Voorzieningennota voor Sociaal-maatschappelijke en culturele organisaties: Het Toetsingskader

De nieuwe Voorzieningennota wil continuïteit bieden aan het vorige beleid. Uit de evaluatie van de Voorzieningennota 2009-2015 kwam echter naar voren dat de uitgangspunten vrij algemeen waren geformuleerd. De ‘voorzieningenmatrix’, waarin de verantwoordelijkheid van de gemeente van maximaal tot minimaal niveau is opgenomen, is in theorie een mooi instrument, maar in de praktijk speel je toch in op diverse vraagstukken die moeilijk te toetsen zijn aan de ‘voorzieningenmatrix’. Om die reden worden in deze nota keuzes gemaakt ten aanzien van verdere uitwerking van de uitgangspunten in een Toetsingskader. Het afwegingskader dient voor een ieder helder te zijn en ad hoc beslissingen te voorkomen. Hiermee geven we antwoord op de vraag welke sociaal-maatschappelijke en culturele organisaties/instellingen we ondersteunen in hun huisvestingsbehoefte, waarom en op welke manier. Het Toetsingskader is van toepassing op nieuwe 'toetreders' of op bestaande gebruikers met een nieuwe of veranderde huisvestingsvraag.

Met deze overgangsregeling blijft de situatie voor alle huidige gebruikers ongewijzigd. Na vaststelling van dit toetsingskader, zal vervolgens in een nadere uitwerking volgen voor wat betreft de voorzieningen en mogelijke knelpunten.

In 2015 zijn rijkstaken overgeheveld naar de gemeenten. Om de zorg dichterbij de inwoners te brengen en met de verwachting dat de uitvoering door de gemeenten leidt tot kostenbesparing. Met de decentralisaties, bekend als de 3-D’s, zijn er sinds 2015 veel meer uitvoeringstaken bij de gemeente terechtgekomen en is er vanuit de landelijke overheid de lijn uitgezet dat er meer verantwoordelijkheid bij de burger en zijn/haar sociale omgeving wordt neergelegd. Dit heeft zijn uitwerking binnen de gebieden Zorg, Welzijn en WMO, Wonen, Onderwijs etc. en heeft (in de naaste toekomst) zijn effecten op accommodatie vragen en -behoeften. Eigen kracht en creativiteit, eigen verantwoordelijkheid, zelf aanpakken, loslaten in vertrouwen, ruimte geven aan talent, iedereen doet mee, wettelijke verantwoordelijkheid versus zelforganisatie; dit zijn speerpunten van het sociaal beleid die ook van invloed zijn op ons denken over accommodaties. Eigen initiatief, eigen regie en zelforganisatie van burgers zal de vraag naar accommodaties mogelijk kanaliseren en leiden tot efficiënter gebruik van beschikbare ruimte door meer multifunctioneel gebruik. Het denken in gebouwen maakt plaats voor het denken in welke functies en activiteiten de gemeente nodig vindt. De verenigingen en instellingen die uitvoering geven aan het beleid van de gemeente dragen, naast het verzorgen van de activiteit zelf, ook zorg voor het vinden van onderdak voor de activiteit(en).

Leidend is de vraag of de gewenste maatschappelijke activiteiten op efficiënte wijze onderdak kunnen vinden. Het bieden van een accommodatie is geen doel op zich, gebouwen zijn een middel om de inhoudelijke doelen te realiseren. Door het faciliteren van een accommodatie heeft een sociaal-maatschappelijke of culturele organisatie/instelling een fysieke ruimte waar de activiteiten kunnen plaatsvinden. Deze maatschappelijke activiteiten moeten bijdragen aan het realiseren van de gemeentelijke beleidsdoelen:

• a)

  Sociale cohesie (bevorderen sociale samenhang in de buurt)

• b)

  Fysieke gezondheid (bevorderen gezonde leefstijl)

• c)

  Mentale gezondheid, weerbaarheid (bevordering zelfredzaamheid en zelfstandigheid inwoners)

• d)

  Inkomen, werk (activering van mensen zonder werk)

• e)

  Sociale veiligheid en armoede (bestrijden van sociale uitsluiting van burgers)

• f)

  Cultuur & educatie.

De maatschappelijke activiteiten dragen bij aan het realiseren van gemeentelijke doelstellingen uit de programmabegroting. Voor de uitvoering van deze plannen richten we ons waar mogelijk op buurt- en wijkniveau, met andere woorden: zo dicht mogelijk bij de inwoner. De activiteiten sluiten tevens aan bij de doelstellingen uit het collegeprogramma/ bestuursakkoord.

