Afvalstoffenverordening 2023 gemeente Aalten

TOELICHTING

Algemeen

1. Inleiding

Het doel van de Afvalstoffenverordening is de bescherming van het milieu en een doelmatig afvalstoffenbeheer. Afval wordt steeds meer benaderd als grondstof. In een meer circulaire economie is afval van waarde. Dat betekent duurzaam omgaan met natuurlijke hulpbronnen, zuiniger zijn op grondstoffen, voorwerpen langer en opnieuw gebruiken en optimalere reststromen. Afvalscheiding en -inzameling is daarbij van wezenlijk belang. Gemeenten werken mee in het Uitvoeringsprogramma VANG – Huishoudelijk Afval om te komen tot minder huishoudelijk afval en meer waardevolle grondstoffen van de juiste kwaliteit beschikbaar te krijgen. Hiertoe moderniseert deze verordening gemeentelijke regels.

Grondslagen

Deze verordening is het resultaat van de verplichting in artikel 10.23 van de Wet milieubeheer (hierna: Wm). Daarin wordt de raad opgedragen om in het belang van de bescherming van het milieu een Afvalstoffenverordening vast te stellen. De regels over het zwerfafval houden verband met de regels van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) voor de openbare ruimte, maar zijn vanwege de samenhang met het onderwerp van de Afvalstoffenverordening opgenomen in deze verordening. In de artikelen 10.24, tweede lid, 10.25 en 10.26, eerste lid, van de Wm staan voorschriften waaraan de Afvalstoffenverordening moet voldoen.

Artikel 2, eerste lid, van het Besluit gescheiden inzameling huishoudelijke afvalstoffen (hierna: Besluit GIHA) biedt een grondslag voor het niet gescheiden inzamelen van bioafval of kunststoffen, metaal en glas. Deze grondslag is gebruikt voor artikel 7, vierde lid.

2. Hoofdlijnen van de Afvalstoffenverordening

Scheiden van afvalstromen begint waar die afvalstoffen ontstaan – of waar die in de openbare ruimte terechtkomen. In de Afvalstoffenverordening staan regels over huishoudelijk afval, bedrijfsafval en afval in de openbare ruimte.

Huishoudelijke afvalstoffen

Het gemeentebestuur heeft de wettelijke taak om te zorgen voor de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen door middel van de inzameldienst die daartoe in deze verordening is aangewezen. Bij de uitvoering van deze taak wordt de gemeente in de praktijk ondersteund door andere inzamelaars ideële instellingen of verenigingen. Deze verordening regelt de aanwijzing van de inzameldienst en van andere inzamelaars, en bepaalt welke onderdelen van huishoudelijke afvalstoffen gescheiden moeten worden aangeboden en dus ook gescheiden moeten worden ingezameld.

Gescheiden inzameling van huishoudelijk afval

Scheiden van de volgende onderdelen van huishoudelijk afval is op grond van artikel 1 van het Besluit GIHA de norm:

a. bioafval;

b. papier;

c. metaal;

d. kunststof;

e. glas;

f. textiel (treedt in werking met ingang van 1 januari 2025);

g. gevaarlijke afvalstoffen (treedt in werking met ingang van 1 januari 2025);

h. afgedankte elektrische en elektronische apparatuur.

De Afvalstoffenverordening geeft uitvoering aan de opdracht van artikel 3 van het Besluit GIHA om de verordening aan te passen en te voldoen aan de artikelen 1 en 2 van het Besluit GIHA. In de nota van toelichting bij het Besluit GIHA wordt verwezen naar het Landelijk afvalbeheerplan. Daarin staat, met name voor bioafval, toegelicht in welke gevallen gebruik kan worden gemaakt van de uitzondering op de plicht tot gescheiden inzameling van bepaalde onderdelen van huishoudelijke afvalstoffen. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer scheiding technisch niet haalbaar of hoge economische kosten met zich meebrengt.

Bedrijfsafvalstoffen

Het beheer van bedrijfsafvalstoffen is voor het grootste deel op Rijksniveau geregeld door de Wm en daarop gebaseerde centrale regels. In deze verordening staan enkele aanvullende regels voor inzameling door de inzameldienst.

