| Organisatie | Haarlemmermeer |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Beleid monumentale en waardevolle bomen Haarlemmermeer 2021 |
| Citeertitel | Beleid monumentale en waardevolle bomen Haarlemmermeer |
| Vastgesteld door | college van burgemeester en wethouders |
| Onderwerp | milieu |
| Eigen onderwerp | |
| Externe bijlagen | Bijlage 1 Lijst bijzondere bomen Particulier Bijlage 2 Lijst bijzondere bomen Particulier Bijlage 3 Lijst bijzondere bomen particulier |
Geen
Onbekend
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 08-01-2021 | nieuwe regeling | 03-12-2020 |
Monumentale en waardevolle bomen verdienen vanuit hun functie en waarde voor onder andere de leefomgeving, klimaatadap-tatie, de gezondheid van mens en dier en de biodiversiteit extra bescherming. Ons doel is het duurzaam beheren en in stand houden van deze bomen. Dit doen wij door de bomen optimaal te beschermen en ze goed te onderhouden. Niet alleen de boom, maar ook de locatie waar de boom staat, willen we beschermen, omdat de directe omgeving van de boom ook van belang is voor de biodiversiteit.
Actualiseren nota monumentale en waardevolle bomen
Ons beleid voor het beheer van monumentale en waardevolle bomen is vastgelegd in de ‘Kadernota beheer monumentale en waardevolle bomen 2013 t/m 2018’ (2013/0000130). Deze nota geeft ook een onderbouwing voor de regels voor het kappen van bomen in de Verordening Fysiek Domein. Met ingang van 1 januari 2019 is onze gemeente samengevoegd met de voormalige gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Met deze geactualiseerde nota ‘Beleid monumentale en waardevolle bomen Haarlemmermeer’ gaat ons beleid ook voor dit deel van de hele gemeente Haarlemmermeer gelden.
Om te bepalen of een boom monumentaal is of dit in de toekomst kan worden (waarde-volle boom) zijn criteria opgesteld. Deze criteria zijn gebaseerd op landelijke criteria van de Bomenstichting en zijn aangepast aan de Haarlemmermeerse situatie.
Actualiseren lijst monumentale en waardevolle bomen
Wij hebben de lijst met monumentale en waardevolle bomen geactualiseerd aan de hand van de resultaten van de jaarlijkse inspectie. Daarnaast zijn de monumentale en waardevolle bomen van Haarlemmerliede en Spaarnwoude aan de lijst toegevoegd. Inwo-ners hebben voor de actualisering van de lijst nieuwe bomen aangemeld.
De lijst met monumentale en waardevolle bomen wordt vastgesteld door het college van B&W. Om de lijst doorlopend te kunnen actualiseren, wordt voor het vaststellen van de lijst een mandaat verstrekt aan de clustermanager Beheer en Onderhoud.
Wij willen inwoners stimuleren om bomen die mogelijk monumentaal of waardevol zijn bij ons aan te melden. Hiervoor maken wij het mogelijk om deze bomen aan te melden via de website van de gemeente. Om meer bekendheid te geven aan monumentale en waardevolle bomen is een digitale kaart in voorbereiding waarop alle bomen zijn weergegeven.
Met ingang van de vorige beleidsnota monumentale en waardevolle bomen is de inspectiefrequentie verhoogd van één keer per drie jaar naar één keer per jaar. Dit heeft een positief effect gehad op de kwaliteit van de bomen. Het aantal monumentale bomen is in de afgelopen jaren toegenomen en waardevolle bomen zijn uitgegroeid tot monumentale bomen. Op de lijst met monumentale en waardevolle bomen uit 2013 waren 698 bomen opgenomen. De nieuwe lijst omvat 815 bomen. Ten opzichte van de vorige nota is het aandeel bomen met een goede kwaliteit met bijna 20 % gestegen; het aantal bomen in matige conditie is met circa 55% verminderd.
Stimuleringsbijdrage particuliere bomen
Om te stimuleren dat monumentale en waardevolle bomen goed worden onderhouden bestaat een stimuleringsbijdrage voor het onderhoud. Dit onderhoud dient plaats te vinden door een gecertificeerd bedrijf. Wij hebben geconstateerd dat van de regeling weinig gebruik wordt gemaakt. Wij willen de regeling opnieuw onder de aandacht van particuliere eigenaren brengen. Tevens verhogen wij de bijdrage van maximaal € 250 naar € 300 per vijf jaar, omdat de onderhoudskosten zijn toegenomen.
