Woonbotenbeleid gemeente Almelo

Aanleiding en grondslag van de nota

In de gemeente Almelo bevinden zich van oudsher twee locaties voor woonboten ten behoeve van bewoning. Dit zijn de Haven Noordzijde en de Slachthuiskade te Almelo. Het woonbotenbeleid van de gemeente Almelo is voor het laatst herzien in 1981. Op basis van deze vaste gedragslijn, zoals vastgesteld door het college d.d. 13 oktober 1981, wordt een restrictief beleid voor woonboten gehanteerd.

Destijds is voor de Slachthuiskade nog eens bevestigd dat de aldaar reeds sinds 1970 gehanteerde sterfhuisconstructie wordt gecontinueerd. Deze constructie houdt in dat de toenmalige eigenaren van de woonboten, deze nog eenmaal met ligplaats mochten doorverkopen aan een derde. Daarna diende een eventuele opvolgende eigenaar bij het staken van de bewoning, ervoor zorg te dragen dat de boot uit de Almelose wateren werd verwijderd. Dit heeft ertoe geleid dat er op dit moment nog 2 woonboten aan de Slachthuiskade een ligplaats innemen. Het gaat daarbij om de ‘Angela’ en de ‘Pendopo’. De ‘Angela’ mag nog een keer worden doorverkocht inclusief ligplaats. Bij de ‘Pendopo’ is dit niet meer mogelijk. Indien deze boot wordt verkocht dan moet deze vervolgens uit de Almelose wateren worden verwijderd. Met de eigenaar van woonboot ‘Pendopo’ is inmiddels een overeenkomst gesloten waarin is bepaald dat hij zijn woonboot verwijdert uit de Almelose wateren en de ligplaats voor 1 januari 2015 geheel ontruimd ter beschikking stelt aan de gemeente. Zie hierover nader uw besluit d.d. 30 september 2014 met kenmerk BenW – 1403517. Verwijdering van deze boot past in het kader van de revitalisering van het gebied Dollegoor.

Aan de Haven Noordzijde werd op 13 oktober 1981 een maximum verbonden aan het aantal beschikbare ligplaatsen van 15. Tevens is deze locatie toen verder ingeperkt (woonboten mochten alleen nog aan het gedeelte van het Overijssels kanaal tussen de Eilandsbrug en het kanaal Almelo-Nordhorn een ligplaats innemen). Sindsdien zijn in voorkomende gevallen als de mogelijkheid zich daartoe voordeed, woonboten aangekocht en is het aantal beschikbare ligplaatsen dienovereenkomstig naar beneden bijgesteld. Vervolgens is in verband met de planontwikkeling voor Indië vanaf 2009 gestart met de actieve verwerving en sanering van alle woonboten aan de Haven Noordzijde. Een en ander heeft als gevolg gehad dat het aantal beschikbare ligplaatsen hier inmiddels is teruggebracht naar 1. Deze ligplaats wordt ingenomen door woonboot ‘Den Boet’.

Tot slot zij nog opgemerkt dat in de haven van het bedrijventerrein Dollegoor woonboten liggen voor het prostitutiebedrijf. Deze vallen buiten het woonbotenbeleid.

Alternatieven en voorgestelde keuze

Hierna wordt uiteengezet waarom het wenselijk is om over te gaan tot het voeren van een ‘0-woonbotenbeleid’.

Wettelijk kader

In artikel 88 van de Huisvestingswet (Hw) is bepaald dat de gemeenteraad geen regels mag stellen die leiden tot een algeheel verbod van het in gebruik geven of nemen van een woonschip of een ligplaats. In beginsel mag er voor woonboten dus geen 0-beleid worden gevoerd. Dit artikel van de Hw is in de afgelopen periode meerdere keren onderwerp van gesprek geweest waarbij gemeenten werd verweten in strijd met dat artikel woonboten geheel binnen hun grondgebied te weren. Deze jurisprudentie leert dat artikel 88 Hw niet onder alle omstandigheden bescherming biedt en dat gemeenten weldegelijk een beleid mogen voeren op grond waarvan woonboten in de gemeentelijke wateren niet zijn toegestaan: indien een gemeente niet beschikt over geschikt water voor ligplaatsen dan mist dit artikel toepassing. Het artikel verplicht namelijk niet nieuwe ligplaatsen te realiseren. Een dergelijk beleid moet aan door de rechter geformuleerde uitgangspunten voldoen.

