorpen.
We willen dat iedere straat in de gemeente groen is aangekleed. Dit versterkt de groene Reimerswaalse identiteit en draagt bij aan klimaatadaptatie.
Hoofdstuk 5 – Groen: gebieden en structuren
Een kern is opgebouwd uit verschillende functiegebieden zoals centrumgebied, woonwijken, bedrijfsterreinen en groene ruimten waaronder begraafplaatsen en parken. Deze worden met elkaar verbonden door groenstructuren in de vorm van wegen, dijken en andere lijnvormige structuren.
Dit hoofdstuk gaat in op de aanwezige waarden en kansen voor de groene ambities.
5.1 waarde van de functiegebieden
Voor ieder functiegebied is per thema (welzijn, natuurwaarde, klimaatadaptatie, identiteit) aangegeven in welke mate de gemeente deze waardeert en we kansen zien.
Woongebieden beslaan het grootste deel van de kernen. In deze gebieden is prettig, veilig en gezond wonen het belangrijkste uitgangspunt. Het welzijn van de inwoners is het belangrijkste doel maar klimaatadaptatie heeft een hogere prioriteit. Voor het versterken van de natuurwaarde en klimaatadaptatie doen we ook een beroep op de inwoners zelf, want tuinen kunnen hierin een grote rol vervullen.
Bedrijventerreinen zijn voor bedrijvigheid ingerichte gebieden. Deze bedrijvigheid beperkt zich vooral tot de wegen en bedrijven zelf; de groene ruimte wordt vaak juist met rust gelaten. Door landschappelijke inpassing krijgen planten en dieren de mogelijkheid om zich daar te vestigen.
Groen op bedrijventerreinen zorgt ook voor een betere waterhuishouding en minder hittestress, dat geeft een prettigere werkomgeving.
Centrumgebieden worden dagelijks veel bezocht en gebruikt. Het groen op deze plek moet goed aansluiten op de vele gebruiksfuncties die in het centrumgebied samenkomen. De ruimte is beperkt, daarom is het belang van aantrekkelijk en gezond groen heel groot.
In de centrumgebieden is het daarom een prioriteit om het groen zo in te richten dat het op alle thema’s een zo hoog mogelijke waarde heeft.
Groene ruimten zoals parken en begraafplaatsen
Parken en begraafplaatsen zijn de belangrijkste groene plekken in de kernen.
Parken zijn bedoeld voor het welzijn van de inwoners. In de parken kunnen mensen bewegen, spelen, elkaar ontmoeten en tot rust komen. Daarnaast zijn parken altijd groen ingericht. Dit maakt ze ook erg waardevol voor de natuurwaarde en klimaatadaptatie. Dieren kunnen in de parken leven, vinden hier eten en nestgelegenheid. De beplanting in de parken zorgt voor schaduw, berging- en infiltratie van regenwater. De parken dragen bij aan de groene identiteit van de kernen.
Begraafplaatsen zijn rustige, groen ingerichte plekken. Het is belangrijk dat begraafplaatsen een respectvolle en schone uitstraling hebben. De rustige sfeer en de groene inrichting biedt kansen voor natuurwaarde. Begraafplaatsen hebben ook een grote waarde voor klimaatadaptatie.
De groenstructuren, in de vorm van wegen, dijken en andere lijnvormige structuren, verbinden de verschillende functiegebieden met elkaar.
De hoofdstructuurlijnen hebben vooral een verkeer geleidende en verbindende functie. Hieronder vallen vooral bomenrijen (en het daarbij horende groen) langs hoofdwegen.
De hoofdstructuurlijnen vormen een zoveel mogelijk aaneengesloten verbinding tussen de functiegebieden. Daardoor zijn ze belangrijk voor de natuurwaarde in een kern.
De hoofdstructuurlijnen zijn bepalend voor de uitstraling van de kern. Hoofdstructuurlijnen dragen ook bij aan het lokale welzijn en klimaatadaptatie.
De nevenstructuurlijnen hebben net zoals de hoofdstructuurlijnen een verkeer geleidende en verbindende functie. De nevenstructuurlijnen zijn meer gericht op de lokale inrichting.
Daar is vaak wat minder ruimte voor de grootste boomsoorten. De natuurwaarde is ook bij nevenstructuurlijnen belangrijk. De nevenstructuurlijnen lopen door woongebieden en verbinden deze met elkaar.
