| Organisatie | Diemen |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Afvalplan Diemen 2020 |
| Citeertitel | Afvalplan 2020 |
| Vastgesteld door | gemeenteraad |
| Onderwerp | milieu |
| Eigen onderwerp |
De datum inwerkingtreding en ondertekening van deze regeling kan niet worden achterhaald en is bij benadering ingevuld.
Onbekend
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 01-04-2021 | nieuwe regeling | 19-12-2020 |
Afvalscheiding is voor veel Diemenaren de normaalste zaak van de wereld. In Diemen kan je, als je wilt, al veel huishoudelijk afval gescheiden wegbrengen. Gft, papier en karton, plastic en drankkartons, glas en textiel kan je kwijt in ondergrondse containers in de buurt of bij de winkelcentra. De laatste jaren is dan ook veel geïnvesteerd om deze voorzieningen voor het wegbrengen van recyclebare materialen op orde te brengen. Desondanks staat Diemen voor een uitdaging met betrekking tot het terugdringen van de hoeveelheid huishoudelijk restafval.
De gemiddelde Diemenaar biedt per persoon per jaar nog ongeveer 230 kilo restafval aan; in het coalitieakkoord is de doelstelling uitgesproken om een significante stap te doen richting de landelijke doelstelling van maximaal 100 kilo huishoudelijk restafval per inwoner per jaar in 2020.
Om dit voor elkaar te krijgen, moeten we aan de inwoners vragen hun afval beter te scheiden, maar moeten we zeker ook de voorzieningen om dit makkelijk te kunnen doen verbeteren. In de praktijk betekent dit; meer service voor grondstoffen aan huis en minder service op het ophalen van restafval. Het principe van omgekeerd inzamelen dus, wat de basis vormt van het Afvalplan 2020.
Naast het verbeteren van de voorzieningen en het aanpassen van service, is het gesprek met inwoners een belangrijk element. De vraag wat zij nodig hebben om het afval beter te kunnen scheiden, staat daarbij centraal. Het plan voorziet derhalve in een buurtgerichte communicatie- en participatieaanpak.
Afvalplan 2020 is een plan van aanpak en met acties voor de afvalinzameling voor Diemen. Met uitvoering van dit plan worden de komende jaren de voorwaarden gecreëerd die nodig zijn om een flinke reductie van het restafval te bewerkstellingen, de service op grondstoffen te verbeteren, de kosten in de hand te houden en daarmee de stappen te zetten die noodzakelijk zijn voor een circulaire samenleving.
Diemen heeft te veel restafval. Wil Diemen een steentje bijdragen aan een circulaire economie waarin afval grondstof is, zullen de afvalscheidingspercentages flink omhoog moeten zodat het aantal kilo restafval per inwoner de komende jaren meer dan halveert.
De crisis bij het Afval Energiebedrijf (AEB) in Amsterdam in de zomer van 2019, toont overigens des te meer aan dat we zoveel mogelijk van het restafval af moeten. Restafval wordt bij het AEB verbrand, terwijl grondstoffen zoals papier, glas, plastic, drankenkarton, textiel worden hergebruikt, vergist en gerecycled etc. Ook vanuit Den Haag worden gemeenten gestimuleerd om minder restafval te verbranden blijkens een forse verhoging van de belasting op het verbranden van afval, dit terwijl het verwerken van restafval al verreweg de duurste stroom was om te verwerken.
Eén ton Diemens restafval kost nu namelijk ongeveer € 102,-- om te verwerken, terwijl je, als je dezelfde ton volledig zou scheiden nog geen € 10,-- zou betalen. |
Diemen wil dan ook een flinke stap doen richting de landelijke doelstelling van 100 kilo per inwoner per jaar. Aangezien de gemiddelde Diemenaar nu 230 kilo per jaar aan restafval produceert, moet er iets veranderen in de afvalinzameling.
In het verleden zijn al diverse pogingen gedaan om de afvalscheiding te optimaliseren, maar dit heeft niet kunnen voorkomen dat Diemen het vergeleken bij veel andere gemeenten een stuk slechter doet. Het landelijke gemiddelde is een kleine 180 kilo per inwoner per jaar, maar onder de 50 kilo is geen uitzondering. Een duidelijk aanwijsbare reden is dat de service op restafval hoger is dan die voor recyclebare materialen. Zo wordt het restafval bij laagbouw bijvoorbeeld wekelijks aan huis opgehaald en bij sommige hoogbouwlocaties is er alleen een ondergrondse restafvalcontainer op loopafstand beschikbaar.
