Ziet u een fout in deze regeling? Meld het ons op regelgeving@overheid.nl!
Hillegom

Uitvoeringsprogramma spelen en sporten buitenruimte 2020

Wetstechnische informatie

Gegevens van de regeling
OrganisatieHillegom
OrganisatietypeGemeente
Officiële naam regelingUitvoeringsprogramma spelen en sporten buitenruimte 2020
CiteertitelUitvoeringsprogramma spelen en sporten buitenruimte 2020
Vastgesteld doorgemeenteraad
Onderwerpalgemeen
Eigen onderwerp

Opmerkingen met betrekking tot de regeling

Geen

Wettelijke grondslag(en) of bevoegdheid waarop de regeling is gebaseerd

artikel 108 van de Gemeentewet

Overzicht van in de tekst verwerkte wijzigingen

Datum inwerkingtreding

Terugwerkende kracht tot en met

Datum uitwerkingtreding

Betreft

Datum ondertekening

Bron bekendmaking

Kenmerk voorstel

23-09-2020Nieuwe regeling

17-09-2020

Plaatselijke krant op 22 september 2020

Z-20-144354

Tekst van de regeling

Intitulé

Uitvoeringsprogramma spelen en sporten buitenruimte 2020

De raad van de gemeente Hillegom,

 

gelezen het voorstel van het college van 25 augustus 2020 met als onderwerp Uitvoeringsprogramma spelen en sporten buitenruimte 2020

 

gelet op de behandeling in de raadscommissie- en raadsvergadering,

gelet op artikel 108 van de Gemeentewet,

Besluit vast te stellen:

 

Uitvoeringsprogramma spelen en sporten buitenruimte 2020

 

1. Inleiding

 

Aanleiding

Het huidige plan voor spelen van de gemeente Hillegom dateert uit 2003. Nieuwe trends, ontwikkelingen en opvattingen op het gebied van de openbare speel- en sportvoorzieningen, geven aanleiding om de plannen van Hillegom aan te scherpen en te actualiseren.

 

Scope

Dit document beschrijft de huidige staat van en ambities van de openbare speel- en sportruimte in de gemeente Hillegom. Dit betreft in principe de gehele openbare ruimte. Hierbij ligt de focus voornamelijk op de bestaande speel- en sportvoorzieningen die in het beheer zijn van de gemeente. Naast de bestaande (formele) voorzieningen worden echter ook uitspraken gedaan over en ingrepen voorgesteld voor speeltuinverenigingen, scholen en de vrije speelruimte. Dit laatste betreft de openbare ruimte die niet expliciet is ingericht om in te spelen, maar zich daar vaak wel prima voor leent (de stoep, plantsoenen of ander openbaar groen).

 

Naast dit uitvoeringsprogramma is er een Leidraad Inrichting Openbare Ruimte (LIOR), waarin de ambities en visie uit dit document worden vertaald naar inrichtingseisen. Daarnaast is er een Vervangingsplan waarin staat aangegeven welke plekken de komende jaren worden ingericht en welk budget daarvoor gereserveerd is.

 

Werkwijze

Voorafgaande aan dit uitvoeringsprogramma is uitgebreid onderzoek gedaan naar de huidige speel- en sportruimte in Hillegom. Door middel van een veldinventarisatie is de huidige staat in beeld gebracht en zijn aanbevelingen aangedragen. Daarnaast komt in een uitgebreid participatietraject naar boven hoe inwoners de ruimte ervaren en hoe zij denken dat het beter kan (wandelingen met kinderen, enquête, jongerenoverleg en gesprekken met speeltuinverenigingen). Beide onderzoeken zijn samengevat in dit uitvoeringsprogramma. De volledige onderzoeksresultaten zijn als aparte bijlage toegevoegd.

 

Op basis van het uitgevoerde onderzoek worden aanbevelingen gedaan voor de verbetering van de openbare speel- en sportruimte.

 

Leeswijzer

In het volgende hoofdstuk wordt eerst de huidige staat van het speel- en sportaanbod in Hillegom beschreven (hoofdstuk 2). Dit hoofdstuk wordt opgevolgd door een beschouwing van huidige ontwikkelingen op het gebied van openbare speelruimte in Nederland én Hillegom (hoofdstuk 3). Op basis van deze twee hoofdstukken en een hoofdstuk over de inzichten over wat er beter kan (vanuit het veldwerk en het participatietraject – hoofdstuk 4) wordt in een vijfde hoofdstuk vormgegeven aan de visie op spelen en sporten in Hillegom. In het laatste hoofdstuk wordt uiteindelijk een doorvertaling gemaakt naar de praktijk en wordt ingegaan de vraag hoe de gewenste verbeteringen kunnen worden uitgevoerd (hoofdstuk 6).

 

Ambitie

Hillegom kent een bloeiend cultureel en sportief verenigingsleven. Een kwalitatief goed openbaar aanbod is daarnaast net zo belangrijk. Dit uitvoeringsprogramma heeft daarom de ambitie de kwaliteit en speelwaarde van de openbare speel- en sportvoorzieningen te verhogen en om spelen en sporten te stimuleren bij jong en oud, met of zonder handicap. Iedereen naar buiten! Thema’s zoals klimaatverandering, duurzaamheid, recreëren en ontmoeten worden ook meegenomen in de uitvoering.

