Verordening begraafplaatsen gemeente Terschelling 2023

ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING

HOOFDSTUK 1. INLEIDENDE BEPALINGEN

Artikel 1. Begripsbepalingen

In dit artikel worden de gebruikte begrippen gedefinieerd.

b en c. Grafkelders kunnen in de praktijk ook gebruikt worden als alternatief voor een zandgraf. Wanneer een of meerdere lijken worden begraven of asbussen worden bijgezet in een grafkelder, spreekt men van een keldergraf, in tegenstelling tot een zandgraf.

f. Een particulier graf werd in het oude model aangeduid als ‘eigen’ graf. Ook in het algemeen spraakgebruik wordt de term ‘eigen graf’ of ‘koopgraf’ nog altijd gebezigd. In deze verordening wordt de terminologie van de Wet op de lijkbezorging gevolgd. In artikel 23, lid 2 van de Wet op de lijkbezorging is een particulier graf omschreven als een graf waarop een uitsluitend recht is gevestigd, waarbij de rechthebbende bepaalt wie daarin wordt begraven.

De mogelijkheid wordt geboden een asbus met of zonder urn bij te zetten. Dat laatste kan ook in de vorm van een verstrooiing in het particuliere graf. In artikel 11 (indeling graven en asbezorging) van deze verordening en in het uitvoeringsbesluit graven, asbezorging en gedenkplaatsen zijn nadere regels opgenomen.

g. en i. In de oude verordening was bij de definitie van algemene graven en algemene urnengraven opgenomen dat ‘aan eenieder’ gelegenheid wordt geboden tot het doen begraven van lijken en het doen bijzetten van asbussen. De passage ‘aan eenieder’ is overbodig en daarom geschrapt. Volgens artikel 23, tweede lid van de Wet op de lijkbezorging is het aan de houder van de begraafplaats te bepalen wie in een algemeen graf wordt begraven.

o. en p. De termen rechthebbende en gebruiker zijn nader gedefinieerd.

r. Deze commissie komt voort uit de wens grafbedekkingen op een verantwoorde wijze in te passen op de begraafplaatsen. De commissie voorziet met name in gevallen waar de regels zijn toegepast maar dit mogelijk een negatief gevolg heeft voor het aanzien van de begraafplaatsen als geheel.

Artikel 2. Uitbreiding begrippen ‘particulier graf’ en ‘algemeen graf’

Het begrip ‘particulier graf’ omvat ook particulier urnengraf en particuliere urnennis. Voor deze grafvormen gelden vrijwel dezelfde rechten en plichten. Een particuliere gedenkplaats staat hiermee niet gelijk vanwege het feit dat hier niet begraven, verstrooid of bijgezet wordt. Het begrip ‘algemeen graf’ omvat ook een algemeen urnengraf. Ook voor deze beide algemene grafvormen gelden vrijwel dezelfde rechten en plichten.

HOOFDSTUK 2. OPENSTELLING, ORDE EN RUST OP DE BEGRAAFPLAATS

Artikel 3. Openstellen en sluiting van de begraafplaatsen

In principe zijn de begraafplaatsen altijd toegankelijk maar er kunnen zich gevallen voordoen dat een tijdelijke op gedeeltelijke sluiting noodzakelijk is. Op basis van dit artikel kan de beheerder van de begraafplaats deze openstellen en geheel of gedeeltelijk sluiten wanneer dit voor het ruimen van graven of andere werkzaamheden noodzakelijk is.

Artikel 4. Ordemaatregelen geldend op de begraafplaatsen

Lid 1, 2 en 3: deze leden van artikel 4 bevatten gedragsregels voor hen die van de begraafplaats gebruik maken, in het belang van orde, rust en netheid. Overtreding van de gedragsregels is strafbaar gesteld in artikel 29 van de verordening. De politie kan daardoor tegen ordeverstoringen optreden en zo nodig proces verbaal opmaken.

Steenhouwers en hoveniers moeten zich er steeds van bewust zijn dat hun werkzaamheden storend kunnen zijn voor rouwenden en tijdens uitvaartplechtigheden. De bevoegdheid van de beheerder om personen weg te sturen (lid 2) als zij zich niet aan zijn aanwijzingen houden biedt, samen met de verbodsbepalingen, voldoende mogelijkheden om tegen ongewenste activiteiten op te treden. Daarnaast bevat lid 3 een verbod om met een motorrijtuig op de begraafplaatsen te komen.

Lid 4: aan een uitzondering op de regel als bedoeld in lid 3, onder a bestaat behoefte omdat men soms dichtbij een graf moet kunnen komen met een motorrijtuig. Aangezien zo’n handeling niet overeenstemt met het beeld van orde en rust moet met het verlenen van de ontheffing uiterst terughoudend worden omgegaan.