Groene structuurlijnen die niet gebonden zijn aan verkeer, zijn vastgelegd als waardevolle structuur. Dit zijn bijvoorbeeld voormalige kreken, historische dijken recreatieve routes. Deze hebben vaak verbindende functie voor de natuurwaarde.
5.3 Gebieden met een bijzondere waarde
Een aantal gebieden in de kernen hebben een hoge waarde voor de identiteit en historie. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de entrees van de kernen of de oesterputten in Yerseke.
Deze plaatsen kunnen aantrekkelijker worden gemaakt door toepassing van (kleurrijk) groen.
Een entree van een kern bepaald de eerste indruk. De entrees zijn dan ook de visitekaartjes van de gemeente. We streven ernaar om alle entrees aantrekkelijk- en groen aan te kleden, met waar mogelijk verwijzingen naar de lokale cultuur.
De groene dorpsranden vormen de overgang tussen het buitengebied en de kernen. De groene dorpsranden zijn bedoeld om aan te sluiten op het omliggende landschap. De dorpsranden dragen bij aan de verhoging van de natuurwaarden. De groene inrichting biedt kansen voor waterberging, recreatie en koele verblijfsplekken.
Bomen hebben binnen het openbaar groen een bijzondere plek. Met hun omvang, kroonmassa, bladoppervlak en wortelgestel hebben zij heel veel invloed op de leefomgeving. Een boom zorgt voor een toekomstbestendige openbare ruimte. Zo bieden grote bomen schaduwrijke plekken, die op warme dagen voor verkoeling zorgen. Bovendien zorgen bomen voor een schonere lucht en vangen ze CO2 op. Dit draagt positief bij aan de volksgezondheid. Volwassen bomen zijn daarnaast onmisbaar voor de biodiversiteit in de gemeente, en zijn erg belangrijk voor de herkenbaarheid en uitstraling van de kernen en het buitengebied. Kortom, bomen hebben een grote positieve invloed op de leefomgeving. Een gezond bomenbestand is dus zeer waardevol voor onze gemeente.
6.2 Toewerken naar een duurzaam boombestand
Behoud van bestaande houtopstand inclusief beheer
Een volwassen bomenbestand levert de meeste waarde op voor de samenleving. Daarom zetten we in op een transitie naar een houdbaar volwassen bomenbestand. Dit doen we als volgt:
Veel bomen in de gemeente zijn na 1953 geplant. Hierdoor is een groot deel van de bomen in de gemeente de afgelopen tientallen jaren jong geweest. Daardoor zijn structurele boomveiligheidscontroles lange tijd niet noodzakelijk geweest. Inmiddels is de gemiddelde leeftijd van de bomen zo toegenomen dat we, net zoals de rest van het land, periodieke controles moeten uitvoeren om te voldoen aan de zorgplicht. Dit is de enige manier om de veiligheid van het bomenbestand te blijven garanderen.
Bomen hoeven niet ieder jaar gecontroleerd te worden. Daarom kiezen we ervoor om de boomcontroles gefaseerd uit te voeren: ieder jaar controleren we een deel (25%) van de bomen, zodat elke 4 jaar alle bomen aan de beurt komen. Zo spreiden we de kosten en inspanningen.
De boomveiligheidscontrole biedt mogelijkheden om ons bomenbestand slimmer te gaan ontwikkelen. Een goed manier om deze kans te benutten is om tijdens boomcontroles informatie over iedere boom te verzamelen. Zo kunnen we de boomveiligheidscontrole structureel koppelen aan een update en uitbreiding van onze beheergegevens. Door deze update zal het in de toekomst makkelijker worden om op basis van data te ontwikkelen. Hierdoor wordt het makkelijke om te sturen op meetbare duurzaamheidsambities.
De eerste cyclus van 4 jaar wordt gecombineerd met een actualisatie van de beheergegevens.
Herplant van verloren gegane houtopstand bij nieuwe ontwikkelingen en werkzaamheden
Monumentale bomen blijven zo lang mogelijk behouden
Alle regels die gaan over het kappen en beschermen van bomen staan in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). Hieronder staan de voor inwoners belangrijkste uitgangspunten over bomen samengevat.
LET OP: Niet alle uitgangspunten uit de APV zijn in deze paragraaf beschreven. Raadpleeg altijd de meest recente versie van de APV voordat u aan de slag gaat met of rondom bomen. De meest recente versie van de APV is altijd leidend, ook als die niet overeenkomt met wat in dit groenplan staat genoemd. Als in deze paragraaf het woord boom of bomen staat wordt daarmee een houtopstand bedoeld zoals in de APV staat omschreven.
