| Organisatie | Vlieland |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Nota Sport- en beweegbeleid gemeente Vlieland 2022 - 2027 |
| Citeertitel | Nota Sport- en beweegbeleid gemeente Vlieland 2022 - 2027 |
| Vastgesteld door | gemeenteraad |
| Onderwerp | algemeen |
| Eigen onderwerp |
Geen
Onbekend
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 15-06-2023 | nieuwe regeling | 20-12-2021 |
Sport en bewegen wordt eens steeds belangrijker element in onze maatschappij. Veel mensen sporten en/of bewegen, zijn als vrijwilliger actief binnen een vereniging of organiseren zelf sport- en beweegactiviteiten. De meerwaarde van sport en bewegen binnen onze maatschappij is bijna niet te beschrijven. Sport en bewegen bevorderd een gezonde leefstijl en kan ziekte in een groot aantal gevallen voorkomen worden. Daarnaast zijn sport en bewegen aantrekkelijk, wordt spelplezier geboden en wordt ontspanning gecombineerd met ontplooiing. Tot slot dragen sport en bewegen bij aan de integratie van specifieke groepen of individuen en wordt sociale cohesie bevorderd.
De gemeente Vlieland hoopt zoveel mogelijk bewoners in beweging te krijgen (en te houden) en hiermee een grote stap in goede richting te zetten in het kader van gezondheid, preventie en (sociaal) welzijn. De gemeente Vlieland gaat dit doen door in te spelen op huidige trends en ontwikkelingen en de wensen en behoeften van inwoners. Belangrijk om te noemen is dat deze beleidsnota zich, in tegenstelling tot wat gangbaar is, richt op sport én bewegen. Waar sport vaak intensiever en wedstrijd georiënteerd is, is bewegen vaak minder intensief en gericht op een gezond lichaam en een gezonde geest.
Deze beleidsnota beschrijft een integrale visie op sport en bewegen binnen de gemeente Vlieland voor de komende vijf jaar (2022 – 2027). Hierbij wordt een heldere visie geformuleerd, die worden opgesplitst in hoofdthema’s en die op hun beurt weer om worden gezet in actiepunten.
Samen gaan we voor Vlieland als gezondste plek van Nederland!
Gelukkig en gezond oud worden is een ideaalbeeld van velen. Sport draagt bij aan dit ideaalbeeld. Sommige mensen bereiken dit ideaalbeeld op eigen initiatief, maar anderen hebben hierbij hulp nodig. De uitdaging is om sport binnen de gemeente Vlieland op de kaart te zetten. Sport verbroedert en geeft energie als je met de juiste partijen iets moois weet neer te zetten. Ook die uitdaging wil de gemeente Vlieland samen met alle betrokken partijen aangaan.
De laatste jaren ging veel aandacht uit naar het behoud en onderhoud van sportaccommodaties, aantrekken van sport personeel en het direct in de praktijk uitvoeren van nieuwe sportieve ideeën, activiteiten en evenementen. Kortom, er is veel in beweging gezet. Gemeente, sportbestuurders, sportverenigingen, organisaties van sportevenementen, leerkrachten en de welzijnswerkers zien mogelijkheden om de sport- en beweegactiviteiten in het belang van de (ontwikkeling van) inwoners meer en beter met elkaar te verbinden en de kwaliteit en waar mogelijk de kwantiteit te verhogen.
Tot op heden heeft de gemeente Vlieland geen formeel sportbeleidsplan, waarin de visie van de gemeente Vlieland staat beschreven ten aanzien van sporten, sportaanbieders en sportaccommodaties op het eiland. Zodoende ontbreekt het ook aan kaders waar de gemeente aan kan toetsen om de ontwikkeling van sport en bewegen in de juiste banen te leiden. Dat gat wil deze sportbeleidsnota opvullen.
Tot slot, hoewel er in dit document vaak geschreven wordt over sport, gaat het over sporten én bewegen. Als er in het vervolg alleen ‘sport’ genoemd wordt dan is het een paraplu woord voor ‘sport en bewegen’. De definitie die aan ‘sport en bewegen’ wordt gegeven is deze: alle activiteiten waarbij sprake is van spel, bewegen, fysieke uitdaging en wedijver die in georganiseerd en/of ongeorganiseerd verband worden beoefend. De wijze waarop deze activiteiten worden beoefend en beleefd hangt af van persoonlijke aanleg, ambitie en mogelijkheden van de beoefenaren.
Randvoorwaarden ontwikkeling sportbeleid
De gemeente hecht bij het tot stand komen van het sportbeleidsplan veel waarde aan de inbreng van mensen, organisaties en instanties die belanghebbenden zijn op het gebied van ‘sport en bewegen’. Daarom is er onderzoek gedaan naar de behoeften en wensen van inwoners, sportorganisaties en eigenaren van sportaccommodaties op het eiland. De input van deze stakeholders is verwerkt in het beleidsplan.
Een andere randvoorwaarde voor een succesvol sportbeleid is het realiseren van betaalbare en kwalitatief goede sport- en beweegactiviteiten. Dat kan alleen in overleg en samenwerking met sportpartners op het eiland.
Om een integraal en duurzaam sportbeleid te realiseren is het noodzakelijk om sportbeleid te koppelen aan andere terreinen zoals gezondheidsbeleid, jeugdbeleid, welzijnsbeleid, ouderenbeleid, subsidiebeleid, economie en de omgevingsvisie. Voor zover dit in de volgende hoofdstukken niet expliciet wordt gesteld, wordt een nauwe samenwerking tussen de vertegenwoordigers van de verschillende beleidsterreinen verondersteld.