Artikel 5. Plechtigheden

Het doel van dit artikel is om plechtigheden, anders dan een begrafenis, ordelijk te laten verlopen. Door te eisen dat de mededeling zes werkdagen vooraf moet plaatshebben, kan worden voorkomen dat de plechtigheid samenvalt met een begrafenis. Een begrafenis dient volgens de wet uiterlijk op de zesde werkdag na het overlijden te geschieden. Bijeenkomsten die het karakter van een plechtigheid te buiten gaan, kunnen het karakter hebben van een openbare manifestatie. Hiervan moet vooraf kennisgeving worden gedaan aan de burgemeester volgens de Wet openbare manifestaties van 1988. Mogelijk zijn ook APV-bepalingen, zoals artikel 2.1 van de APV Terschelling, van toepassing.

Artikel 6. Opgravingen en ruimen: aanwezigheid van bepaalde personen

In verband met de emotionele belasting mogen bij de opgraving van een lichaam of bij een ruiming van een of meer graven slechts de personen aanwezig zijn die, op aanwijzing van de beheerder, met de werkzaamheden zijn belast.

HOOFDSTUK 3. REGELS VOOR LIJKBEZORGING

Artikel 7. Kennisgeving begraven en asbezorging, openen en sluiten van het graf

Lid 1: een schriftelijke kennisgeving is nodig omdat duidelijk vast moet liggen wat voor graf of asbestemming er wordt gevraagd. De asbus kan volgens artikel 62 van de Wet op de lijkbezorging worden bijgezet in of op een graf dan wel op een afzonderlijke plaats. Voor dat laatste geldt als zodanig de urnenmuur op de oude begraafplaats aan de Schoolstraat.

Lid 2: Het openen en sluiten van het graf is een werkzaamheid waarbij veiligheid, arbeidsomstandigheden en kennis van de hulpmiddelen een belangrijke rol spelen. De werkzaamheden kunnen daarom alleen door personeel van de begraafplaats worden verricht. Vanwege gevaarzetting en kans op ongelukken zijn handelingen rondom het openen en sluiten niet toegestaan voor derden.

Artikel 8. Over te leggen stukken; begraving in particulier graf

Lid 1: de Wet op de lijkbezorging (artikel 12) schrijft voor dat de behandelende arts of de gemeentelijke lijkschouwer een verklaring van overlijden afgeeft aan de ambtenaar van de burgerlijke stand. Vervolgens geeft deze schriftelijk verlof tot begraven of cremeren (artikel 11). Dit verlof dient te worden overlegd aan de beheerder.

Door de medewerking aan de begrafenis te weigeren wanneer dit verlof niet in zijn bezit is voldoet de beheerder aan de wettelijke vereisten.

Lid 2: de bezorging van as omvat zowel het bijzetten als de verstrooiing. Er mag van worden uitgegaan dat het stoffelijk overschot van de rechthebbende zelf in het particuliere graf mag worden bijgezet. Het verzoek tot overschrijving van het recht moet in dit geval wel vóór de bijzetting worden gedaan volgens artikel 17, eerste lid van deze verordening.

Lid 4: de wettelijke minimum grafrusttermijn is de termijn dat een lijk volgens de wet ten minste begraven moet blijven voordat het mag worden geruimd. Op basis van artikel 31, lid 2 van de Wet op de lijkbezorging is dat 10 jaar. Het komt voor dat in particuliere graven begravingen of bijzettingen betrekkelijk kort voor het aflopen van de uitgiftetermijn plaatsvinden. Daarom is vastgelegd dat in dergelijke gevallen begraving of bijzetting alleen kan plaatsvinden onder gelijktijdige verlenging van de uitgiftetermijn met tenminste 10 jaar.

Artikel 9. Tijden van begraven en asbezorging

Artikel 35 van de Wet op de lijkbezorging verplicht tot de mogelijkheid van begraven op iedere dag gedurende een bij gemeentelijke verordening te bepalen tijd, met uitzondering van zon- en feestdagen. Er zijn gevallen denkbaar waarin de nabestaanden er een belang bij hebben om op een zon- of feestdag een begrafenis of asbezorging te laten plaatsvinden. In de praktijk is het mogelijk om de begraafplaats in bijzondere gevallen hiervoor open te stellen. Een bijzonder geval kan zich voordoen als de burgemeester toestemming heeft gegeven om een lijk binnen 36 uur te begraven. Sommige nabestaanden vragen om deze toestemming om godsdienstige redenen. Daarnaast kan spoed geboden zijn in geval van lijkvinding.

HOOFDSTUK 4. INDELING EN UITGIFTE VAN DE GRAVEN EN URNENNISSEN

Artikel 10. De bestemming van de begraafplaatsen

Dit artikel ziet erop toe dat op de begraafplaatsen te allen tijde voldoende ruimte is voor de bewoners van de gemeente. Hiermee worden bedoeld personen die op Terschelling zijn geboren, hier wonen hebben gewoond en een familierechtelijke band hebben op het eiland. Personen die een langdurige economische binding hebben met eiland kunnen eventueel ook in aanmerking komen. Lid 2 ziet toe op bijzondere gevallen en beoordeeld deze zorgvuldig en in relatie tot eerdere bijzondere gevallen. Speciale wensen worden niet gezien als bijzonder.

