Uitvoeringsprogramma Vergunningen, toezicht en handhaving 2023

Voor u ligt het Uitvoeringsprogramma VTH (vergunningen, toezicht en handhaving) 2023 van de gemeente Winterswijk. Het uitvoeringsprogramma geeft inzicht in de werkwijze en de prioritering van de VTH taken waarvoor de gemeente het bevoegd gezag is. Daarbij wordt aangegeven welke doelen wij stellen en welke activiteiten wij daartoe zullen uitvoeren.

Vergunningverlening, toezicht en handhaving dragen bij aan een veilig en leefbaar Winterswijk. Deze bijdrage is het grootst als de inzet zich richt op de zaken die voor veiligheid en leefbaarheid de grootste impact hebben. Bij alle keuzes die wij maken wat betreft toezicht en handhaving is dat ons kompas om de beschikbare capaciteit zo effectief mogelijk in te zetten. Hierbij is rekening gehouden met vastgesteld (lokaal) beleid, zoals het Wabobeleidsplan en de bestuurlijke ambities zoals beschreven in het coalitieakkoord 2022-2026 'Samen aan de slag'. In het Wabobeleidsplan zijn al enkele keuzes gemaakt welke onderwerpen meer of minder aandacht krijgen bij vergunningverlening, toezicht en handhaving van de regels voor de (leef)omgeving. Aan de hand van dit uitvoeringsprogramma geven we verdere invulling aan hoe de gestelde doelen adequaat kunnen worden behaald.

Met dit uitvoeringsprogramma wordt voldaan aan de wettelijke verplichtingen die opgenomen zijn in het Besluit omgevingsrecht (Bor) en de Ministeriële regeling omgevingsrecht (Mor). Het uitvoeringsprogramma wordt na vaststelling ter kennisname voorgelegd aan de gemeenteraad en toegestuurd aan de provincie Gelderland.

Dit uitvoeringsprogramma VTH heeft betrekking op de vergunningen, toezicht en de handhaving op het gebied van:

• –

  het omgevingsrecht (o.a. Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (hierna: Wabo), Wet ruimtelijke ordening (hierna: Wro), Bouwbesluit en Bouwverordening, Omgevingswet zodra die in werking treedt);

• –

  de Algemene Plaatselijke Verordening (hierna: APV);

• –

  de bijzondere wetten (bijv. Alcoholwet, Wet op de kansspelen, Winkeltijdenwet, Opiumwet, Wet tijdelijk huisverbod);

• –

  de Basisregistratie Personen (hierna: BRP);

• –

  de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (hierna: BAG);

• –

  de Afvalstoffenverordening.

Deze taken worden binnen de gemeente Winterswijk uitgevoerd door de teams Veiligheid & Leefbaarheid en Vergunningen & Toezicht. Taken die zijn overgedragen aan de Omgevingsdienst Achterhoek (hierna: ODA) en de Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland (hierna: VNOG) zijn in dit programma niet meegenomen. Deze partijen dragen zelf zorg voor het uitvoerings- en handhavingsbeleid en de verslaglegging over de taken die aan hen zijn overgedragen.

De teams Veiligheid & Leefbaarheid en Vergunningen & Toezicht werken samen met de politie, de ODA, de VNOG en het Regionaal Informatie en Expertise Centrum Oost Nederland (RIEC ON). Die samenwerking wordt in 2023 voortgezet om ondermijnende criminaliteit tegen te gaan en de beschikbare expertise optimaal te benutten. Opvallende casussen worden in brede samenwerking opgepakt. Samenwerking door informatie te delen, zorgt voor een completer beeld en leidt daarmee tot een betere aanpak van criminaliteit.

