| Organisatie | Schagen |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Besluit gebruik bodycams Gemeente Schagen |
| Citeertitel | Besluit gebruik bodycams Gemeente Schagen |
| Vastgesteld door | college van burgemeester en wethouders |
| Onderwerp | openbare orde en veiligheid |
| Eigen onderwerp |
Geen
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 24-06-2022 | nieuwe regeling | 31-05-2022 |
In de handhaving van de lokale veiligheid, leefbaarheid en de naleving van de regelgeving is een belangrijke rol weggelegd voor boa’s en toezichthouders. De boa en de toezichthouder die opereert in de openbare ruimte heeft een breed pakket aan bevoegdheden waardoor het lokale veiligheidsbeleid, gericht op de aanpak van overlast en andere feiten die de leefbaarheid aantasten binnen de openbare ruimte, kan worden gehandhaafd. De boa’s en de toezichthouders krijgen in hun werk regelmatig te maken met incidenten, variërend van verbaal geweld tot fysiek geweld.
De gemeente Schagen wil graag handelen vanuit goed werkgeverschap. Dit is opgelegd door de Ambtenarenwet 2017: het bevoegd gezag en de ambtenaar zijn verplicht zich als een goed werkgever en een goed ambtenaar te gedragen. Dit houdt in dat de gemeente zich bezig moet en wil houden met de zorg voor haar werknemers en hierin wil investeren.
Dit goed werkgeverschap wil de gemeente ook bereiken als het gaat over de veiligheid van de boa’s. Van de gemeente Schagen als goed werkgever mag worden verwacht dat zij de noodzakelijke voorzieningen treft zodat elke medewerker zo goed en veilig als mogelijk kan functioneren. Aangezien de bodycam onderdeel gaat uitmaken van de uitrusting van de boa’s is actieve informatievoorziening en instemming van toepassing richting de Ondernemingsraad.
Een bodycam is een kleine draagbare camera die aan het uniform van de boa vastzit en ingeschakeld kan worden op het moment van een incident. Uit ervaringen met bodycams van de politie en andere gemeenten blijkt dat het zichtbaar dragen van de bodycam een preventieve werking heeft, waarmee ongewenst gedrag kan worden voorkomen. Het filmen met een bodycam is feitelijk een observatie met behulp van een technisch middel: een vorm van versterkte waarneming.
De camera registreert datgene waarop hij gericht is, in veel gevallen de gebeurtenissen die de boa zelf meemaakt, ziet en/of hoort.
De gemeente heeft boa’s en toezichthouders in dienst. Zij hebben als taak het handhaven en toezichthouden op geldende wet- en regelgeving. Dit betreft zowel landelijke als lokale regelgeving. De juridische grondslag voor toezichthouders, en de kaders waar binnen zij mogen werken staan beschreven in de Algemene wet bestuursrecht. Het aanwijzen van toezichthouders vindt zijn grondslag in artikel 6:2 van de Algemene plaatselijke verordening. Zij hebben strafrechtelijke opsporingsbevoegdheid en mogen binnen het domein waarin zij zijn aangesteld strafbare feiten opsporen. Een toezichthouder kan tevens opsporingsambtenaar zijn.
2.2 Grondslag persoonlijk beschermingsmiddel
Werknemers moeten veilig en gezond kunnen werken. In de Arbowet staan de kaders en verplichtingen van werkgevers om Arbobeleid te voeren. Ondanks alle maatregelen (zowel landelijk als lokaal) om agressie en geweld een halt toe te roepen blijft er een verhoogd risico bij de uitvoering van toezichthoudende en handhavende taken. De bodycam wordt gezien als persoonlijk beschermingsmiddel. De rechtvaardiging voor de inzet van de bodycams is derhalve gelegen in artikel 3 lid 1 sub b, artikel 3 lid 2 van de Arbowet en artikel 2.15 van het Arbobesluit.
2.3 Algemene Verordening Gegevensbescherming
Het gebruik van bodycams valt onder het algemene regime van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (hierna te noemen AVG), omdat de verwerking van beeld- en geluidsmateriaal persoonsgegevens betreffen (elk gegeven betreffende een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon). De bepalingen uit de ‘beleidsregels cameratoezicht’ van de Autoriteit Persoonsgegevens zijn eveneens van toepassing.