Voordat een boom gekapt mag worden moet worden nagegaan of voor de kap een vergunning nodig is. Dit is terug te vinden in de APV. Hieronder staan een aantal (maar zeker niet alle) gevallen benoemd waarin geen kapvergunning nodig is.
Een aangevraagde omgevingsvergunning wordt beoordeeld door de gemeente. De gemeente kan een omgevingsvergunning weigeren wanneer de boom aan specifieke uitgangspunten voldoet. Deze uitgangspunten staan beschreven in bijlage A van dit plan.
Herplant- en instandhoudingsplicht
In de gemeente geldt een herplant- en/of instandhoudingsplicht, tenzij in de omgevingsvergunning anders is aangegeven.
Een herplantplicht en/of boete wordt sowieso opgelegd als iemand illegaal (dus zonder de juiste vergunning) een boom verwijdert of beschadigt. Een herplantplicht betekent dat een verwijderde boom verplicht moet worden gecompenseerd door een nieuwe boom te planten. Hieraan kunnen aanvullende voorwaarden worden verbonden.
De instandhoudingsplicht houdt in dat iemand verplicht kan worden om maatregelen te nemen die een kapvergunningsplichtige boom beschermen tegen bedreigingen, zoals rigoureuze snoei of schade aan de wortels en stam.
Bestrijding van ziekten en plagen
De eigenaar van één of meerdere bomen met (volgens de Plantziektenwet of naar oordeel van het bevoegd gezag) een risicovolle ziekte/aantasting kan worden verplicht deze bomen volgens de geldende regelgeving te behandelen of te verwijderen.
In de APV van gemeente Reimerswaal wordt een kleinere ‘verboden zone’ gehanteerd dan in het Burgerlijk Wetboek. Bomen moeten op minimaal 0,5 meter van een erfgrens worden geplant. Dit wordt gemeten vanaf het midden van de stam ter hoogte van het maaiveld (de grond). Voor openbare bomen geldt een vrijstelling van deze ‘verboden zone’, zolang die bomen een aantoonbare waarde/functie vervullen. De gemeente plant bomen bij voorkeur verder dan 0,5 m van de erfgrenzen, om later overlast (takken, wortels, schaduw) te beperken.
Uitzicht belemmerende beplanting
De eigenaar van een boom, heg of andere beplanting die het zicht op een verkeerssituatie belemmert of op andere manieren risicovolle situaties veroorzaakt kan worden verplicht de boom of beplanting aan te passen. Bijvoorbeeld door te snoeien, in te binden of te verwijderen.
7.1 Waarom willen we samenwerken?
Het openbaar groen is van de gemeente, maar voor haar inwoners. Het groen wordt aangelegd en ontwikkeld om zoveel mogelijk mensen een prettige leefomgeving te bieden. Helaas is het niet mogelijk om voor iedereen het perfecte te doen. Daarom zijn we altijd op zoek naar het algemeen belang boven het individuele belang:
Het perfecte antwoord op deze vragen bestaat niet. Elke ontwikkeling heeft invloed op een hoop mensen. Mensen met verschillende levens, mogelijkheden, wensen en ideeën.
Wel weten we dat meer mensen meer weten. We willen daarom samen op zoek gaan naar de juiste antwoorden (én de juiste vragen) wanneer we dingen veranderen die een groot verschil maken in het leven van Reimerswalers. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid om afgewogen keuzes te maken. Om de keuzes af te kunnen wegen wordt geluisterd naar Reimerswalers.
7.2 In welke gevallen wil de gemeente samenwerken?
De gemeente heeft veel vakkennis in huis en werkt samen met professionele partijen om die kennis aan te vullen als dat nodig is. Wanneer kleine veranderingen nodig zijn maken we daarom zelf keuzes. Wanneer veranderingen een grote invloed (kunnen) hebben op mensen en/of bedrijven zoeken we manieren om samen te werken.
We zoeken samenwerking op bij:
Bij kleine vernieuwing zoals het vervangen van plantsoenbeplanting wordt rekeningen gehouden met de belangen van de direct omwonenden. De gemeente maakt hierin zelf keuzes, maar bekijkt wel per vernieuwing of het nodig is om contact op te nemen met omwonenden.