Afval in de openbare ruimte

In de openbare ruimte is het voorkomen van zwerfafval van belang. Zwerfafval ontstaat niet alleen door illegale dumping en bewust weggooien of achterlaten, maar kan ook ontstaan uit huishoudelijk afval, bijvoorbeeld als dat verkeerd is aangeboden of als huishoudelijk afval aan de straat is doorzocht of omgeschopt, is verwaaid of aangevreten door dieren. Zwerfafval komt ook in de openbare ruimte terecht via het publiek rondom winkels, eet- en drinkgelegenheden, evenementen of reclame- en promotiecampagnes. In de verordening staan regels voor het bestrijden van zwerfafval.

Kadavers van gezelschapsdieren

De Afvalstoffenverordening voldoet ook aan de verplichting van artikel 3.5 van de Wet dieren, om regels op te nemen over het aangeven, ophalen, overdragen van kadavers van gezelschapsdieren (zie artikel 7, lid 3).

3. Wettelijke begrippen

Voor de eenvoud zijn er in deze Afvalstoffenverordening een beperkt aantal begripsbepalingen opgenomen. Er zijn geen definities van begrippen gegeven die al in artikel 1.1 van de Wm staan. Deze begrippen gelden al onverkort voor deze verordening. Bijvoorbeeld het begrip inzameling. In artikel 1.1 van de Wm staat onder inzameling: verzameling van afvalstoffen, met inbegrip van de voorlopige sortering en de voorlopige opslag van afvalstoffen, om deze daarna te vervoeren naar een afvalverwerkingsinstallatie. Dit begrip komt letterlijk uit de Kaderrichtlijn afvalstoffen.

Deze verordening regelt dat alleen de aangewezen inzameldienst huishoudelijke afvalstoffen mag inzamelen. Maar er staat ook in dat deze afvalstoffen alleen voor inzameling aan deze inzameldienst mogen worden aangeboden. Inzameling door, of het voor inzameling aanbieden aan anderen is verboden. De verordening regelt ook hoe huishoudelijke afvalstoffen moeten worden aangeboden. Er zijn regels over gescheiden inzameling van afzonderlijke onderdelen van huishoudelijke afvalstoffen zoals bioafval of papier en karton, en over de inzamelmiddelen waarmee dit moet.

4. Verhouding met ander hoger recht

Verwerking van persoonsgegevens

De gemeente verwerkt persoonsgegevens voor onder meer de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval. Dit is een publieke taak, die verwerking van persoonsgegevens noodzakelijk maakt. De grondslag voor verwerking van de persoonsgegevens is artikel 6, eerste lid, onder e, van de Algemene verordening gegevensbescherming (2016/679/EU). De gemeente heeft een privacyverklaring opgesteld voor de verwerking van persoonsgegevens voor de inzameling en verwerking van afval. Deze staat op de website van de gemeente Aalten.

Omgevingswet

Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet (hierna: Ow) kunnen de gemeentelijke regels over de fysieke leefomgeving in het omgevingsplan worden opgenomen. Daarin opgenomen regels zullen in deze Afvalstoffenverordening vervallen. Voor zwerfafval (artikel 16) is een bepaling opgenomen in het tijdelijk deel van het omgevingsplan. Die bepaling wordt om die reden aangepast op het moment dat de Ow in werking treedt (zie artikel 24).

5. Nadere regels

Uitvoeringsbesluit van het college van burgemeester en wethouders

De Afvalstoffenverordening delegeert de bevoegdheid om regels te stellen over de volgende onderwerpen aan het college van burgemeester en wethouders (hierna: het college):

• Nadere regels over de wijze van inzamelen van huishoudelijke afvalstoffen (artikel 3, tweede lid).

• Nadere regels over vrijstelling voor categorieën personen en organisaties als inzamelaars (artikel 4, eerste lid).

• Regels over frequentie en locatie van inzameling (artikel 7, eerste lid)

• Nadere regels inclusief vrijstelling voor gescheiden aanbieden ter inzameling van huishoudelijke afvalstoffen (artikel 8, tweede lid).