Ook zetten we de nauwe samenwerking tussen de boa’s en de politie voort. Als leidraad voor die samenwerking geldt het handhavingsarrangement dat in 2021 door de politie basisteam Achterhoek-Oost, het OM en de gemeente is vastgesteld. In Winterswijk zijn naast de gemeentelijke boa’s diverse groene boa’s actief. Het gaat om boa’s werkzaam bij de Omgevingsdienst Achterhoek en instanties als het Waterschap, Natuurmonumenten, Geldersch Landschap, Hengelsportfederatie Midden Nederland en Leisurelands. Om de samenwerking tussen de boa’s van de verschillende instanties te verbeteren en ondermijning in het buitengebied tegen te gaan, nemen we deel aan de ‘Samenwerking Groene handhaving in Gelderland’ die vanuit de provincie Gelderland wordt georganiseerd. In het kader van die samenwerking wordt onder andere 1 à 2 keer per jaar een gezamenlijke controle in het buitengebied, de zogeheten ‘Groene nacht’, georganiseerd.

Winterswijk neemt ook deel aan Datalab GO. Dat staat voor Datalab Gelderland Oost. Het is een samenwerking van de gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Lochem, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk. Datalab GO wil samen goede dataproducten ontwikkelen en van elkaar leren op het gebied van datagedreven werken. Thema’s waar momenteel aan wordt gewerkt, zijn ondermijning, impact van corona en klimaatbestendige groene leefomgeving. De inzichten die daarbij worden opgedaan kunnen in de toekomst worden ingezet bij de sturing en prioritering van VTH beleid.

In deze paragraaf staan de voor ons belangrijkste wettelijke ontwikkelingen en wat die voor ons betekenen.

1. Omgevingswet

Op dit moment is de datum voor inwerkingtreding van de Omgevingswet 1 juli 2023. Kantekening hierbij is dat de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) recent een motie heeft aangenomen dat gemeenten minimaal een half jaar voorbereidingstijd krijgen voordat de wet in werking treedt. Daarmee zal 1 januari 2024 als eerst in beeld komen als nieuwe datum voor inwerkingtreding van de Omgevingswet. De Omgevingswet vervangt het huidige systeem van het omgevingsrecht (‘de fysieke leefomgeving’, o.a. regels omtrent ruimtelijke ontwikkelingen, bouwen, natuur-ontwikkeling, slopen, brandveiligheid, cultuurhistorie of milieu). De nieuwe wet nodigt overheden uit om integraler te werken en ruimte te geven aan initiatieven via uitnodigingsplanologie.

Voor de inwerkingtreding van de wet treffen we de volgende voorbereidingen:

• –

  collega’s opleiden in het nieuwe werken volgens de Omgevingswet;

• –

  aanpassen van werkprocessen;

• –

  uitvoeren van onderzoek naar een bredere toepassing van de bestuurlijke boete en zo nodig beleid hiervoor vaststellen;

• –

  vaststellen geactualiseerde Verordening kwaliteit VTH;

• –

  nieuw omgevingswet-proof VTH-beleid;

• –

  voorbereiden digitale systemen op aansluiting Digitaal Stelsel Omgevingswet;

• –

  doorontwikkelen van zaakgericht werken via nieuwe vth-systeem Rx. Mission.

2. Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb)

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) treedt tegelijkertijd met de Omgevingswet in werking. Deze wet - met als doel het verbeteren van de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht - heeft samen met de Omgevingswet ingrijpende gevolgen voor het proces van bouwen, vergunningverlening en gemeentelijk toezicht.

Met de komst van de Wkb geldt voor de bouwtechnische beoordeling van eenvoudige bouwwerken als eengezinswoningen en kleinere bedrijfsgebouwen (gevolgklasse 1) geen vergunningplicht meer maar een meldingsplicht. In de eerste 6 maanden na invoering zal dit alleen gelden voor nieuwbouw. Vanaf 2026 gaat de meldingsplicht waarschijnlijk ook voor de grotere gebouwen (gevolgklassen 2 en 3) gelden.

Dit betekent een behoorlijke daling (naar schatting 45-70%) aan inkomsten uit bouwleges. Dit terwijl er wel werkzaamheden blijven bestaan en andere werkzaamheden bijkomen. De eerste 5 jaar na invoering van de Wkb ontvangen gemeenten een ‘decentralisatie-uitkering’ om het wegvallen van de legesinkomsten enigszins te compenseren. Deze compensatie bedraagt slechts een fractie van de gemiste inkomsten.