Artikel 6.1 van de AVG bevat een limitatieve opsomming van de gronden die een gegevensverwerking rechtvaardigen. Het artikel behelst bovendien dat bij elke verwerking moet zijn voldaan aan de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit. Het proportionaliteitsbeginsel houdt in dat de inbreuk op de belangen van de bij de verwerking van persoonsgegevens betrokkene niet onevenredig mag zijn in verhouding tot het met de verwerking te dienen doel. Ingevolge het subsidiariteitsbeginsel mag het doel waarvoor de persoonsgegevens worden verwerkt in redelijkheid niet op een andere, voor de bij de verwerking van persoonsgegevens betrokkene minder nadelige wijze kunnen worden verwerkt.
Bij de inzet van camera’s (bodycam) is er sprake van een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer. De gronden voor rechtvaardiging zijn:
|
Goede vervulling van publiekrechtelijke taak
Met de inzet van bodycams wordt beoogd om incidenten en onrechtmatige gedragingen te voorkomen. Het gebruik van de bodycams heeft dus betrekking op de handhaving van de lokale veiligheid en leefbaarheid, een publiekrechtelijke taak van de boa. Met de veiligheid van de boa in
combinatie met de preventie van ongewenst gedrag jegens deze boa is een gerechtvaardigd belang gemoeid. Het belang van de verantwoordelijke is goed werkgeverschap en bescherming van personeel door de verantwoordelijke. Bovendien kunnen beelden van een bodycam worden gebruikt als bewijsmateriaal in een strafzaak en dienen als ondersteunend materiaal inzake bestuurlijke handhaving.
De bodycams worden pas aangezet wanneer de boa’s in situaties terechtkomen die dreigen te escaleren. De beelden worden versleuteld opgeslagen op een beveiligde server en kunnen niet zomaar worden uitgelezen. Hiervoor is een protocol (hoofdstuk 3) opgesteld, waarin onder meer wordt vermeld dat de beelden slechts na toestemming van de teamleider Veiligheid Plus door een selecte groep, die is benoemd in het uitleesprotocol, kunnen worden uitgelezen. De beelden mogen niet verspreid worden via internet of social media. Door de strikte voorwaarden die gesteld worden aan het gebruik van de bodycams wordt voldaan aan het vereiste van proportionaliteit.
De veiligheid van de boa heeft voortdurend bijzondere aandacht. Er wordt met regelmaat aandacht besteed aan de veiligheid van de boa’s en er worden maatregelen getroffen. Alle boa’s hebben training gehad op het gebied van gesprekstechnieken en de-escalerend werken. Dit komt jaarlijks terug. De huidige uitrusting van de boa behelst tot op heden naast gesprekstechnieken geen vergelijkbaar middel dat de-escalerend kan worden gezet.
De bodycam wordt duidelijk herkenbaar gedragen. Ter waarborging van de privacy zijn een werkinstructie en een uitleesprotocol (hoofdstuk 4) opgesteld.
De beelden vallen in principe onder het regime van de AVG. Echter, zodra de beelden voor opsporingsdoeleinden worden gebruikt vallen de beelden onder de Wet politiegegevens (hierna: Wpg).
Voor iedere verwerkingsgrondslag schrijft de Wpg voor hoe lang de gegevens mogen worden verwerkt en bewaard, en wanneer ze moeten worden vernietigd. Mocht er naar aanleiding van een incident een uitleesverzoek komen, dan wordt dit gedaan volgens het opgestelde uitleesprotocol. Denk hierbij aan (ernstige) incidenten waarvan de boa aangifte doet bij de politie. Indien er vanuit de politie/justitie een uitleesverzoek komt, worden de beelden ter beschikking gesteld. Een uitleesverzoek kan schriftelijk worden aangevraagd. Hierbij gelden de voorwaarden dat de verzoeker een aantoonbaar belang heeft bij inzage van de beelden en dat het niet in strijd is met de bepalingen zoals opgenomen in de AVG.