Monumentale bomen zijn van een onschatbare waarde voor onze leefomgeving en onze gezondheid. Mede door hun leeftijd zorgen zij voor een schonere lucht, minder gezondheidsklachten en een aangenaam leefklimaat. De instandhouding van deze bomen is ook van cultuurhistorisch belang. Inwoners ervaren monumentale bomen, waardevolle bomen en gedenkbomen als bijzonder.
Om zich goed te kunnen ontwikkelen hebben monumentale en waardevolle bomen baat bij een stabiele omgeving. Monumentale bomen verdwijnen de laatste jaren in een snel tempo uit het Nederlandse straatbeeld. Jaarlijks verdwijnt ongeveer 1% voornamelijk door menselijk ingrijpen. Deze bomen moeten vaak plaatsmaken voor gebouwen of nieuwe infrastructuur. Daarnaast verdwijnen monumentale bomen vanwege een onzorgvuldige behandeling tijdens bijvoorbeeld bouwprojecten in de omgeving of de aanleg van kabels en leidingen. Sommige bomen gaan dood aan nieuwe ziekten of bijvoorbeeld aan een verandering van de grondwaterstand en een enkele gewoon vanwege ouderdom.
Monumentale bomen verdienen vanwege hun waarde extra bescherming. In de gemeente Haarlemmermeer is al geruime tijd aandacht voor het behoud en de bescherming van monumentale en waardevolle bomen.
Begin 2013 is de Kadernota Beheer Monumentale en Waardevolle (toekomst) bomen 2013 t/m 2018 door de gemeenteraad vastgesteld (2013/0000130). Met ingang van 1 januari 2019 zijn de voormalige gemeenten Haarlemmermeer en Haarlemmerliede en Spaarnwoude samengevoegd. De bijzondere bomen in Haarlemmerliede en Spaarnwoude zijn opgenomen in de lijst met monumentale en waardevolle bomen van de nieuwe gemeente Haarlemmermeer.
Daarnaast heeft een inspectie plaatsgevonden van alle monumentale en waardevolle bomen. De resultaten van de inspectie zijn verwerkt in deze geactualiseerde nota ‘Beleid monumentale en waardevolle bomen Haarlemmermeer’.
Tot slot zijn nieuwe bomen, die voldoen aan de criteria voor monumentale en waardevolle bomen, aan de lijst toegevoegd.
Hoofdstuk 2 gaat in op de vraag waarom beleid voor monumentale en waardevolle bomen belangrijk is. Wat is hun functie en waarde en wat zijn de doelen die wij willen bereiken? In hoofdstuk 3 evalueren wij de belangrijkste resultaten van de vorige nota. Hoofdstuk 4 geeft wat de criteria zijn voor monumentale en waardevolle bomen. Het resultaat van de inventarisatie van de bomen is opgenomen in hoofdstuk 5. Hoe wij deze bomen beheren en onderhouden is het onderwerp van hoofdstuk 6. Tot slot gaat hoofdstuk 7 in op de bescherming van de bomen.
2 Waarom beleid voor monumentale en waardevolle bomen
Waarom zijn monumentale en waardevolle bomen belangrijk voor de omgeving van de mens? Bomen in het algemeen en monumentale en waardevolle bomen in het bijzonder hebben diverse functies en zijn waardevol vanuit verschillende invalshoeken. Deze functies zijn:
Verbetering leefklimaat, klimaatadaptatie en luchtkwaliteit
Bouw- en architectuur versterkend
Daarnaast hebben monumentale en waardevolle bomen een waarde op economisch en op ecologisch gebied.
Om de economische waarde te berekenen wordt de rekenmethode volgens de ‘Richtlijnen NVTB’ (Nederlandse Vereniging van Taxateurs van Bomen) gebruikt. Deze rekenmethode is bedoeld voor het berekenen van de waarde van bomen in een tuin, op een erf, in een park, in de straat of in een laan. De hoogte van de boomwaarde wordt berekend op basis van de kosten die gemaakt moeten worden om de betrokken boom op dezelfde locatie te vervangen. Bij grote of oudere bomen zal de waarde bestaan uit de kosten van het (her)planten van een boom, plus de kosten van beheer en onderhoud tot de betreffende boom op gelijkwaardige wijze de functie vervult van de oude boom.
