Handhavingsbeleid drugs en overige (woon)overlast

Vooraf:

Handhaving is het door toezicht en toepassen van bestuursrechtelijke, strafrechtelijke of privaatrechtelijke middelen bereiken dat de algemeen geldende rechtsregels en individueel geldende voorschriften worden nageleefd.

Op 15 april 1996 is voor de eerste keer in de gemeente Vaals een handhavingsbeleid voor de aanpak van soft- en harddrugs in horecabedrijven opgesteld. In dit beleid is destijds gekozen voor een nuloptie-beleid, waarin geen plaats is voor het aanbrengen van gedoogplaatsen. Op 8 februari 2000 werd dit beleid verruimd met het opnemen van de artikelen 13b Opiumwet (woningen en lokalen en bijbehorende erven) en 174a Gemeentewet (overige (woon)overlast). Vervolgens is op 27 mei 2008 een beleidsregel met bijbehorende handhavingmatrix met betrekking tot de sluiting voor bepaalde dan wel onbepaalde tijd voor woningen en lokalen en bijbehorende erven wegens overtreding van het bepaalde in de artikelen 2 en 3 van de Opiumwet vastgesteld.

In 2012 is dit beleid herschreven tot een leesbaar beleidsstuk, waarbij de nieuwe inzichten zijn meegenomen.

In het onderhavige beleid wordt uiteengezet hoe de burgemeester optreedt in geval van:

• *

  handel in harddrugs, niet zijnde straathandel;

• *

  niet toegestane handel in softdrugs, niet zijnde straathandel;

• *

  overlast vanuit woningen.

De bevoegdheid om hiertegen op te treden bestaat op grond van de artikelen 13b Opiumwet en 174a Gemeentewet. Deze notitie bevat daarom de beleidsregels voor toepassing van deze artikelen.

Doel van het beleid is om alle betrokken partijen (gemeente, politie, bewoners, ondernemers en pandeigenaren) inzicht te geven in het gemeentelijk beleid en de diverse juridische instrumenten op het gebied van bestuursrechtelijk optreden. In concrete besluiten kan dan kortheidshalve naar dit beleid worden verwezen.

Waar in dit beleid wordt gesproken over lokalen, worden zowel de niet als wel voor publiek toegankelijke lokalen bedoeld.

Landelijk drugsbeleid

De invoering van het gemeentelijke drugsbeleid is ingegeven door het landelijke drugsbeleid of nog specifieker het AHOJ-G (vervolgings)beleid van het OM. Zonder een lokaal coffeeshopbeleid kan volgens jurisprudentie (uitspraak van de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State d.d. 4 februari 2004) wel tegen ongewenste vestigingen worden opgetreden, maar het hebben van een duidelijk kenbaar coffeeshopbeleid blijft een versterking van de bestuursdwangbevoegdheid van de burgemeester.

Het Nederlandse drugsbeleid is gericht op preventie en beheersing van de aan drugsgebruik verbonden risico’s.

Vanuit deze benadering is een onderscheid gemaakt tussen drugs met onaanvaardbare risico’s voor de gezondheid en drugs waarvan de risico’s minder groot worden geacht, kortweg het onderscheid tussen harddrugs en softdrugs.

Door middel van het gedogen van een relatief laagdrempelig aanbod van softdrugs voor eigen gebruik, wordt beoogd de markten van softdrugs en harddrugs te scheiden. Dit om te voorkomen dat softdrugsgebruikers gemakkelijk in aanraking komen met het criminele milieu van harddrugs.

Jurisprudentie

De jurisprudentie heeft in belangrijke mate richting gegeven aan de mogelijkheden voor gemeenten om een beleid ter bestrijding van overlast van coffeeshops te voeren. Niet meer ter discussie staat, dat de gemeenten de bevoegdheid hebben een beleid ter bestrijding van de overlast als gevolg van de exploitatie van coffeeshops te voeren.

Een vergunningstelsel voor coffeeshops is ook niet aanvaardbaar. Hierover zijn ook uitspraken geweest.

Met de wijziging van de Opiumwet 1999, waarbij het artikel 13b (ook wel bekend als de Wet Damocles) werd toegevoegd, heeft de burgemeester de bevoegdheid gekregen “om bestuursdwang toe te passen indien in voor het publiek toegankelijke lokalen en daarbij behorende erven een middel als bedoeld in artikel 2 of 3 van de Opiumwet wordt verkocht, afgeleverd of verstrekt dan wel daartoe aanwezig is”.