Artikel 11. Indeling graven en asbezorging

Naast particuliere graven en urnengraven beschikken beide begraafplaatsen ook over particuliere gedenkplaatsen. Deze kunnen bijvoorbeeld worden uitgegeven voor elders begraven personen, vermisten of als de persoon in het buitenland is overleden en het stoffelijk overschot niet naar Nederland is vervoerd.

Alleen op de oude begraafplaats aan Schoolstraat bestaat de mogelijkheid een asbus bij te zetten in een particuliere urnennis. De uitgifteduur van een grafrecht is momenteel minimaal 10 jaar (artikel 28, lid 1 Wet op de lijkbezorging). Over het aantal lijken in een graf, asbussen met of zonder urn, uitgifteduur en afmetingen en dergelijke heeft de gemeente nadere regels vastgesteld in een apart besluit.

Artikel 12. Aantal overledenen in algemene graven

Het Besluit op de lijkbezorging van 4 december 1997 kent in artikel 5 de bepaling dat er ten

hoogste drie lijken boven elkaar mogen worden begraven.

Artikel 13. Volgorde van uitgifte van particuliere graven

Een graf wordt alleen buiten de volgorde van ligging toegewezen als dit niet bezwaarlijk is voor de situatie op de begraafplaats. Hierbij kan worden gedacht aan het aanzien van de begraafplaats en de gesteldheid van de bodem. In alle gevallen wordt daarmee een grafrecht gevestigd, zoals vastgelegd in artikelen 14 en 15. Reserveren van een graf is niet toegestaan om te voorkomen dat de capaciteit van de begraafplaatsen niet optimaal te benutten is.

Artikel 14. Termijnen voor particuliere (urnen)graven: uitgifte en verlenging

Lid 1: het uitgeven (vestigen) van een grafrecht is het sluiten van een overeenkomst met de aanvrager tot het mogen gebruiken van een stuk grond voor een begraving of bijzetting van één of meer asbussen. Daarbij is het college vrij om aan het vestigen van een grafrecht voorwaarden te verbinden. Bijvoorbeeld de voorwaarde dat de rechthebbende het grafrecht niet zondermeer aan een ander kan overdragen (Tweede Kamer, vergaderjaar 2005-2006, 30696, nr. 3, blz. 13). Dat is slechts mogelijk na een schriftelijke aanvraag van de rechthebbende daartoe (zie artikel 17 van de verordening).

Lid 2: soms verkeren rechthebbenden in de onjuiste veronderstelling dat de uitgiftetermijn pas begint te lopen op het moment van de eerste begraving of bijzetting. Daarom is in lid 2 bepaald dat de termijn waarvoor het grafrecht geldt begint te lopen op de datum waarop het particuliere graf is uitgegeven. De Wet op de lijkbezorging bepaalt in artikel 28 dat vanaf twee jaar voor het verstrijken van de lopende termijn verlenging van de termijn kan worden aangevraagd. Binnen een jaar na het begin van deze periode moet, volgens artikel 28, lid 2 van de Wet op de lijkbezorging, het college de rechthebbende op het graf mededelen dat de termijn gaat aflopen. Volgens het oude wetsartikel diende deze mededeling schriftelijk te geschieden ‘aan de rechthebbende wiens adres de houder van de begraafplaats bekend is of redelijkerwijs bekend kan zijn’. Het laatste deel van de zin (‘of redelijkerwijs bekend kan zijn’) is bij de wijziging van de Wet op de lijkbezorging geschrapt. In het kader van de vermindering van administratieve lasten komt de verantwoordelijkheid voor het geven van het juiste adres nu uitdrukkelijk bij de rechthebbende te liggen. Van de houder van de begraafplaats wordt dan niet méér verlangd dan dat hij het adres uit zijn eigen administratie gebruikt. Tevens ontslaat dit de beheerder van de plicht het GBA-netwerk te (doen) raadplegen. Wanneer niet binnen drie maanden om verlenging van het recht is verzocht, dient de mededeling bekend te worden gemaakt bij het graf en bij de ingang van de begraafplaats tot aan het einde van de periode dat de rechthebbende om verlenging van de termijn van uitgifte kan vragen. Zie verder voor de bekendmakingen de toelichting op artikel 23. Als er op het moment van de opheffing van de begraafplaats nog rechten op particuliere graven bestaan, zal in overleg met de rechthebbenden moeten worden bezien welke beslissingen er ten aanzien van die graven zullen worden genomen.