Uitgaan van functies, doelgroepen en maatschappelijke activiteiten houdt in dat de gemeente een toetsingskader moet hanteren om te kunnen bepalen of en welke rol zij wil spelen met betrekking tot de accommodatiebehoefte van een specifieke organisatie. In dit toetsingskader gaat het om vragen als:

• ○

  Gaat het om een noodzakelijke of gewenste functie/activiteit die bijdraagt aan het bereiken van de doelstellingen van het gemeentelijk beleid?

• ○

  Richt de organisatie zich op een doelgroep die ook een doelgroep is in het gemeentelijk beleid?

• ○

  Gaat het om een activiteit die toegevoegde waarde heeft naast andere activiteiten en draagt deze bij aan de doelstellingen van het gemeentelijk beleid?

• ○

  Is de accommodatiebehoefte gebonden aan een specifieke locatie?

• ○

  Kan in de accommodatiebehoefte worden voorzien door marktpartijen?

• ○

  Kan voor de capaciteitsbehoefte gebruik worden gemaakt van bestaande gemeentelijke accommodaties?

• ○

  Is gezamenlijk gebruik van een accommodatie met andere organisaties mogelijk of zelfs wenselijk vanwege positieve wisselwerking?

• ○

  Etcetera.

Op basis van dit toetsingskader kan per organisatie/instelling worden bepaald of de gemeente een rol wil of moet spelen met betrekking tot het huisvestingsvraagstuk en, zo ja, wat die rol dan precies moet zijn. Dit betekent een inspanningsverplichting (geen toezeggingen) van de gemeente tot ondersteuning bij huisvesting binnen de kaders van bestaande voorzieningen. Over nieuw te realiseren voorzieningen zal separate besluitvorming moeten plaatsvinden. In hoofdstuk 2 van deze nota is dit toetsingskader uitgewerkt. In hoofdstuk 3 staat beschreven welke ondersteuning de gemeente kan bieden.

1. Toetsing doelstellingen

In de eerste stap van het toetsingskader wordt de nadruk gelegd op functies, doelgroepen en activiteiten. Primair gaat het om de vraag of er sprake is van activiteiten en voorzieningen die tot doel hebben het door de raad vastgesteld gemeentelijk beleid, de beleidsdoelen en programmabegroting te realiseren. Dit leidt tot de volgende criteria, conform de “Algemene Subsidieverordening Teylingen 2017”:

De activiteiten:

• 1.1

  Zijn passend binnen het gemeentelijk beleid

  • 1.1.1

    Dragen bij aan het realiseren van gemeentelijke beleidsdoelstellingen uit beleidsnota’s (op het gebied van sociale cohesie, fysieke gezondheid, mentale gezondheid/ weerbaarheid, inkomen/ werk, sociale veiligheid en armoede, cultuur en educatie).

  • 1.1.2

    Dragen bij aan het realiseren van gemeentelijke doelstellingen uit de Programmabegroting.

  • 1.1.3

    Sluiten aan bij de doelstellingen uit het collegeprogramma.

• 1.2

  Hebben direct aanwijsbaar belang voor gemeente Teylingen en haar inwoners

  • 1.2.1

    Zijn gericht op doelgroepen van het gemeentelijk beleid (op het gebied van sport, cultuur, zorg en welzijn).

  • 1.2.2

    Vinden plaats binnen gemeente Teylingen.

  • 1.2.3

    Hebben voor meer dan 50% deelnemers uit de gemeente Teylingen.

  • 1.2.4

    Bij nieuwe activiteiten dan wel uitbreiding van bestaande activiteiten: zijn complementair aan (d.w.z. activiteiten die een aanvullend geheel vormen) en van toegevoegde waarde op het bestaande aanbod.

• 1.3

  Zijn structureel van aard: geen incidentele (minder dan vijf keer per jaar) activiteiten.

• 1.4

  Betreffen geen activiteiten van partijpolitieke, levensbeschouwelijke en godsdienstige aard én die de verspreiding daarvan tot doel hebben.

• 1.5

  Zijn niet in strijd met de wet, het algemeen belang of de openbare orde.

Toelichting: Dit betreft “knock-out criteria” die uitsluitend positief of negatief kunnen worden gescoord. Aan alle vijf de criteria moet worden voldaan om eventueel in aanmerking te komen voor ondersteuning in de accommodatiebehoefte. In een toelichting op de score kan worden beargumenteerd waarom tot dit oordeel is gekomen. Wordt hier niet aan voldaan, dan wordt de aanvraag afgewezen.