Hoofdstuk 1 - Inventarisatie van Landelijk, Regionaal en Gemeentelijk Sportbeleid
Gemeentelijk sportbeleid wordt afgeleid van bestaand beleid van het Rijk. Daarnaast is er in het specifieke Vlielandse geval, een samenwerkingsverband geweest tussen de vier Friese Waddeneilanden en de provincie Friesland om tot een gezamenlijk sportbeleid te komen. Hieronder worden de kernpunten van de drie beleidsdocumenten opgesomd. Ook wordt een beschrijving gegeven van de rol die de gemeente Vlieland tot nu toe heeft gespeeld ten aanzien van sportbeleid en welke veranderende rol zij vanaf nu gaat spelen.
Sporten en bewegen is goed voor je gezondheid, je sociale contacten, je welzijn, je persoonlijke ontwikkeling en het is bovenal leuk om te doen. Niet voor niets sporten ruim 9,4 miljoen Nederlanders op wekelijkse basis. Mede doordat zoveel Nederlanders sporten en bewegen, is sport van grote maatschappelijke en economische waarde.
In het regeerakkoord (Vertrouwen in de toekomst, 2017) besloot het kabinet om een sportakkoord te sluiten met de sport, bedrijfsleven, gemeenten en maatschappelijke organisaties. Doel van het sportakkoord is om de organisatie en financiën van de sport toekomstbestendig te maken.
Op 29 juni 2018 heeft minister Bruno Bruins samen met vertegenwoordigers van de sport, van gemeenten en andere organisaties het eerste Nationale Sportakkoord getekend: ‘Sport verenigt Nederland’. Het is het eindpunt van een intensief voorbereidingstraject en de start van een nieuwe fase, waarin het ministerie van VWS met velen gezamenlijk de ambities wil realiseren.
Het Sportakkoord is erop gericht om sport zo leuk en toegankelijk mogelijk te maken voor álle Nederlanders, in álle levensfasen. Zo wordt de volledige potentie van sport en bewegen beter benut. Om dit voor elkaar te krijgen, hebben de betrokken partners zes ambities geformuleerd waar de sportwereld en alle betrokken partijen de komende jaren voor gaan.
De ambities zijn van toepassing op iedere Nederlander: fan, vrijwilliger, professional in de sport, topsporter of juist die persoon – jong of oud – die nog helemaal niet met sport en bewegen bezig is.
Vanaf 1 januari 2019 is de uitvoering van het Sportakkoord gestart met de bijbehorende deelakkoorden. Hieronder volgen de zes pijlers uit het akkoord. In het volgende hoofdstuk wordende pijlers gebruikt om de input van stakeholders op het gebied van sport te inventariseren. Een korte omschrijving van een pijler gaat daaraan vooraf.
De zes ambities van het Nationale Sportakkoord (2018)
1.2 - Samenwerkingsverband Friese Waddeneilanden
Van 2004 tot 2008 gingen de Friese Waddeneilanden Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog (VAST-gemeenten) een samenwerkingsverband aan om te komen tot een gezamenlijk sportbeleid: ‘Wad in Beweging’. Zij werden daarbij ondersteund door het provinciale kenniscentrum Sport Fryslân en het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB). De doelstelling van het project was het optimaal benutten van de huidige kansen die op de eilanden aanwezig zijn op het gebied van sport en bewegen. ‘Wad in beweging’ kende een drietal speerpunten:
De Friese Waddeneilanden gaan door met de ingezette beleidslijn van de afgelopen jaren. Ditmaal wordt het beleid sport en beweging ondergebracht in de nota gezondheidsbeleid. Voor de periode 2018-2021 kiezen de VAST-gemeenten, net als in de nota van 2014 tot 2017, voor de volgende speerpunten:
In het coalitieakkoord 2018-2022 van Nieuw Liberaal Vlieland en GroenWit Vlieland staan drie punten die direct gelieerd zijn aan sport en bewegen, te weten:
De gemeente vindt sport primair zelf organiserend, maar ziet voor zichzelf in lijn met de politieke context een andere rol weggelegd dan de laatste jaren gebruikelijk is geweest. Niet alleen maar voorwaardenscheppend en ondersteunend, maar ook meer en meer optredend als coördinator, verbinder, stimulator en innovator. De uitvoering van sportbeleid wordt planmatiger en bedrijfsmatiger van karakter, zodat onder andere voor ieder helder wordt welke baten en lasten met sport en bewegen zijn gemoeid.
Meer dan voorheen wordt het accent gelegd op maatschappelijke doelen als participatie, leefbaarheid, integratie, economie en werkgelegenheid. Het traditionele accommodatiebeleid blijft, met daarnaast een integrale aanpak van sportbeleid. Deze gemeentelijke aanpak moet leiden tot een verlaging van drempels in plaats van het opwerpen van duinhoge obstakels voor sportaanbieders en sporters. Want sport en bewegen vervult een belangrijke functie in de Vlielander samenleving en kan mogelijk een rol spelen in de eilandmarketing: Vlieland Sporteiland. Of zelfs Blue Zone (gebieden in de wereld waar relatief veel mensen in goede gezondheid 100 en ouder worden) Vlieland.
Een gemeentelijke sportnota is er niet alleen om de gemeente tot actie aan te zetten. Het veronderstelt een investering van twee kanten, vanuit de sport en de gemeente. Hoewel meerdere organisaties op een of andere wijze sport aanbieden, zijn het toch vooral de sportverenigingen, het sportcentrum en individuele (vrijwillige) initiatieven die het beeld van het sportaanbod op Vlieland bepalen. Het uitvoeren van de sportnota kan eveneens alleen maar worden gerealiseerd door het collectief. Sport en sportbeleid hebben met elkaar gemeen dat pas resultaat kan worden geboekt als iedereen in het collectief zijn individuele rol speelt en verantwoordelijkheid neemt.