Lid 3: Indien de daartoe bestemde ruimte van de begraafplaatsen dit niet toelaat, kan een grafrecht geweigerd worden. Dat kan bijvoorbeeld wanneer ten aanzien van de gehele begraafplaats geen ruimte meer is om nieuwe graven uit geven. Het kan ook voorkomen dat de ruimte op zich niet geschikt is om een graf uit te geven, bijvoorbeeld doordat de maatvoering niet adequaat is om een normale begraving te kunnen doen. Daarbij dient enerzijds gedacht te worden aan de veiligheid voor het personeel bij het delven van een graf en anderzijds aan de krappe afmetingen die het begraven van een moderne kist niet toelaten.

Lid 4: als een aanvraag om verlenging van de termijn waarvoor het uitgegeven grafrecht geldt, na afloop van die termijn wordt ingediend, moet het college de aanvraag weigeren. Het college heeft hier dus geen keuzevrijheid. Hiervoor is gekozen omdat op enig moment bij de beheerder zekerheid moet bestaan dat het betreffende graf opnieuw uitgegeven kan worden aan een persoon die nog geen graf heeft en deze nodig heeft voor een begraving. De keuze voor een verplichte weigering is logisch. Het college moet namelijk binnen een jaar vóór de afloop van de geldingsduur van het grafrecht de rechthebbende van dat grafrecht, volgens artikel 28, lid 2 van de Wet op de lijkbezorging, meedelen dat de termijn waarvoor het grafrecht geld gaat aflopen. Het is dus vervolgens de verantwoordelijkheid van de rechthebbende om tijdig een aanvraag om verlenging van de geldingsduur van dat grafrecht aan te vragen. De weigering tot het verlengen van een grafrecht is een besluit waartegen bezwaar en (hoger) beroep open staat.

Artikel 15. Termijnen voor een gebruiksrecht in een particuliere urnennis: uitgifte en verlenging

Lid 1: het uitgeven (vestigen) van een gebruiksrecht is het sluiten van een overeenkomst met de aanvrager tot het mogen gebruiken van een ruimte in een urnennis voor bijzetting van één of meer asbussen. Daarbij is het college vrij om aan het vestigen van een gebruiksrecht voorwaarden te verbinden. Bijvoorbeeld de voorwaarde dat de gebruiker het gebruiksrecht niet zondermeer aan een ander kan overdragen. Dat is slechts mogelijk na een schriftelijke aanvraag van de gebruiker daartoe.

Lid 4: als een aanvraag om verlenging van de termijn waarvoor het uitgegeven gebruiksrecht geldt, na afloop van die termijn wordt ingediend, moet het college de aanvraag weigeren. Het college heeft hier dus geen keuzevrijheid. Hiervoor is gekozen omdat op enig moment bij de beheerder zekerheid moet bestaan dat de betreffende ruimte opnieuw uitgegeven kan worden aan een persoon die nog geen urnennis heeft en deze nodig heeft voor het bijzetten van één of meer asbussen. Het is dus de verantwoordelijkheid van de gebruiker om tijdig een aanvraag om verlenging van de geldingsduur van dat gebruiksrecht aan te vragen. De weigering tot het verlengen van een gebruiksrecht is een besluit waartegen bezwaar en (hoger) beroep open staat.

Artikel 16. Grafkelder in een particulier graf

Het begraven op de begraafplaatsen geschiedt doorgaans in de aarde zoals dit zich ter plekke voordoet. Dit artikel maakt het mogelijk om in plaats daarvan een grafkelder te plaatsen. Hieraan is echter wel een aantal voorwaarden verbonden om het gebruik van een grafkelder zo goed mogelijk te laten verlopen. Daarbij dient gedacht te worden aan afmetingen en afwerking van de grafkelder.

Artikel 17. Overschrijving van verleende rechten op een particulier graf Het recht op een particulier graf wordt bij besluit verleend door het college. Het vestigen van zo’n recht bij besluit, is het sluiten van een overeenkomst met de aanvrager tot het mogen gebruiken van een stuk grond voor een begraving of bijzetting van één of meer asbussen. In het besluit wordt aan de aanvrager het uitsluitend recht gegeven om lijken in een bepaald graf te doen begraven. Het recht om lijken in een bepaald graf te begraven steunt op een persoonlijke beschikking. De eigenaar kan zijn recht dus niet verkopen. Overdracht van het grafrecht aan een ander kan wel op verzoek van de rechthebbende via overgeschreven op naam van die ander plaatsvinden.

Het is gewenst dat er na overlijden van een rechthebbende een nieuwe rechthebbende wordt aangewezen die de verantwoordelijkheid voor de grafruimte en de daaraan verbonden kosten op zich neemt. De termijn, waarbinnen de aanvraag tot overschrijving kan worden gedaan, is gekoppeld aan het moment waarop het grafrecht bij besluit vervallen is verklaard.

