| Organisatie | Vught |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Afvalbeleidsplan Gemeente Vught |
| Citeertitel | Afvalbeleidsplan Gemeente Vught |
| Vastgesteld door | gemeenteraad |
| Onderwerp | openbare orde en veiligheid |
| Eigen onderwerp |
Geen
Onbekend
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 06-07-2022 | nieuwe regeling | 23-06-2022 |
1.1 Aanleiding - Waarom nieuw afvalbeleid?
De afvalmarkt is volop in beweging en de circulaire economie staat hoog op de politieke en maatschappelijke agenda. Het huidige grondstoffenbeleid van de gemeente Vught is opgesteld voor 2017 en verder. Hierin is een doelstelling van 75 kg restafval per inwoner in 2020 opgenomen. Deze doelstelling is mede door de gevolgen van de Coronacrisis niet behaald. De hoeveelheid restafval is in 2020 in vrijwel alle gemeenten toegenomen door o.a. het thuiswerken en omdat de horeca een aantal keren gesloten is geweest. In de gemeente Vught is de hoeveelheid restafval ongeveer gelijk gebleven.
Bovendien is ons ‘diftar-effect’ afgelopen, waardoor de hoeveelheid restafval stabiliseert rond de 100 kg per inwoner per jaar. Om de hoeveelheid restafval verder terug te dringen en hergebruik meer te stimuleren zijn aanvullende maatregelen nodig.
Er is een enquête gehouden onder bewoners om te onderzoeken hoe zij aankijken tegen de huidige manier van afvalinzameling. Enerzijds is een papieren enquête verspreid onder een steekproef van 1300 adressen, waaronder zowel laag- als hoogbouw. Anderzijds is de enquête online uitgezet, zodat alle inwoners van de gemeente Vught deze konden invullen. Uiteindelijk hebben 425 mensen uit de steekproef en 658 mensen online de enquête ingevuld. Deze resultaten zijn gebruikt om het nieuwe afvalbeleid vorm te geven. De resultaten van de steekproef en van de online enquête komen sterk overeen, maar die van de steekproef zijn leidend. Als de resultaten noemenswaardig van elkaar afwijken dan wordt dit specifiek benoemd.
Daarnaast is begin 2022 een sorteeranalyse uitgevoerd om te zien welke grondstoffen nog bij het restafval belanden. Nog 74% van het fijn restafval bestaat uit herbruikbare afvalstromen. Het gaat daarbij vooral om groente- en fruitafval. Figuur 1.1 laat zien dat er nog ruimte is voor verbetering als het gaat om afvalscheiding.
Figuur 1.1: Samenstelling fijn restafval in kilogram per inwoner
Bovengenoemde ontwikkelingen hebben geleid tot dit beleidsplan, waarin we een aantal wijzigingen in het beleid voorstellen.
Het afvalbeleid van de gemeente Vught moet passen binnen de kaders van het Europees en landelijk beleid. De Europese afvalwetgeving is geïmplementeerd in de Nederlandse wetgeving in de vorm van de Wet Milieubeheer en het Landelijk Afvalbeheerplan (LAP). Er speelt een aantal belangrijke ontwikkelingen op het gebied van afval:
1.2.1 Van Afval naar Grondstof (VANG)
De Rijksoverheid heeft een ambitieus uitvoeringsprogramma opgesteld “Van Afval naar Grondstof (VANG)”. Het eerste VANG-programma was vooral gericht op het verminderen van de hoeveelheid restafval. Onlangs is een nieuw VANG-programma gepubliceerd. Dit nieuwe programma richt zich meer op hoogwaardige recycling en CO2-besparing. Een goede kwaliteit van de ingezamelde afvalstromen is daarbij van groot belang. Vervuiling en de aanwezigheid van stoorstoffen zorgen ervoor dat er tijdens de recycling veel waardevol materiaal verloren gaat. De focus is dus verbreed van kwantiteit (kilo’s) naar ook kwaliteit (stromen met zo min mogelijk vervuiling) en daadwerkelijke recycling. In de Europese Kaderrichtlijn Afvalstoffen is een doelstelling van 55% recycling in 2025 en 60% recycling in 2030 opgenomen.
De circulaire economie wordt steeds belangrijker. In een circulaire economie bestaat geen afval en worden producten en grondstoffen steeds opnieuw gebruikt. Als een product kapot is, wordt dit gerepareerd. Als dit niet meer kan, dan worden er nieuwe producten van gemaakt. In een circulaire economie is afval een nieuwe grondstof. Het doel van de Rijksoverheid is een volledig circulaire economie in 2050. In 2030 moet vijftig procent van het primaire grondstoffenverbruik zijn vervangen door secundair materiaal. Om deze doelstellingen te bereiken is een uitvoeringsprogramma opgesteld.
1.2.3 Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid
Op steeds meer afvalstromen wordt producentenverantwoordelijkheid ingevoerd. Dit betekent dat producenten betalen voor het afvalbeheer van de producten die door hen op de markt zijn gebracht. Er is al sprake van producentenverantwoordelijkheid bij batterijen en accu’s, autowrakken, autobanden, elektrische apparaten en verpakkingen. Sinds 2022 is sprake van een vrijwillige producentenverantwoordelijkheid voor matrassen. Nederlandse matrasproducenten en -importeurs hebben het initiatief genomen om de recycling van matrassen te bevorderen. Het doel is meer matrassen te recyclen en minder te verbranden, wat nu veel gebeurt. Gemeenten ontvangen sinds 1-1-2022 een vergoeding wanneer zij matrassen aanbieden bij een gecertificeerd recyclebedrijf. De uitgebreide producentenverantwoordelijkheid op textiel moet ingaan in 2023.
1.2.4 Statiegeld op kleine plastic flesjes en blikjes
Op 1 juli 2021 is statiegeld op kleine plastic flesjes ingevoerd. Per 1 januari 2023 gaat dit ook gelden voor blikjes. Het doel is om de hoeveelheid zwerfafval te verminderen.