1.4 - Lokaal Sportakkoord Vlieland
Het Vlielander sport- en beweegbeleid heeft begin 2020 een nieuwe impuls gekregen bij de lancering van het Lokaal Sportakkoord. Hier verenigden een groot aantal vertegenwoordigers van verschillende (sport)partijen zich om als collectief de volgende stap te zetten in sport en bewegen op Vlieland. Tijdens deze kick-off zijn er op basis van het landelijke Sportakkoord een vijftal ambities opgesteld die de beweging moeten vormen naar een hoger percentage inwoners dat voldoet aan de beweegnorm, te weten:
Voor de uitvoering van het Lokaal Sportakkoord Vlieland is er gekozen om gebruik te maken van vier verschillende werkgroepen (ten behoeve van de eerste vier ambities), aangevuld met een kerngroep die de werkgroepen bijstaat en samenwerking tussen sportaanbieders en andere maatschappelijke organisaties aanmoedigt. Dit heeft reeds geresulteerd in de uitvoering van een aantal mooie, maatschappelijke initiatieven.
Hoofdstuk 2 - Stakeholder Inventarisatie
Centraal in dit hoofdstuk staan de meningen en wensen van stakeholders op het gebied van sport en bewegen op Vlieland. De gemeente heeft hun ideeën als een van de voorwaarden gesteld bij het opstellen van een sportbeleidsplan. Er zijn dan ook vraaggesprekken gehouden met veel verschillende partijen en individuen (bijlage I).
Bij de inventarisatie worden de betekenissen die de zes pijlers van het Nationaal Sportakkoord (bijlage 3) hebben gekregen op de website van het Nationaal Sportakkoord gespiegeld aan de wensen en behoeften van huidige en toekomstige sporters, sportaanbieders, sportverenigingen en accommodaties op Vlieland. Door het gebruik van de zes pijlers van het Nationale Sportakkoord kunnen niet alleen de lokale wensen en behoeften gestructureerd geïnventariseerd worden, maar wordt ook duidelijk in hoeverre de landelijke thema’s aansluiten bij de huidige situatie op Vlieland en/of de behoeftes van Vlieland. Oftewel, hoe zij zich laten vertalen naar de Vlielandse situatie en in hoeverre de situatie op Vlieland niet te vangen is onder de zes kopjes.
2.2 - Inventarisatie: pijlers Nationaal sportakkoord
2.2.1 - Inclusief Sporten en Bewegen
De ambitie is dat iedere Nederlander een leven lang plezier kan beleven aan sporten en bewegen. Inclusief sporten en bewegen is vanzelfsprekend. Ambitie is om belemmeringen vanwege leeftijd, fysieke of mentale gezondheid, etnische achtergrond of sociale positie weg te nemen.
Stakeholders van Vlieland geven aan het belangrijk te vinden dat de allerjongsten tot (kwetsbare) ouderen sportfaciliteiten geboden worden die voor hen geschikt zijn. Het zwembad van Flidunen neemt daarbij een belangrijke plaats in. Ook zou er een programma geboden moeten worden voor volwassenen die beginnen met sporten. Daar kunnen concrete bevorderingsacties aan gekoppeld worden (bijv. zwembadlift; persoonlijke benadering)
Op beleidsniveau worden verder een beter inzicht in aantallen (niet-)sporters en een gerichtere communicatie genoemd ter stimulering van inclusief sport en bewegen.
2.2.2 - Duurzame sportinfrastructuur
De ambitie is om Nederland te voorzien van een functionele, goede en duurzame sportinfrastructuur. De exploitatie van sportaccommodaties wordt sterk verbeterd, de openbare ruimte wordt beweegvriendelijk ingericht en alle sportaccommodaties zijn straks duurzaam.
Het aspect van sport promotie om de sportinfrastructuur duurzaam te houden wordt door de stakeholders op verschillende manieren naar voren gebracht. Ook wordt er een actievere rol van de gemeente bij het toekomstbestendig houden van Flidunen gevraagd. Die rol zou zich moeten uiten in financiële ondersteuning (subsidie), bemiddeling en verbinding (bijv. verbinding met andere domeinen, subsidiegevers). Ook wordt door de stakeholders aangegeven dat de gemeente de verantwoordelijkheid moet dragen voor de continuïteit van sport. Onderzoek naar de potentie van sloeproeien, een sport die in het verleden veel populariteit genoot, zou tot een verbreding van het sportaanbod kunnen leiden en zou daarmee de sportinfrastructuur kunnen verstevigen.
2.2.3 - Vitale sport- en beweegaanbieders
De ambitie is om alle typen aanbieders van sport en bewegen toekomstbestendig te maken, zodat sport en bewegen voor iedereen toegankelijk en bereikbaar blijft. De financiële en organisatorische basis wordt op orde gebracht zodat aanbieders hun vizier kunnen richten op verbreding van hun aanbod.
Stakeholders zien bij het toekomstbestendig houden van sport en beweegaanbieders een voorwaardenscheppende en coördinerende rol voor de gemeente. Daarin moet de gemeente zorgdragen voor het sport vastgoed. Centralisatie van sporten en van sportfaciliteiten wordt gezien als een belangrijk element daarin. Flidunen en het sportaanbod komen dan direct in beeld. Ook zou het sportaanbod gebundeld moeten communiceren op een centraal platform; de gemeente kan hier, in samenwerking met andere stakeholders, een ondersteunende rol in aannemen. Daarnaast zijn sportevenementen van groot belang voor de aantrekkelijkheid van sporten. Ook hierin zou de gemeente via de buurtcoach, in dienst van Sport Fryslân, een ondersteunde rol kunnen spelen.
2.2.4 - Positieve sportcultuur
De ambitie is dat iedereen overal met plezier, veilig, eerlijk en zorgeloos kan sporten. Dit vraagt aandacht van iedereen en om ondersteuning van bestuurders, sportclubs, trainers, ouders en verzorgers ook om misstanden te voorkomen en de ondergrens te bewaken.