De handhaving van het gemeentelijke drugsbeleid dient mede op bovengenoemde uitspraak gebaseerd te worden.

Juridische grondslag

Het gemeentelijke drugsbeleid heeft onder andere tot doel “de bescherming van het woon- en leefklimaat tegen de overlast die exploitatie van coffeeshops met zich mee kan brengen”

Uit jurisprudentie kan worden opgemaakt dat er een belangrijk instrument is om een basis aan het gemeentelijke drugsbeleid te geven:

• -

  toepassing van de Wet Damocles met daarop gebaseerd beleid.

De Wet Damocles maakt het mogelijk in geval van handel in en verkoop van drugs tot sluiting van een voor publiek toegankelijk gebouw of enige andere ruimte over te gaan. Omdat sluiting niet op een autonome gemeentelijke verordening gebaseerd kan worden, is in artikel 174a van de Gemeentewet een sluitingsbepaling voor woningen opgenomen.

Basis voor optreden is een gemeentelijke beleidsregel (artikel 1:3 van de Algemene wet bestuursrecht). Deze beleidsregel kan eveneens door de burgemeester worden vastgesteld en dient op grond van artikel 3:42 van de Awb (in het huis-aan-huisblad) te worden gepubliceerd. Tegen vaststelling van de beleidsregel is geen bezwaar of beroep mogelijk (artikel 8:2 Awb).

Beleidsmatig onderscheid:

Het gebruik van drugs in de openbare ruimte is in de gemeente Vaals conform artikel 2:74a van de Algemene Plaatselijke Verordening 2014 verboden. Het bezit en de verkoop van drugs zijn eveneens wettelijk verboden (Opiumwet).

Beleidsmatig wordt onderscheid gemaakt tussen de aanpak van gevallen waarin softdrugs dan wel harddrugs zijn betrokken. Dit om reden dat tegen het bezit en verkoop van harddrugs strafrechtelijk strenger wordt opgetreden, maar ook dat alle uitingen die te maken hebben met harddrugs maatschappelijk gezien grotere volksgezondheidsrisico’s en verschijnselen met zich meebrengen.

Denk hierbij bijvoorbeeld aan ernstige vormen van overlast en vermogensdelicten. In het handhavingsbeleid dat de gemeente Vaals voorstaat inzake toepassing van bestuursdwang valt dan ook ten aanzien van de handel in harddrugs een zwaardere sanctionering te onderkennen. Desalniettemin wordt ook met betrekking tot de handel in softdrugs een stringent handhavingsbeleid voorgestaan.

Relatie met strafrechtelijke handhaving:

Het Openbaar Ministerie is en blijft in eerste instantie verantwoordelijk voor de handhaving van de bij wet strafbaar gestelde misdrijven en overtredingen. De bevoegdheid van het Openbaar Ministerie tot strafrechtelijk optreden blijft bestaan, ongeacht of bestuursrechtelijk optreden volgt. In het driehoeksoverleg (burgemeester, politie, Openbaar Ministerie) vindt afstemming plaats over de vraag in welke gevallen het strafrechtelijk en wanneer het bestuursrechtelijk instrumentarium wordt ingezet of beide. Bestuursrechtelijk optreden in het kader van de drugsproblematiek veronderstelt altijd samenwerking met de strafrechtketen, met name de politie. Bestuursrechtelijk en strafrechtelijk optreden zijn twee verschillende trajecten. Zo kan het zijn dat strafrechtelijk optreden in een zaak niet mogelijk is, maar met toepassing van hetzelfde feitenmateriaal het bestuursrechtelijk traject wel kan worden ingezet. Omgekeerd is het ook mogelijk dat in een zaak waar voldoende bewijslast is om strafrechtelijk op te treden dit bestuursrechtelijk niet kan om reden dat het bestuursrechtelijk traject een andere bewijslast vereist en die bijvoorbeeld in casu voor dit traject onvoldoende is.