Voor wat betreft het toezicht geldt dat private kwaliteitsborgers (onafhankelijke kwaliteitscontroleurs) toezicht gaan houden op het bouwproces. Uit het dossier dat de kwaliteitsborger bij de gereedmelding aan de gemeente overhandigt, moet blijken of een bouwwerk voldoet aan de bouwtechnische voorschriften. De gemeente controleert of dat dossier compleet is en of er geen 'ernstig vermoeden' bestaat dat niet overeenkomstig de nieuwbouwvoorschriften is gebouwd. De handhavingsbevoegdheden in het nieuwe stelsel blijven bij de gemeenten en gaan niet over op de private kwaliteitsborgers. Verder blijft de gemeente toetsen op aspecten als welstand, bestemmingsplan, bouwverordening en de veiligheid bij het uitvoeren van bouwwerkzaamheden.

Bij zowel vergunningverlening als toezicht en handhaving is qua personele capaciteit al geanticipeerd op de komst van de Wkb. Bij vergunningen door te werken met tijdelijke inhuur die na inwerkingtreding en goede implementatie van de Wkb kan worden opgezegd. Bij toezicht en handhaving door sinds 2019 een vacature toezichthouder Bouw en RO (1fte) niet in te vullen. Hierdoor is er wel tijdelijk te weinig capaciteit om voldoende (conform Wabobeleidsplan) gebiedsgericht toezicht uit te voeren. Bovendien is het ook lastig om blijvend en goed de vacature van toezichthouder Ruimtelijke ontwikkeling in te vullen. Er bestaat nog onzekerheid over een deel van de werklast die de Wkb zelf met zich mee gaat brengen. Mogelijk is bijvoorbeeld meer repressief toezicht nodig met meer handhavingsprocedures tot gevolg. De praktijk zal dit moeten uitwijzen als de Wkb en Omgevingswet in werking treedt.

Voor de inwerkingtreding van de Wkb worden de volgende voorbereidingen getroffen:

• –

  opstellen nieuw omgevingswet-proof VTH beleid met een uitvoerings- en handhavingsstrategie.

• –

  draaien van proefproject(en)- (b.v. proces melding en toezicht onder Wkb);

• –

  opstellen van nieuwe werkprocessen;

• –

  opleiden vergunningverleners en toezichthouders in hun nieuwe rol;

• –

  herijken van interne processen i.v.m. informatievoorziening WOZ en BAG.

1. Samenwerking bij taken zorg en veiligheid

Voor een adequate aanpak van casuïstiek op het vlak van zorg en veiligheid is het noodzakelijk om met alle betrokken instanties samen op te trekken. Zo worden er vanuit de gemeente regelmatig in samenwerking met de politie en zorgverleners bestuurlijke maatregelen opgelegd om onveilige situaties te voorkomen of te beëindigen. Het gaat dan bijvoorbeeld om een huisverbod, gebiedsverbod of een gedragsaanwijzing.

2. Personele bezetting en krapte op de arbeidsmarkt

Het blijkt steeds moeilijker om voldoende en goed gekwalificeerd personeel te vinden om de VTH taken uit te voeren. Dit komt door de krapte op de arbeidsmarkt, maar ook doordat de taken van medewerkers door veranderende wet- en regelgeving (Omgevingswet bv) en door maatschappelijke ontwikkelingen steeds uitbreiden. De voorbereiding op veranderende wetgeving moet naast de reguliere werkzaamheden plaatsvinden. Er moeten daardoor soms keuzes worden gemaakt voor welke taken capaciteit wordt vrijgemaakt.

Hieronder vindt u een overzicht van de beschikbare formatie binnen team Vergunningen & Toezicht. Voor de berekening van de beschikbare capaciteit is uitgegaan van 1648 uren per fte.