2. Huidige staat van het speel- en sportaanbod

In 2019 is de huidige staat van het speel- en sportaanbod in de openbare ruimte in Hillegom in beeld gebracht tijdens een veldinventarisatie. Ook zijn met verschillende participatiemethodes de ervaringen en ideeën van de inwoners verzameld. De belangrijkste bevindingen uit dit onderzoek zijn in dit hoofdstuk weergegeven en vertaald naar aanbevelingen en verbetervoorstellen in hoofdstuk 4.

 

Kwantiteit

Hillegom heeft 66 openbare speel- en sportplekken en 4 speeltuinverenigingen. Er zijn 45 kleine plekken met een beperkt bereik (blokplekken – voor het omliggende woonblok), 14 grotere plekken voor de hele buurt (buurtplekken) en 2 plekken met aantrekkingskracht voor heel de wijk. Op 12 plekken kun je sporten (waarvan 5 exclusief voor sporten zijn ingericht, hier staan geen speeltoestellen).

 

Dekking

Elke wijk kan opgedeeld worden in verschillende gebieden, die worden begrensd door drukke wegen (barrières voor kinderen tot 8 jaar), industrieterreinen of parken en water. In elk van deze gebieden (mits met woonfunctie) zijn voldoende speelplekken te vinden: er is tenminste één buurtplek, aangevuld met meerdere blokplekken (vaak voor jongere kinderen).

 

Uitdaging en diversiteit

Per gebied verschilt de uitdaging en kwaliteit van het aanbod. In de buurten Treslong, Schilderskwartier en Brouwerlaankwartier is het nu goed spelen. In Meer en Dorp, Vosselaankwartier en Centrum zijn weinig uitdagende buurtplekken. Veel plekken zijn ingericht voor jonge kinderen (tot 6 jaar) met vaak dezelfde traditionele toestellen. In het merendeel van de buurten is wel een buurtplek te vinden met veel open ruimte rondom die met name goed gebruikt kan worden door oudere kinderen boven de 10 jaar (voor sporten of ravotten).

 

Sporten

Er zijn veel openbare sportvoorzieningen, alleen functioneren ze niet goed door hun ontwerp of achterstallig onderhoud. De diversiteit aan sporten is ook beperkt (vooral voetbal, basketbal, één kleine skatebaan en enkele fitnesstoestellen).

 

Bereikbaarheid en toegankelijkheid

Het merendeel van de plekken is bereikbaar voor mensen met een lichamelijke beperking, maar de voorzieningen zelf zijn vaak niet of nauwelijks toegankelijk of bespeelbaar (zelfs de grotere plekken voor de hele buurt of wijk).

 

Jongerenaanbod

Met name jongeren vanaf 13 jaar kunnen nu op weinig plekken terecht. Daar waar deze plekken er wel zijn worden zij soms weggestuurd door handhaving op basis van de samenscholingswet of na klachten van buurtbewoners.

 

Huidige staat en gebruik

Het merendeel van de buurtplekken ligt er goed onderhouden bij en wordt ook goed gebruikt. Bij de blokplekken is dit anders. Zeker in buurten met meerdere blokplekken op korte afstand van elkaar is het aanbod vaak verschraald (toestellen zijn in de loop van de tijd verdwenen) en is hetgeen er nog staat verouderd.

 

Schoolpleinen

Veel scholen hebben naast het schoolplein een openbare ruimte met voorzieningen waar zij tijdens de pauze of evenementen gebruik van maken. Het aanbod van schoolpleinen en deze voorzieningen is al op elkaar afgestemd. De schoolpleinen worden na schooltijd vaak ook gebruikt door de kinderen.

 

Speeltuinverenigingen

De 4 verenigingen zijn een belangrijk onderdeel van de speelruimte in de buurten door hun ligging en unieke aanbod ten opzichte van de openbare plekken: in de directe omgeving van de verenigingen zijn geen of slechts enkele kleine speelplekken te vinden. Hiermee vormen ze echt een aanvulling op het formele aanbod dat in beheer van de gemeente is.

Inventarisatiekaart

3. Ontwikkelingen

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op recente ontwikkelingen op het gebied van spelen en sporten. Landelijk, maar ook op lokaal niveau in Hillegom.

 

Belang van goede en openbare speelruimte

Spelen is voor de ontwikkeling van kinderen van groot belang. Door te spelen ontwikkelen kinderen motorische, cognitieve, sociale, creatieve en emotionele vaardigheden die belangrijk zijn om deel te nemen aan de samenleving. Buitenspelen is gezond, draagt bij aan de sociale contacten in de buurt en biedt spelmogelijkheden die binnen niet mogelijk zijn. Het is niet voor niets dat de overheid al decennialang een rol speelt bij het voorzien in voldoende en aantrekkelijke, veilige speelplekken.

 

Belang van een beweegvriendelijke openbare ruimte

De laatste jaren wordt aanvullend op de speelruimte steeds meer en explicieter belang gehecht aan de beweegvriendelijke leefomgeving om een gezonde leefstijl te stimuleren. Dit wordt niet alleen actief gestimuleerd door de aanleg van sportroutes en sportplekken maar ook ondersteund door bijvoorbeeld de inzet van JOGG-werkers, buurtsportcoaches, platforms die aanbieders van beweegactiviteiten in contact brengen met bewoners en sportakkoorden op landelijk en lokaal niveau.