2. Beoordeling accommodatiebehoefte

Conform de uitgangspunten van dit toetsingskader dient in het verlengde van de activiteit en diens doelstellingen bepaald te worden in hoeverre de specifieke accommodatiebehoefte aanleiding geeft voor gemeentelijke betrokkenheid in het invulling geven aan deze accommodatiebehoefte.

Dit leidt tot de volgende criteria:

De aanvrager:

• 2.1

  Maakt specifieke vereisten van de accommodatie voor de activiteit en/of doelgroep inzichtelijk:

  • 2.1.1

    Er zijn specifieke functionaliteiten benodigd binnen de accommodatie voor de activiteiten.

  • 2.1.2

    Er worden specifieke eisen gesteld aan de accommodatie in het kader van toegankelijkheid en/of bereikbaarheid en veiligheid voor bepaalde doelgroepen.

  • 2.1.3

    Er worden specifieke eisen gesteld aan de locatie van de accommodatie, gezien de specifieke binding van de organisatie/instelling aan een van de dorpskernen binnen de gemeente Teylingen.

• 2.2

  Is niet in staat zonder gemeentelijke steun in de accommodatiebehoefte te voorzien:

  • 2.2.1

    Er is geen passende accommodatie in eigendom van de aanvrager.

  • 2.2.2

    Er is binnen Teylingen dan wel binnen redelijke reisafstand geen derde partij die kan voorzien in de accommodatiebehoefte.

  • 2.2.3

    De voorwaarden waartegen een derde partij een accommodatie ter beschikking kan stellen zijn voor de aanvrager niet haalbaar.

Toelichting: Het eerste criterium in deze categorie is voorwaardelijk: zonder specificatie van de accommodatiebehoefte kan immers geen gefundeerd oordeel over het tweede criterium worden gegeven. Indien hieraan niet wordt voldaan kan de aanvraag niet verder in behandeling worden genomen. Het tweede criterium is opnieuw een knock-out criterium dat alleen positief of negatief kan worden beoordeeld. Is het oordeel negatief (er kan zelfstandig in de accommodatiebehoefte worden voorzien), dan wordt de aanvraag afgewezen.

3. Beoordeling organisatie/ instelling

Conform de uitgangspunten van de Algemene Subsidieverordening Teylingen 2017 en de Teylingse beleidsregels wordt bepaald in hoeverre de organisatie/instelling in aanmerking komt voor enige vorm van ondersteuning in de accommodatiebehoefte. Hierbij wordt benadrukt dat dit zich niet beperkt tot in Teylingen gevestigde instellingen (rechtspersonen) wanneer de instelling (gedeeltelijk) actief is voor de Teylingse bevolking. Tegelijkertijd komt niet iedere instelling die voor de Teylingse bevolking actief is in aanmerking voor ondersteuning.

Dit leidt tot de volgende criteria:

De organisatie/instelling:

• 3.1

  Heeft geen winstoogmerk. Een vereniging/organisatie zonder winstoogmerk is een groep natuurlijke personen of rechtspersonen die een belangeloos doel nastreven. Het ‘oogmerk’ kan omschreven worden als de fundamentele beweegredenen die bepaalde personen ertoe brengt in groepsverband een bepaald belang te dienen. Het ‘doel’ van een vereniging zonder winstoogmerk wordt omschreven als de specifieke maatschappelijke bedrijvigheid die een bepaalde groepering wil uitoefenen om het basisoogmerk van de leden te verwezenlijken. Het ‘niet-winstgevende oogmerk’ van een vereniging zonder winstoogmerk wordt bepaald als het niet-verdelen van de eventuele winst (baten minus kosten) onder de leden, doch wel het besteden ervan aan de verdere realisatie van het doel van de vereniging.

• 3.2

  Kan, op basis van de begroting/jaarrekening, niet beschikken over voldoende gelden – hetzij uit eigen middelen, hetzij uit middelen van derden of door het vragen van gangbare bijdragen aan deelnemers– om de kosten van de accommodatiebehoefte te bekostigen.

Toelichting: Beide criteria in deze categorie zijn weer knock-out criteria waarop een positieve score moet worden behaald, anders wordt de aanvraag afgewezen.

4. Aanvullende criteria (weging)

In deze categorie zijn criteria opgenomen die ieder afzonderlijk geen harde voorwaarde vormen. Dit zijn geen absolute criteria (alleen maar positief of negatief), maar er kunnen punten worden verdiend op basis van een vooraf gedefinieerde schaal, zie het beoordelingsformulier. Voor het totaal van de scores voor deze criteria wordt een ondergrens bepaald, die minimaal moet worden behaald.