De ecologische waarde van monumentale en waardevolle bomen is extra hoog. Naarmate een boom ouder wordt, gaan er meer soorten organismen op leven. Naast de boom zelf heeft ook de directe omgeving ervan een hoge biodiversiteit. Door de jaarlijkse bladval ontstaat een verterend pakket humus, dat onderdak biedt aan een groot aantal soorten insecten die de bladeren tot grond afbreken. Deze soorten zijn weer voedsel voor grotere organismen als vogels en zoogdieren.
Voor de biodiversiteit zijn daarom oudere en volwassen bomen van groot belang. Daarom laten wij monumentale bomen zo lang mogelijk staan en laten wij hun standplaats in een ruime cirkel met rust. Dit doen wij zolang de bomen veilig zijn voor hun omgeving.
Onze doelstelling is het duurzaam beheren en in stand houden van monumentale en waardevolle bomen. Dit doen wij door de bomen optimaal te beschermen en ze goed te onderhouden. Niet alleen de boom, maar ook de locatie waar de boom staat, willen we beschermen. Met deze nota bieden wij een kader voor inrichtingsplannen en beheerplannen. De doelstelling sluit aan bij de Visie Boombeleid Haarlemmermeer, waarin de beleidsthema’s veiligheid, duurzaamheid, ecologie en participatie zijn uitgewerkt. Deze doelstelling is ook in lijn met de speerpunten van de ‘Erfgoedvisie gemeente Haarlemmermeer 2020-2023, Erfgoed omarmen en beleven’. De speerpunten van de Erfgoedvisie zijn:
Daarnaast geeft de nota ‘Beleid monumentale en waardevolle bomen Haarlemmermeer 2021’ een onderbouwing voor het onderdeel van de Verordening Fysiek Domein, waarin de regels voor het kappen van bomen zijn vastgelegd.
Tot slot harmoniseren wij met deze nota het beleid voor monumentale en waardevolle bomen voor de beide voormalige gemeenten Haarlemmermeer en Haarlemmerliede en Spaarnwoude.
3 Evaluatie Kadernota Beheer Monumentale en Waardevolle (toekomst) bomen 2013-2018
Het doel van de vorige nota monumentale en waardevolle bomen was om deze bomen beter te beschermen en goed te onderhouden. Hiervoor is de inspectiefrequentie van deze bomen verhoogd van één keer per drie jaar naar één keer per jaar. Daarnaast is voor de beoordeling van potentiële monumentale en waardevolle bomen een commissie gevormd, bestaande uit ambtenaren van de gemeente, een vertegenwoordiger van de Erfgoedcommissie en, als het een particuliere boom betreft, de eigenaar van de boom.
Het verhogen van de inspectiefrequentie heeft een positief effect gehad op de kwaliteit van de monumentale en waardevolle bomen in Haarlemmermeer. De kwaliteit van de bomen is verbeterd. (zie verder paragraaf 5.3)
Het aantal monumentale bomen is in de afgelopen jaren toegenomen. Omdat veel waardevolle bomen inmiddels zijn uitgegroeid tot monumentale bomen is het aantal waardevolle bomen afgenomen. (zie verder paragraaf 5.2)
Om monumentale en waardevolle bomen bekend te maken aan inwoners, bezoekers en ondernemers zijn bomenroutes samengesteld door de Heimanshof, MEERgroen en vrijwilligers.
Daarnaast is een digitale audiotour (de route Haarlemmermeer 'Bomen om bij weg te dromen') gemaakt, die via een App raadpleegbaar is. Tevens is een digitale kaart in voorbereiding waarop alle monumentale en waardevolle bomen worden vermeld.
Essengroep Troelstralaan Zwanenburg
Een groot deel van de monumentale en waardevolle bomen staat op particulier terrein. Om te stimuleren dat de eigenaren de bomen goed onderhouden bestaat een stimuleringsbijdrage voor het onderhoud. Eigenaren kunnen eens in de vijf jaar een bijdrage ontvangen. Het onderhoud dient plaats te vinden door een gecertificeerd bedrijf. Ondanks dat wij alle eigenaren van particulieren bomen hebben geïnformeerd over het bestaan van de regeling, wordt er weinig gebruik van gemaakt. Vanaf 2012 is voor slechts 69 van de 348 particuliere bomen een bijdrage verstrekt. Wij willen de regeling opnieuw onder de aandacht van particuliere eigenaren brengen. Daarnaast verhogen wij de bijdrage van € 250 naar maximaal € 300 per vijf jaar, omdat de kosten van onderhoud hoger zijn geworden.