 

Sporten en bewegen is immers gezond en bevordert de sociale cohesie. Huidige ontwikkelingen en trends maken dat sporten en bewegen nu en in de toekomst niet voor iedereen zo vanzelfsprekend is. Denk hierbij aan vergrijzing, meer zittend werk en digitale sporten. Daarnaast zien we dat er meer individueel sport wordt beoefend. Op deze ontwikkelingen wordt landelijk ingegaan in het Nationaal Sportakkoord (2019) en ook in de Omgevingswet (2018) met verschillende maatregelen. De gemeente Hillegom heeft in 2017 een Sport- en beweegnota opgesteld voor 2017-2020. De landelijke en lokale ambities komen op meerdere punten overeen. Belangrijkste uitgangspunt van beide is om in het kader van deze ontwikkelingen meer mensen het plezier en de positieve effecten van sporten te laten ervaren. Om deze ambitie tot uitvoering te brengen wordt een samenwerking gezocht tussen verschillende partijen: enerzijds aanbieders van beweegactiviteiten (verenigingen, gezondheidstherapeuten en buurtsportcoaches) en anderzijds de (kwetsbare) doelgroepen (ouderenopvang, scholen en bewoners met een laag inkomen).

 

Het Uitvoeringsprogramma Spelen en Sporten Buitenruimte 2020 gaat over de openbare speel- en sportvoorzieningen in Hillegom. Wat betreft sporten en bewegen worden de ambities voor de openbare ruimte uit het Sportakkoord en de Sportnota overgenomen. Hiermee functioneert dit uitvoeringsprogramma als een aanvulling op deze twee documenten (niet als vervanging):

Gedeelde ambities uit het Sportakkoord en de Sportnota

  • De openbare ruimte wordt beweegvriendelijker ingericht.

  • Sportaccommodaties worden ingericht voor andere sporten en multifunctioneel gebruikt.

  • Kwetsbare groepen worden extra gestimuleerd om te bewegen.

Rookvrije Generatie

Hoewel het aantal rokers sinds de jaren ’60 flink gedaald is en roken inmiddels een ander imago heeft gekregen, sterven er nog elk jaar ongeveer 20.000 mensen aan de gevolgen van roken in Nederland. Daarnaast raken iedere week honderden kinderen verslaafd aan roken. Longfonds, KWF Kankerbestrijding en de Hartstichting hebben daarom in 2015 het initiatief Rookvrije Generatie opgezet. Het doel hiervan is ‘’een generatie kinderen die opgroeit zonder de schadelijke gevolgen van (mee)roken en vrij van de verleiding om te gaan roken”. Onder de paraplu van Healthy Hillegom heeft de gemeente Hillegom zich ook aangesloten bij deze beweging. Op openbare speel- en sportplekken is roken niet toegestaan. Tevens zal in de subsidievoorwaarden van de speeltuinverenigingen opgenomen worden dat zij zich aansluiten bij dit initiatief van de Rookvrije Generatie.

 

Stimulering van ontmoeting

Buitenspelen en sporten is niet alleen goed voor de fysieke of cognitieve ontwikkeling van gebruikers. Voldoende en aantrekkelijke speelruimte is tevens goed voor de positieve beleving en leefbaarheid van een wijk. Zeker als gekozen wordt voor de juiste inrichting kunnen speel- maar ook sportplekken een belangrijke ontmoetingsfunctie vervullen. Het is belangrijk om hierbij te investeren in de verblijfswaarde, door het maken van prettige plekken. Voor (groot)ouders van jonge kinderen is het bijvoorbeeld fijn als er bankjes bij een speelplek staan, maar ook voldoende beschutting door bomen draagt eraan bij.

 

Doelgroepen

Binnen speelbeleid werd in de regel gekeken naar de doelgroep van 0-12 of 0-18 jaar, verdeeld in groepen van steeds 6 jaar (0-6, 7-12 en 13-18 bijvoorbeeld). Tegenwoordig wordt bij ‘speelruimte’ naar alle bewoners gekeken (zie ook de eerdere ontwikkelingen). Elke doelgroep heeft daarbij inrichtingsaspecten waar rekening mee gehouden moet worden. Voor de doelgroepen tot 19 jaar zijn deze opgenomen in tabel 1.

 

Leeftijd

Speeluitdaging

Inrichting formele speelruimte

0 t/m 4 jaar

ontdekken en exploreren van ruimtes, materialen en vaardigheden; rollenspel en fantasiespel

kleine, gemakkelijke toegankelijke speeltoestellen; zand en water; kleurgebruik; beschutting en zitmogelijkheden voor ouders/begeleiders

5 t/m 9 jaar

samenspel, regelspel en balspelen gevarieerder en wilder bewegingsspel ontdekking en grensverlegging

toestellen die samenspel stimuleren; klimmen, schommelen; hogere glijbanen; open en besloten ruimtes, verhard en onverhard

10 t/m 14 jaar

samenspel, ontmoeting, creatie en sport competitiever, opzoeken risico’s en onderzoekend spelgedrag, minder regelspel

trapveldje en andere sportplekken; fysiek uitdagende toestellen, minder gedefinieerd om zelf spel te ontwikkelen; natuurlijke, avontuurlijke inrichting om vorm te geven aan de speelruimte