In het geval dat de stoffelijke resten van de rechthebbende in het graf moeten worden bijgezet dient het verzoek tot overschrijving vóór de bijzetting te worden gedaan. Doorgaans worden, na een overlijden, door de nabestaanden meteen al de noodzakelijke regelingen getroffen. Logischerwijs is dan het aanwijzen van een nieuwe rechthebbende daar één van. Wanneer nabestaanden ontbreken is er de mogelijkheid de rechten over te schrijven op naam van de notaris die de nalatenschap beheert, of op naam van de Stichting Grafzorg Nederland.

Bevoegdheid om het particulier grafrecht vervallen te verklaren (artikel 17, lid 1 en lid 4)

Hiervoor is gekozen omdat op enig moment bij het college zekerheid moet bestaan dat het betreffende graf opnieuw uitgegeven kan worden aan een persoon die nog geen graf heeft en deze nodig heeft voor een begraving. Hierbij dient de rechthebbende zich te realiseren dat een grafrecht voortijdig beëindigd kan worden wanneer hij zelf in dit graf begraven wordt en er geen overschrijving plaatsvindt. Uiteraard wordt dan wel rekening gehouden met de wettelijke grafrusttermijn van 10 jaar.

Van rechtswege vervallen grafrechten (artikel 17, lid 5)

Eén van de voorgaande verordeningen, de Verordening van 1947, bepaalde dat een grafrecht van rechtswege vervallen was als niet binnen de daarvoor gestelde termijn een verzoek tot overschrijving was ingediend. Voor het vervallen verklaren van het grafrecht was geen apart besluit meer nodig. De Verordening 1947 bepaalde zelf dat het grafrecht dan juridisch niet meer bestond. De Afdeling heeft dit bij uitspraak van 14 maart 2018, ECLI:NL:RVS:2018:866, bevestigd. De Verordening gold tot 1 juni 1993. Dat betekent dat grafrechten die tot die datum niet tijdig waren overgeschreven, van rechtswege vervallen zijn.

Artikel 18. Overschrijving van verleend gebruiksrecht op een ruimte in een particuliere urnennis

Het gebruiksrecht op een ruimte in een particuliere nis wordt bij besluit verleend door het college. Hierin wordt aan de aanvrager het gebruiksrecht gegeven om asbus met de as van een overledene te plaatsen (dus ook van de gebruiker zelf als hij/zij komt te overlijden). Het gebruiksrecht steunt op een persoonlijke beschikking. De gebruiker kan zijn gebruiksrecht dus niet verkopen. De gebruiker kan zijn recht dus niet verkopen. Overdracht van het gebruiksrecht aan een ander kan wel op verzoek van de gebruiker via overgeschreven op naam van die ander plaatsvinden.

Het is gewenst dat er na overlijden van een gebruiker een nieuwe gebruiker wordt aangewezen die de verantwoordelijkheid voor de gebruiksruimte en de daaraan verbonden kosten op zich neemt. De termijn, waarbinnen de aanvraag tot overschrijving kan worden gedaan, is gekoppeld aan het moment waarop het gebruiksrecht bij besluit vervallen is verklaard.

In het geval dat de asbus met daarin de as van de overleden gebruiker in de ruimte in de nis moeten worden bijgezet dient het verzoek tot overschrijving vóór de bijzetting te worden gedaan. Doorgaans worden, na een overlijden, door de nabestaanden meteen al de noodzakelijke regelingen getroffen.

Logischerwijs is dan het aanwijzen van een nieuwe rechthebbende daar één van. Wanneer nabestaanden ontbreken is er de mogelijkheid het gebruiksrecht over te schrijven op naam van de notaris die de nalatenschap beheert, of op naam van de Stichting Grafzorg Nederland.

Artikel 19. Afstand doen van particulier graf of ruimte in een particuliere urnennis

Dit artikel is opgenomen om buiten twijfel te stellen dat de rechthebbende of de gebruiker afstand van het graf respectievelijk de ruimte in een particuliere urnennis kan doen. Dit houdt in dat de rechthebbende of gebruiker afziet van verdere rechten op een specifiek graf of urnennis. Het feit dat er geen restitutie plaatsvindt heeft onder meer te maken met het feit dat de gemeente wel rekening dient te houden met de wettelijke grafrusttermijn en afwijking in de administratieve verwerking.

HOOFDSTUK 5. GRAFBEDEKKINGEN

Artikel 20. Vergunning grafbedekking op een algemeen en op een particulier graf

Als elke regelgeving voor grafbedekkingen ontbreekt, kan het aanzien van de begraafplaatsen chaotisch worden. Ook en vooral dienen de veiligheidsaspecten te worden genoemd. Het andere uiterste, een strak keurslijf van bepalingen die elke persoonlijke of kunstzinnige uiting aan banden legt of onmogelijk maakt, moet worden voorkomen. Dit artikel geeft de burgers de richtlijnen waaraan de grafbedekking moet voldoen. Deze eisen zijn uitgewerkt in de nadere regels van het college waarbij een verschil is gemaakt in regels voor de oude begraafplaats aan de Schoolstraat en de begraafplaats aan de Longway. De vergunningseis geldt voor de grafbedekkingen op algemene en voor die op particuliere graven, en omvat zowel het gedenkteken als beplanting.