• Regeling van inzameling van bedrijfsafvalstoffen (artikel 13, tweede lid).

Daarnaast is sprake van nadere besluitvorming door het college die strikt genomen geen algemeen verbindende voorschriften inhoudt maar die samen met de hiervoor genoemde regels opgenomen kan worden in het uitvoeringsbesluit van het college. Deze besluitvorming gaat over:

• De dagen en tijden waarop de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen plaatsvindt (artikel

9).

• Welke inzamelmiddelen en -voorzieningen gebruikt moeten worden, en hoe huishoudelijke afvalstoffen aangeboden moeten worden (artikel 10)

Artikelsgewijs

Hieronder worden enkele artikelen nader toegelicht.

Artikel 1. Definities

De begrippen inzamelmiddel en inzamelvoorziening zijn opgenomen om deze van elkaar te onderscheiden. Een inzamelmiddel is bestemd voor een enkel huishouden en is bijvoorbeeld een minicontainer of kca-box.

Een inzamelvoorziening is bedoeld voor meerdere huishoudens. Bijvoorbeeld een (ondergrondse) verzamelcontainer, wijkcontainer of brengdepot.

Uit artikel 10 wordt duidelijk dat inzamelvoorzieningen gebruikt worden voor het aanbieden bij een inzamelpunt.

Het begrip perceel is opgenomen voor de leesbaarheid. Met een vaste toevoeging die steeds gelezen kan worden in plaats van dit begrip. Deze toevoeging is opgenomen in verband met de artikelen 10.21 en 10.22 van de Wm. Hierin is sprake van de zorg van de gemeente voor de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen “bij elk binnen haar grondgebied gelegen perceel waar zodanige afvalstoffen geregeld kunnen ontstaan”. Wat met zo’n perceel wordt bedoeld, is zonder de begripsbepaling in deze Afvalstoffenverordening moeilijk te begrijpen.

Artikel 2. Doel van deze verordening

Het doel van de Afvalstoffenverordening volgt uit de wettelijke grondslag ervan. De toepassing van bevoegdheden op basis van deze verordening zullen dus steeds in dat kader moeten plaatsvinden. Doelmatig afvalstoffenbeheer is onderdeel van de bescherming van het milieu. Het begrip afvalstoffenbeheer is gedefinieerd in de Kaderrichtlijn afvalstoffen als: “inzameling, vervoer, nuttige toepassing en verwijdering van afvalstoffen, met inbegrip van het toezicht op die handelingen en de nazorg voor de stortplaatsen na sluiting en met inbegrip van activiteiten van handelaars of makelaars”.

Artikel 3. Aanwijzing van de inzameldienst

Het eerste lid wijst de inzameldienst aan, die is belast met de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen. Die inzameldienst wordt in het Uitvoeringsbesluit bij naam genoemd. De zorg voor deze inzameling berust volgens de artikelen 10.21 en 10.22 van de Wm op de raad en het college. De aangewezen inzameldienst voert die zorg uit.

In het tweede lid staat de grondslag om nadere regels te stellen over hoe de inzameldienst huishoudelijke afvalstoffen inzamelt.

Artikel 4. Regulering van andere inzamelaars

Dit artikel regelt de mate waarin het voor anderen dan de inzameldienst mogelijk is huishoudelijke afvalstoffen in te zamelen. In beginsel is dit verboden. Er zijn drie categorieën van andere inzamelaars dan de inzameldienst, die bepaalde onderdelen van huishoudelijke afvalstoffen mogen inzamelen.

Ten eerste als een inzamelaar is aangewezen. Het gaat dan om een beschikking, waaraan op grond van het tweede lid voorschriften en beperkingen kunnen worden verbonden.

Ten tweede kan het college bepaalde personen of organisaties vrijstellen bij nadere regels. In het eerste lid, onder b, is mogelijk gemaakt dat er met generieke vrijstellingen kan worden gewerkt.

Ten derde zijn er producenten van bijvoorbeeld witgoed voor wie op grond van de Wm in algemene maatregelen van bestuur verplichtingen bestaan tot inname van afgedankte producten; de zogenoemde producentenverantwoordelijkheid.