Zolang het meer moeite kost om afval gescheiden aan te leveren dan restafval weg te gooien, zullen alle communicatiecampagnes of burgerinitiatieven geen blijvend resultaat opleveren.
1.1 Samenstelling huishoudelijk restafval
In opdracht van onze afvalinzamelaar Meerlanden heeft De AfvalSpiegel in 2019 sorteeranalyses van het fijn huishoudelijk restafval van Diemen uitgevoerd. Er heeft een meting plaatsgevonden in mei 2019. De conclusie van het rapport is veelzeggend:
1.2 Afvalplan 2020 versus het Rekenkamerrapport
In 2018 is het rekenkamerrapport “Een kwestie van fatsoen” opgeleverd. Eén van de conclusies van het rapport is dat er geen duidelijk beleid is op de afvalinzameling in Diemen. Op basis van een raadsbesluit uit 2015 kan worden gesteld dat het beleid nu nog is dat: de voorzieningen moeten worden geoptimaliseerd, de afvalstoffenheffing omlaag moet en er maximaal 5% meer afvalscheiding hoeft te worden gerealiseerd.
Met het koppelen van de ambities aan de landelijke doelstelling van maximaal 100 kilo restafval per persoon per jaar (VANG-doelstelling*), ontstaat een duidelijk meetbaar doel. Daarnaast doen we met het afvalplan recht aan de inwonersconsultatie van het rekenkamerrapport. Door bijvoorbeeld de gft- inzameling aan te pakken waarover de inwoner het minst tevreden is. Aan de andere kant is men over de service op restafval relatief gezien wel tevreden, waardoor hier wordt gekozen om de inzamelwijze niet te veranderen. Plastic en papier/karton scoren ook slecht. Hier bieden we juist maatwerk.
Dit hoofdstuk gaat in op de acties die getroffen moeten worden om de afvalinzameling te optimaliseren en de scheidingsresultaten te verbeteren.
Groente, fruit en tuinafval (gft) is een waardevolle stroom die oververtegenwoordigd is in het Diemense restafval. Bij Meerlanden worden 6 verschillende producten gemaakt uit het ingezamelde gft, namelijk: biogas, groengas / CO2, compost, warmte, water en citrusbrandstof.
Restafval bestaat ook qua gewicht voor het grootste gedeelte uit gft. Aangezien we de verwerking van restafval per ton betalen, is het voorkomen dat gft in het restafval belandt ook uit financieel oogpunt aantrekkelijk.
2.1.1 Geschiedenis gft in Diemen
In het najaar van 1994, nu 25 jaar geleden, startte Diemen met gft-inzameling met het uitrollen van de zogenaamde duobak. In de duobak zat een compartiment voor zowel restafval als gft. In 2010 is de duobak afgeschaft wegens arbo-technische redenen, maar ook vanwege de gebleken grote verontreiniging van gft die deze wijze van inzamelen met zich meebrengt. Restafval en gft zijn geen gelukkige combinatie om in één bak te verzamelen. Er zijn nog nauwelijks gemeenten die dit systeem gebruiken. Met het afschaffen van de duobak heeft de semi-ondergrondse wijkinzamelcontainer voor gft (gft-dummy) zijn intrede gedaan. Zowel hoogbouw als laagbouw kon men gft brengen naar de gft-dummy.
In de gft dummy zat een klepje die met een sleutel te openen was. In 2014 bleek dat slechts 5% van het vrijkomende gft wordt aangeboden in de gft-dummy’s. De gft-dummy’s bij hoogbouw werden nagenoeg niet gebruikt. Hierop is vervolgens besloten om gft-dummy’s bij hoogbouw te verwijderen en de gft- containers bij de laagbouw te voorzien van een grotere opening (zonder sleutel).