De handhavers van de gemeente Schagen hebben in principe twee rollen: toezichthouders en boa. Op basis van deze twee rollen zijn er verschillende juridische kaders te creëren.
De toezichthouders maken op basis van Algemene wet bestuursrecht (Awb) artikel 5:17 gebruik van de bodycams, jurisprudentie ECLI:NL:RVS:2017:1179 en ECLI:NL:RVS:2017:3478 waarbij benadrukt wordt dat vastgestelde of waargenomen feiten en omstandigheden op duidelijke wijze worden vastgelegd. Dit kan ook geschieden met foto’s of ander beeld- of bewijsmateriaal.
Naast deze uitspraken ligt de grondslag voor het legitimeren van de bodycams voor de toezichthouder in de eerder beschreven Algemene Verordening Gegevensbescherming.
Voor de rol van boa ligt de grondslag in het Wetboek van Strafvordering (artikel 126nd). Daarnaast in de Wet politiegegevens. Volgens vaste jurisprudentie biedt artikel 3 van de Politiewet 2012 voldoende legitimiteit voor kortstondige en lichte inbreuken op de rechten en veiligheid van de inwoners.
Voor bodycams betekent dit dat zij kunnen worden ingezet ten behoeve van ‘niet-stelselmatige observatie’ op voor publiek toegankelijke plaatsen. Dit betekent dat de observaties slechts beperkt en kortstondig dienen te blijven en dat de beelden geen min of meer volledig beeld mogen opleveren van bepaalde aspecten van iemand leven, en dat daarnaast ook geen aanmerkelijke inbreuk mag worden gemaakt op een gewaarborgd grondrecht (zoals het huisrecht).
De bodycams geven voornamelijk zicht op de aangesproken inwoner en zorgen hiermee voor een niet al te groot beeld van de omgeving. Met een goed uitleesprotocol zal er verder nauwelijks extra inbreuk op privacy zijn. Immers wordt er tijdens de huidige verslaglegging door de boa’s veelal dezelfde gegevens genoteerd, als de beelden die door een bodycam opgenomen zullen worden.
De beelden zijn versleuteld. Bij ontvreemding van de bodycam kunnen de beelden niet zomaar worden uitgelezen. Ook hebben de bodycams geen externe verbinding. Het bekijken van de beelden kan enkel via de daartoe ingerichte omgeving.
De AVG noemt in artikel 9 persoonsgegevens die als bijzonder moeten worden aangemerkt. Het betreft onder andere de gegevens over iemand godsdienst of levensovertuiging, ras, politieke gezindheid, gezondheid of seksuele leven. Als hoofdregel geldt dat de verwerking van bijzondere persoonsgegevens niet is toegestaan. Op camerabeelden van personen zijn de fysieke kenmerken van die personen zichtbaar. Zo is bijvoorbeeld zichtbaar of iemand een bril draagt (zegt iets over visuele gezondheid), of een hoofddoek (wat iets kan zeggen over de godsdienstige overtuiging).
Indien de verwerking van de camerabeelden echter identificatie tot doel heeft, worden deze wel als ras-gegeven aangemerkt.
3.2 Proces uitlezen beeldmateriaal
Het proces start met een verzoek tot uitlezen van (specifieke) bodycam-beelden. Onderstaande criteria zijn vastgesteld in het uitleesprotocol:
De gemeente Schagen hanteert 1 centraal proces voor het uitoefenen van het recht op inzage.
Alle aanvragen dienen online geregistreerd te worden via de website van de gemeente via:
https://www.schagen.nl/verzoek-tot-inzage-persoonsgegevens
De FG dient betrokken te zijn bij alle aanvragen en hierover te rapporteren aan het bestuur.