Het college heeft de bevoegdheid om de vergunningaanvraag te weigeren die niet met de nadere regels strookt. Dit vindt pas plaats nadat een belangenafweging in het concrete geval heeft plaatsgevonden. Als er geen grafbedekking wordt aangebracht zal wel moeten worden aangeduid dat er iemand begraven ligt om te voorkomen dat bezoekers ongewild over het graf lopen. Uit een aanduiding bij het graf en uit de administratie zal voorts moeten blijken wie daar begraven is.

Lid 3: Er is een grondslag nodig om te waarborgen dat het bijzondere karakter van de oude begraafplaats aan de Schoolstraat zo veel als mogelijk in stand wordt gehouden. Die grondslag is hier te vinden en is nader uitgewerkt in het uitvoeringsbesluit voor de grafbedekkingen

Lid 5, onder e: als de vergunning op een advies van een onafhankelijke deskundige of commissie is gebaseerd kan daar ter motivering naar verwezen worden (zie artikel 3:49 Awb). Het advies moet dan wel bij de vergunning worden gevoegd. Wordt bij het besluit op de aanvraag van het advies afgeweken dan moet het college motiveren waarom zij daarvan afwijkt (zie artikel 3:50 Awb).

Artikel 21. Onderhoud door rechthebbende of gebruiker

In dit artikel worden de rechten en de plichten van de rechthebbende (particuliere graven) of van de gebruiker (gedenkplaatsen of algemene graven) voor de grafbedekking omschreven. Alleen in dit artikel is sprake van plichten voor (bepaalde) nabestaanden van overledenen die zijn bijgezet in een algemeen graf. Daarom wordt hier de in artikel 1 (‘Begripsbepalingen’) gedefinieerde term ‘gebruiker’ gebruikt in plaats van de ruimer op te vatten term ‘belanghebbende’, die voorkomt in verband met het begrip ‘algemeen graf’ in de Wet op de lijkbezorging (artikel 27a).

Geen natrekking zolang het graf niet is geruimd

De eigendom en daarmee ook de risicoaansprakelijkheid van hetgeen op het graf is geplaatst ligt, volgens art. 32a van de Wet op lijkbezorging, bij de rechthebbende. Van natrekking is geen sprake zolang het graf niet geruimd mag worden. Als er sprake is van verwaarlozing van de grafbedekking kan de beheerder van de begraafplaats de rechthebbende of de gebruiker aanspreken en sommeren tot het verrichten van herstelwerkzaamheden aan de grafbedekking. De Wet op de lijkbezorging bepaalt in artikel 28, het vierde tot en met het zevende lid, dat het recht op het graf vervalt wanneer vijf jaar na constatering en bekendmaking van de verwaarlozing niet in het onderhoud is voorzien. Hierbij wordt rekening gehouden met de termijn van grafrust en de uitgiftetermijn van het graf.

Artikel 22. Grafbeplanting en grafgiften

In de dagelijkse praktijk rijzen er nog wel eens problemen over verwijderde bloemen en eenjarige planten zoals afrikanen en geraniums maar ook over grafgiften zoals beertjes, speelgoed of andere voorwerpen. Omdat deze bloemen, planten en grafgiften eigendom zijn van de rechthebbenden, de gebruikers of de belanghebbenden wordt vooraf een waarschuwing gegeven. Dat gebeurt wanneer de bloemen duidelijk zijn uitgebloeid, verwelkt of wanneer de voorwerpen uiteenvallen of problemen voor anderen opleveren. Het vergt te veel moeite om genoemde personen steeds per brief te waarschuwen dat er wat aan de hand is. Het beleid ten aanzien van de planten, bloemen en grafgiften wordt bij de afgifte van de vergunning voor het hebben van een grafbedekking bekend gemaakt en tevens wordt het bekend gemaakt op het mededelingenbord op de begraafplaats.

Artikel 23. Verwijdering grafbedekking na verstrijken van de termijn

De gemeente is als houder van de begraafplaats in principe eigenaar van de grafbedekking op een graf voor zover die niet vallen onder het gestelde in artikel 31 en 32a van de Wet op de lijkbezorging. In die wetsartikelen is geregeld dat een grafbedekking in feite eigendom is van de rechthebbende of gebruiker zolang er een recht rust op het graf en de gemeente het graf dus niet mag ruimen. De gemeente mag pas tot zo’n ruiming overgaan wanneer 10 jaar is verstreken na een laatste begraving in het graf (grafrust) en, als het een particulier graf is, met toestemming van de rechthebbende op het graf.