Met het vergroten van de inworpopening van de gft-dummy’s is een laatste poging gedaan om de gft-inzameling op orde te krijgen. De kilo’s gft zijn inderdaad toegenomen, maar vooral in het voorjaar als bewoners massaal aan het tuinieren slaan. Grote hoeveelheden tuinafval maakt ook het legen van de gft-dummy’s lastig. Doordat grote stukken tuinafval in de dummy’s klem komen te zitten, worden ze vaak met enig geweld geleegd, waardoor er weer defecten ontstaan aan de dummy’s, zoals het ontbreken van de klep. Dit zorgt voor een onverzorgd straatbeeld en dat bewoners de dummy’s gebruiken als straatafvalbak. Ook is er bij veel gft-dummy’s sprake van verzakkende bestrating vanwege de grote hoeveelheden muizen die nestelen in en onder de dummy’s.
2.1.3 Gft-inzameling bij laagbouw
Met het uitfaseren van de gft-dummy, blijft er voor de laagbouw alleen nog de optie van gft-minicontainers aan huis over. In de meeste gemeenten wordt dit systeem gebruikt, omdat het voor bewoners de meest makkelijke manier van inzamelen is en bovendien de meest zuivere gft-stroom oplevert.
Naast milieurendement is het overgaan op gft- inzameling via minicontainers goedkoper dan het huidige systeem. De gft-minicontainer zal om- en-om met de restafval-minicontainer worden geleegd, waar nu wekelijks restafval aan huis wordt ingezameld. In de zomermaanden kan de gft- minicontainers vaker worden geleegd. De definitieve inzamelfrequentie wordt door het college besloten middels een aanpassing van het Uitvoeringsbesluit Afvalstoffenverordening.
In 2016 is besloten om bij hoogbouw de inzameling van gft te stoppen wegens tegenvallende resultaten. De gft-inzamelvoorzieningen zijn grotendeels weggehaald. Bij hoogbouw waar nog wel gft-dummy’s staan, is sprake van sterke vervuiling van het ingezamelde gft.
Toch bereikt ons de vraag vanuit bewoners van hoogbouw (bijvoorbeeld Holland Park) waar men naar toe moet met het gft. Een pilot van gemeente Amsterdam op Java-eiland met een afsluitbare voorziening voor gft geeft veelbelovende resultaten. In overleg met bewoners gaan we kijken voor welke buurten deze oplossing zou kunnen werken.
Restafval is hetgeen overblijft nadat alle bruikbare grondstoffen eruit gehaald zijn. Restafval is veruit de grootste kostenpost. Met de wekelijkse lediging van de restafvalcontainer aan huis is de service in Diemen op restafval ongekend hoog.
Uitgangspunt bij restafval is dat de wijze van inzamelen van restafval blijft zoals het is. Met het verhogen van de service op grondstoffen (gft, OPK, glas etc.) wordt de minicontainer voor restafval aan huis wel minder vaak opgehaald. Met het uitdelen van nieuwe gft-minicontainers worden ook nieuwe minicontainers voor restafval uitgedeeld. De nieuwe minicontainers zijn gemaakt uit gerecycled plastic en hebben een ander opnamesysteem, waardoor de containers minder groot zijn. Bewoners kunnen zelf de grootte van de container bepalen.
Voor de buurten waar restafval in ondergrondse wijkcontainers wordt ingezameld, blijft dit gehandhaafd.
2.3 Geen nascheiding zonder bronscheiding
De ontwikkelingen met betrekking tot nascheiding van restafval staan niet stil. Ook de AEB die ons restafval verwerkt, maakt gebruik van nascheiding. Tot op heden vallen de resultaten van nascheiding door de AEB tegen. Dit onderstreept de noodzaak afval te blijven scheiden aan de bron, dus afvalscheiding door inwoners. Nascheiden is in potentie alleen bruikbaar om PMD (plastic, metaal en drankkartons) uit het restafval te halen. Gft is namelijk niet na te scheiden, omdat dit vervuild raakt indien het in aanraking is geweest met andere afvalstromen. Ook papier, textiel en glas zijn slecht na te scheiden, of van slechte kwaliteit en dus onbruikbaar.
In Diemen worden verpakkingsplastic en drankkartons (P&D) als één stroom ingezameld. De landelijke trend is echter om ook blik bij deze stroom in te zamelen.