Alle verzoeken tot uitlezen en de afhandeling zullen via centrale registratie en classificatie apart geregistreerd worden. Zo moet achteraf te herleiden zijn: wanneer de bodycams zijn ingezet en met welk doel, maar ook van welke specifieke bodycam de beelden afkomstig waren, wie de drager was, wie de beelden wanneer heeft ingezien of aan wie ze zijn verstrekt;
Bij elk verzoek zal er overleg plaatsvinden tussen de FG en de teamleider veiligheid plus. Indien het uitlezen niet door de teamleider wordt goedgekeurd, zal de teamleider het besluit via de FG motiveren. Een weigering kan plaatsvinden op basis van een afweging van gronden van uitzonderingen van artikel 41 van de AVG. De FG correspondeert met de betrokkene via een besluit. De correspondentie wordt via Corsa vastgelegd.
Indien het verzoek van een inwoner om de beelden waarop hij/zij te zien is te bekijken, wordt gehonoreerd, zal de teamleider en/of gemandateerde van team Openbare orde en Veiligheid samen met de betrokken inwoner en boa kijken naar de beelden. Alleen de betrokkenen of een gemachtigde persoon mag de beelden bekijken. Vooraf aan het bekijken van de beelden moet de betrokkene of gemachtigde een geldig identiteitsbewijs laten zien.
De betrokken boa die zijn of haar eigen handelen wil evalueren; Indien een boa beelden wil bekijken ter zelfreflectie kan deze een verzoek indienen tot uitlezen.
Indien het verzoek wordt goedgekeurd door de teamleider of gemandateerde van het team Openbare Orde en Veiligheid, zal deze samen met de betrokken boa kijken naar de beelden.
3.3 Wie mogen de beelden bekijken?
Er zijn een beperkt aantal medewerkers die de beelden mogen bekijken. Onderstaande collega’s zijn op basis van functie hiervoor aangewezen en geautoriseerd.
Indien de boa dit wenst kan deze ook alleen de beelden bekijken, dit gebeurt dan in een aparte ruimte die de teamleiding ter beschikking stelt. De beelden zullen niet gebruikt worden voor de beoordeling van het functioneren van de boa.
Het is niet toegestaan om persoonsgegevens verder te verwerken op een wijze die onverenigbaar is met de doelen waarvoor ze zijn verkregen. Wanneer het verzoek wordt ingewilligd wordt er door de teamcoach opdracht gegeven om de beelden van de bodycam uit te lezen;
Tegen het besluit om niet te voldoen aan het verzoek is de normale procedure van bezwaar en beroep van toepassing.
Bij het in gebruik nemen van de bodycam, worden de volgende gebruiksregels gehanteerd:
De inwoners worden geïnformeerd over het inzetten van bodycams door:
Een waarschuwing vooraf; indien mogelijk wordt bij de opname van individuen altijd door de boa vooraf gewaarschuwd/gemeld (met een luide stem) dat er opnamen gemaakt gaan worden. Indien de bodycam is ingezet wordt.
De inwoners worden via een persbericht, nieuwsbericht op gemeentelijke website en andere gemeentelijke kanalen geïnformeerd over de inzet van de bodycams.
Op de gemeentelijke website wordt medegedeeld dat de bodycams gebruikt gaan worden. Daarnaast is er informatie te vinden over wie de beelden mag bekijken, hoe lang de beelden bewaard kunnen worden, op welke wijze de inwoner die gefilmd is een uitleesverzoek kan doen en een klacht kan indienen en hoe de inwoner bezwaar kan maken als het verzoek wordt afgewezen. Zie bijlage veel gestelde vragen bodycams.
Er zal een evaluatie plaatsvinden na 1 jaar en bevat minimaal een oordeel over:
Veel gestelde vragen over bodycams
In Schagen kunt u BOA’s (buitengewoon opsporingsambtenaren) tegenkomen die een bodycam dragen. Dit is een kleine, draagbare camera die op het uniform gedragen wordt. De bodycams worden gebruikt om te zorgen voor de veiligheid van de handhaver. Hieronder vindt u antwoorden op de welgestelde vragen.
Wanneer worden er opnames gemaakt?
Er worden alleen opnames gemaakt als de handhaver vindt dat er een onveilige situatie ontstaat. Zonder het maken van deze beelden is het achteraf niet mogelijk om incidenten goed te onderzoeken en daarmee de veiligheid van de medewerkers en inwoners te waarborgen. Alle beelden worden veilig opgeslagen en toegang tot de beelden is beperkt tot medewerkers die daarvoor toestemming hebben.