Professionaliteit van de sportinstructeurs en ondersteuning van de vrijwilligers worden als kernelementen gezien voor een positieve sportcultuur. Omdat de Vlielandse sport populatie klein is, realiseren stakeholders zich dat een fulltime professional sportinstructeur niet tot de mogelijkheden behoort. Echter er zou kunnen nagedacht worden om twee keer per maand vanuit de gemeente een professionele sportinstructeur van de wal de laten komen. Om een positieve sportcultuur te creëren en te behouden komt de buurtcoach in beeld. De buurtcoach stimuleert mensen -voor wie dit niet vanzelfsprekend is- om te gaan sporten. Er wordt ook belang gehecht aan ‘de olievlek’; enthousiaste sporters werken aanstekelijk op andere sporters. Bij een positieve sportcultuur worden ook rookvrije sportevenementen genoemd.
2.2.5 - Van jongs af aan vaardig in bewegen
De ambitie is dat meer kinderen aan de beweegnorm gaan voldoen en dat hun motorische vaardigheden gaan toenemen. Daarbij gaat de grootste aandacht naar de groep van 0 tot 12 jaar.
Stakeholders zien vergroting van het competitieve element en aansluiting op de schooltijden en behoeften van de jongere leeftijdsgroepen als belangrijke stimuli voor basisschoolleerlingen om te sporten. Schoolzwemmen kan daar een belangrijke functie bij hebben. Er wordt belang gehecht aan buitensporten voor de ontwikkeling van het kind.
2.2.6 - Topsport die inspireert
Bij de zesde ambitie ‘Topsport die inspireert’ is de strekking dat Nederlandse topsportprestaties en topevenementen in Nederland een cruciale inspiratie vormen voor de verenigende waarde van sport. Het meeleven met onze sporters op de Olympische en Paralympische Spelen of het ervaren van topsportevenementen in eigen land hebben een sterke inspirerende en verbindende waarde in de Nederlandse samenleving die verder uitgebouwd kan worden.
Hoofdstuk 3 - Visie, ambities en actiepunten
In dit hoofdstuk wordt de visie van de gemeente Vlieland gepresenteerd op het gebied van sport en bewegen en de daarmee verbonden specifieke aandachtsgebieden geformuleerd. Deze visie is vervolgend opgesplitst in vier verschillende hoofdthema’s, welke ieder weer specifieke actiepunten heeft.
De visie van de gemeente Vlieland op sport en bewegen is:
We willen een inclusieve en positieve sportcultuur stimuleren, gekoppeld aan een gevarieerd en aantrekkelijk sportaanbod met een professionele en duurzame infrastructuur. Iedereen moet nu en in de toekomst gebruik kunnen maken van een passend sportaanbod. Mensen die afstand hebben en/of voelen tot sport en bewegen worden via maatwerk ondersteund om met plezier en veilig blijvend te kunnen sporten.
De visie sluit aan bij het Nationaal Sportbeleid. Daarnaast maakt de visie gebruik van elementen uit het Provinciaal Sportbeleid, het Wadden platform en de behoeften, wensen en suggesties van Vlielandse stakeholders zoals beschreven in hoofdstuk 2.
In de inleiding is genoemd dat de gemeente streeft naar een gedragen beleidsplan en dus ook naar een gedragen visie. Dat betekent aan de ene kant dat de gemeente inspeelt op wat er leeft in de Vlielandse samenleving. Aan de andere kant betekent het ook inzet vanuit de samenleving; en specifiek de stakeholders op het gebied van sport en bewegen. Echter zijn ook de ondernemers hierbij betrokken, omdat ook zij baat hebben bij vitale werknemers. Hieronder worden de ambities van de gemeente beschreven en de eigen bijdrage en die van andere stakeholders in het uitvoeringsproces.
3.2 - Hoofdthema’s en speerpunten
3.2.1 - Thema 1: Een inclusieve en positieve sport- en beweegcultuur
Een inclusieve en positieve sport- en beweegcultuur is afgeleid van twee van de pijlers van het Nationale Sportakkoord. Op Vlieland wordt er onder de sporters ook een grote behoefte gevoeld aan een inclusieve sportcultuur, waarbij inclusief vertaald wordt in sport voor de allerjongste tot de oudste inwoners. Er is ook het besef dat niet-Nederlandstalige inwoners baat hebben bij sport. Het bevordert hun integratie in de (Vlielandse) samenleving. In zijn algemeenheid betekent het beoefenen van sport een vergroting van het sociale netwerk en daarmee een medicijn tegen eenzaamheid. Met name het verenigingsleven kan daar een positieve bijdrage aan leveren. Verder kunnen de competitieve aspecten van sportevenementen een positieve en stimulerende werking hebben op individuele sporters, op gemeenschapszin, en op het (gaan) beoefenen van een sport onder de jeugd.
Speerpunt 1: De gemeente Vlieland creëert een sport- en beweegklimaat geschikt voor jong tot oud
Iedereen op Vlieland verdient een passend sport- en beweegaanbod. Uiteraard is dit voor de jongste inwoners van Vlieland heel anders dan voor de oudere inwoners van Vlieland. Er moet daarom een onderzoek gehouden worden om te pijlen wat wensen en behoeften zijn onder de inwoners van Vlieland. Op basis van deze output kunnen overeenkomsten aan elkaar gekoppeld worden en kan het Vlielanders sport- en beweegbeleid een nieuwe impuls krijgen.
Speerpunt 2: De gemeente Vlieland gaat de maatschappelijke waarde van sport en bewegen meer benutten
Sport gaat verder dan gezondheid. Sport is een maatschappelijk goed, stimuleert participatie binnen de samenleving, is een medicijn tegen eenzaamheid en creëert onderlinge verbondenheid. De sport zou daarom meer gebruikt kunnen worden om onderliggende problemen binnen de samenleving (preventief) op te lossen. Eenzaamheid is (niet alleen onder ouderen) een groot probleem binnen onze digitale samenleving en ligt vaak ten grondslag aan depressies. Sport zou wel eens de sleutel tot meer onderlinge verbondenheid kunnen zijn voor uiteenlopende doelgroepen zoals mensen die de Nederlandse taal niet machtig zijn, mensen die eenzaamheid ervaren en mensen die nieuw zijn in Nederland of op Vlieland.