De criteria zijn:

• 4.1

  Aantal leden/deelnemers/cursisten/bezoekers (per kern gemeente Teylingen)

• 4.2

  Aantal vrijwilligers (% van leden)

• 4.3

  Actief en betrokken bij de gemeenschap/reputatie

• 4.4

  Samenwerking met andere organisaties/verenigingen

• 4.5

  Bijdrage andere belangen gemeente (toerisme, economie, vestigingsklimaat, etc.)

• 5.

  Ontzorgen van de gemeente: het leveren van een door de gemeente goedgekeurde maatschappelijke tegenprestatie (tegenprestatie naar vermogen)

Het toetsingskader heeft betrekking op de algemene ondersteuning van maatschappelijke activiteiten die met enige regelmaat (dus niet-incidenteel) in de gemeente Teylingen plaatsvinden. De algemene ondersteuning is gericht op het (tegen maatschappelijke tarieven) ter beschikking stellen van gemeentelijke accommodaties. Op basis van de uitgangspunten in ‘Back to Basics’ valt het beschikbaar stellen van een bijdrage in de huisvestingslasten indien een organisatie/instelling gebruik maakt van niet-gemeentelijke accommodaties niet onder de algemene ondersteuning. Om te bepalen of een organisatie in aanmerking komt voor huisvesting in een gemeentelijke accommodatie tegen maatschappelijk tarief wordt een stelsel van beoordelingscriteria gehanteerd. De gegevens worden aangeleverd door de belanghebbende organisatie/instelling door middel van het ‘Beoordelingsformulier Maatschappelijke Activiteiten’. Uitgangspunt is het bestaande aanbod aan voorzieningen, waarbij de gemeente zich inspant om de organisatie/instelling te faciliteren bij hun huisvestingsbehoefte.

In 2015 heeft de gemeente de Tarievennota Maatschappelijke accommodaties vastgesteld. In de Tarievennota is vastgelegd hoe om te gaan met de tarieven van de maatschappelijke accommodaties. Er ligt vanzelfsprekend een duidelijke relatie tussen de Tarievennota en deze Voorzieningennota voor sociaal-maatschappelijke en culturele organisaties. Voor verhuur van accommodaties aan maatschappelijke organisaties, is de huurprijs bepaald op een kostprijsdekkende huur minus de kapitaallasten en het groot onderhoud wat minder vaak dan eens in de 10 jaar voorkomt en deze huurprijs wordt vervolgens jaarlijks geïndexeerd volgens het CPI voor alle huishoudens. Deze huurprijzen gelden voor verenigingen uit Teylingen. Voor niet-Teylingse verenigingen mogen beheerders een toeslag rekenen en voor commerciële organisaties geldt minimaal de kostprijsdekkende huur. Bij multifunctionele accommodaties bepaalt de beheerder vervolgens op basis van alle kosten die hij maakt, wat het huurtarief is voor hurende organisaties. De huurprijs voor Teylingse verenigingen ontstaat door de totale exploitatielasten te delen door het aantal verhuurbare vierkante meters. Op deze wijze ontstaat er een prijs per vierkante meter per jaar en vervolgens een huurprijs per dagdeel. Op deze manier wordt gestimuleerd dat organisaties alleen een ruimte huren op de momenten dat ze een ruimte nodig hebben. Aanvullend is er een huurtarief voor opslag- en bergruimten.

Om lokale partijen in staat te stellen om activiteiten te ontplooien en aantrekkelijke locaties aan te bieden, wil de gemeente informatie beschikbaar stellen die partijen daarvoor nodig hebben. In het bijzonder wordt daarbij gedacht aan:

• ○

  Overzicht van bestaande voorzieningen en beschikbare zaalruimte.

• ○

  Overzicht van organisaties en verenigingen die activiteiten willen ontplooien in het maatschappelijk domein.

In aanvulling op deze informatierol wil de gemeente een makelaarsrol (laten) invullen gericht op het samenbrengen van vraag en aanbod van zalen en andere geschikte ruimten. Hiertoe wil de gemeente het initiatief nemen een web faciliteit (‘Makelpunt’) voor het eenvoudig samenbrengen van vraag en aanbod te realiseren. Bij deze ‘makelaar’ komen vraag en aanbod bij elkaar. De makelaar heeft een overzicht van alle beschikbare accommodaties in de gemeente Teylingen en fungeert als informatie-/verwijspunt. De makelaar kan een rol spelen bij de begeleiding, ondersteuning en bemiddeling van doelgroepen/activiteiten bij het vinden van een geschikte accommodatie.