4 Wat zijn monumentale en waardevolle bomen
Het begrip monumentaal is voor bomen een relatief begrip. In een gemeente met veel oude bomen, is een boom minder snel monumentaal dan in een gemeente met veel jonge bomen. Per gemeente zijn dus verschillende criteria in gebruik. De criteria die in Haarlemmermeer gelden beschrijven wij hieronder (paragraaf 4.2).
Waardevolle bomen zijn bomen jonger dan vijftig jaar, die op dit moment nog niet aan alle criteria voldoen maar zich onder de juiste groeiomstandigheden kunnen ontwikkelen tot monumentale bomen. Onder de waardevolle bomen vallen ook de gedenkbomen zoals de Wilhelmina-boom en de Amaliaboom en bomen die op grond van een belangrijke maatschappelijke gebeurtenis zijn geplant (cellenbrand Schiphol, Turkish Airlines). Ook zijn in de periode tussen 1995 en 2007 op elf locaties in de gemeente Haarlemmermeer bevrijdingsbomen geplant als herdenking voor de bevrijding van de bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940-1945).
Om te bepalen of een boom monumentaal is of dit in de toekomst kan worden (waardevolle boom) zijn criteria opgesteld. Deze bestaan uit basiscriteria en specifieke criteria. Deze criteria zijn gebaseerd op landelijke criteria van de Bomenstichting, maar aangepast aan de Haarlemmermeerse situatie.
Monumentale bomen voldoen aan de vier hieronder vermelde basiscriteria en aan ten minste één specifiek criterium. Bomen die aan drie van de vier basiscriteria en tenminste één specifiek criteria voldoen, kunnen de status waardevolle boom krijgen.
Herdenkingsbomen of Gedenkbomen vallen in de categorie waardevolle bomen omdat deze bomen vaak geen hoge leeftijd hebben en slechts aan drie van de vier basisvoorwaarden voldoen. Herdenkingsbomen die wel ouder zijn dan 50 jaar vallen ze in de categorie Monumentale bomen. De criteria zijn ongewijzigd ten opzichte van de vorige nota monumentale en waardevolle bomen.
Via een BVC-inspectie (Boom Veiligheids Controle)1 dient een goede conditie van de boom te worden geconstateerd.
5 Wat zijn onze monumentale en waardevolle bomen
5.1.1 Inspectie bestaande bomen
De actualisatie van de lijst monumentale en waardevolle bomen vindt plaats aan de hand van de jaarlijkse inspectie van de bomen op de bestaande lijst (Boomveiligheidscontrole, BVC-inspectie). Deze inspectie vindt plaats zoals beschreven in de Kadernota Veiligheid.
De bomen zijn daarnaast beoordeeld op basis van de criteria die in hoofdstuk 4 zijn vermeld.
Van iedere boom is voor zover mogelijk ook een foto gemaakt. In een aantal gevallen is een foto van toepassing op meerdere bomen (bijvoorbeeld lanen).
Tijdens de bezoeken aan particuliere bomen is de eigenaar van de boom zoveel mogelijk benaderd. Als de eigenaar niet thuis was, is op een later moment een tweede poging gedaan. Als ook dan niemand thuis werd aangetroffen, en de boom niet goed bereikbaar was, is deze van een afstand beoordeeld.
Inwoners kunnen bomen aandragen, die mogelijk monumentaal of waardevol zijn (zowel gemeentelijke als particuliere bomen).
De voorgedragen bomen worden beoordeeld door een commissie, bestaande uit ambtenaren van de clusters Beheer en Onderhoud (groenbeheerders) en Ruimte, Economie en Duurzaamheid (landschappers) en Samenleving, Sport en Cultuur (vertegenwoordiger van de Erfgoedcommissie) van de gemeente Haarlemmermeer en, indien het een particuliere boom betreft, de eigenaar. Na een positief advies van de commissie worden de bomen toegevoegd aan de lijst met monumentale en waardevolle bomen.