15 t/m 19 jaar

ontmoeting en sport, uitrusten en chillen; vrijetijdsbesteding met sterke sociale waarde; fysieke grensverlegging

voetbalveld, skatepark, basketbalveld, fietscross, freerunning, bootcamp, al dan niet in combinatie met ontmoetingsplek

 

Welke plek voor welke doelgroep moet worden ingericht is vaak maatwerk en afhankelijk van de typering van de buurt (bijv. bestaande inrichting, leeftijdsopbouw). Grofweg kan gesteld worden dat op een buurtplek alle doelgroepen (de hele buurt) zich welkom moet voelen, terwijl de kleinere blokplek vaak wordt ingericht voor jongere kinderen (tot 9 jaar). Jongeren gaan graag naar sportplekken, ook al liggen deze buiten de woonbuurt en ook volwassenen sporten net zo graag buiten de bestaande woonbuurt (in parken of in de buitengebieden).

 

De duurzame speelruimte

Klimaatadaptatie en groene speelruimte

De komende jaren kunnen we meer warmte- en wateroverlast verwachten door klimaatverandering (KNMI’14 Klimaatscenario’s voor Nederland). De gemiddelde temperatuur in Nederland stijgt en extreme neerslag en droogte komen vaker voor. Internationaal zijn afspraken gemaakt over het beperken van de klimaatverandering (mitigatie, onder andere door het terugbrengen van de uitstoot van broeikasgassen). Desondanks is de verandering niet helemaal tegen te gaan. Daarom heeft Nederland een strategie opgezet voor adaptatie (NAS2016). Gemeente Hillegom wil toe naar een klimaatbestendige openbare ruimte. Vergroening van woonwijken helpt om hitte te temperen, water tijdelijk vast te houden en sneller af te voeren. Speelplekken zijn locaties die bij uitstek geschikt zijn voor vergroening.

 

Voordelen van vergroening op speelplekken:

  • Leefklimaat - Meer groen in plaats van verharding vermindert hitte- en wateroverlast en zorgt voor een beter leefklimaat voor mens en dier.

  • Verblijfswaarde - Groen op speelplekken vergroot de bespeelbaarheid en de verblijfswaarde door het creëren van schaduw en een fijne verblijfsomgeving.

  • Gevarieerd speelaanbod - Groen kan naast meer traditionele spelvormen met toestellen een fijne speelaanleiding zijn. Groen biedt andere speelmogelijkheden die moeilijk te creëren zijn met toestellen (hutten bouwen, verstoppen).

  • Gezondheid en ontwikkeling - Spelen in het groen of met natuurlijke speelaanleidingen (zie bijlage) heeft ook voor de motorische en cognitieve ontwikkeling van kinderen voordelen.

Duurzaam beheer

De gemeente Hillegom streeft naar een duurzaam beheer van de openbare ruimte. Dit wordt op twee manieren uitgedragen; enerzijds wordt de openbare ruimte ingericht om tegen een stootje te kunnen (en dus ook 15 jaar intensief bespeeld/gebruikt te worden). Anderzijds wordt er daar waar mogelijk gebruik gemaakt van duurzame materialen. Circulaire materialen zoals hout voor de toestellen en bij voorkeur gras als ondergrond (natuurlijk materiaal en goed voor de afwatering). Deze duurzaamheidsambities zijn vertaald naar inrichtingseisen in de Leidraad Inrichting Openbare Ruimte (LIOR).

 

Samen Spelen

Inclusieve inrichting van de openbare ruimte

Nederland heeft in 2016 het VN-verdrag Handicap geratificeerd. Daarmee is benadrukt dat de rechten van inwoners met een beperking hetzelfde zijn als andere mensen. Met de ondertekening wordt de belofte gemaakt hindernissen voor deze groep weg te nemen en het mogelijk te maken dat zij gelijkwaardig deel kunnen nemen aan de samenleving. Speel- en sportplekken zijn belangrijke openbare voorzieningen. Hier moet iedereen gebruik van kunnen maken, ook inwoners met een beperking.

 

Anders dan bij de bouw van openbare gebouwen is er (nog) geen wettelijke verplichting om speel- en sportvoorzieningen toegankelijk voor mensen met een beperking te ontwerpen en aanleggen. Gemeente Hillegom wil hier wel rekening mee houden bij de inrichting van de toekomstige speel- en sportruimte. Verschillende praktijkonderzoeken geven richtlijnen voor een integraal toegankelijke speelvoorziening, zoals de recent verschenen Inspiratiebundel - Aan de slag met samenspelen (VNG: 2019). Hierin wordt gebruik gemaakt van de 100-70-50 richtlijn.

 

De 100-70-50-richtlijn voor een samenspeelplek:

  • Een kind of inwoners met een handicap moet zich 100% welkom voelen.

  • 70% van de speelplek moet voor iedereen toegankelijk zijn (paden, juiste ondergronden).

  • 50% van de speelaanleidingen moet bespeelbaar zijn voor ieder kind.

De beheerder en beleidsmedewerker worden opgeleid om inclusieve plekken te realiseren. Daarnaast zijn er vaak sociale drempels die overbrugd moeten worden voordat er echt door iedereen buiten wordt gespeeld. De buurtsportcoach zet zich in voor een positieve en stimulerende sociale omgeving om iedereen naar buiten te krijgen.