De huidige P&D inzameling wordt gedaan via ondergrondse containers bij hoogbouw, bij winkelcentra en bij laagbouw aan de toegangswegen van de wijk. Bij laagbouw voldoet het wegbrengen van P&D niet aan het principe van omgekeerd inzamelen.
De bestaande infrastructuur bij winkels en aan de toegangswegen blijft bestaan, maar bij laagbouwwijken wordt niet verder ingezet op voorzieningen in de wijk. Bewoners van laagbouwwoningen krijgen de mogelijkheid om een PMD-minicontainer voor aan huis te bestellen.
Indien op buurtniveau voldoende animo is voor een minicontainer zal de druk op de bestaande voorzieningen bij de winkelcentra en de randen van de wijk afnemen.
2.5 Oud Papier en Karton (OPK)
Met een steeds verdere afname van post en reclamedrukwerk ontstaat aan de andere kant een enorme toename in karton afkomstig van online- bestellingen. De inzameling van oud papier en karton wordt gedaan via ondergrondse containers bij hoogbouw, bij winkelcentra en bij laagbouw aan de toegangswegen van de wijk. Bij laagbouw voldoet het wegbrengen van oud papier en karton niet aan het principe van omgekeerd inzamelen.
Indien op buurtniveau voldoende animo is voor een minicontainer zal de druk op de bestaande voorzieningen bij de winkelcentra en de randen van de wijk afnemen.
Sportverenigingen, scholen en kerken ontvangen sinds oudsher een vorm van papiersubsidie voor het papier dat ze inzamelen via ondergrondse containers in de directe omgeving. Door de jaren heen zijn er diverse regelingen ontstaan, die niet altijd even duidelijk vastliggen. Er komt een nieuwe subsidieregeling voor het inzamelen van oud papier.
2.6 Scheidingsfaciliteiten hoogbouw
Bij nieuwbouwlocaties en wijkreconstructies is de laatste jaren steeds gekozen om de scheidingsmogelijkheden in direct nabijheid van woningen te realiseren. Bij hoogbouw waarbij de openbare ruimte de laatste jaren niet is vernieuwd, is dit dus nog niet altijd het geval en ligt de nadruk nog veelal op restafval.
Denk bijvoorbeeld ook aan het plaatsen van tijdelijke bovengrondse containers, verwisselen van ondergrondse restafvalcontainers voor een recyclebare fractie of inzamelvoorzieningen voor gft. Hierbij moet aansluiting worden gezocht bij woningbouwcoöperaties en bewoners.
Basisscholen zijn zelf verantwoordelijk voor het op laten halen van hun afval. Vaak hebben ze alleen een contract met een inzamelaar voor het inzamelen van restafval. Voor recyclebaar afval maken de scholen veelal gebruik van de openbare voorzieningen.
Diemen haakt aan bij de landelijke ontwikkeling waarin steeds meer gemeenten er voor kiezen om scholen mee te nemen in de huishoudelijke afvalroute.
2.8 Grofvuil en het recycleplein
Met het wekelijks ophalen van grofvuil aan huis heeft Diemen een zeer hoge service. Van deze hoge service wordt graag gebruik gemaakt; van stimulering om zelf grofvuil naar het recycleplein te brengen, is geen sprake. Grofvuil zelf brengen naar het recycleplein zorgt naast een kostenbesparing voor een beter gescheiden inzameling. Op het recycleplein worden namelijk 18 verschillende afvalstromen gescheiden ingezameld, terwijl het logistiek gezien niet mogelijk is de inzameldienst voor grofvuil hetzelfde te laten bereiken. Het meeste grofvuil dat aan huis wordt ingezameld belandt dus in de kraakpersauto en wordt niet gescheiden ingezameld. Ook afgedankte huisraad wat vaak nog prima een 2e leven kan krijgen via een kringloopwinkel, wordt op het recycleplein ingezameld in een aparte container.
Grofvuil brengen naar het recycleplein blijft gratis voor inwoners. Er wordt over een betere indeling van het recycleplein nagedacht zodat hergebruik van spullen meer onder de aandacht wordt gebracht. Ook wordt er onderzocht hoe Diemen vorm kan geven aan de wens van Het Rijk om regionale circulaire ambachtscentra op te richten.