Er was even sprake van het opzetten van een landelijk innamesysteem voor statiegeldblikjes buiten de supermarkten. Dat zou betekenen dat gemeenten vergunningen moeten verlenen voor automaten op openbaar terrein. Hier is veel weerstand tegen, omdat het opzetten van een heel nieuw systeem naast het huidige statiegeldsysteem in supermarkten onnodig, ingewikkeld en duurder is dan blikjes toevoegen aan het bestaande systeem. Ook de VNG vreest voor vervuiling, overlast van zwerfafval en vandalisme bij de innamepunten. Onlangs werd bekend dat supermarkten toch zelf blikjes gaan inzamelen, zodra daar statiegeld op zit. Supermarkten blijven zich echter inzetten voor een nieuw, landelijk innamesysteem waarmee in de toekomst ook andere verpakkingen en producten kunnen worden ingezameld.
Het doel is om de hoeveelheid restafval te verminderen, maar niet ten koste van de kwaliteit van de herbruikbare grondstoffen. De focus ligt bij het verbeteren van de kwaliteit van de afvalstromen en hoogwaardige recycling. Dit sluit aan bij het nieuwe VANG-programma van de Rijksoverheid.
Een hoog serviceniveau is van belang bij de afvalinzameling, zodat de afvalstromen zo goed mogelijk gescheiden worden. Daarnaast is het belangrijk dat de afvalinzameling wel betaalbaar en uitvoerbaar blijft voor inwoners. Er moet een juiste balans worden gevonden tussen kosten, service en milieurendement. Het principe ‘de vervuiler betaalt’ blijft hierbij gelden. Waar mogelijk optimaliseren we de contracten, omdat hier een snelle winst te behalen valt.
Tot slot onderkent de gemeente Vught het belang van de circulaire economie. Om tot een circulaire economie te komen, moet hergebruik van goederen gestimuleerd worden. Dit is ook een belangrijke doelstelling voor de komende jaren.
In de enquête zijn verschillende algemene vragen over afvalinzameling gesteld. Opvallend is dat het merendeel (57%) van de respondenten ‘goed voor het milieu’ het belangrijkste aspect vindt van afvalinzameling. ‘Lage kosten’ en ‘hoge service’ worden als minder belangrijk gezien (zie figuur 2.1).
Figuur 2.1: Belangrijkste aspect afvalinzameling
20% van de respondenten is het eens met de stelling dat een lage afvalstoffenheffing belangrijker is dan dat ze al hun afval gemakkelijk kwijt kunnen (zie figuur 2.2).
75% van de respondenten maakt zich zorgen over de hoeveelheid afval die we met z’n allen produceren. 93% is van mening dat ze zelf een verschil kunnen maken door afval zoveel mogelijk te scheiden en 82% vindt afval scheiden ook niet moeilijk. Wel geeft een vrijwel zelfde percentage aan afval beter te scheiden als ze het gemakkelijk kwijt kunnen (zie figuur 2.3).
Momenteel wordt restafval eens per 4 weken aan huis in containers opgehaald. Bij hoogbouw staan verzamelcontainers. Het grof huishoudelijk restafval dat inwoners inleveren op de milieustraat telt ook mee voor de VANG-doelstellingen van de Rijksoverheid. De hoeveelheid restafval (fijn + grof) blijft hangen rond de 100 kg per inwoner per jaar (zie figuur 3.1).
Figuur 3.1: Ontwikkeling restafval
Om de hoeveelheid restafval verder terug te dringen zijn de volgende draaiknoppen genoemd in de discussienota:
Er zijn sorteeranalyses in zowel de laag- als hoogbouw uitgevoerd. In 2021 is ca. 84 kg fijn restafval per inwoner ingezameld. De samenstelling van het restafval in de grijze container is nogmaals weergegeven in figuur 3.2. Te zien is dat maar 22 kg daadwerkelijk restafval is. Er belandt vooral nog veel groente- en fruitafval in de grijze container. Maar ook PBD, luiers en overig herbruikbaar afval zit nog veel tussen het restafval. Onder overig herbruikbaar afval vallen elektrische apparaten, klein chemisch afval, overige kunststoffen, overige metalen, hout en puin. Tijdens de sorteeranalyses werden o.a. een kitkoker, medicijnen, batterijen, lampen, een afstandsbediening en een telefoon gevonden.
Figuur 3.2: Samenstelling fijn restafval in kilogram per inwoner
In figuur 3.3 is de samenstelling van het fijn restafval uitgedrukt in gewichtspercentages en in volumepercentages. Het aandeel gft-afval in het fijn restafval is uitgedrukt in gewichtspercentages het grootst, maar in volume is dit veel minder zichtbaar. Voor PBD (optelsom van kunststof verpakkingen, drankkartons en metalen verpakkingen) is dit net andersom. PBD is niet zwaar, maar heeft wel veel volume.
In de enquête geven bewoners gemiddeld een 7,9 als rapportcijfer voor de huidige inzameling van restafval. Ook de inzamelfrequentie is volgens de meeste respondenten voldoende (zie figuur 3.4) Het voorstel is om de inzamelfrequentie niet te wijzigen (draaiknop 2).
Figuur 3.4: Tevredenheid met inzamelfrequentie restafval
Daarnaast heeft een ruime meerderheid (90%) van de respondenten een voorkeur voor inzameling van restafval in een container aan huis, zoals het nu ook al plaatsvindt (zie figuur 3.5). Slechts 5% van de respondenten zou kiezen voor een verzamelcontainer in de buurt (draaiknop 1). Het voorstel is om ook niets te veranderen aan de manier van inzamelen van restafval.
Luiers en incontinentiemateriaal kunnen gratis ingeleverd worden op de milieustraat in Vught of in Haaren. Aangezien de grijze container maar eens per 4 weken geleegd wordt, kan dit onvoldoende zijn voor mensen met veel luier- of incontinentieafval. Vandaar deze extra service. Helaas worden luiers in Vught momenteel nog niet gerecycled maar verbrand, omdat er landelijk onvoldoende verwerkingscapaciteit beschikbaar is. We volgen de ontwikkelingen nauwlettend, zodat het incontinentiemateriaal in de toekomst hopelijk wel gerecycled kan worden.