Speerpunt 3: De gemeente Vlieland zorgt voor een positieve cultuur rondom sport en bewegen
Plezier in sport is het fundament voor een leven lang sporten en bewegen. Winnen en verliezen horen bij de sport en dat kan leiden tot spanningen. Dit mag echter nooit ten koste gaan van het plezier van de sporter, het sportende kind en andere kwetsbare doelgroepen zoals mindervaliden. Uitsluiting en discriminatie gaan we tegen. Dat vraagt aandacht van iedereen en om ondersteuning van bestuurders, trainers, begeleiders en ouders om dit klimaat te creëren. Dit alles met als doel de jeugd langer aan de sport te binden en de kans te vergroten dat zij op latere leeftijd actief blijven binnen een sportvereniging als sporter en als vrijwilliger.
Actiepunten ten behoeve van thema 1: Een inclusieve en positieve sportcultuur
→ Verenigingen, sportaanbieders en de gemeente Vlieland zullen de handen ineen moeten slaan om te inventariseren hoe er ingespeeld kan worden op een inclusieve sport- en beweegcultuur. Het sportbeleid van de gemeente valt of staat namelijk hoe dan ook met het aanbod vanuit verenigingen en aanbieders. Er zal gekeken worden hoe andere gemeenten en aanbieders omgaan met dit thema en er zal advies worden opgevraagd bij kennisinstituten zoals Sport Fryslân en Allesoversport.nl.
→ Het sport- en beweegbeleid op Vlieland moet passend zijn op de vraag vanuit de inwoners. Om deze vraag op te halen dient er een onderzoek gehouden onder zoveel mogelijk inwoners om een beeld te krijgen van de wensen en behoeften die er, ten aanzien van sport en bewegen, zijn onder de inwoners. Op basis van deze onderzoeksresultaten kan er met een frisse blik naar het sport- en beweegaanbod gekeken worden en kan geconstateerd worden welke elementen er ontbreken om het aanbod ‘passender te maken’.
→ Het Jeugd Sport Fonds is een stichting die zich inzet om kinderen te ondersteunen die, door het ontbreken van financiële middelen bij de ouders, niet bij een sportvereniging kunnen sporten of lessen op cultureel gebied kunnen volgen. Het Jeugd Sport Fonds is vaak niet bekend bij mensen die wel in aanmerkingen komen voor gelden uit deze stichting. Om deze reden dient het fonds breder uitgedragen te worden binnen de gemeente Vlieland en kan er voor mensen met weinig geld een drempel worden wegegenomen om te gaan sporten.
→ Het verenigingsleven in bij uitstek geschikt om de maatschappelijke waarde van sport beter te benutten. Het is een plek om (nieuwe) mensen te ontmoeten en je te mengen met andere inwoners. Verenigingen en aanbieders zijn daarom sleutelfiguren in het beter benutten van de maatschappelijke waarde van sport. In een soort ‘werkgroep’ zal er gekeken worden hoe deze sleutelfiguren een bijdrage kunnen leveren.
→ Het percentage niet-Nederlandse mensen dat op Vlieland sport in groepsverband is zeer klein, terwijl dit de perfecte setting is om mensen te leren kennen, te integreren en de Nederlandse taal te oefenen. De gemeente Vlieland wil mensen die het Nederlands nog niet (of beperkt) machtig zijn, aanmoedigen om zich te mengen binnen sportverenigingen en -aanbieders. Reeds is, met in de basis hetzelfde doel, het Digi-Taalhuis opgezet op Vlieland. Een mooie kans is om beide initiatieven aan elkaar te koppelen en integratie te bevorderen.
→ Eenzaamheid onder ouderen is een groot probleem binnen onze digitale samenleving en ligt vaak ten grondslag aan depressies. Sport en bewegen zou wel eens de sleutel kunnen zijn tot meer contact onder ouderen. Door het aanbieden van laagdrempelige beweegactiviteiten kunnen ouderen meer in contact komen met andere mensen om zo de eenzaamheid te bestrijden én meer in bewegen komen!
→ De gemeente Vlieland zet in op een ‘vitale organisatie’. Hierbij staan voldoende bewegen en gezonde voeding centraal. Werknemers worden hierin geholpen door de organisatie.
→ Nog niet iedereen ziet het belang in van voldoende bewegen. Vanuit sport en preventie wil de gemeente Vlieland inwoners bewust maken van de gezondheidswaarde van sport.
→ De gemeente Vlieland gaat met clubs en verenigingen in gesprek om rookvrije sportaccommodaties en -faciliteiten te realiseren. Er zal allereerst voldoende draagvlak gecreëerd moeten worden, alvorens er over kan worden gegaan tot actie.
→ De gemeente Vlieland brengt clubs, verenigingen en aanbieders bij elkaar en gaat met de betrokken partijen om tafel om te bespreken hoe de positieve sportcultuur nagestreefd kan worden.
→ Een positieve sportcultuur, waarbij mensen op een veilige, eerlijke en zorgeloze manier met elkaar moeten kunnen sporten, begint bij de aanbieders van sport. Echter zijn het de bestuurders, trainers, begeleiders en ouders die deze boodschap zullen moeten uitdragen. Op basis van de resultaten van de gesprekken met de sportaanbieders op Vlieland zal gekeken worden hoe ook de mensen langs het veld hun steentje kunnen bijdragen aan een positieve sportcultuur.
3.2.2 - Thema 2: Een gevarieerd en aantrekkelijk sportaanbod
Het is belangrijk de waarde van het huidige sportaanbod te onderkennen (en te behouden) en van daaruit uitbreidingen te maken die sport en bewegen inclusiever maken.
Speerpunt 1: De gemeente Vlieland ondersteund de uitvoering van passende activiteiten
Het verenigingsleven is de sleutel tot sociale cohesie en participatie binnen de samenleving. De gemeente Vlieland gaat zich daarom inzetten om het verenigingsleven in stand te houden. Dit gaat hand in hand met de maatschappelijke waarde van sport waar in thema 1: Een inclusieve en positieve sport- en beweegcultuur.