Artikel 5. Aanwijzing van inzamelplaats

Op deze plaats wordt afzonderlijk geregeld dat op ten minste 1 plaats ook buiten kantooruren of in het weekend gelegenheid is om huishoudelijke afvalstoffen achter te laten. Dit is volgens artikel 10.26, tweede lid, van de Wm verplicht wanneer het gemeentebestuur niet steeds per week en bij elk perceel inzamelt. Dat er wekelijks bij elk perceel ingezameld wordt, wordt mogelijk gemaakt in artikel 7, eerste lid. Het gaat bij dit aanwijzen om een inzamelplaats waar alle onderdelen van huishoudelijke afvalstoffen kunnen worden achtergelaten; de milieubrengstations dus.

Artikel 6. Algemene verboden

Dit artikel regelt dat het aanbieden, overdragen of achterlaten van huishoudelijke afvalstoffen alleen gedaan mag worden via de kanalen die daarvoor in de artikelen 4 en 5 zijn aangewezen.

Artikel 7. Gescheiden afvalinzameling

Dit artikel regelt welke onderdelen van huishoudelijke afvalstoffen afzonderlijk moeten worden ingezameld, met welke frequentie en op welke locatie. Dit kan zijn bij elk perceel of nabij elk perceel. In het Besluit GIHA staan ook voorschriften over de gescheiden inzameling van afvalstoffen. Deze verordening vult de verplichting om gescheiden in te zamelen aan, door nader te bepalen om welke onderdelen van huishoudelijke afvalstoffen het gaat.

Op grond van artikel 10.26 van de Wm kan de raad in het belang van een doelmatig beheer van huishoudelijke afvalstoffen bij de Afvalstoffenverordening afwijken:

a. van de inzameling bij elk perceel (bepaald mag worden nabij elk perceel);

b. van de frequentie van eenmaal per week (bepaald mag worden met welke regelmaat bij de verordening);

c. van de inzameling in het gehele grondgebied (bepaald mag worden dat in een gedeelte van het grondgebied geen huishoudelijke afvalstoffen worden ingezameld);

Artikel 2, eerste lid, van het Besluit GIHA bepaalt verder dat onder voorwaarden voor de volgende onderdelen van huishoudelijke afvalstoffen afgezien kan worden van de gescheiden inzameling voor:

d. bioafval (wanneer gescheiden inzameling technisch niet mogelijk is of buitensporig duur);

e. metaal, kunststof of glas (als de kwaliteit voor hergebruik of recycling gelijk blijft).

De frequentie waarmee de verschillende onderdelen van huishoudelijk afval gescheiden ingezameld worden bij een perceel is (volgens de door de inzameldienst uitgegeven afvalkalender):

Gft: iedere 2 weken

Pmd: iedere 4 weken

Papier en karton: elke 4 weken

Restafval (voor zover er voor een perceel een restafvalcontainer is verstrekt): elke 4 weken.

Omdat de frequentie lager is dan eenmaal per week, is bij de voorbereiding van het besluit tot vaststelling van deze Afvalstoffenverordening artikel 150 van de Gemeentewet van toepassing. Dit vloeit voort uit artikel 10.26, tweede lid, en artikel 10.27 van de Wm.

Het regelen van de frequentie en locatie van de inzameling wordt in beginsel overgelaten aan het college. De raad bepaalt wel welke onderdelen van huishoudelijke afvalstoffen in ieder geval afzonderlijk ingezameld dienen te worden. Dit is onder meer van belang omdat artikel 8 aan burgers het verbod oplegt om die onderdelen van huishoudelijke afvalstoffen ongescheiden ter inzameling aan te bieden.

Artikel 8. Gescheiden aanbieding

Dit artikel regelt de keerzijde van artikel 7. Wat gescheiden moet worden ingezameld, moet ook gescheiden worden aangeboden.