Tijdens de Commissie Ruimte van 9 december 2021 is gevraagd om een onderzoek te doen naar het plaatsen van containers voor wegwerpluiers op meerdere locaties. Het voorstel is om hier mee te wachten tot het moment dat er ook concrete mogelijkheid voor recycling is. Dit advies staat tevens in het VANG-programma van de Rijksoverheid.
Een optie is om de huidige luiercontainers buiten de poort van de milieustraat te plaatsen, net als bij de milieustraat in Haaren. Zo kunnen mensen hun luiers ook kwijt buiten openingstijden van de milieustraat. Het risico bestaat echter dat er dan ook ander afval in de containers gestort wordt. Dit moeten we dan goed gaan monitoren.
3.5.2 Kleiner formaat grijze container
Momenteel geeft de gemeente alleen 40 liter bakken voor restafval uit als bewoners echt geen ruimte hebben voor het stallen van een normale grijze container. Een kleiner formaat bak toestaan voor alle huishoudens is ook een manier om de hoeveelheid restafval verder te verminderen. Het voorstel is om 40 liter bakken voor restafval uit te geven als mensen hierom vragen. In de praktijk verwachten we dat er niet heel veel verzoeken binnen zullen komen, omdat het restafval maar eens per 4 weken wordt opgehaald.
3.5.3 Hoeveel containers staan we toe?
Momenteel kunnen inwoners alleen een tweede grijze container aanvragen als er minimaal 6 personen staan ingeschreven op het adres. Het voorstel is om aanvraag van een tweede restafval container voor iedereen toe te staan. Bewoners betalen namelijk een bedrag per lediging van de grijze container. Daarnaast betalen ze bij aanvraag van een extra container wel de gebruikelijke leveringskosten. Het voorstel is dat bewoners alleen een tweede container mogen aanvragen als zij al een grote grijze container hebben, dus het hebben van twee kleine containers is niet toegestaan.
3.5.4 Ondergrondse containers bij nieuwbouwlocaties
Steeds vaker wordt bij nieuwbouwprojecten gevraagd of het mogelijk is om ondergrondse afvalcontainers te plaatsen. Door de toenemende druk op de ruimte, kan dit op sommige locaties een mooie oplossing zijn. Plaatsing van ondergrondse containers op één locatie is mogelijk, alleen relatief erg duur door de hoge aanschaf- en plaatsingskosten. Daarnaast moet er dan een nieuw tarief vastgesteld worden, bijv. per inworp van de ondergrondse container. Het is wel iets om over na te denken voor de toekomst. Het is ook mogelijk om hier met de ontwikkelaar afspraken over te maken.
4. Groente-, Fruit- en Tuinafval (GFT)
GFT of bioafval wordt elke 2 weken aan huis ingezameld in containers. De hoeveelheid ingezameld GFT is sterk toegenomen sinds 2020 door het afschaffen van diftar bij het GFT-afval. Doordat bewoners niet meer per lediging van de groene container betalen, zijn het aantal ledigingen en de hoeveelheid GFT sterk toegenomen (zie figuur 4.1).
In de discussienota zijn de volgende draaiknoppen genoemd voor GFT:
Bewoners geven gemiddeld een 8,4 als rapportcijfer voor de huidige GFT-inzameling. 91% van de respondenten vindt de scheidingsregels van GFT duidelijk en 78% houdt hun GFT altijd gescheiden. Dat betekent dat 22% GFT niet altijd scheidt.
Uit de sorteeranalyses blijkt dat van de 84 kg restafval per inwoner, nog ca. 31 kg bestaat uit GFT afval (zie figuur 3.2). Voor sommige bewoners is het scheiden van GFT niet mogelijk, bijvoorbeeld voor bewoners van de meeste hoogbouwcomplexen.
Een ruime meerderheid is tevreden over de inzamelfrequentie (zie figuur 4.2). Het voorstel is om de inzamelfrequentie niet aan te passen.
Figuur 4.2: Tevredenheid met inzamelfrequentie GFT
Een ruime meerderheid (86%) heeft een voorkeur voor inzameling van GFT-afval in een container aan huis, zoals dat nu ook al plaatsvindt (zie figuur 4.3). Het voorstel is om GFT in te blijven zamelen in containers aan huis.
Figuur 4.3: Voorkeur inzamelmiddel GFT
70% van de respondenten is het eens met de stelling: GFT-afval moet in de zomer vaker worden opgehaald dan in de winter.
In 2021 werd ca. 2 kg snoeihout/kerstbomen per inwoner ingezameld, de helft hiervan waren kerstbomen. Op de milieustraat in Vught werd ca. 26 kg per inwoner ingezameld. De meeste respondenten van de enquête (72%) hebben een voorkeur voor het gratis kunnen aanbieden van snoeihout. Voor 34% heeft wegbrengen naar de milieustraat de voorkeur en voor 38% het twee keer per jaar laten ophalen aan huis (zie figuur 4.4).
4.4.1 Gedeeltelijk invoeren diftar
Door afschaffen van diftar op GFT in 2020 is het aantal ledigingen en de hoeveelheid GFT sterk toegenomen. De verwerkings- en ledigingskosten van GFT zijn momenteel erg hoog. Ondanks dat we proberen onze contracten te optimaliseren, zullen deze kosten waarschijnlijk blijven stijgen. Het is zonde als bakken met kleine hoeveelheden aan de straat gezet worden, omdat de gemeente aan de inzamelaar een bedrag per lediging betaalt. Daarom wordt overwogen om diftar weer gedeeltelijk in te voeren. Een optie is dat elk huishouden jaarlijks 10 gratis ledigingen van de groene container krijgt. Wanneer zij de container vaker dan 10x per jaar aanbieden, dan betalen zij een bedrag per lediging. Ook huishoudens die twee groene containers hebben, krijgen in totaal 10 gratis ledigingen om te voorkomen dat mensen extra containers gaan aanvragen.