4. Inzichten

De bevindingen vanuit het gevoerde onderzoek (veldwerk + participatie), gecombineerd met recente ontwikkelingen en gemeentelijke ambities vanuit andere beleidsterreinen, resulteren in een serie belangrijke inzichten voor de verbetering van de speelruimte.

 

Inzichten vanuit het veldonderzoek

  • Kleine speelplekken hebben alleen speelwaarde voor de kleinere kinderen en zouden alleen aangelegd/behouden moeten worden wanneer de afstand tot een grotere speelplek te groot is. Anders kunnen zij worden omgevormd naar vrije speelruimte (zonder toestellen) of ander gebruik.

  • Vrije ruimte is niet altijd onderdeel van de speelplek. Te vaak wordt een speelplek begrensd door een hekwerk. Het toevoegen van de vrije ruimte (als bespeelbaar groen) bij de speelplek is wenselijk. In sommige gevallen zal bespeelbaar groen aangeplant moeten worden.

  • Inclusiviteit zou een standaard onderdeel van de inrichting moeten zijn voor buurt- en wijkplekken. Nu kunnen mensen met een beperking nog (te) vaak niet gebruik maken van buurt- en wijkplekken. Inrichtingseisen voor inclusieve plekken kunnen worden opgenomen in de ‘’Leidraad Inrichting Openbare Ruimte’’ (LIOR).

  • Potentie: De parken in Hillegom hebben potentie om gebruikt te worden door diverse doelgroepen. Dit kunnen aantrekkelijke verblijfsplekken worden door deze in te richten met meer groen en er verschillende functies aan te bieden zoals spelen en sporten maar ook ontmoeting en rust.

  • Diversiteit sportaanbod: Het aanbod van sportvelden kan gevarieerder. Sportroutes kunnen geformaliseerd worden en de verblijfswaarde (ook voor jongeren) moet omhoog. Voor het realiseren van nieuwe sportvormen is een dialoog met sporters en sportaanbieders wenselijk.

Inzichten vanuit het participatietraject

Het participatietraject bestond uit 5 wandelingen met kinderen van basisscholen, een enquête ingevuld door 504 respondenten (101 kinderen en 403 volwassenen), een jongerenoverleg en gesprekken met de speeltuinverenigingen.

  • Spelen op straat: kinderen spelen goed op straat in Hillegom. Met name kinderen boven de 8 jaar trekken meer door de buurten en blijven minder op de speelplekken spelen.

  • Bespeelbaar groen is niet vanzelfsprekend. Hoewel de gemeente in een groene omgeving ligt, is niet in alle buurten bespeelbaar groen aanwezig; kleine perkjes en groenstroken worden vaak gedeeld met honden.

  • Zowel kinderen als volwassenen geven aan graag in een groene omgeving te recreëren en zijn positief over groene speelaanleidingen als uitbreiding op openbare speelplekken.

  • Jongeren verdienen een plek in Hillegom. Locaties met het minste kans op overlast (Beltpark en het jongerencentrum Solution) kunnen beter voor jongeren ingericht worden op sporten en ontmoeten (bankjes, overkapping en afvalbakken).

  • Sommige speeltuinen vervullen duidelijk een bredere rol dan alleen een speelplek voor kinderen, dit zouden de verenigingen graag verder ontwikkelen (zoals het aanbieden van activiteiten voor eenzame ouderen en actief programma aanbieden om jongeren te laten bewegen).

  • Nieuwe sporten; door kinderen, jongeren en volwassenen zijn er ideeën ingediend voor andere sportvormen zoals een crossbaan of urban sports-plek (calisthenics, freerunnen, bootcamp etc.).

Inzichten vanuit andere beleidsterreinen

  • Roken wordt ontmoedigd op speelplekken om zo een Rookvrije Generatie te maken.

  • Beweegvriendelijker inrichten van de openbare ruimte.

  • Multifunctioneel gebruik van sportaccommodaties, -parken.

  • Kwetsbare groepen worden extra gestimuleerd om te bewegen.

  • Ontmoeting wordt gestimuleerd.

5. Visie op spelen en sporten in Hillegom

Dit hoofdstuk beschrijft de wijze waarop de gemeente Hillegom de openbare speelruimte gaat verbeteren. Welke thema’s actief worden opgepakt, welke ingrepen daarbij horen en welke kaders en uitgangspunten leidend zullen zijn in de toekomstige inrichting van de openbare speel- en sportruimte.

 

Visie

Gemeente Hillegom zet zich in voor een goede openbare ruimte waar inwoners samen kunnen spelen en sporten en elkaar ontmoeten. Om dit te bereiken heeft de gemeente de volgende uitgangspunten:

  • Om het belang van een gezonde leefstijl te benadrukken wordt ingezet op het realiseren van uitdagende speel- en sportplekken.

  • Voor kinderen betekent dit een divers en uitdagend speelruimteaanbod in de nabije omgeving.

  • Iedereen is welkom in de openbare ruimte en wordt gestimuleerd om meer te bewegen door uitdagende en goed gelegen sportplekken.

  • Alle bewoners worden betrokken bij de inrichting van de openbare ruimte.

Deze visie is uitgewerkt tot ingrepen in de visiekaart en in uitvoeringsregels.