In het tweede lid wordt een uitzondering gemaakt op de plicht om bioafval gescheiden aan te bieden. Die uitzondering geldt voor percelen waar weinig bioafval vrijkomt, en waar geen goede plaats is voor een inzamelmiddel. Bijvoorbeeld bij appartementen of bovenwoningen zonder tuin, waar geen geschikte plaats is voor een container. Deze uitzondering voorkomt dat bewoners van deze percelen hierdoor een strafbare overtreding begaan.

Artikel 9. Tijdstip van aanbieding

Het college bepaalt de tijdstippen voor de inzameling van huishoudelijk afval. Het gaat hier om een besluit van algemene strekking, en geen algemeen verbindend voorschrift. Het besluit is daarom vatbaar voor bezwaar en beroep.

Artikel 10. Wijze en plaats van aanbieding

Op grond van dit artikel kunnen inzamelmiddelen worden voorgeschreven. Ook kunnen hier regels worden gesteld over het gebruik van inzamelvoorzieningen. De regels over het gebruik van de inzamelmiddelen en inzamelvoorzieningen zijn in beginsel algemeen verbindende voorschriften.

Artikel 11. Inzameling bedrijfsafvalstoffen door inzameldienst

De inzameldienst kan ook bepaalde onderdelen van bedrijfsafvalstoffen inzamelen. Voor bedrijfsafvalstoffen geldt echter geen zorgplicht voor de gemeente. Inzameling van bedrijfsafvalstoffen door de inzameldienst is daarom een activiteit waarbij de inzameldienst tegen vergoeding afval inzamelt bij bedrijven

Artikel 12. Aanbieding ter inzameling van bedrijfsafvalstoffen

In de praktijk worden de bedrijfsafvalstoffen bij die scholen en verenigingen ingezameld tegen betaling van het vastrechttarief dat geldt voor huishoudens.

Artikel 13. Regeling van inzameling van bedrijfsafvalstoffen

Het college kan, net als bij huishoudelijke afvalstoffen, regels stellen over de wijze waarop de bedrijfsafvalstoffen ter inzameling moeten worden aangeboden. De basis voor het stellen van regels over de inzameling van bedrijfsafvalstoffen staat in artikel 10.23, derde lid, van de Wm.

Artikel 14. Ongeadresseerd drukwerk

Artikel 14 is bedoeld om de verspreiding van ongeadresseerd drukwerk, en daarmee uiteindelijk afval, te voorkomen. De grondslag hiervoor is artikel 10.23 van de Wm.

Met ongeadresseerd reclamedrukwerk wordt in deze verordening bedoeld al het reclamedrukwerk dat zonder adres wordt aangeboden. Onder deze definitie vallen alle aanduidingen zonder toevoeging van een feitelijk adres.

De gemeente kiest voor dit onderscheid, omdat huis-aan-huisbladen en pamfletten die een belangrijke functie vervullen voor onder meer de nieuwsverspreiding op lokaal niveau en de sociale cohesie in de buurt.

In het eerste lid is bepaald dat huis-aan-huisbladen bezorgd mogen worden bij een perceel (een woning, bedrijf of woonschip), tenzij de ontvanger onmiskenbaar duidelijk heeft gemaakt deze bladen niet te willen ontvangen. Met de NEE-NEE, JA-JA-, NEE-JA- en Ja-brievenbusstickers kunnen bewoners hun voorkeur duidelijk maken.

Tabel 1: Overzicht met betekenis van de verschillende brievenbusstickers

Artikel 15. Dumpingsverbod

Dit artikel heeft primair een milieubeschermende functie en is bedoeld om de gemeente een instrument te geven om illegale dumpingen of het ontstaan van zwerfafval tegen te gaan. In een aantal gevallen zal een hogere wet, zoals de Wet bodembescherming, de Waterwet of het Besluit bodemkwaliteit van toepassing zijn. In het eerste lid worden bewust de termen stof en voorwerp gebruikt en niet alleen de term afvalstof, omdat niet altijd duidelijk is of de betreffende stoffen of voorwerpen afvalstoffen zijn. Artikel 10.25, onder a, van de Wm is de grondslag voor het opnemen van een dergelijk artikel in de Afvalstoffenverordening.