Voortbordurend op het succes van de laatste in Diemen georganiseerde compostdag, kunnen inwoners van Diemen voortaan bij het inleveren van tuinafval op de gemeentewerf gratis compost meenemen. |
Ook willen we onderzoeken hoe we kringloopwinkels (financieel) kunnen stimuleren om meer afgedankt huisraad van de bewoners in te zamelen. Eerder gemaakte financiële afspraken met Rataplan hebben nog niet het gewenste effect.
3. Participatie en communicatie
Het afvalbeleid op maat moet er voor zorgen dat bewoners per wijk de mogelijkheden krijgen die aansluiten bij hun wensen en behoeften, zodat zij in staat zijn het gewenste gedrag (beter afval scheiden) uit te kunnen voeren. De participatieaanpak voorziet derhalve in een buurtgerichte aanpak waarbij met bewoners samen een buurtafvalplan wordt opgesteld. Pas als dit plan is vastgesteld, start de nieuwe inzamelwijze. De participatieruimte voor de systeemkeuze van gft-inzameling beperkt zich tot informeren: voor het inzamelen van gft-afval bij de laagbouw is een mini-container aan huis namelijk de enige optie die zorgt voor een zuivere grondstofstroom, zo blijkt uit de ervaring in tientallen andere gemeenten. Met bijeenkomsten in de buurt gaan we bewoners hierover informeren. Daarnaast is er ruimte voor participatie: de gemeente wil graag van bewoners horen welke mogelijkheden zij zien om meer grondstoffen te scheiden, zoals onder andere benoemd in de paragrafen 2.4 en 2.5 (minicontainers aan huis voor PMD of OPK). Ideeën en mogelijkheden voor een buurtgerichte invulling die haalbaar en betaalbaar zijn, komen op een keuzemenu te staan.
De buurt kan kiezen welke opties zij op welke manier uitgevoerd willen zien. Zo krijgt elke buurt een afvalbeleid op maat, waardoor het draagvlak en de scheidingsbereidheid van de bewoners toenemen.
Denk daarbij aan variaties als keuze in formaat van de rolcontainer, extra container voor andere grondstof, het gebruik van bladkorven en takkenrondes. Ook kan de buurt meedenken over de inrichting van de vrijgekomen locaties van de gft-dummy’s: wat gaan we doen met die locaties? De locaties kunnen gebruikt worden voor bomen, wormenhotel, plantenbak, container voor andere grondstof, ideeën van bewoners zelf.
Voor bewoners in de hoogbouw wordt een soortgelijk traject gevolgd, met dezelfde insteek: wat hebben bewoners nodig van de gemeente om het afval beter te gaan scheiden.
Voor de implementatie van het afvalplan is een communicatieplan opgesteld. Hierbij is onder andere gebruik gemaakt van de input van bewoners uit het Rekenkamerrapport “Een kwestie van fatsoen, de uitvoering van het afvalbeleid in Diemen “Daaruit kwam naar voren dat 80% van de inwoners het normaal vindt om afval te scheiden en aangeeft dit ook te doen, vooral vanwege het milieu. Inwoners geven aan het minst tevreden te zijn over de mogelijkheden tot het scheiden van gft-afval. Ook uit contacten met andere bewoners en de groep afval van Daarom Duurzaam Diemen kwam de ontevredenheid over de huidige gft-inzameling naar voren. Verder geven inwoners aan behoefte te hebben aan meer informatie en duidelijkheid over de daadwerkelijke gescheiden verwerking van afval en de effecten op het milieu. Het gewenste gedrag is dat alle Diemenaren hun gft-afval scheiden en dat zij ook andere mogelijkheden om afval te scheiden, beter gaan benutten.
Maar er is een kloof tussen iets weten, het willen en het ook werkelijk doen. Het grootste deel van ons gedrag gaat op de automatische piloot of wordt beïnvloed door wat anderen vinden of doen, de sociale norm.
Instrumenten die ingezet worden om het gewenste afvalscheidingsgedrag te bereiken zullen zich daarom in eerste instantie moeten richten op voorzieningen en het makkelijker maken van het doelgedrag. Communicatie is daarbij ondersteunend.