Voor de lijst met monumentale en waardevolle bomen zijn in het verleden de dorps- en wijkraden geraadpleegd en inwoners hebben nieuwe bomen aangemeld. Wij willen inwoners stimuleren om bomen die mogelijk monumentaal of waardevol zijn aan te melden door dit mogelijk te maken via de website van de gemeente.
5.1.3 Vaststellen lijst monumentale en waardevolle bomen
De lijst monumentale en waardevolle bomen wordt vastgesteld door het college van B&W. Door de clustermanager van Beheer en Onderhoud het mandaat te verstrekken de lijst vast te stellen is het beter mogelijk om in te spelen op de actualiteit. Wij zijn dan in staat om de lijst met monumentale en waardevolle bomen doorlopend te herzien en deze bomen beter te beschermen.
5.2 Aantal monumentale en waardevolle bomen
Wij hebben een nieuwe lijst met monumentale en waardevolle bomen opgesteld. De 24 monumentale en waardevolle bomen van Haarlemmerliede en Spaarnwoude zijn toegevoegd aan de lijst. Daarnaast hebben wij nog 108 nieuwe monumentale en waardevolle bomen aan de lijst toegevoegd. Het aantal monumentale en waardevolle bomen is gestegen van 698 bomen in 2013 naar 815 bomen in 2020. De afgelopen jaren zijn 15 monumentale en waardevolle bomen gerooid. Dit had vooral te maken met de kastanjebloedingsziekte. Veel hiervan stonden langs de Ringdijk. Deze mochten van het hoogheemraadschap van Rijnland niet worden herplant. Onder het aantal monumentale bomen vallen 21 bomen die ook op de landelijke lijst met monumentale bomen worden vermeld. In de praktijk zijn de nieuwe bomen overwegend als monumentaal benoemd. Ook zijn enkele waardevolle bomen inmiddels ouder geworden dan 50 jaar en hiermee hebben deze bomen de monumentale status verkregen.
Eigendomssituatie monumentale bomen
Van de 815 bomen zijn er 453 in beheer bij de gemeente en 362 bomen zijn in particulier eigendom. In onderstaande grafiek zijn de particuliere bomen en de gemeentelijke bomen in percentages van het totale aantal monumentale bomen weergegeven.
De verspreiding van de monumentale en waardevolle bomen over de kernen is als volgt:
Acer Negundo Snipstraat Badhoevedorp
In bijlage 8.1 is een tekening opgenomen met de locatie van de monumentale en waarde-volle bomen.
De meest voorkomende boomsoorten zijn Kastanje, Linde, Beuk, Es en Plataan. Daarnaast is er sprake van een aanzienlijke verscheidenheid in soorten, waaronder enkele bomen van een in de gemeente Haarlemmermeer voorkomende zeldzame soort, type of leeftijdsklasse: Quercus frainetto, Ginkgo biloba, Fraxinus excelsior Pendula, Juglas regia en Pterocarya fraxinifolia.
De dikste bomen in Haarlemmermeer zijn een wilg in Graan voor Visch uit 1950 en een Pterocarya uit 1935 op het Marktplein in Hoofddorp, beide met een omtrek van 520 cm. De oudste boom in de lijst is een rode beuk (Fagus sylvatica Purpurea) aan de Kromme Spieringweg in Vijfhuizen, deze boom dateert uit 1855.
De monumentale en waardevolle bomen worden opgenomen op een digitale kaart. Het gaat hierbij om zowel de particuliere als de gemeentelijke monumentale en waardevolle bomen.
Uit de meest recente inspectie (2019) kwam naar voren dat het merendeel van de monumentale en waardevolle bomen in Haarlemmermeer in goede conditie verkeert (79,2%). Van 15,8% van deze bomen is de conditie matig, 4,7% van de bomen heeft een slechte kwaliteit en 0,3% heeft een zeer slechte kwaliteit.
Ten opzichte van 2013 is het aantal bomen met een goede kwaliteit gestegen (met bijna 20%); het aantal bomen in matige conditie is met circa 55% verminderd. Van de 108 nieuwe potentiële bomen is de kwaliteit van 80% van de bomen voldoende en 20% van de bomen matig. Voor bepaalde bomen wordt een nader onderzoek aanbevolen, om de veiligheid te waarborgen. Bomen die de veiligheid in gevaar brachten zijn inmiddels verwijderd.