Artikel 16. Zwerfafval in de openbare ruimte

Op grond van artikel 10.25, onder a en b, van de Wm kunnen gemeenten in de Afvalstoffenverordening de zwerfafvalproblematiek regelen. Gemeenten hebben hiertoe de bevoegdheid, maar geen wettelijke plicht.

Het eerste lid gaat over straatafval. Dat afval hoort niet als zwerfafval op straat of in het plantsoen terecht te komen. Hiervoor zijn de openbare afvalbakken of -voorzieningen bedoeld. Klein chemisch afval is uitdrukkelijk uitgesloten van de omschrijving. Dit afval moet altijd via de daartoe opgezette inzamelstructuur te worden verwijderd. Het gaat hier per definitie om afvalstoffen die "buiten een perceel ontstaan". Een huishoudelijke afvalstof, ontstaan op of binnen het perceel, moet worden aangeboden volgens de bepalingen uit paragraaf 2.

Artikel 17. Zwerfafval rondom inrichtingen

Dit sluit aan bij artikel 2.13 van het Activiteitenbesluit milieubeheer, maar is meer toegespitst op de problematiek van zwerfafval en wijkt daarom op enkele punten van dat artikel af. Dit is een toegestane aanvulling van het Activiteitenbesluit milieubeheer.

Na inwerkingtreding van de Ow vervalt het Activiteitenbesluit milieubeheer. Het wordt dan opgenomen in het tijdelijke deel van het omgevingsplan. In artikel 22 is daarom een wijziging van dit artikel opgenomen, die in werking treedt als de Ow in werking treedt.

Artikel 18. Afval en verontreiniging op de weg

Het gaat in dit artikel met name over laden, lossen en vervoeren, en gebiedt om veroorzaakte verontreiniging op te ruimen. Als dit niet gedaan wordt, dan is sprake van een overtreding die op grond van artikel 20 strafbaar is. Daarnaast is het mogelijk om door middel van bestuursdwang tot opruiming te dwingen. Dit kan ook inhouden dat de gemeente de verontreiniging zelf opruimt en de kosten daarvoor op de overtreder verhaalt.

Artikel 19. Geen opslag van afval in de open lucht

Kern van dit artikel is opslag van huishoudelijke afvalstoffen. Het gaat niet om het bewaren van afvalstoffen voor aanbieding tijdens de eerstvolgende inzameling daarvan. Het gaat in de eerste plaats om zicht (waarneembaarheid). Daarnaast kan sprake zijn van reukoverlast.

Artikel 20. Ontdoen van autowrakken

In dit artikel is de afgifte van autowrakken door huishoudens geregeld. Op grond van artikel 6 van het Besluit beheer autowrakken (hierna: BBA) moeten gemeenten in hun Afvalstoffenverordening bepalen dat een autowrak (wanneer dit een huishoudelijk afvalstof is) alleen mag worden afgegeven aan autodemontagebedrijven, garages en autoschadeherstelbedrijven. Of aan een persoon die in een ander land dan Nederland is gevestigd (onder strikte voorwaarden). Op grond van artikel 7 van het BBA hoeven autowrakken, afkomstig van huishoudens niet als huishoudelijk afval te worden ingezameld.

Artikel 23. Toezichthouders

Deze systematiek volgt uit artikel 18.1a van de Wm en artikel 5.10, derde lid, onder a, van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (hierna: Wabo).

Artikel 24. Wijzigingen als gevolg van de Omgevingswet en overgangsrecht

De inwerkingtreding van de Ow is voorzien op 1 januari 2023. Hierbij worden ook wijzigingen in de Wm aangebracht die van invloed zijn op deze verordening.

Voor de artikelen 15 en 19 houdt de inwerkingtreding van de Ow in dat het begrip inrichting in de Wm vervalt. Dat vergt een beperkte aanpassing in deze verordening

Voor artikel 23 geldt dat toezichthouders aangewezen kunnen worden op grond van artikel 18.6 van de Ow. De Wabo vervalt weliswaar, maar op het moment van de inwerkingtreding van de Ow zijn niet meteen alle toezichthouders die op grond van die wet zijn aangewezen opnieuw aangewezen. De verwijzing naar de Wabo kan dus blijven staan.