De strategie is primair gericht om de doelgroep te faciliteren, uitvoering van het gewenste gedrag makkelijk te maken en dat vervolgens te versterken. Met een brede inzet van middelen, online, offline en persoonlijk, worden de verschillende doelgroepen geïnformeerd over de wijzigingen. We maken gebruik van intermediairs zoals Daarom Duurzaam Diemen, ouderenbonden en georganiseerde bewonersgroepen. Ook kijken we naar de inzet van bewoners als afvalambassadeurs voor hun buurt; zij kunnen zorgen voor het persoonlijke contact, vragen beantwoorden of doorverwijzen. Tevens kunnen we putten uit het brede aanbod van middelen dat onze inzamelaar Meerlanden heeft ontwikkeld. De van bewoners gevraagde gedragsverandering is een proces dat zich uitstrekt over meerdere jaren. Ook de communicatiecampagne zal zich over meerdere jaren uitstrekken om de gewenste gedragsverandering blijvend te ondersteunen.
Afval dat naast de container wordt gezet (zogenaamde bijplaatsingen) is storend voor omwonenden en veroorzaakt zwerfafval. Met betere aanduiding van het gewenste gedrag en met een fraaie en schone omgeving rondom de ondergrondse afvalcontainers hopen we hierin verbetering aan te brengen. Meerlanden werkt hiervoor aan een nieuwe uniforme set stickers voor op de ondergrondse containers.
Ook met het verlagen van de inzamelfrequentie van de grofvuilinzameling, zal er minder vaak grofvuil op straat staan, wat ook weer een positief effect heeft op het voorkomen van bijplaatsingen. Voorwaarden voor handhaving is dat het gewenste gedrag duidelijk is en dat de voorzieningen op orde zijn.
5.1 Doorrekening Afvalplan 2020
Afvalplan 2020 heeft gevolgen voor zowel de inzameling als de financiën. Meerlanden is gevraagd om een eerste opzet voor Afvalplan 2020 door te rekenen. In de Nota Lokale Heffingen 2016 is vastgelegd dat de inkomsten vanuit de afvalstoffenheffing voldoende dekking moet geven voor de afvalinzameling (100% kostendekkendheid). Daarnaast is in de Programmabegroting 2020 het uitgangspunt aangenomen dat het tarief afvalstoffenheffing als gevolg van de maatregelen in dit plan niet hoeft te worden verhoogd.
Essentie van Afvalplan 2020 is dat iedere bewoner van laagbouw er tenminste één minicontainer (GFT) bij krijgt. Vervolgens is er in de berekeningen rekening gehouden met een vrije keuze aan de bewoner voor nog een minicontainer voor papier of plastic. Verder worden de scheidingsmogelijkheden bij hoogbouw verder uitgebreid. Om uiteindelijk een doorrekening te kunnen maken, zijn uitgangsprincipes en verschillende waarden nodig. Omdat er naast vaste waarde veel ruimte is voor een wijkgerichte invulling zijn er nog onzekerheden. De doorrekeningen in dit plan zijn dus indicatief en gaan uit van de maximale variant.
Eventuele meevallers zijn noodzakelijk om de eenmalige implementatiekosten op het gebied van communicatie en participatie te bekostigen.
De jaarlijkse kosten voor huur en ledigen van gft- dummy’s bedragen € 280.000. Met het uitfaseren van de gft-dummy’s ontstaat ruimte om kostenneutraal de gft-inzameling te wijzigen, verder uit te breiden en meer service aan huis te bieden voor andere grondstoffen. Omdat er bij de hoogbouw echter nog een flinke uitbreiding van ondergrondse voorzieningen noodzakelijk is, zullen uiteindelijk de jaarlijkse kosten van de inzameling gaan stijgen. Dit gaat echter geleidelijk. Het tempo van deze investeringen is gerelateerd aan het programma groot onderhoud.
Verwachting is dat dit maximaal tot een bedrag van € 250.000 aan hogere inzamelkosten zal leiden ten opzichte van de huidige situatie. We verwachten in de definitieve situatie de hogere inzamelkosten te kunnen dekken. Als uitgangspunt bij deze doorrekening is voor 55% (137kg restafval per inwoner) afvalscheiding (137kg restafval per inwoner) gekozen.