Brabant Water verzorgt voor de gemeente Vught het opleggen van de aanslagen afvalstoffen- en rioolheffing. Momenteel voert Brabant Water wijzigingen door in hun softwaresystemen. Hierdoor bestaat tijdelijk geen zicht op de (on)mogelijkheid om de hierboven beschreven heffingswijze uit te voeren namens de gemeente Vught. De haalbaarheid om per 1-1-2023 een wijziging in de heffingswijze van het GFT-afval door te voeren kan op zijn vroegst medio juni 2022 worden onderzocht. Rekening houdende met de doorlooptijden voor zo een wijziging is implementatie wellicht vanaf januari 2024 te realiseren.
Na het succes van de proef met GFT-scheiding in hoogbouwcomplex het Vughtse Hart in 2017, is begin 2020 gestart met uitbreiding van deze pilot naar vijf andere hoogbouwcomplexen in Vught. In deze complexen zijn één of meerdere groene containers geplaatst, zodat bewoners van hoogbouw ook GFT (voornamelijk keukenafval) kunnen scheiden. Als gevolg van de aanhoudende Coronacrisis is de hoogbouw pilot niet verder uitgebreid, alleen bij complexen die er specifiek om gevraagd hebben. Het voorstel is om de pilot uit te breiden naar zoveel mogelijk hoogbouwcomplexen in de gemeente Vught. Bewoners die willen kunnen een gratis keukenemmertje krijgen, zodat zij gemakkelijk het keukenafval kunnen scheiden. Hiervoor wordt eenmalig €10.000,- gereserveerd.
Het voorstel is om de snoeihoutroute in het voor- en najaar af te schaffen, omdat relatief weinig mensen gebruikmaken van deze service. In 2021 werd ca. 30 ton van de 900 ton snoeihout (exclusief GFT) ingezameld via de snoeihoutroute. Bovendien rijden er twee keer per jaar ca. 7 vuilniswagens door de gemeente om het snoeihout op te halen. Het afschaffen van de snoeihoutroute levert een kosten- en CO2-besparing op. De inzamelkosten van het ophalen van snoeihout bedragen ca. €35.000,- per jaar.
Er zijn voldoende alternatieven om het snoeihout kwijt te kunnen, zoals gratis op de milieustraat of in de groene container. Het voorstel is om in januari wel kerstbomen op te blijven halen.
In maart vindt jaarlijks de Landelijke Compostdag plaats. Bewoners kunnen dan gratis compost ophalen op twee locaties, in Vught en Helvoirt. De compost wordt gemaakt van het GFT-afval dat gescheiden worden ingezameld. Het liefst zouden we het hele jaar gratis compost uitdelen, maar dit is niet mogelijk wegens ruimtegebrek op de milieustraat. Het voorstel is daarom om naast de compostdag in het voorjaar ook een compostdag in het najaar te houden. Dit is goed voor de bodem en het beloont het goede scheidingsgedrag van bewoners. De extra kosten bedragen ca. €2500,- per jaar. Deze kosten worden ten laste gebracht van de afvalstoffenheffing.
4.4.5 Kleiner formaat groene container
9% van de laagbouwwoningen in de gemeente Vught heeft geen groene container (zie tabel 4.1). Een groot deel hiervan zijn bovenwoningen of andere woningen die geen ruimte hebben voor een groene container. Momenteel geeft de gemeente alleen 40 liter bakken voor restafval. We krijgen regelmatig verzoeken van bewoners om een kleiner formaat bak voor GFT, omdat zij geen ruimte hebben voor een normale groene container. De Afvalstoffendienst heeft aangegeven de kleine GFT bakken ook te kunnen ledigen. Voorstel is om als bewoners erom vragen ook 40 liter bakken uit te geven voor GFT-afval. Op deze manier kunnen we meer GFT uit het restafval halen. Bij bovenwoningen/complexen wordt eerst bekeken of het mogelijk is om een verzamelcontainer neer te zetten waar meerdere woningen gebruik van kunnen maken, net als bij de hoogbouwpilot.
4.4.6 Hoeveel containers staan we toe?
Momenteel kunnen alle bewoners een extra groene container aanvragen. In de praktijk blijken sommige bewoners 3 of zelfs 4 groene containers te hebben. In tabel 4.1 is aangegeven hoeveel adressen 2 of meer groene containers hebben. Het voorstel is om bij alle adressen maximaal 2 groene containers toe te staan. Dit is voldoende bij normaal huishoudelijk gebruik. Bewoners betalen bij aanvraag van een extra container wel de gebruikelijke leveringskosten.
Momenteel heeft een meerderheid van de adressen met 2 groene containers 2x een 140 liter container (zie tabel 4.1). Het voorstel is om alleen een tweede container toe te staan als de bewoners al een grote groene container hebben, dus twee kleine containers aanvragen is niet mogelijk. Zo worden de ledigingskosten beperkt.
5. Plastic, blik en drinkpakken (PBD)
Momenteel worden plastic, blik en drinkpakken (PBD) in losse zakken 1x per 2 weken aan huis ingezameld. Bij sommige hoogbouwcomplexen staan aparte verzamelcontainers voor PBD. In 2020 zijn in Vught en Cromvoirt kroonringen opgehangen om te voorkomen dat de zakken wegwaaien of open scheuren. In 2021 zijn deze kroonringen ook in Helvoirt opgehangen. De hoeveelheid ingezameld PBD is de laatste jaren sterk toegenomen, vooral sinds de start van de Coronacrisis in 2020 (zie figuur 5.1).
In de discussienota stonden de volgende draaiknoppen voor PBD:
Het gemiddelde rapportcijfer dat respondenten geven aan de inzameling van PBD is een 8,3. Van de respondenten vindt 81% de scheidingsregels van PBD duidelijk en 93% houdt PBD altijd gescheiden. Toch zit er volgens de sorteeranalyses nog behoorlijk wat PBD tussen het restafval (zie figuur 3.2). Vooral als je kijkt naar volume, nog 46% van het volumepercentage bestaat uit PBD (zie figuur 3.3).
Daarnaast is 84% van de respondenten tevreden met de huidige inzamelfrequentie (zie figuur 5.2). Het voorstel is om de huidige frequentie niet aan te passen.
Figuur 5.2: Tevredenheid met inzamelfrequentie PBD
De meeste respondenten (74%) hebben een voorkeur voor inzameling van PBD in losse plastic zakken, zoals het nu ook al plaatsvindt (zie figuur 5.3). Maar 18% van de respondenten heeft een voorkeur voor de inzameling van PBD in een container (draaiknop 2). In de online enquête ligt dit percentage iets hoger, namelijk 26%.