Speerpunt 2: De gemeente Vlieland zorgt voor coördinatie en communicatie van het sport- en beweegaanbod
Het sport- en beweegaanbod op Vlieland wordt tot op heden te weinig gepromoot. Zowel inwoners als gasten zijn niet volledig op de hoogte van wat er wel allemaal niet te doen is op Vlieland in het kader van sport en bewegen. Door beter te communiceren, middels een nieuw communicatieplatform, moeten inwoners en gasten beter geïnformeerd worden over het sport- en beweegaanbod, evenementen en andere activiteiten vanuit alle aanbieders op Vlieland. Evenementen en activiteiten dragen bij aan de sportstimulering en maken mensen enthousiast en zorgen voor motivatie.
Actiepunten ten behoeve van thema 2: Een gevarieerd en aantrekkelijk sport- en beweegaanbod
→ Bij speerpunt 2: De gemeente Vlieland gaat sport en bewegen meer promoten werd al verwezen naar het communicatieplatform wat de gemeente Vlieland zal gaan ontwikkelen om het sport- en beweegaanbod meer kenbaar te maken bij inwoners en gasten. Er gebeurt wat sport en bewegen betreft namelijk op Vlieland dan menig (niet-)sporter zich realiseert. Dit communicatiekanaal sluit aan op de andere actiepunten en fungeert als promotieplek voor evenementen, activiteiten, pilots en vrijwilligers.
→ ‘Zien bewegen doet bewegen!’ is een uitspraak die vaak terugkomt in (beleid)stukken die geschreven worden rondom sport en bewegen. Evenementen zorgen voor motivatie en inspiratie bij de breedtesporter en dienen daarom gepromoot en gefaciliteerd te worden.
→ Op basis van de wensen en behoeften die leven onder de inwoners zullen er verschillende, nieuwe, activiteiten toe worden gevoegd aan het Vlielander sport- en beweegbeleid.
3.2.3 - Thema 3: Professionele en duurzame infrastructuur
De (sport)infrastructuur vormt de basis van bijna ieder sportbeleid. De sporten en andere beweegactiviteiten die inwoners (kunnen) uitvoeren hangt vrijwel altijd af van de beschikbare sportfaciliteiten, openbare ruimte, infrastructuur en instructeurs.
Speerpunt 1: De gemeente Vlieland zet in op de centralisatie van sportfaciliteiten, welke allen duurzaam dienen te zijn
Omdat Vlieland een relatief kleine gemeente is, is het belangrijk om sportfaciliteiten de centraliseren. Een dergelijke centralisatie van alle sporten schept duidelijkheid, stimuleert sociale cohesie, voorzieningen raken niet versnipperd en de instandhouding van velden, banen en gebouwen wordt daarmee overzichtelijk. Daarnaast is dit een impuls tot samenwerking en uitwisseling en bevordert het de toekomstbestendigheid van de voorzieningen. Momenteel zijn vrijwel alle sportfaciliteiten op Vlieland gecentraliseerd rondom Sportcentrum Flidunen. De gemeente Vlieland zal zich inzetten om deze centralisatie te waarborgen. Wanneer er, op basis van de wensen- en behoeften inventarisatie, nieuwe sportfaciliteiten gerealiseerd worden zal de insteek van de gemeente Vlieland zijn om deze faciliteiten ook rondom Sportcentrum Flidunen te plaatsen om de centralisatie te waarborgen.
Speerpunt 2: De gemeente Vlieland zorgt dat de infrastructuur op Vlieland geschikt is voor sport en bewegen
De openbare ruimte en infrastructuur, vaak door sporters gebruikt voor ongeorganiseerde sporten, dienen voor eenieder geschikt te zijn voor sporten en bewegen. Deze ambitie sluit naadloos aan op het onderzoek wat in 2021 is naar sport en bewegen in de openbare ruimte. De resultaten die destijds uit de wensen- en behoeften inventarisatie zijn gegenereerd zijn nog steeds actueel en kunnen gebruikt worden om pijnpunten binnen de Vlielandse infrastructuur, ten aanzien van sport en bewegen, vast te leggen.
Speerpunt 3: De gemeente Vlieland ondersteunt bij het werven en opleiden van goede instructeurs
Het (nieuwe) Vlielander sport- en beweegbeleid valt en staat hoe dan ook met het aanbod vanuit clubs, verenigingen en andere sportaanbieders. De gemeente Vlieland zal, indien nodig, sportaanbieders bijstaan met de werving en/of opleiding van instructeurs. Goede instructeurs zijn van onschatbare waarde voor de uitvoering van zowel sport- als preventiebeleid.
Actiepunten ten behoeve van thema 3: Professionele en duurzame infrastructuur
→ Door in gesprek te gaan met eigenaren van sportfaciliteiten, andere gemeenten en kennisinstituten rondom sport en bewegen moet er achterhaald worden of bestaande sportfaciliteiten (nog) efficiënter gebruikt kunnen worden. Op deze manier kan het sport- en beweegaanbod op Vlieland uitgebreid worden, terwijl het aantal faciliteiten gelijk blijft en er op deze manier veel tijd en geld bespaard wordt.
→ De wensen- en behoeften inventarisatie die in 2021 is afgenomen onder ruim 120 Vlielanders zal opnieuw bestudeerd worden om te kijken of er binnen de Vlielander infrastructuur meer zwakten zijn die inwoners of gasten beperken in hun sport- en beweeggedrag.
→ Vlieland is uiteraard uniek in haar ligging, wat maakt dat het lastig is om altijd voldoende professionele instructeurs te hebben om trainingen van goede kwaliteit te verzorgen. De gemeente Vlieland gaat, wanneer inwoners geïnteresseerd zijn, cursussen faciliteren om inwoners op te leiden tot trainer/coach, wat bijdraagt aan een duurzaam sport- en beweegklimaat. Indien er geen inwoners zijn die oren hebben naar een cursus tot trainer/coach zal de gemeente bijstaan bij de werving van sportinstructeurs.