Artikel 23 regelt de wijze waarop omgegaan wordt met de grafbedekking. De rechthebbende of de gebruiker dient volgens artikel 28, tweede lid van de Wet op de lijkbezorging minimaal een jaar voor het verstrijken van de termijn van het grafrecht op de hoogte te worden gesteld van dit feit, en van de mogelijkheid verlenging van het recht te vragen. In veel gevallen kan dan gelijktijdig de mededeling worden gedaan dat, wanneer niet om verlenging wordt verzocht, het college opdracht zal geven de grafbedekking na het verstrijken van de termijn te verwijderen en het graf te ruimen. Tevens kan worden medegedeeld dat de grafbedekking dertien weken na verwijdering aan de gemeente vervalt. Ook nabestaanden van overledenen die zijn begraven in een algemeen graf dienen, volgens artikel 27a van de Wet op de lijkbezorging, op hoogte te worden gesteld van het verstrijken van de termijn van uitgifte.

Deze mededeling dient volgens de wet ‘ten minste zes maanden en ten hoogste twaalf maanden voor het verstrijken van de termijn van uitgifte’ aan de belanghebbende bij dat graf te worden gedaan. Hierbij kan dan gelijktijdig de mededeling worden gedaan dat de mogelijk aanwezige grafbedekking zal worden verwijderd en dat het graf zal worden geruimd. Zie ook artikel 15, tweede lid, met de toelichting en artikel 24 eerste lid. De bordjes bij de graven met een mededeling dienen alleen aan de bezoekers van die graven op te vallen.

De grafbedekking kan ook worden verwijderd nadat het college het grafrecht vervallen heeft verklaard omdat er na het overlijden van de rechthebbende niet tijdig een nieuwe rechthebbende is aangewezen. Of omdat het onderhoud van het graf is verwaarloosd (artikel 28, zesde lid van de Wet op de lijkbezorging). In dat geval geldt eveneens het vereiste van de voorafgaande mededeling per brief of door het plaatsen van een bordje bij het graf gedurende minstens een jaar.

De regels voor het verwijderen van grafbedekking gelden met name voor bestaande grafmonumenten die conform de Hulsman-inventarisatie niet noodzakelijkerwijs in stand dienen te worden gehouden

Verwijderen van grafbedekking door een rechthebbende, gebruiker of belanghebbende

Na het vervallen van de grafrechten kan de rechthebbende of gebruiker de grafbedekking binnen dertien weken op eigen kosten verwijderen. Na die termijn is de grafbedekking eigendom van de gemeente. Wil de rechthebbende de grafbedekking alsnog hebben, dan kan de gemeente daarvoor privaatrechtelijke toestemming verlenen. Omdat de verordening een vergunningplicht kent, betekent dit ook dat de gemeente op een daartoe strekkende vergunningaanvraag moet beslissen: wel of geen publiekrechtelijke toestemming verlenen.

Op basis van rechtspraak van de Hoge Raad (HR, 9 november 2012, NJ 2012/639) moet het college bij een positieve beslissing op de vergunningaanvraag, ook privaatrechtelijke toestemming verlenen. Anders kan de verzoeker geen uitvoering aan de vergunning geven. Dus bij het geven van een publiekrechtelijke toestemming (vergunning) dient ook privaatrechtelijke toestemming gegeven te worden om de grafbedekking te mogen verwijderen.

Rechthebbenden of nabestaanden, die te kennen geven geen belang meer te hechten aan het in stand houden van het graf of het opnieuw vestigen van een recht op het graf, kunnen verzoeken om opstelling van het monument op een daarvoor bedoelde plek. Voorstelbaar is dat ook een stichting of een vereniging zulks kan doen voor het monument van een overledene die veel voor de stichting of vereniging heeft betekend.

Door de gemeente wordt hiervoor een éénmalig bedrag in rekening gebracht en de verzoeker vrijwaart de gemeente van te voren voor de mogelijke schade/gevolgen van het verplaatsen van het monument.

HOOFDSTUK 6. RUIMING VAN GRAVEN, URNENGRAVEN EN URNENNISSEN

Artikel 24. Ruiming, bezorging van overblijfselen en as

Volgens artikel 31, tweede lid van de Wet op de lijkbezorging kan een particulier graf alleen geruimd worden met toestemming van de rechthebbende. Het recht op een graf kan echter vervallen na het verstrijken van de geldingstermijn, of omdat er na het overlijden van de rechthebbende niet tijdig een nieuwe rechthebbende is aangewezen. Ook kan het recht vervallen na verwaarlozing van het onderhoud, volgens artikel 28, zesde lid van de Wet op de lijkbezorging. De mededeling dat het college voornemens is om de graven te ruimen wordt gedaan zowel aan de rechthebbenden op particuliere graven als aan de nabestaanden van overledenen die zijn begraven in een algemeen graf.