Het voorstel is om PBD in te blijven zamelen in de huidige doorzichtige plastic zakken. Dit verkleint de kans dat er afval bij het PBD belandt, wat er niet in thuishoort, zoals hard plastic en plastic niet-verpakkingen. Het gaat namelijk echt om plastic verpakkingsafval. De kwaliteit van het PBD-afval wordt een steeds grotere uitdaging. Met de nieuwe acceptatievoorwaarden mag er maximaal 15% vervuiling (zoals hard plastic, niet-verpakkingen of andere afvalstromen) tussen het PBD zitten, anders wordt de vracht afgekeurd. Dit leidt tot hoge kosten voor de gemeente, omdat het afval dan als restafval moet worden verbrand.
Opvallend is dat een meerderheid (53%) van de respondenten het oneens is met de stelling: “Plastic afval kan beter in een fabriek uit het restafval worden gehaald”. Maar 16% is het hier mee eens en het overige deel is neutraal (zie figuur 5.4).
Figuur 5.4: Stelling nascheiding
Momenteel loopt er een onderzoek naar de mogelijkheden voor de bouw van een nascheidingsinstallatie in Brabant. Het gaat vooral om het nascheiden van plastic afval uit de hoogbouw. Wij volgen deze ontwikkelingen nauwlettend en kijken of het voor de gemeente Vught vanuit financieel- en duurzaamheidsoogpunt zinvol is om aan te haken.
De inzameling van oud papier krijgt gemiddeld een 8,5 als rapportcijfer. De inzameling van OPK scoort hiermee het hoogst van alle afvalstromen. Voor 96% van de respondenten zijn de scheidingsregels van oud papier en karton duidelijk en 99% houdt oud papier en karton altijd gescheiden. Ook hier scoort deze afvalstroom het best. Dit is terug te zien in de sorteeranalyses, waaruit blijkt dat er relatief weinig oud papier tussen het restafval zit (zie figuur 3.2 en 3.3).
Verder is 86% van de respondenten tevreden over de huidige inzamelfrequentie van OPK (zie figuur 6.2). Ook dit is het hoogste percentage, vergeleken met de andere afvalstromen.
Figuur 6.2: Tevredenheid met inzamelfrequentie OPK
De meerderheid van de respondenten (72%) heeft een voorkeur voor inzameling in losse kratten of dozen, zoals dat nu ook gebeurt (zie figuur 6.3). 20% zou kiezen voor inzameling aan huis via een container (draaiknop 1). Bij de respondenten uit de online enquête ligt dit percentage hoger, namelijk 32% kiest de container.
Figuur 6.3: Voorkeur inzamelmiddel OPK
De meeste opmerkingen, die respondenten konden invullen aan het einde van de enquête, gingen over containers voor oud papier en/of PBD. Zij ervaren overlast van het papier dat nu wegwaait of nat wordt, dan wel van dieren die de PBD-zakken kapot maken.
Het voorstel is om oud papier in de toekomst in te gaan zamelen in een container. De argumenten worden in de volgende paragraaf toegelicht.
6.4.1 Invoering papiercontainer
Invoering van papiercontainers is op zijn vroegst mogelijk per 1-4-2023, door de voorbereidingen die getroffen moeten worden. De containers kunnen aangeschaft worden via de Afvalstoffendienst, maar het uitzetten van de containers moet aanbesteed worden.
Hieronder worden de voor- en nadelen van de papiercontainer benoemd.
De huidige manier van inzameling is erg zwaar door het tillen van de losse dozen en kratten. De inzameling in losse dozen/kratten lijkt qua zwaarte van het werk sterk op de inzameling van glas aan huis. De kans bestaat dat deze vorm van inzameling binnen enkele jaren wettelijk verboden wordt. Inzameling in containers is veel minder zwaar en bovendien minder duur.
Voor adressen die echt geen ruimte hebben voor een extra container zijn er de volgende oplossingen:
Het feit dat bewoners een extra bak in de tuin krijgen, is een tegenargument dat vaak genoemd wordt. Daarom is het voorstel om eerst papiercontainers uit te zetten in wijken/routes waar bewoners vaak meer ruimte hebben voor een extra container, bijvoorbeeld in het buitengebied, in Helvoirt, Cromvoirt en Vught-Noord. De resultaten worden gemonitord. Op basis van deze ervaringen kan invoering van de papiercontainer eventueel uitgebreid worden naar andere wijken.
Bij invoering van papiercontainers moet eenmalig geïnvesteerd worden in nieuwe containers. In tabel 6.1 is een inschatting van de kosten(besparing) weergegeven als in heel de gemeente papiercontainers worden ingevoerd:
Tabel 6.1: Kostenoverzicht invoering papiercontainers
Inschatting inzamelkosten bij papiercontainers (4-wekelijks) | |
Huidige inzamelkosten bij inzameling losse dozen (2-wekelijks) | |
Bij invoering van de papiercontainer in het buitengebied, Cromvoirt, Helvoirt en Vught-Noord gaat het om ca. een kwart van de investeringskosten, dus ca. €120.000,-.
De inzamelkosten bedragen dan ca. €44.000,-.
De kosten voor aanschaf en uitzetten van de containers kunnen betaald worden uit het resterende investeringskrediet ‘Minicontainers restafval en gft’, aangezien deze containers niet meer vervangen hoeven te worden. Hier is nog een bedrag van €550.000,- beschikbaar.
Als de blauwe papiercontainer ingevoerd wordt, hebben bewoners net als bij de groene en grijze container de keuze uit twee formaten: 140 liter of 240 liter. Het voorstel is om in eerste instantie bij alle geselecteerde adressen een 240 liter container uit te zetten en mensen bijv. na 6 maanden de mogelijkheid te geven om deze kosteloos om te wisselen naar een kleiner formaat. Dit maakt het uitzetten van de juiste containers een stuk makkelijker.