Een water is niet geschikt om als ligplaats voor woonboten te dienen wanneer:

- dat uit oogpunt van een goede ruimtelijke ordening niet overeenkomt met de bestemming van aangrenzende percelen of plandelen;

- milieu hygiënische of ecologische argumenten zich tegen aanwijzing als ligplaats verzetten;

- de recreatiefunctie van water in het gedrang komt, en;

- de nautische aspecten van het water zich daartegen verzetten.

Inventarisatie gemeentelijke wateren

Op grond van deze handvatten uit de jurisprudentie is getoetst of de wateren binnen de gemeente Almelo geschikt zijn om als ligplaats voor woonboten te dienen. Het gaat daarbij niet alleen om de huidige woonbootlocaties aan de Slachthuiskade en de Haven Noordzijde, maar ook om alle gemeentelijke openbare vaarwateren die als zodanig zijn aangewezen op grond van de Havenverordening van de gemeente Almelo. Hieruit is het volgende naar voren gekomen.

Op grond van de Havenverordening zijn 3 locaties aangewezen voor het innemen van een ligplaats voor pleziervaart, te weten: Jachthaven Almelo centrum, Jachthaven De Brug en Jachthaven AWV. Vier locaties zijn aangewezen voor de beroepsvaart: Dollegoorhaven, Haven Bedrijvenpark Twente, Binnenhaven (Turfkade) en de Buitenhaven. De Havenverordening voorziet niet in het aanwijzen van locaties voor het innemen van een ligplaats met woonboten. Daarmee is in principe ook al uitvoering gegeven aan een 0-woonbotenbeleid. Er geldt wel een vergunningplicht voor het innemen van een ligplaats met een woonboot, maar op grond van hetgeen hierna betoogd wordt, wordt duidelijk waarom geen ligplaatsvergunningen voor woonboten verleend kunnen worden.

De aanwijzing van locaties op grond van de Havenverordening voor de plezier- en beroepsvaart, impliceert dat deze wateren derhalve niet geschikt zijn om ook als permanente ligplaats voor woonboten te dienen. Het recreatieve karakter van pleziervaart en het nautische belang van beroepsvaart verzetten zich daartegen. Ook planologisch gezien zijn hiervoor gegronde redenen. Voor de diverse locaties wordt dit hierna uiteengezet.

Slachthuiskade

De woonboten langs de Slachthuiskade liggen binnen de bestemming ‘water’. Op grond van die bestemming is het nergens toegestaan om met een woonboot een ligplaats in te nemen. Aanvragen voor een vergunning om met een woonboot daar een ligplaats in te nemen zijn op grond van artikel 4.6 van de Havenverordening in strijd met het bestemmingsplan en dienen door het college te worden geweigerd. Het bestemmingsplan brengt ook met zich mee dat woonboten de vestiging van bedrijven kan belemmeren. Dat is een ruimtelijk en milieuhygiënisch argument om de Slachthuiskade niet geschikt te achten als woonbootlocatie. Een deel van de Slachthuiskade ligt bovendien in het gezoneerde deel van het bestemmingsplan. Binnen dat deel zijn op grond van de planregels geen geluidgevoelige objecten, zoals woonboten, toegestaan. Deze moeten in die zone worden geweerd.

Gelet op het tot op heden gevoerde beleid konden de huidige woonboten aan de Slachthuiskade aldaar een ligplaats innemen.

Dollegoorhaven en Binnenhaven (Turfkade)

Hetgeen hiervoor vermeld staat onder de Slachthuiskade, geldt ook voor de overzijde van de Slachthuiskade en de Dollegoorhaven. Langs de Turfkade, de Sluisweg en in de Dollegoorhaven verzetten de planregels zich vanwege de geluidzonering tegen het toestaan van woonboten.

Jachthaven De Brug

Deze jachthaven is bestemd als water met de functieaanduiding ‘haven’. Binnen deze bestemming mag geen ligplaats met woonboten worden ingenomen. Boten die in deze haven liggen mogen niet permanent bewoond worden.

Haven Noordzijde

In het huidige bestemmingsplan voor dit gebied is de woonbootlocatie niet als zodanig bestemd. De locatie is dan ook niet (meer) als ligplaats voor woonboten geschikt. De hier nog aanwezige woonboot, ‘Den Boet’, wordt overigens sinds het midden van de jaren ’90 niet meer bewoond. De boot bevindt zich in een zeer slechte staat van onderhoud. Zonder het plegen van groot onderhoud is de boot ook niet meer geschikt voor bewoning.

Echter, zoals hiervoor reeds aangegeven, is het gebruik van de ligplaats en de woonboot ten behoeve van bewoning, op grond van de voorschriften van het bestemmingsplan niet meer toegestaan. Gelet op het tot op heden gevoerde beleid kon de woonboot hier een ligplaats innemen.