Kosten huishoudelijk afval 2019
Het inzamelen van grofvuil kost €200.000 per jaar. Dit is op basis van 7.100 meldingen. Door het minder vaak ophalen van het grofvuil en het recycleplein beter onder de aandacht te brengen, besparen we op de inzameling, maar ook op de verwerkingskosten van grofvuil. Grofvuil wordt op het recycleplein immers beter gescheiden. Met 15 tot 20% minder meldingen besparen we € 30.000 tot € 40.000.
In de grafiek hierboven is te zien dat de verwerking van afval in 2019, 31% van de totale aanneemsom voor het inzamelen van het huishoudelijk afval bedraagt.
Naarmate er meer ingezet wordt op scheiding van afval lopen de verwerkingskosten voor afval verder terug. Daartegenover staat dat de kosten voor inzameling oplopen. In onderstaande tabel en grafiek zijn de ontwikkelingen op de inzamel- en verwerkingskosten afgezet tegen de huidige kosten.
Het overzicht en de grafiek maken duidelijk dat in de eerste jaren de inzamelkosten teruglopen wegens het uitfaseren van de gft-dummy’s. Na 2022 lopen de inzamelkosten op vanwege de uitbreiding van de scheidingsfaciliteiten bij hoogbouw. Over de langere termijn is niet exact aan te geven of de kosten per saldo positief of negatief ten opzichte van 2019 uitkomen. Dit afvalplan maakt duidelijk dat de voorgestelde maatregelen leiden tot verschuiving van de verwerkings- en inzamelkosten. Uiteindelijke levert deze verschuiving van kosten een positief verschil op. Dit positieve verschil maakt het mogelijk om ook te investeren in verdere maatregelen en de communicatie rondom dit plan. Te denken is dan aan:
Groot voorbehoud van deze doorrekening, is dat de grondstofprijzen voortdurend in ontwikkeling zijn en vaak niet in positieve zin. Landelijk gezien beter scheiden, betekent meer aanbod van bijvoorbeeld papier en plastic, wat weer negatief uitpakt voor de opbrengsten van de ingezamelde grondstoffen. De verwerkingskosten van onderstaande tabel zijn dus de beste schatting en afhankelijk van de scheidingsresultaten. Zeker de eerste jaren, wordt het verwachte positieve resultaat ingezet voor de implementatie van het afvalplan.
Diftar staat voor gedifferentieerd tarief. Inwoners betalen voor de hoeveelheid afval die ze aanbieden. Dit past binnen de ‘de vervuiler betaalt’-gedachte. Wie goed zijn afval scheidt, betaalt minder afvalstoffenheffing. Diftar stimuleert zo een betere scheiding en preventie met een financiële prikkel. Een registratiesysteem legt per huishouden vast hoeveel restafval wordt aangeboden en op basis hiervan wordt een afrekening gemaakt.
Diftar-gemeenten hebben vaak mooie resultaten geboekt in de reductie van het restafval, waardoor de variabele inkomsten steeds verder teruglopen. In diftar- gemeenten waar de afvalscheiding boven verwachting goed gaat, komt het steeds vaker voor dat de variabele inkomsten zelfs zo ver dalen, dat deze de inzamel- en verwerkingskosten niet langer dekken: de diftar- paradox.
Diftar invoeren is een relatief duur en ingewikkeld proces. Veel operationele aspecten, zoals een CMS invoeren, aanslagen opleggen en de meetapparatuur hanteren op de inzamelvoertuigen vragen om specifieke kennis. Verder moet een gemeente een nieuwe tariefstructuur vaststellen met een juiste balans tussen het vaste en het variabele tariefdeel.
In de Raadsvergadering van 18 februari 2016 is een notitie ingebracht met alle mogelijke varianten van tariefdifferentiatie (diftar) voor Diemen, inclusief de voor- en nadelen per variant. Op basis van deze notitie heeft de Raad destijds besloten om de tariefoplegging in Diemen ongewijzigd te laten. De nadelen (risico op afvaltoerisme, hoge invoeringskosten, etc.) van diftar wegen zwaarder dan de voordelen van diftar (stimulatie van afvalscheiding).