De containers krijgen een chip, zodat de ledigingen geregistreerd worden. Het voorstel is om bij kwijtraken/beschadiging/omwisselen van de papiercontainer dezelfde tarieven te hanteren als bij de groene en grijze container.
Als de papiercontainer wordt ingevoerd dan moet het inzamelmiddel aangepast worden in het Uitvoeringsbesluit van de Afvalstoffenverordening.
6.4.2 Verlaging ophaalfrequentie naar 1x per 4 weken
Naast invoering van de container in bepaalde wijken, is het voorstel om de ophaalfrequentie in de overige wijken (waar ingezameld wordt in losse dozen/kratten) ook te verlagen naar eens per 4 weken. De huidige inzamelkosten bedragen €273.000,- per jaar (zie tabel 6.1). Bij verlaging van de inzamelfrequentie naar eens per 2 weken gaat het ca. om de helft van de kosten. Dit betekent ca. €100.000,- als wordt gerekend met driekwart van de aansluitingen. In tabel 6.2 is de totale kostenbesparing weergegeven:
De Ja/Ja sticker is een vorm van afvalpreventie en kan een grote bijdrage leveren aan het verminderen van de hoeveelheid papier. Bij invoering van de Ja/Ja sticker ontvangen alleen bewoners die een Ja/Ja sticker op hun brievenbus hebben reclamedrukwerk. De huidige Nee/Nee en Nee/Ja stickers blijven gewoon hun werk doen (zie tabel 6.3).
Tabel 6.3: Overzicht brievenbusstickers
Geen reclamefolders, wel huis-aan-huisbladen (Heeft in het nieuwe systeem geen waarde meer. Staat gelijk aan het hebben van geen sticker, maar kan op de brievenbus blijven zitten.) | |
Uit het onderzoek van de NVRD (2018) blijkt dat maar 35% van de respondenten een Ja/Ja sticker op de brievenbus zou plakken, terwijl nu 61% geen sticker heeft en dus wel reclamefolders ontvangt. Per 1 januari 2020 hebben een aantal grote steden deze maatregel ingevoerd, namelijk Tilburg, Rotterdam, Utrecht en Haarlem. Steeds meer gemeenten overwegen invoering van de sticker. Het is mogelijk om een uitzondering te maken voor wijkkranten, zoals het Klaverblad in Vught en ‘t Pomphuiske in Helvoirt. Op deze manier kunnen lokale ondernemingen blijven adverteren en blijven de inwoners op de hoogte van lokale ontwikkelingen.
De praktijk leert dat de minimale voorbereidingstijd voor de implementatie van de Ja/Ja sticker 5-6 maanden bedraagt. Als besloten wordt de Ja/Ja sticker in te voeren dan moet de afvalstoffenverordening worden aangepast. Het is verstandig om hierbij een inspraakmogelijkheid te bieden. Daarna vindt de operationele voorbereiding plaats, zoals aanschaf en verspreiding van de stickers, communicatie en handhaving. Daarnaast is het verstandig om een overgangstermijn in te voeren, zodat de reclamebranche zich kan voorbereiden op de komst van de sticker.
Per 1 januari 2023 is het mogelijk om online aan te geven of je wel of geen reclamefolders wilt ontvangen. De fysieke brievenbusstickers zijn dan niet meer nodig. Er is nog wel veel verzet tegen invoering van de digitale brievenbussticker, omdat het veel praktische bezwaren oplevert voor bezorgers. Zij moeten dan via een app of op een lijst per adres bekijken wat bezorgd mag worden.
Sinds augustus 2021 wordt glas niet meer aan huis opgehaald. De belangrijkste argumenten om te stoppen met deze vorm van inzameling zijn: veiligheid, milieu en de zwaarte en gevaar van het werk. Inwoners kunnen hun glas voortaan kwijt in de gemeentelijke glasbakken. Stoppen met de huis-aan-huisinzameling van glas was de enige draaiknop genoemd onder glas in de discussienota. Deze wijziging is inmiddels dus al doorgevoerd. De hoeveelheid ingezameld glas is de afgelopen jaren ongeveer gelijk gebleven (zie figuur 7.1).
De recente verandering in het ophaalbeleid is goed terug te zien in de resultaten van de enquête. De inzameling van glas scoort een stuk lager dan de andere afvalstromen, namelijk gemiddeld een 6,2 als rapportcijfer. Respondenten van de online enquête geven zelfs een onvoldoende, namelijk een 5,1 gemiddeld. De scheidingsregels zijn wel duidelijk voor 95% van de respondenten en 96% houdt glas altijd gescheiden. In de sorteeranalyses is ook te zien dat er relatief weinig glas bij het restafval belandt (zie figuur 3.2 en 3.3).
19 van de 425 respondenten in de steekproef hebben in de opmerkingen aangegeven dat zij voorstander zijn van de inzameling van glas aan huis. De glasbakken geven overlast vanwege kapot glas op de grond. Ook zijn er te weinig glasbakken volgens de respondenten.
Het doel is een zo goed mogelijke spreiding van glasbakken in de gemeente. Het voorstel is om te kijken of er glasbakken bijgeplaatst kunnen worden om de dekking te verbeteren.
Momenteel wordt textiel ingezameld in gemeentelijke containers in de openbare ruimte en op de milieustraat. De hoeveelheid ingezameld textiel is de laatste jaren constant (zie figuur 8.1).
Figuur 8.1: Ontwikkeling textiel
De volgende draaiknoppen zijn genoemd in de discussienota onder textiel:
Sinds 1-1-2022 wordt het textiel ingezameld door WSD/Het Goed. Het textiel gaat naar het textielsorteercentrum in Schijndel waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt het textiel sorteren. Hiermee is al voor een deel invulling gegeven aan de eerste draaiknop. Ook de tweede draaiknop is inmiddels in praktijk gegaan. Per 1-1-2022 worden er geen vergunningen meer verleend aan charitatieve instellingen. Belangrijkste argument hiervoor is dat inzameling door veel verschillende partijen niet doelmatig is en de registratie van gewichten lastig maakt.