Uitgangspunten:

• -

  Artikel 13b, eerste lid, van de Opiumwet geeft de burgemeester de bevoegdheid om bestuursdwang toe te passen indien in woningen of lokalen dan wel in of op bij woningen of zodanige lokalen behorende erven een middel als bedoeld in lijst I of lijst II wordt verkocht, afgeleverd of verstrekt dan wel daartoe aanwezig is;

• -

  Bij besluit van 23 januari 2012 (in werking getreden 4 februari 2012) zijn beleidsregels vastgesteld waarin is aangegeven hoe deze bevoegdheid zal worden toegepast: het zogenoemde “Handhavinsgbeleid drugs- en overige woonoverlast;

• -

  De middelen waarop de bevoegdheid betrekking heeft, gelet op lijst II bij de Opiumwet, behoort eveneens elk deel van de plant van het geslacht Cannabis (hennep), waaraan de hars niet is onttrokken, met uitzondering van de zaden;

• -

  De bevoegdheid tot toepassing van bestuursdwang wordt aanwezig geacht indien sprake is van een handelshoeveelheid verdovende middelen, dan wel (bij hennepplanten) van beroeps- of bedrijfsmatige hennepteelt, voor de uitleg waarvan aansluiting wordt gezocht bij het daartoe gestelde in de Aanwijzing Opiumwet;

• -

  Bij de toepassing van deze bevoegdheid wordt gekozen voor het opleggen van een last onder bestuursdwang, omdat bestuursdwang een directer middel is dat in tegenstelling tot de dwangsom op termijn tot feitelijke beëindiging van de overtreding zal leiden en van een dwangsom in de meeste gevallen weinig effect mag worden verwacht, gelet op het feit dat het financiële gewin in het verdovende middelen-circuit dusdanig groot is dat met een dwangsom naar verwachting niet zal worden bereikt dat een overtreding ophoudt of niet meer wordt herhaald;

• -

  Bij het opleggen van een last onder bestuursdwang wordt gekozen voor het opleggen van een last tot sluiting van de woning/het lokaal, gelet op het feit dat dit als de meest effectieve maatregel wordt beschouwd om de met de Opiumwet strijdige situatie te doen beëindigen en herhaling ervan te voorkomen;

• -

  Dit beleid ziet toe op woningen en alle al dan niet voor het publiek opengestelde lokalen en daarbij behorende erven; onder voor publiek opengestelde lokalen vallen onder meer winkels en horecabedrijven, onder niet voor publiek opengestelde lokalen vallen onder meer bedrijfsruimten, magazijnen en loodsen.

• -

  Gelet op het doel van artikel 13b van de Opiumwet (te weten preventie en beheersing van de uit het drugsgebruik voortvloeiende risico’s voor de volksgezondheid en het voorkomen van nadelige effecten van de handel in en het gebruik van drugs op het openbare leven en andere lokale omstandigheden) bij het vaststellen van de sluitingsduur is in overweging genomen de noodzaak om de bekendheid van de inrichting als drugsadres teniet te doen, het doen wederkeren van de rust in de directe omgeving, het voorkomen van herhaling van verstoring van de openbare orde alsmede het voorkomen van verdere aantasting van het woon- en leefklimaat;

• -

  Specifiek ten aanzien van hennepteelt kan worden gesteld dat deze teelt een negatieve invloed heeft op het openbare leven en het woon- en leefklimaat en zorgt voor overlast, verloedering en verhoogd brandrisico door overbelasting van het energienetwerk en veelal gepaard gaat met uitkeringsfraude, belastingontduiking en energiediefstal;

• -

  Woningen waarin drugshandel plaatsvindt worden vaak niet overeenkomstig de bestemming gebruikt, er sprake is van bedrijfsmatigheid en dat het verplaatsingseffect van de desbetreffende handel vanuit inrichtingen naar woningen moet worden voorkomen;

• -

  De burgemeester van Maastricht en de andere Heuvellandgemeenten hebben het Damoclesbeleid aangescherpt, met name wat betreft het meteen opleggen van een last tot sluiting bij het aantreffen van hennepplantages en verlenging van de duur van de sluitingstermijnen;

• -

  Deze beleidswijziging kan leiden tot een verplaatsingseffect van hennepteelt en/of handel in verdovende middelen naar omringende gemeenten, waaronder Vaals, hetgeen voorkomen moet worden.

• -

  Regionale afstemming wat betreft het Damoclesbeleid is voor de hand liggend en gewenst;

• -

  Het bestrijden en terugdringen van de gevolgen van drugshandel en de daarmee gepaard gaande onveiligheid, moet aansluiten op het door de gemeenteraad vastgestelde “nul-beleid” voor coffeeshops;

• -

  Gelet op het uitgangspunt van het Nederlands cannabisbeleid wordt (het scheiden van markten in softdrugs en harddrugs) onder zeer strenge voorwaarden gedoogd, dat in zogenaamde coffeeshops zeer kleine hoeveelheden softdrugs worden verkocht. Elke vorm van handel in softdrugs in grotere hoeveelheden dan de in coffeeshops gedoogde, of handel in of vanuit andere woningen en/of inrichtingen dan deze coffeeshops wordt niet getolereerd;

• -

  Illegale verkooppunten hebben een aanzuigende werking op drugskopers en –verkopers waarbij het geen verschil maakt of de handel bestaat uit de verkoop van hard- en/of softdrugs. De inbreuk op de openbare orde en de aantasting van het woon- en leefklimaat is voor softdrugs en harddrugs vergelijkbaar;

• -

  Gelet op de hoeveelheid illegale verkooppunten en de invoering van het ingezetenencriterium voor wat betreft coffeeshops, wordt het niet opportuun geacht om bij de handel in softdrugs (hennepteelt) te volstaan met een waarschuwing, maar dat in principe direct wordt overgegaan tot het opleggen van een last onder bestuursdwang in de vorm van een tijdelijke sluiting;

• -

  Met betrekking tot de omschrijving van het “verkopen, afleveren, verstrekken dan wel daartoe aanwezig hebben” van verdovende middelen wordt aansluiting gezocht bij het gestelde daartoe in de Aanwijzing Opiumwet. Concreet betekent dit dat sprake is van een overtreding in de zin van dit beleid bij een hoeveelheid van:

  • -

    Harddrugs: meer dan 0,5 gram

  • -

    Softdrugs: meer dan 5 gram

  • -

    Hennepplanten: meer dan 5 planten

• -

  Dit geldt evenzeer ten aanzien van hennepteelt waarin sprake is van meer dan een kleine hoeveelheid voor eigen gebruik;

• -

  Bij wijze van uitzondering in concrete gevallen, waar het middel van sluiting niet evenredig zou zijn in verhouding tot de met de maatregel te dienen belangen, kan gemotiveerd worden afgeweken van de beleidslijn en de daarin genoemde (zwaarte van de) maatregel;

• -

  De met de bevoegdheidsuitoefening in het algemeen belang nagestreefde doeleinden, zoals hierboven beschreven, zullen bij de belangenafweging in concreto zwaar wegen;

• -

  Bij harddrugs in lokalen, vanwege de zeer ernstige inbreuk op de openbare orde en het feit dat ook nietsvermoedende bezoekers hieraan bloot worden gesteld, wordt met toepassing van artikel 5:31 van de Algemene wet bestuursrecht (spoedeisende bestuursdwang) geen voorafgaande last opgelegd.

• -

  Als begunstigingstermijn wordt (behoudens spoedeisende gevallen en harddrugs) een periode van tenminste 24 uur aangehouden, waarbinnen betrokkene zelf in de gelegenheid is om gehoor te geven aan de opgelegde last (bijvoorbeeld door het lokaal of de woning zelf te sluiten). Bij lokalen geldt dat binnen de eerste 3 uur van deze 24 uur de klanten/bezoekers uit de inrichting moeten worden verwijderd.

• -

  Indien feitelijk tot sluiting wordt overgegaan, wordt de woning/het lokaal voor een ieder ontoegankelijk gemaakt. (bijvoorbeeld door verzegeling of het feitelijk dicht timmeren).

• -

  De duur van de sluiting is afhankelijk van de overtreding en van de vraag of de woning/het lokaal reeds eerder gesloten is geweest.

• -

  Een wijziging in de huursituatie wordt als niet ter zake doende beschouwd. De ratio hierachter is dat de verhuurder niet met het plaatsen van andere huurders onder de toepassing van bestuursdwang kan uitkomen. Het is immers op dat moment nog steeds noodzakelijk om de bekendheid van een dergelijk pand in het criminele circuit weg te nemen. Het enkel plaatsen van nieuwe huurders leidt niet tot het voorkomen van herhaling van een met de wet strijdige situatie.

• -

  Voor de vergunningplichtige lokalen, met vergunning(en) op basis van de Algemene Plaatselijke Verordening en/of de Drank- en Horecawet, geldt tevens dat de constatering van overtreding(en) van de Opiumwet kan leiden tot weigering of intrekking van de vergunning(en).

• -

  Indien het een door de gemeente verhuurde woning of lokaal betreft zal tevens worden bezien of de huurovereenkomst kan worden ontbonden.