 

Visiekaart

Op de volgende pagina is de visiekaart te zien voor de speel- en sportplekken van Hillegom. Op deze kaart zijn de toekomstige speel- en sportplekken in beeld gebracht en is tevens rekening gehouden met bekende, lopende projecten. Deze kaart is geen directe blauwdruk voor uitvoering, maar geeft een indicatie voor een mogelijke inrichting/verbetering van de openbare speel- en sportruimte.

 

Uitgangspunt is een goede verdeling van blok-, buurt- en wijkspeelplekken en sportplekken. De wijkspeelplekken hebben een grote speelwaarde en zijn uitdagend voor de wat oudere jeugd (leeftijd 13 jaar en ouder). Deze plekken liggen vaak wat verder van de woonplek af maar doordat de jeugd die deze plekken gebruikt iets ouder is kunnen ze deze goed bereiken. De buurtspeelplekken zijn aantrekkelijk voor de jongere en wat oudere jeugd. Ze zijn dichterbij de woonplek en makkelijker bereikbaar dan de wijkspeelplek. Wanneer een buurtspeelplek wat te ver weg is zal een blokspeelplek gehandhaafd blijven. Voorgaande leidt ertoe dat 22 van de huidige speelplekken (vaak blokspeelplekken en in slechte staat) kunnen worden opgeheven. Deze plekken kunnen bijvoorbeeld een informele speelplek worden of bijv. buurttuin of ontmoetingsplek worden.

 

Voor sportplekken zijn inwoners bereid zich uit hun buurt of wijk te begeven. Deze zijn verdeeld over Hillegom gepositioneerd.

 

Een aantal gebieden is als wensgebied aangegeven. Bij gebiedsontwikkeling wordt er gekeken of het realiseren van een speelplek mogelijk is en wat voor speelplek dat zou moeten zijn.

 

De veranderingen zijn op de visiekaart als volgt weergegeven:

Visiekaart

 

Uitvoeringsregels

Speelplekken

  • Kinderen van 0-8 jaar kunnen niet altijd grote wegen oversteken. Op de kaarten staan deze aangegeven met een rode stippellijn. Binnen elk gebied tussen deze wegen ligt minimaal 1 centrale buurtplek.

  • Het aanbod van speeltoestellen, speelaanleidingen en sporttoestellen dient divers en uitdagend te zijn. Iedere speelplek is anders.

  • Mensen met een beperking of hun verzorgers kunnen hun specifieke behoeftes over een speelplaats aangeven bij de gemeente. De beheerder spelen zal samen met de melder kijken naar de mogelijkheden. Daar waar het kan worden speelplekken aangepast.

  • Speel- en sportplekken voldoen aan de regels van het “Warenwetbesluit Attractie- en Speeltoestellen” (WAS). Er vindt jaarlijks één keer een visuele hoofdinspectie en drie keer een functionele inspectie plaats om te controleren of de locaties en toestellen voldoen. Op basis van deze inspecties wordt onderhoud uitgevoerd, onderdelen vervangen en het vervangingsplan aangepast (daar waar nodig is).

  • De gemeente is verantwoordelijk voor beheer en onderhoud van en aansprakelijk voor gebruik van in de openbare ruimte geplaatste speel- en sporttoestellen. Dit geldt ook wanneer deze toestellen door inwoners geplaatst zijn. Het plaatsen van (losse) toestellen in de buitenruimte door inwoners is daarom niet toegestaan. Zij dienen hierover in overleg te treden met de gemeente om te bekijken wat de mogelijkheden zijn.

  • Roken is niet toegestaan op speelplekken.

  • Honden zijn niet welkom op speelplekken.

Bestaande speelplekken en sportplekken herinrichten

  • Speelplekken worden in participatie heringericht.

  • Speelplekken en sportplekken zijn opgenomen in een vervangingsplan. Dit plan geeft aan welke plek wanneer aan vervanging toe is. Jaarlijks kan dit plan aangepast worden als inspectiegegevens daar aanleiding toe geven.

  • Op een speelplek zijn mensen met diverse beperkingen welkom, zijn de paden toegankelijk en de toestellen zo goed als mogelijk bespeelbaar. De richtlijnen van de Inspiratiebundel - Aan de slag met samenspelen dienen hier als uitgangspunt (zie hoofdstuk 3). Beheerder en beleidsmedewerker dragen zorg voor de realisatie van inclusieve speelplekken. De buurtsportcoach stimuleert gebruik door doelgroepen.

  • Een aantal plekken krijgt bij herinrichting een specifieke uitbreiding om beter aan te sluiten op de visie van dit uitvoeringsprogramma (zie visiekaart). Deze plekken worden opgepakt zoals bij reguliere herinrichtingen, alleen is hier extra aandacht voor natuurlijk spelen en/of sport en beweging.

  • Inrichtingseisen voor nieuw aan te leggen speelplekken en sportplekken zijn beschreven in de “Leidraad Inrichting Openbare Ruimte” (LIOR).

Nieuwbouwwijken

  • Binnen de structuur van gebiedsontsluitingswegen zijn speelplekken aanwezig.

  • De loopafstand tot een speelplek is niet groter dan 600 meter, zodat kinderen tot 12 jaar de speelplek kunnen bereiken.

  • Op een speelplek zijn mensen met diverse beperkingen welkom, zijn de paden toegankelijk en de toestellen zo goed als mogelijk bespeelbaar. De richtlijnen van de Inspiratiebundel dienen hier als uitgangspunt (zie hoofdstuk 3). Beheerder en beleidsmedewerker dragen zorg voor de realisatie van inclusieve speelplekken. Buurtsportcoach stimuleert gebruik door doelgroepen.