Jachthaven Almelo centrum

Deze jachthaven, in beheer bij de gemeente Almelo, heeft de bestemming ‘water’ met de functieaanduiding ‘jachthaven’. Op grond van de planregels zijn binnen deze bestemming geen woonboten toegestaan. Bovendien staat de functieaanduiding ‘jachthaven’ alleen gebouwen toe die ten dienste van de bestemming staan. Een woonboot staat niet ten dienste van de bestemming ‘water’ met de functieaanduiding ‘jachthaven’.

Haven Bedrijvenpark Twente

Deze haven is bestemd tot ‘water’. Op grond hiervan mogen alleen gebouwen en bouwwerken worden opgericht die ten dienste staan van deze bestemming. Het bedrijventerrein is gezoneerd. De voorschriften van het bestemmingsplan staan daarom kwetsbare objecten, zoals woonboten, niet toe.

Buitenhaven en Jachthaven AWV

De Buitenhaven heeft de bestemming ‘water’. Binnen die bestemming mogen geen gebouwen worden opgericht, dus ook geen ligplaats worden ingenomen met een woonboot. Vanwege de toegestane bedrijfsactiviteiten is het innemen van een ligplaats met een woonboot uit milieuhygiënisch oogpunt niet wenselijk.

Jachthaven AWV heeft de bestemming ‘recreatie’ met de functieaanduiding ‘jachthaven’. Binnen deze bestemming mogen alleen gebouwen ten dienste van de bestemming worden gebouwd en is het op grond van het algemeen gebruiksverbod verboden die gebouwen ten behoeve van permanente bewoning te gebruiken. Het innemen van een ligplaats met een woonboot met als doel deze te bewonen, is dan ook verboden.

Voorgesteld besluit

Gelet op het vorenstaande kan geconcludeerd worden dat de bestemmingsplannen die gelden ten aanzien van de openbare vaarwateren in de gemeente Almelo, zoals aangewezen op grond van de Havenverordening Almelo 2012, het innemen van een ligplaats met een woonboot niet toestaan. Uit de van toepassing zijnde bestemmingsplannen komt verder naar voren dat deze wateren ook niet geschikt zijn om als ligplaats te worden aangewezen. Met name milieuhygiënische, ruimtelijke, recreatieve en nautische redenen verzetten zich daartegen. Dit houdt in dat er overgegaan kan worden tot het voeren van een ‘0-woonbotenbeleid’. De ingenomen ligplaats aan de Haven Noordzijde komt met onmiddellijke ingang te vervallen. Deze ligplaats is niet positief bestemd, de woonboot waarmee ligplaats is ingenomen is bijna 20 jaar niet bewoond en verkeert in een zeer slechte staat. Met het vervallen van de ligplaats aan de Haven Noordzijde wordt het aantal ligplaatsen in Almelo vastgesteld op 0.

Woonboten Slachthuiskade

Met de eigenaar van woonboot Pendopo is onlangs overeenstemming bereikt over de verwijdering van zijn boot uit de gemeente Almelo en de ontruiming van de daarbij behorende ligplaats. Een en ander krijgt zijn beslag voor 1 januari 2015 en past in de revitalisering van het gebied Dollegoor. Om diezelfde reden wordt ook getracht om met de eigenaar van woonboot Angela overeenstemming te bereiken over de verwerving van zijn boot. Dit is tot op heden nog niet gelukt.

Woonboot Haven Noordzijde

De woonboot die hier nog een ligplaats inneemt, ‘Den Boet’, verkeert in een zeer slechte staat. De huidige eigenaar heeft, sinds hij deze boot in zijn bezit heeft (midden jaren ’90), deze nimmer bewoond. Uit dossieronderzoek is gebleken dat de eigenaar geen ligplaatsvergunning heeft. Deze vergunning kan ook niet meer verleend worden. De woonboot is immers niet positief bestemd en het gebruik ervan voor woondoeleinden is strijdig met het bestemmingsplan. Met de eigenaar van de boot wordt contact gelegd met als doel een schikking te treffen over de voorwaarden waaronder hij de boot uit de wateren van de gemeente Almelose verwijdert.

Indien dit niet tot de mogelijkheden behoort dan wordt de eigenaar aangeschreven tot verwijdering en het verwijderd houden van de boot uit de wateren van de gemeente Almelo. Gelet op het tot op heden gevoerde beleid is het daarbij redelijk om alleen de waarde van het casco te vergoeden. Over de wijze van aanpak van deze procedure heeft de stadsadvocaat separaat advies uitgebracht.