6 Hoe beheren wij de monumentale en waardevolle bomen
Om bomen in goede conditie te houden en de levensduur van bomen te verlengen, is goed onderhoud een vereiste. Monumentale bomen zijn ouder dan de gemiddelde boom en hebben hierdoor meer onderhoud nodig. In het beheerplan bomen en beplanting 2020-2023 is beschreven hoe monumentale bomen worden onderhouden. Alle monumentale bomen worden ieder jaar geïnspecteerd op veiligheid en gezondheid (de wettelijke BVC-inspecties). Omdat monumentale bomen al een behoorlijke leeftijd hebben, is het nodig om de veiligheid en de kwaliteit van de boom goed te monitoren. Als de veiligheid in gevaar is en de kwaliteit van de boom vermindert, is het belangrijk om zo snel mogelijk in te grijpen.
Het onderhoud van gemeentelijke monumentale en waardevolle bomen valt onder programma Kwaliteit fysieke omgeving, product openbaar groen. Voor het onderhoud van monumentale en waardevolle bomen is jaarlijks een bedrag van € 25.000 beschikbaar. Daarnaast is nog jaarlijks maximaal € 10.000 bestemd voor het toekennen van een stimuleringsbijdrage voor het onderhoud van particuliere monumentale en waardevolle bomen door een gecertificeerd bedrijf.
7 Hoe beschermen wij de monumentale en waardevolle bomen
De monumentale status krijgt waarde als deze niet vrijblijvend is. Voor de bescherming van monumentale bomen heeft de beheerder een aantal (landelijke) juridische instrumenten en richtlijnen tot zijn beschikking. Daarnaast is lokaal beleid opgesteld dat eraan bijdraagt dat monumentale en waardevolle bomen behouden blijven.
7.1 Landelijke juridische instrumenten en richtlijnen
De Wet natuurbescherming regelt de bescherming van natuurgebieden, planten- en diersoorten en bos in Nederland. De wet vervangt sinds 1 januari 2017 drie wetten: de Natuurbeschermingswet 1998, de Boswet en de Flora- en Faunawet.
7.1.2 Richtlijnen Bomenstichting, CROW en Stichting Stadswerk
De richtlijnen en de bomenposter zijn uitgegeven door Vereniging Stadswerk en zijn beschreven in het Handboek Bomen van Norminstituut Bomen. In de CROW-publicatie 280 ‘Combineren van onder- en bovengrondse infrastructuur met bomen’ zijn praktische maatregelen beschreven om risico’s en schade aan bomen tijdens werkzaamheden te beperken.
De randvoorwaarden en de bomenposter ten behoeve van werken rond bomen zijn onderdeel van het standaard bestek voor werken in de buitenruimte. Op dit moment zijn de KBB (Kwaliteitseisen Besteksvoorwaarden Boombeheer) opgenomen in de DIOR (Duurzame Inrichting Openbare Ruimte). Het handboek Bomen vervangt het KBB en wordt in de nieuwe Leidraad basisinrichting openbare ruimte (LIOR), opgenomen.
Door deze richtlijnen voor alle bomen in Haarlemmermeer te hanteren kunnen monumentale bomen bij bouwwerkzaamheden beter worden beschermd en kunnen waardevolle bomen zich tot monumentale bomen ontwikkelen.
7.2 Haarlemmermeerse regelgeving en beleid
7.2.1 Erfgoedvisie gemeente Haarlemmermeer 2020-2023 Erfgoed omarmen en beleven
In Haarlemmermeer zijn Rijksmonumenten, provinciale monumenten en gemeentelijke monumenten. Alle monumentale bomen vallen onder de gemeentelijke monumenten. Het is op basis van de Erfgoedwet verboden zonder vergunning van het bevoegd gezag een gemeentelijk monument of gemeentelijk stads- of dorpsgezicht af te breken, te verstoren, te verplaatsen of in enig opzicht te wijzigen. Daarnaast is het verboden om een gemeentelijk monument of gemeentelijk stads- of dorpsgezicht te herstellen, te gebruiken of te laten gebruiken op een dusdanige wijze, dat het wordt ontsierd of in gevaar gebracht. Tot slot is het verboden om in een gemeentelijk stads- of dorpsgezicht beeldbepalende panden en onroerende zaken, geen bouwwerk zijnde, hieronder begrepen straten, wegen, pleinen, wateren, bomen of erfscheidingen te wijzigen.