7.3 Met wie wil de gemeente samenwerken?
De gemeente ziet het nut van samenwerking in en wil dit in de toekomst graag voortzetten. Bij elk project wordt er gekeken met welke partijen de samenwerking het meest waardevol is. Ook kijken we per project wie (directe) gevolgen ervaren van de nieuwe (her)inrichting of ontwikkeling. Met deze inwoners wordt altijd samenwerking opgezocht.
7.4 Op welke manieren wil de gemeente samenwerken?
Per project beoordelen we of samenwerking mogelijk is en op welke manier. Het gemeentelijk participatiebeleid is hier leidend in.
Bij ontwikkelingen willen we inwoners de kans bieden om mee te denken en mee te helpen. Hiervoor organiseren wij onder andere bewonersbijeenkomsten en inloopdagen. Ook verspreiden we via gemeentelijke kanalen vragenlijsten om uw mening te verzamelen. Wanneer inwoners aankloppen bij de gemeente om mee te helpen met het beheer van het Reimerswaals groen maken we hierover maatwerk afspraken.
Wij staan altijd open voor (burger)initiatieven. In de afgelopen jaar hebben wij aantal keer meegeholpen bij aangedragen initiatieven. Zo vindt er elk jaar een Boomfeestdag plaats in samenwerking met verschillende Reimerswaalse bassischolen. Ter voorbereiding en tijdens deze dag helpen en ondersteunen wij de organisatoren. Dit willen we de komende jaren gaan voortzetten.
De komende jaren bieden wij als gemeente een boomcadeau aan in straten waar bomen gekapt worden of minder bomen herplant kunnen worden. Met dit initiatief proberen we het aantal bomen binnen de bebouwde kom te behouden. Verder stimuleren we als gemeente het planten van geveltuintjes op privaat terrein.
Communicatie naar inwoners is voor onze gemeente zeer belangrijk. Wij hebben hierin een proactieve houding en communiceren op een eerlijke manier. Dat wil zeggen dat we voorafgaand aan planvorming van een nieuwe ontwikkeling en een wat grotere herinrichting van de bestaande openbare ruimte de verwachtingen en afwegingen van onze werkwijze naar buiten toe communiceren.
Meldingen (dus ook klachten) over het gemeentelijk groen kunnen worden ingediend via het online meldingenplatform fixi.nl. Bij het indienen van een melding is het belangrijk dat in de melding een duidelijke beschrijving van de locatie staat. Op die manier kan er geen misverstand ontstaan over de plek waar de klacht over gaat. Ook zijn contactgegevens van de melder nodig zodat de gemeente contact kan opnemen over de oplossing.
De gemeente zal altijd de melding verwerken en erop reageren.
Binnen het Gemeentelijk Groenplan 2013-2022 werden werden jaarlijks (integrale) projecten voor renovatie en herinrichting van het openbaar groen ten uitvoer gebracht. Hiervoor was een structureel bedrag van € 143.900 opgenomen in de kadernota. Dit budget is ook de komende jaren noodzakelijk voor het in stand houden van het openbaar groen. In de voorgaande hoofdstukken zijn de thema’s welzijn, natuurwaarde, klimaatadaptie en identiteit, het bomenbeleid en participatie met de bijbehorende ambities uitgewerkt waarop deze beleidsperiode nader ingezet gaat worden. Om deze ambities ten uitvoer te brengen zijn er extra financiële middelen noodzakelijk. In onderstaand overzicht zijn de extra benodigde middelen per ambitie opgenomen.
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering, gehouden op 24 januari 2023.
mevrouw mr. M.L. van Zon
Raadsgriffier
Mevrouw drs. J.S. van Egmond
Voorzitter
Bijlage A – Beleidsregels horend bij de APV van gemeente Reimerswaal
Deze bijlage is een uitsnede van de beleidsregels horend bij de APV op het moment van schrijven. Deze bijlage zal bij verandering van de APV niet worden geüpdatet.
Beleidsregels horend bij de APV van gemeente Reimerswaal
In principe wordt geen omgevingsvergunning verleend voor het kappen van:
De definitie van waardevol is ontleend aan de weigeringsgronden zoals bedoeld in artikel 4:12 van de APV. Op deze waarden wordt een omgevingsvergunning voor kap getoetst:
Voor een monumentale of waardevolle boom kan wel een omgevingsvergunning voor kap verleend indien:
De APV geeft de gemeente in artikel 4:12a en 4:12b de mogelijkheid om een herplantplicht of instandhoudingplicht op te leggen. Het belang van het opgelegde moet afgewogen zijn: