Beleidsplan Aanpak mensenhandel West-Friesland

1.1 Aanleiding

In het Regeerakkoord 2020 is afgesproken om de aanpak van mensenhandel te intensiveren. Deze intensivering is vormgegeven met het interdepartementale programma Samen tegen mensenhandel. Uit het kamerstuk ‘Kader voor de aanpak van Mensenhandel door gemeenten’ van feb 2021 blijkt dat momenteel nog te veel slachtoffers geen hulp krijgen en daders nog te veel hun gang kunnen gaan. Naar schatting detecteert Nederland momenteel slechts een negende van de slachtoffers. Gemeenten hebben volgens het kamerstuk een belangrijke rol in de aanpak van mensenhandel. Deze taak ligt voornamelijk op het zijn van de ogen en oren bij signalen van mensenhandel.

Als gevolg van het Regeerakkoord 2020 is de aanpak van mensenhandel door gemeenten als een van de vier landelijke beleidsdoelstellingen opgenomen in de Veiligheidsagenda 2019-2022. Concreet betekent dit dat iedere gemeente in 2022 een duidelijke aanpak mensenhandel moet hebben welke is geborgd in gemeentelijk beleid. Dit staat tevens in het programma Samen tegen Mensenhandel en is afgesproken in het Interbestuurlijk Programma (IBP, punt 5.11), waaraan gemeenten zich hebben verbonden.

De gemeenten in de regio West-Friesland werken samen aan het tegengaan van mensenhandel. Het beleidsplan beschrijft de aanpak van mensenhandel vanuit het gemeentelijke perspectief. Het adequaat aanpakken van mensenhandel vraagt om een integrale aanpak. Op deze wijze wordt tevens gepoogd om het waterbedeffect tegen te gaan. In dit beleidsplan kunt u lezen wie onze ketenpartners op dit beleidsterrein zijn en met welke ketenpartners we afspraken maken om te komen tot een integrale lokale en regionale aanpak.

In dit beleidsplan komen de navolgende aspecten aan de orde:

• ■

  De verschillende verschijningsvormen en het begrip mensenhandel;

• ■

  De verantwoordelijkheid van de gemeenten op het gebied van mensenhandel;

• ■

  De signalering van mensenhandel;

• ■

  De samenwerking met ketenpartners en de verschillende rollen in de samenwerking;

• ■

  De opvang van en de nazorg van de slachtoffers van mensenhandel.

1.2 Wat is mensenhandel?

Mensenhandel is een vorm van moderne slavernij waarbij slachtoffers worden uitgebuit en soms in aanraking komen met verschillende vormen en gradaties van geweld en/of geweld. Mensenhandel bestaat volgens de Nationaal Rapporteur Mensenhandel (NRM) onder andere uit het werven, vervoeren of opnemen en huisvesten van mensen met gebruik van dwang, geweld, misleiding of misbruik. Het doel van de mensenhandelaar is het uitbuiten van een persoon. Er zijn verschillende vormen van mensenhandel waaronder:

• ■

  Seksuele uitbuiting: het dwingen van iemand tot het verrichten van seksuele handelingen tegen de betaling van geld, kleding of eten om vervolgens deze betaling in te nemen.

• ■

  Arbeidsuitbuiting: het bewust werven en dwingen van mensen om werk te verrichten in slechte arbeidsomstandigheden en tegen weinig of geen loon.

• ■

  Criminele uitbuiting: iemand dwingen om te stelen, bedelen of andere criminele activiteiten uit te voeren en deze buit vervolgens innemen.

• ■

  Gedwongen orgaanverwijdering: iemand dwingen om zijn of haar organen af te staan.

De vormen van mensenhandel worden hierna toegelicht.

• 1.

  Seksuele uitbuiting

We spreken van seksuele uitbuiting, wanneer iemand seksuele diensten en/of handelingen moet verrichten op grond van dwang, (dreiging met) geweld, afpersing, fraude, misleiding of door misbruik van iemands kwetsbare positie. Het gaat om bijvoorbeeld om seksuele handelingen tegen betaling van geld of andere vergoedingen zoals bijvoorbeeld onderdak, kleding, eten of de belofte daarvan. Seksuele uitbuiting omvat onder andere prostitutie, pornografie en seksuele dienstverlening in bijvoorbeeld bars, hotels, kuuroorden, massagesalons en de entertainmentsector. Seksuele uitbuiting vindt ook plaats in woningen en buiten het zicht van anderen.

Een bijzondere vorm van seksuele uitbuiting is de uitbuiting door pooierboys (loverboys). Dat zijn (jonge) mannen en/of vrouwen die ervoor zorgen dat een meisje of vrouw verliefd op en/of afhankelijk van hen wordt. Daarna wordt zij door misleiding, misbruik van kwetsbare positie of onder dwang in de prostitutie tewerkgesteld. Sommige vrouwen gaan vrijwillig aan het werk, in de veronderstelling dat ze met hun inkomsten sparen voor een gezamenlijke toekomst of om schulden af te lossen. Als ze dan willen stoppen, staat de loverboy dat niet toe en blijkt het geld meestal verdwenen. In zo’n geval is er sprake van seksuele uitbuiting. Dit ‘klassieke beeld’ van de loverboy-aanpak komt in de praktijk nu nog steeds voor, maar is aan verandering onderhevig[1]. De (jonge) mannen en/of vrouwen besteden tegenwoordig minder tijd en geld om slachtoffers te versieren en verliefd op hen te laten worden. In de helft van de gevallen hebben ze geen affectieve relatie met het slachtoffer en het komt voor dat slachtoffers nu in minder dan een week geronseld worden. Verder speelt social media een steeds belangrijkere rol. Social media wordt door loverboys gebruikt om contact te leggen met slachtoffers, maar ook om klanten te benaderen. Daarnaast blijkt dat social media ook steeds vaker als middel wordt gebruikt om slachtoffers te bedreigen of onder druk te zetten.

Hoewel uitbuiting binnen de prostitutie de meest voorkomende vorm van seksuele uitbuiting is, zijn er ook vormen van seksuele uitbuiting waarbij geen sprake is van fysiek contact, zoals het gedwongen verrichten van seksuele diensten via een webcam.

• 2.

  Arbeidsuitbuiting

Bij arbeidsuitbuiting worden mensen doelbewust door een vorm van dwang of door misbruik van omstandigheden of van diens kwetsbare positie gedwongen tot het verrichten van arbeid of diensten. Hierbij is er sprake van een ernstige inbreuk op de lichamelijke of geestelijke integriteit en/of persoonlijke vrijheid. Het gaat gepaard met ernstige situaties op de werkvloer, inperking van de vrije keuze, overtreding van de arbeidswetten (onderbetaling, lange werkdagen, weinig rust en slechte arbeidsomstandigheden) en ondermaatse huisvesting. Doordat door het gebruik van dwangmiddelen een reële, vrije keuze wordt onthouden, doet de eventuele instemming van het slachtoffer met de beoogde uitbuiting niet ter zake. Uitbuiting komt in allerlei sectoren voor. Bekende sectoren die extra gevoelig zijn voor uitbuiting zijn: de agrarische sector, de bouw, horeca, slachterijen en schoonmaak. In Westfriesland vormt de agrarische sector ene belangrijke branche omdat er veel arbeidsmigranten in onze gemeenten werken.

• 3.

  Criminele uitbuiting

Bij criminele uitbuiting worden mensen gedwongen, misleid, afgeperst of misbruikt om arbeid of diensten te verrichten die strafbaar zijn gesteld. Denk aan het moeten zakkenrollen, het plegen van diefstal, drugs smokkelen en het knippen van hennep. Maar ook het drugs moeten verkopen op school. De buit gaat vaak naar de uitbuiter/mensenhandelaar. Bij deze vorm van mensenhandel vindt het non-punishment beginsel vaak plaats. Volgens dit principe, wordt voorzien in de mogelijkheid om slachtoffers van mensenhandel niet te vervolgen of bestraffen wegens gedwongen betrokkenheid bij criminele activiteiten die een rechtstreeks gevolg zijn van hun slachtofferpositie. Jeugdigen (ook wel jonge aanwas genoemd) vormen een interessante doelgroep voor het verrichten van deze diensten.

• 4.

  Gedwongen orgaanverwijdering

Gedwongen orgaanverwijdering: elke handeling waardoor iemand onder dwang zijn of haar organen af moet staan. Over deze vorm van mensenhandel is nog weinig bekend, maar meerdere professionals proberen er wel meer zicht op te krijgen. CoMensha[2] registreert sinds 2014 het aantal (pogingen tot) gedwongen orgaanverwijdering die hebben plaatsgevonden binnen én buiten Nederland. Slachtoffers met een niet-Nederlandse nationaliteit worden bij CoMensha geregistreerd wanneer zij in Nederland kenbaar hebben gemaakt (een poging tot) gedwongen orgaan verwijdering te hebben meegemaakt. Tot op heden heeft CoMensha ongeveer 15 registraties van deze vorm van uitbuiting. Er is onvoldoende zicht op de frequentie waarop gedwongen orgaanverwijdering daadwerkelijk voorkomt in Nederland.

1.3 Zicht op slachtoffers

De slachtoffers van mensenhandel die zich tussen 2015 en 2019 bij CoMensha hebben gemeld hebben meer dan 115 verschillende nationaliteiten. De top 5 landen zijn: Nederland, Nigeria, Polen, Roemenië en Oeganda. Slachtoffers van mensenhandel zijn vaak jong. Gemiddeld is 40% van de gemelde slachtoffers jonger dan 23 jaar. Een kwart tussen de 23 en 29 jaar oud, en nog een kwart 30 jaar of ouder.

Slachtoffers zijn (afhankelijk van uitbuitingsvorm en situatie) vaak geneigd om zichzelf de schuld te geven voor de situatie waarin ze zijn beland en de schuld bij zichzelf zoeken. Deze schuldvraag is van invloed op het wel of niet zoeken en accepteren van hulp. Lang niet alle slachtoffers zien zichzelf als slachtoffer. Daarnaast bestaat het gevaar dat slachtoffers niet (h)erkend worden als slachtoffer en daarom worden berecht als dader. Dit zien we bijvoorbeeld terug bij vormen van criminele uitbuiting. De daadwerkelijke daders blijven zo buiten beeld en kunnen hun criminele praktijken voortzetten en nog meer slachtoffers maken.

1.4 Perspectief voor slachtoffers

Iedereen kan het slachtoffer worden van mensenhandel en elke situatie is anders. Ieder slachtoffer heeft zijn of haar eigen verhaal, eigen achtergrond en eigen uitbuiter. Uitbuiting komt overal voor. In allerlei sectoren, in grote steden, op het platteland. De verscheidende diversiteit maakt het aanpakken van mensenhandel complex. Het begint met de bewustwording van de signalen van mensenhandel en tevens met het anders kijken naar situaties.

Slachtoffers van mensenhandel kampen vaak met traumatische gevolgen. Er wordt misbruik gemaakt van de kwetsbaarheid van slachtoffers en/of agressie en geweld gebruikt. Vaak zijn de slachtoffers niet op de hoogte van hun rechten en zijn ze te bang of niet in staat om zelf aangifte te doen. Een slachtoffer van mensenhandel kan op korte en lange termijn ontwrichtende effecten ondervinden, wat kan leiden tot grote psychologische, sociale en fysieke problemen.

1.5 Gevolgen voor de economie en rechtsstaat

De economie ondervindt schade van mensenhandel. Volgens het Nationaal Dreigingsbeeld 2017 wordt geschat dat de overheid enkele honderden miljoenen euro’s schade oploopt door gemiste (belasting)inkomsten en de uitgave van onterechte subsidies en uitkeringen. Dat geldt voor uitbuiting in de seksindustrie, waar materiële en immateriële schade ontstaat bij slachtoffers en er zwart geld wordt gegenereerd door uitbuiters. De gevolgen hiervan zijn dat er oneerlijke concurrentie ontstaat ten opzichte van de legale sekswerkers. Eveneens geldt dit voor uitbuiting in de overige sectoren: de inzet en uitbuiting van goedkope arbeidskrachten zorgt voor een verstoring van de arbeidsmarkt en daarmee voor oneerlijke concurrentie. Ten slotte leidt arbeidsuitbuiting tot verdringing op de arbeidsmarkt, waardoor meer mensen een uitkering moeten vragen. Bekende sectoren zijn de land- en tuinbouw, bouw, schoonmaak, uitzendbranche, voedselverwerking en de horeca.

Mensenhandel tast ook legitimiteit van de overheid aan. Het vertrouwen van burgers in de overheid neemt af wanneer zij dit soort frauduleuze praktijken kennen. Situaties van mensenhandel kunnen de leefbaarheid en de openbare orde in wijken aantasten. Derhalve is het van essentieel belang dat inwoners weten waar ze onveilige of ‘niet-pluis’ situaties kunnen melden bij de gemeente.

1.6 Zicht op en de kennis van mensenhandel

Mensenhandel speelt is vaak onzichtbaar en blijft verborgen, tegelijkertijd speelt het zich ook af onder onze neus. Mensenhandel is soms het werk van (internationaal) opererende criminele organisaties die zich ook met andere vormen van criminaliteit bezighouden en kan dus gepaard gaan met ondermijnende criminaliteit. Soms blijken daders slachtoffers te zijn. Ook al zien slachtoffers zichzelf vaak niet als slachtoffer of ontkennen - door angst of schaamte - dat er sprake is van uitbuiting.

De angst van slachtoffers, de lage aangiftebereidheid, de beperkte pakkans van de daders, het gebrek aan kennis over de signalen van mensenhandel en het gebrek aan meldingsbereidheid in allerlei domeinen zorgen dat er nauwelijks zicht is op de werkelijke omvang van mensenhandel. Verschillende internationale en nationale organisaties hebben schattingen gemaakt. De Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen schat - op basis van internationaal en nationaal onderzoek - het aantal slachtoffers op 5.000 tot 7.500 per jaar.

Als professionals niet weten wat mensenhandel inhoudt, is het lastig om dit waar te nemen. Iedere (beleids)medewerker baseert zich bovendien op eigen kennis van de doelgroep. Wanneer professionals kennis hebben van de verschillende vormen van mensenhandel, verschillende unieke verhalen van slachtoffers hebben gehoord, kan dit leiden tot een betekenisvolle, weloverwogen integrale aanpak van mensenhandel.

De ambitie van de Westfriese gemeenten in relatie tot de aanpak van mensenhandel is als volgt geformuleerd:

“De Westfriese gemeenten voldoen aan het basisniveau bestuurlijke aanpak mensenhandel en streven naar het voorkomen, bestrijden en het beschermen van de slachtoffers van mensenhandel”.

2.1 Basisniveau bestuurlijke aanpak mensenhandel

Uit het integrale programma-aanpak ‘Samen tegen mensenhandel’ is duidelijk geworden dat de gemeentelijke taak minimaal bestaat uit het voldoen aan het basisniveau bestuurlijke aanpak mensenhandel.

Dit basisniveau bestaat uit de volgende vereisten:

• ■

  Het opstellen van gemeentelijk of regionaal beleid dat dat de aanpak van mensenhandel ondersteunt;

• ■

  Het aanstellen van een aandachtsfunctionaris mensenhandel;

• ■

  Het werken aan actieve signalering van mensenhandel.

2.2 Doelstellingen ambitie mensenhandel regio West-Friesland

De navolgende doelstellingen hangen samen met de geformuleerde ambitie:

• ■

  De gemeenten hebben een beleidsmatige basis voor de aanpak van mensenhandel;

• ■

  De gemeenten hebben allen een aandachtsfunctionaris aangesteld welke als aanspreekpunt fungeert voor de aanpak van mensenhandel;

• ■

  De gemeenten hebben een (intern) meldpunt waar de signalen van mensenhandel gemeld kunnen worden;

• ■

  De gemeenten investeren organisatiebreed in het vergroten van kennis en het signaleren van mensenhandel;

• ■

  De gemeenten hebben een duidelijk beeld welke partijen een rol spelen bij de aanpak van mensenhandel;

• ■

  De gemeenten nemen allen haar verantwoordelijkheid voor de zorg en opvang van de slachtoffers van mensenhandel.

Als de Westfriese gemeenten voldoen aan het basisniveau bestuurlijke aanpak mensenhandel kunnen daarna - indien wenselijk - vervolgstappen worden gerealiseerd. Deze vervolgstappen worden middels een evaluatie na twee jaar geformuleerd.

In 2018 zijn afspraken gemaakt in het Interbestuurlijk Programma (IBP), waaraan de gemeenten zich hebben gecommitteerd. De afspraken van het IBP zijn opgenomen in het Programma Samen tegen Mensenhandel waarin één actielijn toeziet op het versterken van de gemeentelijke aanpak van mensenhandel.

De gemeente heeft verschillende taken in de aanpak van mensenhandel. De taken en rollen van de gemeente zijn als volgt:

• 1.

  De gemeente als beleidsmaker

  De gemeente is verantwoordelijk voor het opstellen van een plan voor een sluitende aanpak, waarin alle gemeentelijke taken zijn opgenomen op het gebied van mensenhandel.

   

• 2.

  De gemeente als signaleerder

  De gemeente is door haar dagelijks contact met de burger de oren en ogen in de samenleving waarbij de signalen van mensenhandel kunnen worden opgevangen.

   

• 3.

  De gemeente als regisseur van de integrale aanpak

  De gemeente is de spil in de integrale aanpak van mensenhandel. De gemeente staat in contact met ketenpartners en zorgen voor de onderlinge verbinding tussen de ketenpartners. De gemeente is met al haar taken en verantwoordelijkheden de aangewezen partij om regie in handen te nemen en partijen bij elkaar te brengen, voor samenwerking in een aanpak die zowel bestuurlijk als strafrechtelijk is.

   

• 4.

  Opvang en hulpverlening voor slachtoffers

  De gemeente realiseert opvang en hulpverlening voor de slachtoffers van mensenhandel.

3.1 Doelstellingen

De gemeenten stellen een aanpak op waarmee wordt voldaan aan de ambitie om mensenhandel te voorkomen, aan te pakken en om hulp te bieden aan de slachtoffers van mensenhandel. Hiermee wordt voldaan aan de gemaakte afspraken uit het Programma Samen tegen mensenhandel en dragen de gemeenten bij aan de landelijk gestelde doelen:

De navolgende doelstellingen zijn geformuleerd om te voldoen aan het basisniveau:

• ■

  Het zicht hebben op de aard en de omvang van mensenhandel;

• ■

  Het signaleren en intervenieren op de signalen van mensenhandel;

• ■

  Het investeren in de samenwerking met ketenpartners;

• ■

  Het bieden van passende hulp en nazorg aan de slachtoffers van mensenhandel.

Dit vraagt de om de navolgende acties:

• ■

  Als gemeenten bevorderen we de aandacht en bewustwording van het fenomeen mensenhandel en zien we op het verbeteren van het signalerend vermogen van de gemeentelijke organisatie;

• ■

  Als gemeenten organiseren en investeren we in de samenwerking met ketenpartners, waaronder ook handhaving;

• ■

  Als gemeenten voorzien we in de opvang van, de nazorg en hulpverlening aan de slachtoffers van mensenhandel.

In dit hoofdstuk wordt de aanpak van de doelstellingen - zoals geformuleerd in hoofdstuk 3 - toegelicht.

4.1 Zicht op de aard en omvang van mensenhandel

Het is belangrijk dat gemeenten inzicht krijgen in de situatie in de regio, door een omgevingsscan of risicoanalyse te doen van de sectoren die kwetsbaar zijn voor mensenhandel. De gemeenten pogen om meer zicht op de aard en omvang van mensenhandel te krijgen. Dit doen we door onze informatiepositie te versterken en door ketenpartners te bevragen over de signalen en trends die zij waarnemen binnen onze gemeenten.

4.2 Het signaleren en intervenieren op vormen van mensenhandel

Het is van belang om de navolgende aspecten binnen de gemeenten te organiseren om vormen van mensenhandel te signaleren en hierop adequaat te acteren. Ook op deze manier wordt er getracht te voldoen aan het basisniveau aanpak mensenhandel.

Aandachtsfunctionaris

Alle gemeenten hebben een aandachtsfunctionaris mensenhandel. De aandachtsfunctionaris is binnen de gemeentelijke organisatie de spil in de aanpak van mensenhandel. De aandachtsfunctionaris van de gemeente is het aanspreekpunt binnen de gemeentelijke organisatie, verzamelt alle signalen en weet hoe te handelen, ook richting externe partners.

De aandachtsfunctionaris mensenhandel:

• ■

  is het aanspreekpunt binnen de gemeente;

• ■

  verzamelt signalen mensenhandel, heeft korte lijnen met de netwerkpartners en draagt zorg voor een passend vervolg;

• ■

  kent de route voor opvang voor slachtoffers;

• ■

  weet welke mogelijkheden er zijn voor een bestuurlijke aanpak.

Trainingen

De eerste stap in de aanpak van mensenhandel is bewustwording en het vergroten van kennis bij professionals. De gemeenten investeren in het opbouwen van kennis over het signaleren van mensenhandel bij de ambtelijke organisatie binnen de gemeente. Er worden (regionaal) terugkerende trainingen georganiseerd, voor verschillende disciplines.

Middels trainingen wordt aandacht gegeven aan de volgende aspecten:

• ■

  De mogelijke slachtoffers van mensenhandel binnen de gemeenten en/of regio;

• ■

  Het signaleren en herkennen van mensenhandel door de ambtelijke organisatie;

• ■

  Het verbeteren van de expertise van de ambtelijke organisatie;

• ■

  Het handelingsperspectief voor de ambtelijke organisatie bij signalen van mensenhandel.

Diverse instanties zoals: het RIEC, CoMensha, FairWork en Stichting voor Integrale aanpak Mensenhandel, verzorgen trainingen op het gebied van mensenhandel specifiek gericht op teams (veiligheid, toezicht, balie, sociaal domein). De aandachtsfunctionaris brengt deze trainingen actief onder de aandacht binnen de ambtelijke organisatie.

Ook bewustwording bij andere partijen, zoals scholen, zorgaanbieders, welzijnsinstellingen, woningcorporaties en veiligheidspartners is van belang. Gemeenten brengen actief het opleidingsaanbod onder de aandacht van deze (lokale) organisaties (bijvoorbeeld via overleggen, per mail en/of via bestuurders/directie) en zorgen dat ook bij die partijen de gemeentelijke functie van aandachtsfunctionaris bekend is om signalen te kunnen delen.

Interne meldroute voor de signalen van mensenhandel

Gemeenten hebben een een heldere meldroute is waar signalen (veilig) kunnen worden gemeld. In het geval van mensenhandel is dit bij de aandachtsfunctionaris. Deze aandachtsfunctionaris is de schakel tussen de betreffende medewerkers en de professionals die een signaal kunnen duiden als mensenhandel (en daarna oppakken) of kunnen concluderen dat het niet om mensenhandel gaat (maar mogelijk om een ander onwenselijke fenomenen). Het stappenplan van de interne meldroute wordt hierna weergegeven en toegelicht.

Toelichting interne meldroute:

• ■

  Een signaal dat binnen de gemeente wordt opgepikt (stap 1), kan acuut zijn (hard signaal). De aandachtsfunctionaris die op de hoogte wordt gebracht van dit signaal (stap 2), deze verrijkt het signaal met eigen informatie. Deze informatie is te vinden in de systemen (BRP, KvK, informatie handhaving etc.) maar ook bij bijvoorbeeld het wijkteam (Stap 3).

• ■

  De aandachtsfunctionaris brengt het opgeplusde signaal in bij het lokale ondermijningsoverleg/tafel. Wanneer deze niet bestaat wordt het signaal besproken met de politie. In het geval van protitutie wordt er contact opgenomen met het Prostitutie Controle Team (PCT) (Stap 4).

• ■

  Indien het om een vermoeden van mensenhandel gaat, neemt de aandachtsfunctionaris contact op met het RIEC en/of bespreekt het signaal op de regionale ondermijningstafel (Stap 5).

• ■

  Indien het een signaal van mensenhandel gaat, wordt het ingebracht op het informatieplein RIEC ten behoeve van de regionale tafel mensenhandel (stap 6).

• ■

  De terugkoppeling aan de aandachtsfunctionaris (stap 7) en de terugkoppeling aan de melder van het signaal betreft noodzakelijke informatie binnen de bestaande wet- en regelgeving en convenanten. Een goede terugkoppeling is belangrijk vanwege het alert blijven van medewerkers op signalen van mensenhandel (ook lerend) en het laten ervaren dat het doorgeven van signalen ertoe doet.

4.3 Het investeren in de samenwerking met ketenpartners

Als gemeenten is het van belang om te investeren in de samenwerking met ketenpartners. Om effectief (regionaal) samen te werken, is het belangrijk dat de gemeenten zicht hebben op de ketenpartners en in de regio op een vergelijkbare manier werken. Voor een overzicht van de landelijke en regionale partners wordt verwezen naar bijlage 1.

Kernfuncties aanpak mensenhandel

In de samenwerking zijn verschillende rollen te onderscheiden. Hieronder een beknopte beschrijving van de verschillende rollen.

Casusregisseur

De casusregisseur coördineert, stemt af en volgt de voortgang van de werkzaamheden die voortkomen uit het afgesproken plan van aanpak van de specifieke casus.

Procesregisseur

In de Zorg- en Veiligheidshuizen zijn procesregisseurs Mensenhandel benoemd. De procesregisseurs hebben de volgende taken:

• ■

  adviseren van en afstemmen met Zorgcoördinator vanuit kennis en expertise aanpak complexe casuïstiek op snijvlak zorg en veiligheid;

• ■

  mede zorgdragen voor verbinding lokale veld van regio betreffende Veiligheidshuis met aanpak mensenhandel;

• ■

  voeren procesregie complexe casuïstiek mensenhandel conform criteria Zorg- en Veiligheidshuis.

Zorgcoördinator

Het doel van zorgcoördinatie is belangenbehartiging en het organiseren van een samenhangend hulp– en ondersteuningsaanbod aan slachtoffers van mensenhandel die in de eigen regio verblijven en de toeleiding van slachtoffers naar de juiste organisatie. In de Noord Holland zijn twee zorgcoördinatoren actief.

De zorgcoördinator is verantwoordelijk voor:

• ■

  het optimaliseren van het zorg- en ondersteuningsaanbod in de regio;

• ■

  de coördinatie van de hulpverlening per (mogelijk) slachtoffer;

• ■

  het verstrekken van advies en informatie aan professionals passend bij de casuïstiek;

• ■

  informatievoorziening aan de cliënten;

• ■

  rapportage en terugkoppeling aan CoMensha.

Regisseur mensenhandel RIEC

De regisseur bouwt aan relevante relaties, allianties en coalities om steun en medewerking te krijgen voor de implementatie van het landelijke beleidsprogramma Samen tegen Mensenhandel. De ketenregisseur is de verbindende schakel tussen de gemeenten en draagt zorg voor verbinding van en met diverse experts. De ketenregisseur doet dit door:

• ■

  het organiseren van preventie en voorlichting;

• ■

  ketenpartners te voorzien van tools, bijvoorbeeld opleiding;

• ■

  het organiseren en voorzitten van provinciebrede werkgroepen;

• ■

  het aanjagen van de zorgcoördinatie mensenhandel;

• ■

  delen van ervaringen met andere regio’s en verzamelen van ‘best practices’ voor de regio;

• ■

  contacten te onderhouden met landelijke partners zoals Fair Work, CoMensha, het Ministerie van Justitie en Veiligheid maar ook Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en het Landelijke Informatie en Expertise Centrum.

4.4 Opvang en hulpverlening

De slachtoffers van mensenhandel hebben recht op opvang. Met het bieden van opvang realiseren we als gemeenten dat de acuut onveilige situatie voor het slachtoffer wordt opgeheven en slachtoffers de ruimte krijgen tot rust te komen.

Hoe deze opvang vormgegeven wordt is afhankelijk van de aard van de onveiligheid, maar ook van het aantal slachtoffers. De hulpverlening betreft het bieden van ondersteuning om te komen tot vervolgstappen.

De gemeentelijke taken wat betreft de opvang en de zorgcoördinatie van mensenhandel zijn ondergebracht bij het Zorg- en Veiligheidshuis Noord Holland Noord.

5.1 Monitoring

Het is van belang om zicht te krijgen op de omvang van de problematiek en daarnaast op de inspanningen en bevindingen van de aandachtsfunctionarissen, zorgcoördinatoren, procesregisseurs en de ketenregisseur. Alle meldingen van mensenhandel komen samen bij de Zorg- en Veiligheidshuizen, waar registratie plaatsvindt. Het Zorg- en Veiligheidshuis geeft de signalen door aan onder andere CoMensha, zodat ook landelijk een totaalbeeld ontstaat.

5.2 Evaluatie

Na vaststelling van het beleidsplan vindt na 2 jaar een evaluatie plaats van:

• •

  het beleid;

• •

  de uitvoering;

• •

  de aanpak van casuïstiek;

• •

  de voortgang en resultaten ketensamenwerking.

De aandachtsfunctionarissen mensenhandel binnen de Westfriese gemeenten voeren deze evaluatie uit waar tevens het zorg- en veiligheidsdomein wordt betrokken. Zij werken aan een gezamenlijke intervisie. Met deze intervisie wil men de deskundigheid van de medewerkers vergroten en de kwaliteit van het werk verbeteren. Op regionaal niveau worden de resultaten van de evaluatie besproken en wordt zo nodig het beleid en de uitvoering daarvan aangepast.

5.3 Financiering

De samenwerkende gemeenten dragen zelf zorg voor de personele en (eventuele) materiële kosten wat betreft de aanpak van mensenhandel. Indien mogelijk wordt gekeken naar gezamenlijke financieringsmogelijkheden om financieel voordeel te behalen. De gemeenten dragen individueel bij aan de kosten voor de zorgcoördinatie welke op regionaal niveau is geregeld. In het AB van de Veiligheidsregio Noord-Holland Noord van 3 juli 2020 is een besluit genomen om de taak van zorg coördinatie onder te brengen bij het zorg- en veiligheidshuis. De bijdrage van 90.000 per jaar op regionaal niveau is onderdeel van de bijdrage aan de GR VRNHN.