De respondenten geven gemiddeld een 6,5 als rapportcijfer voor de inzameling van textiel. In de online enquête geven respondenten gemiddeld een 5,7, dus maar net voldoende. 78% van de respondenten vindt de scheidingsregels duidelijk en slechts 70% houdt textiel altijd gescheiden. Deze percentages liggen nog lager in de online enquête, namelijk respectievelijk 75% en 64%.
Een krappe meerderheid (57%) heeft een voorkeur voor een textielcontainer in de buurt en 28% heeft een voorkeur voor het meegeven van textiel aan charitatieve instellingen (zie figuur 8.2). Sinds 1-1-2022 worden er geen vergunningen meer afgegeven aan charitatieve instellingen voor inzameling aan huis. Bewoners zijn natuurlijk wel vrij om hun textiel zelf in te leveren bij bijv. kringloopwinkels of charitatieve instellingen.
Figuur 8.2: Voorkeur inzamelmiddel textiel
17 van de 425 respondenten geven in de open opmerkingen aan dat er meer textielcontainers moeten komen. Momenteel staan er op 4 locaties in de openbare ruimte en op beide milieustraten gemeentelijke textielcontainers. Het is mogelijk om in overleg met Het Goed (kosteloos) locaties toe te voegen.
Sinds 1-1-2021 behoort Helvoirt tot de gemeente Vught. In de vorm van een proef van 2 jaar mogen inwoners van de gemeente Vught naast de milieustraat in Vught gebruikmaken van de milieustraat in Haaren. Deze milieustraat is eigendom van de gemeente Oisterwijk. De raad heeft een alleenrecht verleend aan de gemeente Oisterwijk voor het inzamelen, innemen, verwerken en transporteren van (grof) huishoudelijk afval. De kosten worden berekend door middel van een verdeelsleutel. Er is een overeenkomst gesloten voor een periode van 2 jaar. Het voorstel is om een nieuwe overeenkomst met Oisterwijk te sluiten om de milieustraat Haaren gezamenlijk te blijven exploiteren.
In de discussienota zijn twee draaiknoppen genoemd:
Om de circulaire economie te bevorderen zullen we steeds meer richting ‘circulaire ambachtscentra’ moeten. Dit is één centrale plek waar vrijgekomen grondstoffen, producten en afval binnen de gemeente worden verwerkt en hergebruikt. Het doel is om meer te doen met hergebruik, om zo de circulaire economie te bevorderen. Concreet doel is om 700 ton extra aan herbruikbare goederen inzamelen.
In de enquête zijn verschillende vragen gesteld over de milieustraat. Een ruime meerderheid (70%) van de respondenten kwalificeert de milieustraat op het aspect klanttevredenheid als goed. Ook het aspect toegankelijkheid scoort bij een meerderheid (58%) goed. Wat betreft de openingstijden, wachttijden en tarieven zijn de meningen verdeeld (zie figuur 9.1).
9.4.1 Meer doen met herbruikbare goederen
Kringloopactiviteiten zijn om meerdere redenen belangrijk. Verlenging van de gebruiksduur van goederen draagt bij aan de milieudoelen. Een kringloopbedrijf creëert lokale (sociale) werkgelegenheid. Tot slot biedt een kringloopbedrijf met een winkel en ophaalservice aan huis een aantrekkelijke service aan de inwoners van de gemeente. Momenteel is Vincentius de enige kringloopwinkel in Vught.
Vanwege deze toegevoegde waarde voor Mens en Milieu zijn de gemeente Vught, Vincentius Vereniging Vught (VVV) en WSD al geruime tijd met elkaar in gesprek over de mogelijkheden tot een vernieuwde kringloopsamenwerking. Het doel is om de participatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt meer te verweven met lokale herbruikbare goederen en textielinzameling en verwerking. Er is een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd, waarbij ook de mogelijkheid voor de komst van een tweede kringloopwinkel (van WSD/Het Goed) is meegenomen. Het Goed begeleidt mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in samenwerking met WSD. Dit heeft geresulteerd in een intentieovereenkomst tot samenwerking ondertekend door WSD, Vincentius Vught en de gemeente Vught.
Versoepelde wet- en regelgeving maakt het makkelijker om herbruikbare goederen buiten de milieustraat te houden. Voorheen mochten herbruikbare goederen die als afval bij de gemeente (milieustraat) werden ingeleverd niet verkocht worden via de kringloopwinkel. In een bericht op de website van Circulair Ambachtscentrum staat dat het toegestaan is om op de milieustraat een gelegenheid te hebben waar inwoners materialen af kunnen geven voor hergebruik. Een inwoner die hiervoor kiest, dankt het materiaal niet af maar geeft te kennen dat het materiaal beschikbaar is voor verkoop in bijvoorbeeld een kringloopwinkel. Er moet wel een geschoolde medewerker van de milieustraat of kringloopwinkel daar aanwezig zijn om voorafgaand aan de overdracht te beoordelen of het materiaal geschikt is (er moet vraag naar zijn en het moet rechtmatig de keten weer ingaan) om direct opnieuw te gebruiken en dat opnieuw gebruik ook is toegestaan. Dit is noodzakelijk om meer herbruikbare goederen uit het restafval te halen. Daarom zijn WSD/Het Goed in overleg met Vincentius bezig om een pilot op te starten waarbij zij herbruikbare goederen aan huis ophalen en inzamelen op de milieustraat.
Het ultieme doel is een kringloopboulevard waar zowel Het Goed als Vincentius hun eigen kringloopbedrijf exploiteren, maar waarbij de processen zodanig geïntegreerd zijn dat er synergie tussen de twee organisaties ontstaat. Het vinden van een geschikte locatie voor de winkel blijkt echter een uitdaging te zijn. Onder de samenwerkingspartners leeft de wens om niet te wachten tot er een geschikte locatie is, maar om op korte termijn al zoveel mogelijk “in de geest” van de kringloopsamenwerking te gaan werken, vandaar de pilot.
WSD/Het Goed rekenen een vergoeding van €1,50 per inwoner per jaar voor het creëren van werkgelegenheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt via het ophalen van bruikbare huisraad. Het voornemen is om deze vergoeding tijdens de pilot te betalen uit het Vughtse dividend bij WSD. De resultaten en financiële gevolgen/besparingen worden tijdens de pilotperiode gemonitord.