  • Deze en andere inrichtingseisen voor nieuw aan te leggen speelplekken en sportplekken zijn beschreven in de “Leidraad Inrichting Openbare Ruimte” (LIOR).

  • De beheerder spelen is verantwoordelijk voor het aanleggen van speelplekken in nieuwbouwwijken. Vanuit een project wordt een bedrag aan de beheerder beschikbaar gesteld.

Nieuwe plekken aanleggen

In het merendeel van de bestaande woonwijken zijn voldoende speelplaatsen aanwezig. Er worden geen extra speelplekken toegevoegd. Bij gebiedsontwikkeling kijkt de afdeling Ruimte wat de mogelijkheden zijn om in wensgebieden een gepaste speelvoorziening te creëren.

Opheffen bestaande plekken

Hillegom heeft een groot aantal speel- en sportplekken. Voor een goede dekking zijn niet alle plekken nodig. Daarom wordt een aantal plekken opgeheven. Bij opheffing worden toestellen (en eventueel ondergrond) van de plek verwijderd. Er zal dan worden bekeken welke functie deze plek krijgt. Het kan bijv. informele speelruimte, openbaar groen, buurt(groente)tuin, parkeerplaats of iets dergelijks worden.

Speeltuinverenigingen

Een speeltuinvereniging is een speeltuin die door vrijwilligers beheerd wordt. Het doel van speeltuinverenigingen is: algemene opvoeding, lichamelijke en geestelijke vorming en mogelijkheden bieden voor ontspanning. Hillegom heeft 4 speeltuinverenigingen die verschillende activiteiten organiseren voor de buurt en de kinderen. De speeltuinverenigingen zijn door hun aanbod van speelobjecten een belangrijke aanvulling op het speelaanbod in hun buurt.

  • De speelplaats van een speeltuinvereniging voldoet aan het Warenwetbesluit Attractie- en Speeltoestellen (WAS). De toestellen zijn gecertificeerd (hebben een keurmerk) en worden 4 keer per jaar op veiligheid geïnspecteerd.

  • Een jaarlijkse hoofdinspectie wordt uitgevoerd. Deze wordt door de gemeente georganiseerd en betaald. De verenigingen werken mee aan de inspectie door de speelplaats open te stellen voor de inspecteur. De resultaten van de inspectie worden naar de speeltuinverenigingen toegestuurd. De speeltuinverenigingen zijn zelf verantwoordelijk voor het opheffen van evt. tekortkomingen.

  • Speeltuinverenigingen zijn verantwoordelijk voor het toezicht op het veilig gebuikt van hun speeltuin met speeltoestellen.

  • De gemeente stelt een jaarlijkse subsidie beschikbaar voor de speeltuinverenigingen. Een speeltuinvereniging ontvangt deze vergoeding als:

    • -

      De vereniging voldoet aan de door het college vastgestelde voorschriften van de subsidieregeling en;

    • -

      De vereniging voldoet aan de voorschriften voor speeltuinverenigingen die hierboven vermeld zijn.

  • De gemeente biedt de speeltuinverenigingen een cursus aan over o.a. beheer en veiligheid.

6. Doorvertaling naar de praktijk

In dit hoofdstuk zijn de financiële uitgangspunten voor uitvoering van de visie met aanbevelingen beschreven. De ingrepen op de visiekaart kunnen hiermee vertaald worden naar een meerjarenplanning voor uitvoering.

 

Financiële situatie

Op dit moment is jaarlijks totaal € 130.000,- beschikbaar voor de voorzieningen. Van dit budget moeten toestellen worden vervangen, onderhoud worden gepleegd en inspecties worden uitgevoerd. Vanuit dit budget worden alle speeltoestellen gefinancierd, ook de bijzondere voorzieningen zoals bijvoorbeeld de skatebaan. Onderstaand volgt een overzicht van de inzet van de middelen om het programma ‘Spelen en sporten buitenruimte 2020’ ten uitvoer te brengen. Het huidige beschikbare budget is daarvoor toereikend waarbij ervan uit gegaan wordt dat dit jaarlijks met 2,5% zal worden geïndexeerd om de stijgende materiaal- en personeelskosten op te vangen.

Investering

Het overzicht van de kosten van inrichting en herinrichting van speel- en sportplekken en vervanging van speel- en sporttoestellen ziet er als volgt uit:

 

Jaar

Aantal speelplekken

Kosten

2020

4

€ 90.000

2021

4

€ 123.000

2022

3

€ 94.556

2023

3

€ 96.920

2024

3

€ 99.343

2025

3

€ 101.827

2026

3

€ 104.372

2027

3

€ 106.982

2028

3

€ 109.656

2029

3

€ 112.398

2030

3

€ 115.208

2031

3

€ 118.088

2032

2

€ 80.693

2033

2

€ 82.711

2034

3

€ 127.168

 

Totaal

€ 1.562.921

 

Het vervangingsplan wordt jaarlijks aangepast als de uitkomsten van inspecties daar aanleiding toe geven.

Exploitatie

  • Jaarlijkse hoofdinspectie uitvoeren € 5.500,- (+ 2,5% indexatie). Deze taak wordt voor de gezamenlijke HLT-gemeenten ingekocht.