De rechthebbende kan vragen om de overblijfselen te laten verzamelen om deze te cremeren, dan wel bij te zetten in een ander graf op dezelfde begraafplaats of over te brengen naar een andere begraafplaats. Ook wordt de mogelijkheid gegeven om de overblijfselen in dezelfde grafruimte te doen plaatsen (het zogenaamde verdiepen van een graf). Het graf wordt dan extra diep uitgegraven, en de overblijfselen worden samengevoegd en onderin geplaatst.

De rechthebbende kan dan vervolgens het graf bestemmen voor andere overledenen. Op deze wijze kan het graf gedurende langere tijd in dezelfde familie blijven.

Lid 4 opent de mogelijkheid ook bij ruiming van algemene graven de stoffelijke overblijfselen dan wel de as een andere bestemming te geven dan die welke genoemd is in het derde lid. Met betrekking tot het ruimen is in het model gekozen voor een zorgplicht voor de gemeente, als beheerder van de begraafplaats. Op de beheerder rust de plicht er zorg voor te dragen dat met de menselijke resten welke bij de ruiming van een graf worden aangetroffen te allen tijde respectvol wordt omgegaan. Er dienen bovendien maatregelen te worden getroffen zodat bezoekers van de begraafplaats niet met de menselijke resten worden geconfronteerd.

HOOFDSTUK 7. IN STAND HOUDEN HISTORISCHE GRAVEN EN OPVALLENDE GRAFBEDEKKINGEN

Artikel 25. Lijst

In het verleden heeft de gemeente op grond van de verordening reeds een lijst opgesteld van graven die bijzondere waarde hebben (de lijst Hulsman als bedoeld in artikel 1b Uitvoeringsbesluit “Lijst van graven die van historische betekenis zijn of waarvan de grafbedekking een opvallende kwaliteit heeft”).

Dergelijke graven kunnen van betekenis zijn vanwege de persoon die er is begraven of vanwege het feit dat de grafbedekking van betekenis is vanwege de cultuurhistorische waarde. De overledene kan voor de (plaatselijke) gemeenschap van betekenis zijn geweest. De grafbedekking kan opvallen door zijn vormgeving, symboliek en door het gebruikte materiaal.

Ten aanzien van de omgang met deze graven is door de gemeente een nader beleid vastgesteld. Indien de grafrechten van een volgens de lijst vastgesteld graf vervallen, dan wordt de grafbedekking in principe niet geruimd.

HOOFDSTUK 8. INRICHTING REGISTER

Artikel 26. Voorschriften

Het register van de bezorgde as is niet opgenomen in de verordening, aangezien artikel 10 van het Besluit op de lijkbezorging van 4 december 1997 gedetailleerde voorschriften voor dit register geeft.

HOOFDSTUK 9. SLOTBEPALINGEN

Artikel 27. Vervallen van de oude regeling

Er wordt geen tijdstip vermeld waarop de oude verordening wordt ingetrokken. Dat is ook niet nodig. De datum waarop de oude regeling vervalt, is de datum waarop de nieuwe verordening in werking treedt.

Artikel 28. Overgangsbepaling

Dit artikel spreekt voor zich. Bestaande rechten moeten, vanuit oogpunt van rechtszekerheid voor de rechthebbende, gebruiker en belanghebbende, worden geëerbiedigd.

In artikel 28 is bepaald dat de Verordening op de gemeentelijke begraafplaatsen van de gemeente Terschelling 2004’ vervalt op het tijdstip waarop de ‘Verordening begraafplaatsen gemeente Terschelling 2020’ inwerking treedt. In artikel 28, lid 2 van de laatstgenoemde verordening is bepaald dat besluiten die onder de ‘Verordening op de gemeentelijke begraafplaatsen van de gemeente Terschelling 2004’ zijn genomen worden geëerbiedigd en onder de ‘Verordening begraafplaatsen gemeente Terschelling 2020’ blijven gelden. De Verordening begraafplaatsen gemeente Terschelling 2020’ heeft dus geen terugwerkende kracht en geldt niet voor grafrechten die vóór de inwerkingtreding van deze nieuwe verordening reeds (van rechtswege) waren vervallen (vergelijk de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 14 maart 2018, ECLI:NL:RVS:2018:866).

Artikel 29. Strafbepaling

De verordening is een besluit van het gemeentebestuur op overtreding waarvan straf is gesteld. Een dergelijk besluit wordt op dezelfde wijze bekendgemaakt als alle overige besluiten van het gemeentebestuur die algemeen verbindende voorschriften inhouden (zie artikel 139 van de Gemeentewet). Voorts is de gemeente gehouden dit besluit mede te delen aan het parket van het arrondissement waarin de gemeente is gelegen, volgens artikel 143 van de Gemeentewet.

Artikel 30. Inwerkingtreding

Dit artikel spreekt voor zich.

Artikel 31. Citeertitel

In de citeertitel wordt een jaartal opgenomen om de betrokken regeling te onderscheiden van de voorgaande regeling.