Artikel 174a Gemeentewet geeft de burgemeester de bevoegdheid om woningen en dergelijke te sluiten wegens verstoring van de openbare orde of ernstige vrees daarvoor zonder dat dit gekoppeld hoeft te zijn aan bepaalde strafbare feiten.

Voorwaarde voor de toepassing van deze sluitingsbevoegdheid is dat door de gedragingen in de woning de openbare orde rond de woning wordt verstoord. Dit betekent dat er een dossier moet worden gevormd waaruit de verstoring van de openbare orde blijkt. Bij toepassing van artikel 174a Gemeentewet dienen de volgende uitgangspunten in acht te worden genomen:

• 1.

  De bevoegdheid tot toepassing van artikel 174a Gemeentewet wordt in beginsel toegepast als een waarschuwing vooraf niet het vereiste effect heeft opgeleverd.

   

• 2.

  Voor toepassing van de sluitingsbevoegdheid dient uit schriftelijke bewijsstukken te blijken dat er overlast in de woonomgeving aanwezig is, al dan niet gepaard gaande met gevoelens van onbehagen en onveiligheid bij omwonenden.

   

• 3.

  Tot aan het moment dat de burgemeester besluit tot sluiting hebben belanghebbenden de gelegenheid gehad de verstoring van de openbare orde uit eigener beweging te beëindigen, spoedeisende gevallen uitgezonderd. Na bekendmaking van het besluit tot sluiting van de woning aan belanghebbenden wordt hen een begunstigingstermijn gegund, waarbinnen zij de woning moeten verlaten dan wel zelf moeten zorgen voor sluiting van de woning voor de termijn genoemd in het besluit van de burgemeester. Deze handeling heeft geen opschortende werking. De begunstigingstermijn behelst minimaal 48 uur.

   

• 4.

  Uitvoering van het besluit tot sluiten vindt plaats door fysieke afsluiting van de woning, door middel van dicht timmeren, aanbrengen van nieuwe sloten, verzegelen, of het plaatsen van een hek, alsmede het ophangen van het (verkort) sluitingsbevel.

   

• 5.

  De duur van de sluiting bedraagt in beginsel 12 maanden, waarbij zij opgemerkt dat al naar gelang de omstandigheden deze termijn korter of langer kan worden bepaald. Voordat de termijn afloopt, wordt beoordeeld of er vrees bestaat voor herhaling van ernstige overlast.

In beginsel wordt overeenkomstig de bovenstaande beleidsregels besloten.

Het bevoegde bestuursorgaan kan van dit beleid afwijken indien sprake is van een ernstige of spoedeisende situatie. Uit feiten en omstandigheden kan zo een situatie worden afgeleid. Dat afwijking in het belang is van de openbare orde en veiligheid is ter beoordeling van het bevoegd orgaan.

Daarnaast kan de burgemeester bij wijze van uitzondering in concrete gevallen, waar het middel van sluiting niet evenredig zou zijn in verhouding tot de met de maatregel te dienen belangen, gemotiveerd afwijken van de beleidslijn en de daarin genoemde (zwaarte van de) maatregel.

De kosten van bestuursdwang worden op basis van de artikelen 5:25 van de Algemene Wet Bestuursrecht op de overtreder(s) verhaald. Dit wordt in het besluit medegedeeld.

Op 1 juli 2007 is de Wet Kenbaarheid Publiekrechtelijke Beperkingen (WKPB) in werking getreden. Deze wet houdt in dat iedere overheidsinstantie die publiekrechtelijke beperkingen mag opleggen hier een administratie van moet bijhouden. Daarnaast is het verplicht de gegevens over kadastrale objecten waarop een beperking rust te melden aan de zogenaamde Landelijke Voorziening. Dit betekent dat elk besluit tot sluiting dat op basis van de artikelen13b Opiumwet en 174a Gemeentewet wordt genomen centraal binnen de gemeente Vaals wordt geregistreerd waarna de melding aan de Landelijke Voorziening wordt verzorgd.

Het eerder vastgestelde beleid in 2012 met betrekking tot de hier bedoelde drugs en overlast ten aanzien van woningen en voor lokalen, welke in 2013 is aangepast, wordt met ingang van de eerste dag na publicatie van deze beleidsregel ingetrokken, met dien verstande dat de procedures opgestart onder het in te trekken beleid van 2012 en 2013 wordt voortgezet op basis van de nieuwe beleidsregel.

Deze beleidsregel treedt in werking met ingang van de eerste dag na publicatie van deze beleidsregel.