7.2.2 Verordening Fysiek Domein
De uitwerking van de beschermde status van monumentale en waardevolle bomen is opgenomen in de Verordening Fysiek Domein. Monumentale bomen en waardevolle bomen hebben de hoogste beschermingsstatus. Dit betekent onder meer dat er geen Omgevings-vergunning voor monumentale en waardevolle bomen, die als zodanig zijn aangewezen, zal worden afgegeven, tenzij de veiligheid in het geding is.
Ten behoeve van die afweging dient door de aanvrager te worden aangetoond dat het noodzakelijk is de boom op de bestaande locatie te verwijderen. Niet alleen bij de aanvraag voor kap maar bij elke aanvraag voor een Omgevingsvergunning waarbij een monumentale- of waardevolle boom binnen een straal van 50 meter binnen het bouwproject staat, dient een Boom Effect Analyse (BEA) te worden ingediend. De aanvraag van een Omgevingsvergunning voor kap dient in de planvorming te zijn voorgelegd aan het college van B&W, dat hier een besluit over neemt.
In deze nota Monumentale en waardevolle bomen Haarlemmermeer zijn de weigeringsgronden voor een kapvergunning voor deze bomen opgenomen.
Weigeringsgronden kapvergunning voor monumentale en waardevolle bomen
Bomen die op de lijst monumentale en waardevolle bomen van de gemeente Haarlemmermeer staan geregistreerd kunnen ook worden geregistreerd op de landelijke lijst van monumentale bomen van de bomenstichting. De monumentale en waardevolle bomen krijgen extra bescherming bij het aanvragen van een bouwvergunning. Ter motivering van een weigering van een kapvergunning worden de volgende weigeringsgronden gebruikt, gebaseerd op de functie en waarden van monumentale bomen.
Door de leeftijd hebben de bomen een rijkdom aan nestel- of schuilgelegenheid. Ook dragen ze door hun omvang bovengemiddeld bij aan het wegvangen van fijnstof, het afgeven van zuurstof/opnemen van koolstofdioxide en het reguleren van temperatuur en wind.
Monumentale of waardevolle bomen langs een weg of in het landschap. De bomen zijn door omvang, verschijningsvorm en leeftijd bepalend voor de belevingswaarde van de leefomgeving.
Waarden van stads- en dorpsschoon
Monumentale of waardevolle bomen langs een weg of andere locatie binnen een kern. De bomen zijn door omvang, verschijningsvorm en leeftijd bepalend voor de belevingswaarde van de leefomgeving.
Bepaalde bomen zijn het behouden waard omdat er een bijzonder historisch verhaal bij hoort, zoals oude fruitgaarden, herdenkings- en markeringsbomen.
De beeldbepalende waarde van de houtopstand
Bomen met beeldbepalende waarden kunnen zijn: bomen die aangeplant worden om minstens 100 jaar te worden (voldoende onder- en bovengrondse ruimte). Buitengewone aandacht is hierbij besteed aan de groei-plaatsomstandigheden om de boom te helpen oud te worden. Waar mogelijk wordt deze boom in de toekomst opgenomen op de lijst van monumentale en waardevolle bomen en in het bestemmingsplan om extra bescherming te realiseren.
7.2.3 Structuurvisie 2030 en structuurplannen
In de Structuurvisie 2030 wordt in algemene termen gesproken over bijzondere landschapselementen, zoals karakteristieke bomen. De structuurvisie wordt in verband met de inwerkingtreding van de Omgevingswet vervangen door de Omgevingsvisie. Monumentale en waardevolle bomen zijn opgenomen in het Groenstructuurplan Badhoevedorp en Lijnden (2013).
Het herplantbeleid is opgenomen in de Kader-nota Vervanging en Herplantbeleid uit 2015 (2014.0056392).
Volgens het herplantbeleid dienen alle monumentale en waardevolle bomen waarvan de gemeente de eigenaar is te worden herplant, wanneer kap vanwege de veiligheid niet te voorkomen is. In de kadernota zijn voorwaarden geformuleerd ten aanzien van de locatie, de maat van de terug te planten boom en de te planten boomsoort. Deze voorwaarden zorgen ervoor dat de beeldkwaliteit van de fysieke leefomgeving van inwoners behouden blijft.