Mogen de handhavers bodycams wettelijk gebruiken?
Ja. Gemeente Schagen zet de bodycam in om de veiligheid van haar werknemers te vergroten. Dit is een ‘gerechtvaardigd belang’ zoals omschreven in artikel 6.1f AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming). De gemeente zet de bodycams niet in vanuit haar publieke taak als overheid, maar vanuit haar privaatrechtelijke taak als werkgever die de veiligheid van haar werknemers wil vergroten.
Wanneer mogen opnames worden gemaakt?
Opnames zijn toegestaan als de handhaver vindt dat er een onveilige situatie ontstaat. Alle incidenten die (mogelijk) escaleren mogen gefilmd worden met de bodycam.
Kunnen de opnames ook stiekem worden gemaakt?
Nee, de bodycam wordt altijd openlijk en duidelijk gedragen en het is duidelijk zichtbaar wanneer er een opname wordt gemaakt.
Welke categorieën persoonsgegevens worden opgeslagen?
Kan de politie de opnames gebruiken?
Ja, dat kan wanneer er een opname is gemaakt van een strafbaar feit. In dit geval kan de politie deze beelden opvragen voor opsporingsonderzoek. De beelden kunnen gebruikt worden als bewijsmateriaal in een rechtszaak.
Als ik niet gefilmd wil worden, mag ik dan weigeren?
Nee, de handhavers zijn bevoegd om te filmen en hebben geen toestemming nodig om een opname te maken.
Hoe worden de opnames beveiligd?
De gemeente gaat zorgvuldig om met de bodycam opnames. Alle opnames worden op de bodycam zelf versleuteld opgeslagen. Hierdoor zijn ze onleesbaar. De opnames worden na elke dienst automatisch opgeslagen op een externe server waar een klein aantal personen toegang toe heeft. Zij mogen de opnames uitsluitend raadplegen voor de vooraf vastgestelde doelen, namelijk: opsporingsonderzoek en verzoek voor inzage. Wanneer opnames worden ingezien, verwijderd of gewijzigd wordt dit automatisch gelogd door het systeem. Hierdoor kan te allen tijde achterhaald
worden op welk moment, door wie en voor welk doel de opnames opgevraagd zijn. Na 28 dagen worden de opnames automatisch verwijderd. Behalve wanneer binnen deze termijn een verzoek of vordering wordt ingediend. Dan worden die bodycam opnames bewaard voor de duur van de afhandeling van het doel waarvoor ze zijn veiliggesteld. Hierna worden ze alsnog verwijderd.
Kan ik de beelden die van mij gemaakt zijn bekijken?
Als u zelf gefilmd bent met een bodycam, dan mag u opnames die van u zijn gemaakt bekijken. Dit heet het recht op inzage. U mag alleen uw eigen persoonsgegevens bekijken en niet die van andere personen die in beeld komen (of waarvan de stem is opgenomen). Die andere personen zullen dus eerst onherkenbaar moeten worden gemaakt.
U kunt een verzoek voor inzage schriftelijk indienen via onderstaande link. https://www.schagen.nl/verzoek-tot-inzage-persoonsgegevens
Het uitleesverzoek dient minimaal te bevatten:
Wordt er toezicht gehouden op het rechtmatig gebruik van bodycambeelden?
Elke gemeente heeft een Functionaris voor de Gegevensbescherming (FG) die een adviserende, toetsende en controlerende functie heeft. De FG houdt toezicht op de manier waarop de gemeente met de persoonsgegevens en privacy omgaat, dus ook op de bodycams. De FG heeft het recht controles uit te voeren op plekken en in systemen waar de bodycam opnames worden verwerkt om te zien of de gemaakte afspraken worden nagekomen.
Kunnen de opnames gebruikt worden na een klacht?
Nee, daar worden de bodycam opnames niet voor gebruikt.
Kan de drager van de bodycam de opnames zelf verwijderen?
Nee, opnames worden 28 dagen bewaard en – als er een incident is gebeurd – tot na de afhandeling van dat incident. De drager kan de opnames niet verwijderen.