→ Vrijwilligers vormen het fundament van iedere vereniging in Nederland. Zonder vrijwilligers hebben clubs en verenigingen simpelweg geen bestaansrecht. Het is daarom van essentieel belang om nieuwe vrijwilligers te werven en vrijwilligers die al actief zijn te behouden. De gemeente staat clubs en verenigingen hierin bij door bijvoorbeeld gebruik te maken van netwerken en de verschillende communicatiekanalen.
→ Om een tekort aan sportinstructeurs op Vlieland te voorkomen zal de gemeente Vlieland de handen ineenslaan met Sport Fryslân. De kennis, expertise, ervaring en het netwerk dat Sport Fryslân rijk is zal moeten bijdragen aan een duurzaam sport- en beweegbeleid op Vlieland. Sport Fryslân kan de gemeente Vlieland bijstaan bij zowel cursussen tot trainer/coach, als de werving van (tijdelijke) instructeurs.
→ Een beweegvriendelijke openbare ruimte moedigt mensen aan om meer te gaan bewegen in de openbare ruimte. De gemeente Vlieland gaat kijken of (en hoe) de openbare ruimte beweegvriendelijker gemaakt kan worden. Het onderzoek wat in 2020 verricht is naar sport en bewegen in de openbare ruimte van Vlieland zal hierin leidend zijn.
3.2.4 - Thema 4: Activiteiten voor mensen met afstand tot sport ter bevordering van veilige en blijvende sportbeoefening
Binnen dit thema ziet de gemeente voor zichzelf een actieve organiserende rol weggelegd. Mensen met afstand tot sport en bewegen zijn vaak erg lastig te bereiken en staan niet altijd open voor een gezondere leefstijl. Dit thema focust zich niet alleen op sport en bewegen, maar heeft ook ontzettend veel raakvlakken met preventie, zorg en gezondheid. Samenwerking is hierin het sleutelwoord.
Speerpunt 1: De gemeente Vlieland zet in op preventieve gezondheidszorg
Het aantal niet-sporters is niet bekend. Vanuit het oogpunt van preventieve gezondheidszorg is het belangrijk om deze groep zonder of met een geringe fysieke beperking in beweging te krijgen. Daarom is een inventarisatie van de niet-sporters een belangrijke eerste stap om te komen tot maatwerk sportaanbod. De gemeente zal een multidisciplinair team in het leven roepen, waarin vertegenwoordigers zitten vanuit het sociaal domein van de gemeente, de eerstelijnszorg, diëtetiek en vanuit de sport. Met een multidisciplinair team is er de mogelijkheid om een integraal, veilig en op maat gesneden beweegaanbod te ontwikkelen. Dit aanbod sluit aan op de preventieaanpak van de gemeente Vlieland en het landelijke (en provinciale) Preventieakkoord.
Speerpunt 2: De gemeente Vlieland zorgt voor mindervaliden en gehandicapten die niet (kunnen) sporten
De gehandicapte en mindervalide inwoners zijn in beeld bij het sociaal team van de gemeente, daarom kan er via samenwerking tussen dat team, de buurtcoach en de gehandicapte een persoonlijk beweegaanbod worden ontwikkeld. Hierin heeft de buurtcoach een rol als begeleider. De buurtcoach dient hiervoor mogelijkerwijs specifiek te professionaliseren via Sport Fryslân. Ook sportaccommodaties en -faciliteiten dienen toegankelijk te zijn voor mindervaliden en gehandicapten. Daarnaast zal er meer aandacht geschonken gaan worden aan ouderen, die (zeer) slecht ter been zijn, om hen meer te laten bewegen. Een bijkomend voordeel hiervan is dat eenzaamheid onder ouderen kan worden aangepakt en de maatschappelijke waarde van sport benut kan worden.
Actiepunten ten behoeve van thema 4: Activiteiten voor mensen met afstand tot sport ter bevordering van veilige en blijvende sportbeoefening
→ Alle partijen die betrokken zijn bij sport, preventie, zorg, sociaal werk en gezondheid zullen worden uitgenodigd om samen het gesprek aan te gaan over dit thema. Uit dit gesprek komt een plan van aanpak waaraan partijen zich conformeren. Belanghebbenden zijn hier ook onderdeel van.
→ Op basis van de intentieverklaring waar hierboven aan refereert werd zal een multidisciplinair team worden samengesteld met kennis en expertise ten aanzien van het in beweging krijgen van mensen met (veel) afstand tot sport en bewegen. Dit team zal zich focussen op het in beweging krijgen van deze mensen.
→ Om inspiratie op te doen en te leren van fouten en succes van andere gemeenten zal er onderzoek gedaan worden naar hoe andere gemeenten omgaan met het in beweging krijgen van mensen met afstand tot sport en bewegen.
→ De buurtcoach zal een sleutelrol spelen in het coachen en begeleiden van mensen met afstand tot sport en bewegen. Hoe deze rol er precies uit zal moeten gaan zien zal nader besproken moeten worden in het multidisciplinair team.
→ Er moet geïnventariseerd worden of de sportaccommodaties en -faciliteiten toegankelijk zin voor mindervaliden en gehandicapten. Indien dit niet het geval blijkt zal er, in samenwerking met de sportaanbieders, een plan geschreven moeten worden om de sportaccommodaties en -faciliteiten zo aan te passen dat deze ook toegankelijk zijn voor gehandicapten en mindervaliden.
→ Om de balans op te maken brengt de gemeente Vlieland alle partijen die betrokken zijn bij sport, bewegen, preventie, zorg en gezondheid bijeen en faciliteert hierin actief de samenwerking. Het bereiken en monitoren is in het gezondheidslandschap één van de aller moeilijkste thema’s en vraagt dus om een integrale aanpak met zoveel mogelijk expertise en kennis.