Onderscheid wordt gemaakt tussen legale en illegale kap. Bij de illegale kap van een gemeentelijke monumentale- of waardevolle boom wordt aangifte gedaan en een proces-verbaal opgemaakt. De schade, ter hoogte van de waarde van de gerooide boom (NVTB), wordt verhaald. Bij een overtreding wordt gehandhaafd volgens de geldende Verordening Fysiek Domein van Haarlemmermeer.
De voorwaarden voor het herplantbeleid van monumentale en waardevolle bomen in particulier bezit zijn onderdeel van deze nota monumentale en waardevolle bomen en zijn als volgt:
Bij legale kap van een particuliere monumentale boom of een waardevolle boom wordt verzocht om een nieuwe boom met een diameter van 8-12 cm te herplanten.
Bij de illegale kap van een particuliere monumentale- of waardevolle boom wordt her-plantplicht opgelegd. Bij illegale kap van een gemeentelijk monumentale of waardevolle boom wordt de waarde (te bepalen via de NVTB) van de gekapte boom geïnvesteerd in nieuwe bomen op de locatie of in de directe omgeving van de gekapte boom. Op die manier kan per locatie maatwerk worden geleverd.
Het bijhouden van een lijst met monumentale en waardevolle bomen en het actualiseren van deze lijst, is een manier om deze bomen te beschermen. De bomen op deze lijst, waarop zowel gemeentelijke als particuliere bomen staan, zijn beschermd. In de Verordening Fysiek Domein is bepaald dat de lijst monumentale en waardevolle bomen wordt vastgesteld door het college van B&W. Door het vaststellen van de lijst met monumentale en waardevolle bomen te mandateren aan de clustermanager Beheer en Onderhoud kunnen bomen sneller bescherming genieten. De Bomenstichting heeft daarnaast een (landelijke) lijst met monumentale bomen. Hierop staan monumentale bomen op 21 locaties in de gemeente Haarlemmermeer (zie bijlage 8.2).
7.2.6 Stimuleringsbijdrage particuliere monumentale bomen
Een eigenaar van een particuliere monumentale of waardevolle boom komt in aanmerking voor een stimuleringsbijdrage voor het beheer en onderhoud van de boom van maximaal € 300, indien deze voldoet aan een aantal voorwaarden:
Deze bijdrage kan door particulieren één keer per vijf jaar worden aangevraagd.
De eigenaren zijn schriftelijk op de hoogte gesteld van deze mogelijkheid. Ook via de website van de gemeente Haarlemmermeer wordt informatie verstrekt over de stimuleringsbijdrage. Bij het herzien van de lijst met monumentale bomen worden de eigenaren van particuliere monumentale bomen aangeschreven door de gemeente. Als de vitaliteit van een particuliere monumentale en waardevolle bomen slecht is, dan worden de eigenaren hiervan in kennis gesteld.
Landelijk kan subsidie worden aangevraagd uit het Bomenfonds van de Bomenstichting, indien er kosten aan particuliere monumentale bomen worden gemaakt. De bijdrage is maximaal 75% van het ingediende bedrag. De voorwaarden zijn:
Communicatie over monumentale en waardevolle bomen draagt bij aan de bescherming van deze bomen en een betere beleving van de fysieke leefomgeving. Hoe meer inwoners bekend zijn met monumentale bomen, hoe meer zij kunnen genieten van de waarde ervan.
Voor cultuur- en erfgoedbeleving is het belangrijk om informatie over monumentale en waardevolle bomen bekend te maken aan inwoners, bezoekers en ondernemers. Een digitale kaart waarop de monumentale en waardevolle bomen staan, is in voorbereiding.
Er bestaan monumentale bomenroutes, die wandelend dan wel fietsend langs mooie monumentale en waardevolle bomen binnen de gemeente Haarlemmermeer leiden. Deze routes zijn ontwikkeld door de Heimanshof, MEERgroen en vrijwilligers.
De route Haarlemmermeer 'Bomen om bij weg te dromen' is digitaal verwerkt tot een audiotour, die via een App raadpleegbaar is.
Een BVC-inspectie is een veiligheidsonderzoek voor bomen. Dit onderzoek wordt uitgevoerd volgens de door de Duitse prof. Matteck ontwikkelde methode waarbij op de mechanische functies van de boom wordt gelet, zoals breukveiligheid en stabiliteit als ook biologische functies. Hierbij gaat de aandacht onder andere uit naar zwamaantasting en overgroeiing van snoeiwonden.