Toelichting op beschikbare formatie

Door met tijdelijke inhuur voor vergunningverlening bouw te werken, anticiperen we op de komst van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen en de Omgevingswet. Verder blijkt het lastig om (1 fte) beschikbare vacature-ruimte voor toezichthouder blijvend goed in te vullen. Let wel: formatie team Ruimtelijke ontwikkeling is hier niet in meegenomen. Team RO verleent omgevingsvergunningen waar een bestemmingsplan-component aan vastzit.

Voor vergunningen & toezicht is het beleid uitgewerkt in de volgende documenten:

• 1.

  Wabobeleidsplan gemeente Winterswijk d.d. 28 januari 2013

• 2.

  Verordening kwaliteit vergunningverlening, toezicht en handhaving omgevingsrecht gemeente Winterswijk

• 3.

  Welstandsbeleid

• 4.

  Beleidsregels omgevingsvergunning bewoning recreatiewoning

• 5.

  Beleidsnota 'Aanpak van permanente bewoning recreatiewoningen'

• 6.

  Preventie- en Handhavingsplan alcohol 2023

• 7.

  Horecaconvenant

• 8.

  Drank- en horecaverordening

• 9.

  Evenementenbeleid

• 10.

  Bomenverordening

• 11.

  Algemene Plaatselijke Verordening

• 12.

  Marktverordening

• 13.

  Winkeltijdenverordening

• 14.

  Bouwverordening gemeente Winterswijk

• 15.

  Landelijke handhavingsstrategie versie 1.7 (vervangt sanctiestrategie Wabobeleidsplan)

Methodiek

Het VTH-beleid uit het Wabobeleidsplan wordt in het uitvoeringsprogramma uitgewerkt in doelstellingen. Voorgaande jaren werd voornamelijk met zogenaamde ‘inputdoelstellingen’ gewerkt. Het ging dan bijvoorbeeld over het aantal uren dat moest worden besteed aan een bepaalde categorie aanvragen of meldingen. Dit jaar hebben we ervoor gekozen om zoveel mogelijk te werken met prestatiedoelstellingen. Dit omdat het aantal uren dat ergens aan wordt besteed vaak geen goede indicator is voor het bepalen of het hogere doel (bijv. de veiligheid of leefbaarheid) wordt behaald. Bij de prestatiedoelstellingen zijn indicatoren opgenomen die waar mogelijk meetbaar zijn. Ook is hierdoor extra aandacht voor het werken conform de servicenormen van de gemeente Winterswijk.

Prioritering en uitvoeringsstrategie

Door te prioriteren, relateren we de inspanning van onze taken aan het risico voor de kwaliteit en de veiligheid. Prioriteren helpt om bewust keuzes te maken: de meeste energie gaat naar de hoogste risico’s, we objectiveren persoonlijke voorkeuren en inzichten, en we bereiken uniformiteit onder de medewerkers. In het Wabobeleidsplan is uitgewerkt op welk werkniveau en met welke diepgang aanvragen en meldingen worden getoetst (toetsstrategie). Dit is ingeschaald op basis van een risicoanalyse per activiteit met behulp van de risicomatrix als weergegeven in bijlage 1. Op dezelfde wijze is per activiteit ook een toezichtstrategie opgesteld. Handhaving van overtredingen vindt in beginsel plaats conform de vastgestelde Landelijke handhavingsstrategie. Jaarlijks evalueren we de behaalde resultaten en stellen mede op basis van datagestuurd werken de doelstellingen en prioriteiten bij.

Hieronder vindt u een overzicht van de beschikbare formatie binnen team Veiligheid & Leefbaarheid. Voor de berekening van de beschikbare capaciteit is uitgegaan van 1648 uren per fte.