  • Jaarlijks uitvoeren van groot onderhoud € 20.000,- (+ 2,5% indexatie). Om de levensduur van speelplaatsen te verlengen is het uitvoeren van groot onderhoud noodzakelijk.

Eenmalige investering

  • In verband met een tekortschietend budget voor het aantal speelplekken dat Hillegom heeft is er een achterstand op het groot onderhoud aan speelplaatsen ontstaan. Om de levensduur van 9 speelplaatsen te kunnen verlengen, en zo de vervanging goed te kunnen spreiden over de komende jaren, is een eenmalig budget noodzakelijk. De kosten voor het uitvoeren van achterstallig onderhoud zijn ingeschat op € 95.000,-.

  • De komende jaren worden 22 speelplekken verwijderd. Voor het verwijderen van een speelplaats is gemiddeld € 3.000,- aangehouden. De 22 speelplaatsen worden verwijderd zodra de onderhoudstoestand niet meer voldoende is. De eenmalige kosten voor het verwijderen van de speelplekken bedragen € 66.000,-.

Uitvoering

Aanpassingen aan bestaande locaties worden in principe uitgevoerd wanneer de technische staat van de toestellen hier aanleiding voor geeft. Dit betekent dat de aanbevelingen uit dit uitvoeringsprogramma over meerdere jaren worden uitgevoerd.

Uitvoeringskaders

  • Plekken zoveel als mogelijk volledig oppakken - dit vergroot de mogelijkheden om echt een functionele wijziging door te voeren (andere doelgroep bijvoorbeeld) en biedt bewoners meer inspraakruimte over de speelmogelijkheden.

  • Clusteren ingrepen - hierbij kan gebruik gemaakt worden van al geplande en vaak grotere ingrepen en werkzaamheden. Dit scheelt kosten in de uitvoering van de speelplekken (verhardingen, grondwerk, groen).

  • Samenwerken met verschillende beleidsterreinen - bij herinrichting is een integrale aanpak essentieel om geen kansen te missen vanuit groen/onderwijs/sport/welzijn.

  • Kapitaalvernietiging voorkomen – Speeltoestellen worden pas vervangen als ze op zijn. Wanneer een plek in zijn geheel wordt opgepakt, kunnen nog goede toestellen tijdelijk elders worden geplaatst of na opgeknapt te zijn weer worden opgenomen in de herinrichting. De verwachte levensduur van speeltoestellen kan tot 3 jaar goed worden ingeschat door een bekwame inspecteur. Het vervangingsplan wordt elke 2 tot 3 jaar beoordeeld tijdens de jaarlijkse hoofdinspectie.

  • Duurzame inrichting - om de visie uit te kunnen voeren met het voorgestelde budget is het noodzakelijk dat plekken minimaal 15 jaar meegaan. Daarom is het belangrijk bij keuze en plaatsing van toestellen en ondergronden rekening te houden met de levensduur.

  • Bewoners tijdig informeren – de gemeente informeert bewoners actief en op tijd (aan voorkant traject) zodat zij kunnen meedenken over de inrichtingseisen van de locatie en/of de uiteindelijke inrichtingsvoorstellen. De regie met betrekking tot het bepalen van de op te pakken locaties ligt bij de gemeente.

7. Samenvatting

In de afgelopen jaren is de visie op spelen veranderd, zowel landelijk als lokaal. Het nieuwe uitvoeringsprogramma voor Hillegom gaat in op recente ontwikkelingen (o.a. sporten, duurzaamheid en inclusiviteit) en is verbreed naar spelen en sporten in de openbare ruimte. Er wordt niet alleen aandacht gegeven aan kinderen, maar ook jongeren, volwassen en mensen met een beperking krijgen een plek in de openbare ruimte. De focus ligt op centrale verblijfsplekken, waar verschillende doelgroepen graag komen, uitgedaagd worden en elkaar kunnen ontmoeten.

Iedereen naar buiten!

 

De nieuwe visie zorgt voor andere manieren van uitvoeren en inrichten. Van veel kleine, afgezonderde plekken, naar centrale uitdagende locaties die geïntegreerd liggen in het groen. Uitdaging en duurzaamheid zijn belangrijke aspecten voor de inrichting. Hiermee worden speelplekken fijne verblijfsplekken en zijn zij toekomstbestendig (ze gaan lang mee en zijn klimaatbestendig). 22 van de huidige locaties zijn kwalitatief in slechte staat of bieden onvoldoende uitdaging en mogelijkheden. Deze locaties worden opgeheven of omgevormd, waardoor er financieel ruimte ontstaat om extra te investeren in centrale locaties. Tijdens het onderzoek zijn de ervaringen van inwoners geïnventariseerd. Ook bij de uiteindelijke inrichting blijven bewoners een stem houden. Van belang bij de uitvoering is ook de samenwerking tussen verschillende beleidsterreinen, zoals groen en sport. Door goede afstemming met bewoners en een integrale aanpak vanuit de gemeente kan daardoor extra draagvlak en meerwaarde worden gecreëerd zodat de inwoners van Hillegom lekker buiten kunnen spelen en sporten!

Aldus besloten in de raadsvergadering van 17 september 2020

Mevr. Drs. M.G.J.Veeger

plv griffier

Dhr. A. vanErk

voorzitter

Bijlage 1: speelaanleidingen