Het Goed verwacht uiteindelijk ca. 700 ton aan herbruikbare goederen in te kunnen zamelen in de gemeente Vught. Zij geven de garantie dat minimaal 85% hiervan herbruikbaar is, dus in de winkel wordt verkocht of als grondstof wordt aangeboden. Het Goed schat dat 50% van die 700 ton anders bij het grof huishoudelijk restafval op de milieustraat terecht zou zijn gekomen. Hierdoor levert de nieuwe samenwerking een belangrijke bijdrage aan de circulaire economie. Daarnaast is het uitgangspunt om 30 mensen per jaar via de infrastructuur van het Goed aan werkervaring of een dienstverband te helpen.
Klein chemisch afval, zoals batterijen, spaarlampen, medicijnen, olie, wasbenzine en verf kan gratis ingeleverd worden op de milieustraat bij de KCA wagen. De KCA wagen wordt bemand door een gediplomeerd medewerker van de Afvalstoffendienst. Momenteel is de wagen tijdens openingstijden van de milieustraat in Vught altijd aanwezig. Op vrijdag is het een stuk minder druk dan op woensdag en zaterdag. Aangezien de kosten van deze service zeer hoog zijn wordt voorgesteld om de KCA wagen enkel op woensdag en zaterdag op de milieustraat te laten staan. De abonnementskosten voor de KCA wagen (exclusief verwerking) bedroegen in 2021 ca. €84.000,-. Door de wagen enkel op woensdag en zaterdag in te huren, kan ca. een derde van deze kosten bespaard worden. Bovendien kan veel KCA ook gratis ingeleverd worden bij de supermarkt, zoals batterijen en lampen. Medicijnen kunnen bewoners ook kwijt bij de apotheek.
Op de milieustraat in Haaren staat de KCA wagen er altijd tijdens openingstijden, dus ook op woensdag en zaterdag.
In de enquête zijn verschillende vragen over communicatie gesteld. De meeste respondenten (67%) gebruiken de afvalkalender van de Afvalstoffendienst via de app of de website om informatie over de afvalinzameling te verkrijgen (zie figuur 10.1).
Figuur 10.1: Informatiebronnen
80% van de respondenten vindt dat de gemeente goed communiceert over afval. Maar 5% van de respondenten vindt van niet en het overige deel is neutraal (zie figuur 10.2).
Daarnaast vindt een meerderheid (63%) dat de gemeente moet informeren over preventie van afval, dus hoe bewoners het ontstaan van afval kunnen voorkomen en hoe zij verspilling tegen kunnen gaan (zie figuur 10.3).
Daarnaast hebben 20 respondenten een opmerking gemaakt over dat er meer voorlichting mag komen over afval scheiden, wat waar moet en hoe recycling in zijn werk gaat.
Het is belangrijk dat er verschillende communicatiecampagnes komen om zuivere afvalstromen te behouden. Dit is van belang om afvalstromen zo goed mogelijk te recyclen en om afkeur en daardoor hoge kosten te voorkomen. Voorgesteld wordt om campagnes te houden over de volgende onderwerpen:
10.4.2 Communicatie over wijzigingen
Het is van belang dat de wijzigingen die voortkomen uit dit plan tijdig en duidelijk gecommuniceerd worden. Alle bewoners ontvangen in het najaar een infofolder waar in staat wat er in 2023 verandert als het gaat om afvalinzameling. Daarnaast worden de wijzigingen gecommuniceerd via het Klaverblad, de website en sociale media.
Dit onderwerp kwam niet terug in de discussienota of enquêtevragen, maar het is wel een onderwerp dat leeft binnen de gemeente Vught.
19 respondenten maakten een opmerking over veiligheid en hygiëne. Zij ervaren overlast van ongedierte, zwerfafval en vandalisme. Ook benoemen sommigen dat een deel van de containers gereinigd moet worden en dat de inzamelaar de containers voorzichtiger terug moet zetten. Tot slot zijn er opmerkingen over overlast van de PBD-zakken die de doorgang van het trottoir blokkeren en zoals al eerder benoemd over papier dat wegwaait of nat wordt.
Een meerderheid van de respondenten (61%) is het eens met de stelling dat de gemeente meer handhaving moet inzetten om afval naast containers of dumpingen tegen te gaan (zie figuur 11.1).
De gemeente ontvangt jaarlijks een zwerfafvalvergoeding van het Afvalfonds Verpakkingen. In 2022 ontvangt de gemeente ca. €36.000,-. Dit geld wordt ingezet om het zwerfafval in de gemeente te verminderen, bijv. door het organiseren van de Landelijke Opschoondag, activiteiten op het Maurick College en ondersteuning van burgerinitiatieven. De vergoeding wordt t/m 2022 uitgekeerd aan gemeenten. In principe verdwijnt de zwerfafvalvergoeding in 2023. Het is nog afwachten of er een alternatief komt. Dat betekent dat als we de huidige activiteiten willen voortzetten, dat deze kosten ten laste van het taakveld wegen komen.
Regelmatig komen er aanvragen voor inzamelvergunningen van verschillende afvalstromen binnen, bijvoorbeeld van verenigingen, charitatieve instellingen of ondernemers. Het is belangrijk om één lijn te trekken bij het beoordelen van deze aanvragen.
Het voorstel is om geen inzamelvergunningen te verlenen aan ondernemingen (anders dan de inzameldienst(en) aangewezen door de gemeente) om de volgende redenen:
Daarnaast is het voorstel om vergunningen te verlenen aan plaatselijke verenigingen, scholen of charitatieve instellingen voor het ophalen/verzamelen van afvalstromen onder de navolgende voorwaarden:
13. Begroting Uitvoeringsmaatregelen
In onderstaand overzicht zijn de verwachte kosten weergegeven. Alle kosten komen ten laste van de afvalstoffenheffing, behalve de zwerfafvalvergoeding. Het uitgangspunt is dat de afvalstoffenheffing 100% kostendekkend is.
De verwachte besparing kan lager uitvallen door andere effecten, zoals fluctuerende opbrengsten of stijgende verwerkingskosten.