Toelichting op beschikbare formatie

In 2023 is de formatie van de boa’s met 2 fte toegenomen ten opzichte van voorgaande jaren. Dit naar aanleiding van een benchmark die is uitgevoerd door een extern bureau. Om deze formatie goed aan te sturen is 0,5 fte voor een coördinator opgenomen. Daarnaast is 0,5 fte extra opgenomen voor een ambtenaar openbare orde en veiligheid. Deze extra ruimte was al tijdelijk ingevuld, maar is structureel noodzakelijk gebleken.

Het handhavingsbeleid van de gemeente Winterswijk is uitgewerkt in de volgende documenten:

• 1.

  Wabobeleidsplan gemeente Winterswijk d.d. 28 januari 2013

• 2.

  Landelijke handhavingsstrategie versie 1.7 (vervangt sanctiestrategie Wabobeleidsplan)

• 3.

  Verordening kwaliteit vergunningverlening, toezicht en handhaving omgevingsrecht gemeente Winterswijk

• 4.

  Integraal Veiligheidsplan Achterhoek Oost

• 5.

  Coffeeshopbeleid Winterswijk 2016

• 6.

  Beleidsregels artikel 13b Opiumwet Gemeente Winterswijk 2021

• 7.

  Beleidsregels Wet aanpak woonoverlast gemeente Winterswijk 2018

• 8.

  Preventie- en Handhavingsplan Alcohol 2023

• 9.

  Horecaconvenant

Methodiek

Het VTH-beleid uit het Wabobeleidsplan wordt in het uitvoeringsprogramma uitgewerkt in doelstellingen. Voorgaande jaren werd voornamelijk met zogenaamde ‘inputdoelstellingen’ gewerkt. Het ging dan bijvoorbeeld over het aantal uren dat moest worden besteed aan een bepaalde categorie aanvragen of meldingen. Dit jaar hebben we ervoor gekozen om zoveel mogelijk te werken met prestatiedoelstellingen. Dit omdat het aantal uren dat ergens aan wordt besteed vaak geen goede indicator is voor het bepalen of het hogere doel (bijv. de veiligheid of leefbaarheid) wordt behaald. Bij de prestatiedoelstellingen zijn indicatoren opgenomen die waar mogelijk meetbaar zijn. Ook is hierdoor extra aandacht voor het werken conform de servicenormen van de gemeente Winterswijk.

Prioritering en uitvoeringsstrategie

Door te prioriteren, relateren we de inspanning van onze taken aan het risico voor de kwaliteit en de veiligheid. Prioriteren helpt om bewust keuzes te maken: de meeste energie gaat naar de hoogste risico’s, we objectiveren persoonlijke voorkeuren en inzichten, en we bereiken uniformiteit onder de medewerkers.

Het Wabobeleidsplan bevat geen risicoanalyse en prioritering van de APV en bijzondere wetten. Deze is daarom uitgewerkt in bijlage 3 van dit uitvoeringsprogramma. Handhaving van overtredingen vindt in beginsel plaats conform de vastgestelde Landelijke handhavingsstrategie. Jaarlijks evalueren we de behaalde resultaten en stellen mede op basis van datagestuurd werken de doelstellingen en prioriteiten bij. Jaarlijks evalueren we de behaalde resultaten en stellen mede op basis van datagestuurd werken de doelstellingen en prioriteiten bij.

Meldingen en handhavingsverzoeken met een spoedeisend karakter en bedreigende situaties hebben altijd prioriteit. Deze zaken worden altijd opgepakt.

Onder een spoedeisende situatie wordt verstaan:

• –

  een situatie die leidt tot onomkeerbare schade of zeer hoge herstelkosten aan bouwwerk of omgeving.

Onder een bedreigende situatie wordt verstaan:

• –

  een situatie die leidt tot directe schade voor de mens;

• –

  een situatie die leidt tot directe onomkeerbare schade voor het milieu, landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteit;

• –

  een situatie die leid tot directe, onomkeerbare schade, voor de bewegingsruimte van de mens (wonen, bedrijfsvoering, voorziening in eerste levensbehoeften);

• –

  constructieve en brandonveilige situaties die alleen met veel moeite achteraf zijn te corrigeren.