De visie van de gemeente Vlieland formuleert de kaders die de gemeente Vlieland plaatst bij het nieuwe sport- en beweegbeleid. Alle te ontwikkelen sportbeleid moet voldoen aan deze kaders. Die kaders zijn hierboven successievelijk in ‘stukjes’ geknipt, zodat er een helder en concreet beeld ontstaat van de verschillende aandachtsgebieden en de actoren binnen die kaders. De visie is als volgt geformuleerd:
We willen een inclusieve en positieve sportcultuur stimuleren, gekoppeld aan een gevarieerd en aantrekkelijk sportaanbod met een professionele en duurzame infrastructuur. Iedereen moet nu en in de toekomst gebruik kunnen maken van een passend sportaanbod. Mensen die afstand hebben en/of voelen tot sport en bewegen worden via maatwerk ondersteund om met plezier en veilig blijvend te kunnen sporten.
Er wordt duidelijk ingezet op het formuleren van kansen en niet gedacht vanuit problemen. Er worden mogelijkheden benoemd ter verbetering van het sportaanbod en de infrastructuur en er wordt een innovatief sportbeleid gepresenteerd om inclusiviteit en positiviteit binnen de sportcultuur te bevorderen. Dit gebeurt aan de hand van de volgende vier thema’s:
De geformuleerde actiepunten moeten leiden naar actieplannen en acties, die vervolgens getoetst worden op haalbaarheid en betaalbaarheid.
Wanneer het nodig is dat ontstane initiatieven geborgd moeten worden middels een (structurele) subsidie zal dat, wanneer het gaat om substantiële bedragen, voorgelegd worden aan de raad middels een collegeadvies en begrotingswijziging.
Dit kan hoofdzakelijk gefinancierd worden vanuit het Lokaal Sportakkoord dat de gemeente jaarlijks ontvangt van het rijk. Voor de jaren 2022 en 2023 zal het hier gaan om een bedrag van 10.000 euro per jaar. Daarnaast ontvangt de gemeente jaarlijks 10.000 euro ten behoeve van Preventieakkoord. Ook dit geld kan in de jaren 2022 en 2023, met het oog op het preventieve karakter van sport en bewegen, deels gebruikt worden voor de uitvoering van het sport- en beweegbeleid.
Bijlage I - Sport en bewegen in het coalitieakkoord
Randvoorwaarde voor de realisatie van onze doelen is een slagvaardig zelfstandig gemeentebestuur. De veranderende samenleving en opgaven vragen om een zich continu ontwikkelende en professionaliserende overheid. Als het gaat om dienstverlening maar ook als het gaat om onze wijze van beleidsontwikkeling. Voor de komende periode vraagt met name de implementatie van de Omgevingswet om een omslag in denken en handelen.
Continueren van de samenwerking in Waddenverband en die waar mogelijk in de uitvoering intensiveren
Grip blijven houden op samenwerkingsverbanden
Beter (extern) communiceren vanuit de gemeente naar de samenleving, budget vrijmaken voor een communicatiemedewerker (Coalitieakkoord 2018-2022, p.5)
Stimulering van ‘kinderen en jongeren’ als bezoekers van Vlieland (onder het kopje ‘Toerisme’). Verbreding van het fietspadennet, om te voldoen aan het huidige en het toekomstige gebruik (onder kopje ‘Verkeer en vervoer’).
Bijlage II - Pijlers Nationaal Sportakkoord (2018)
1. Inclusief sporten & bewegen
De ambitie is dat iedere Nederlander een leven lang plezier kan beleven aan sporten en bewegen. Inclusief sporten en bewegen is vanzelfsprekend. Ambitie is om belemmeringen vanwege leeftijd, fysieke of mentale gezondheid, etnische achtergrond of sociale positie weg te nemen.
2. Duurzame sportinfrastructuur
De ambitie is om Nederland te voorzien van een functionele, goede en duurzame sportinfrastructuur. De exploitatie van sportaccommodaties wordt sterk verbeterd, de openbare ruimte wordt beweegvriendelijk ingericht en alle sportaccommodaties zijn straks duurzaam.
3.Vitale sport- en beweegaanbieders
De ambitie is om alle typen aanbieders van sport en bewegen toekomstbestendig te maken, zodat sport en bewegen voor iedereen toegankelijk en bereikbaar blijft. De financiële en organisatorische basis wordt op orde gebracht zodat aanbieders hun vizier kunnen richten op verbreding van hun aanbod.
De ambitie is dat iedereen overal met plezier, veilig, eerlijk en zorgeloos kan sporten. Dit vraagt aandacht van iedereen en om ondersteuning van bestuurders, sportclubs, trainers, ouders en verzorgers ook om misstanden te voorkomen en de ondergrens te bewaken.
5. Van jongs af aan vaardig in bewegen
De ambitie is dat meer kinderen aan de beweegnorm gaan voldoen en dat hun motorische vaardigheden gaan toenemen. Daarbij gaat de grootste aandacht naar de groep van 0 tot 12 jaar.
De zesde ambitie ‘Topsport die inspireert’ krijgt in de loop van 2019 eenzelfde uitwerking. Daarbij is de strekking dat Nederlandse topsportprestaties en topevenementen in Nederland een cruciale inspiratie vormen voor de verenigende waarde van sport. Het meeleven met onze sporters op de Olympische en Paralympische Spelen of het ervaren van topsportevenementen in eigen land hebben een sterke inspirerende en verbindende waarde in de Nederlandse samenleving die verder uitgebouwd kan worden.
Bijlage III - Input Stakeholders
De opmerkingen en suggesties van stakeholders worden hieronder in beknopte vorm weergegeven:
1. Inclusief sporten & bewegen
2. Duurzame sportinfrastructuur
3. Vitale sport- en beweegaanbieders
5. Van jongs af aan vaardig in bewegen