| Organisatie | Terneuzen |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Grondstoffenplan 2022 |
| Citeertitel | Grondstoffenplan 2022 |
| Vastgesteld door | gemeenteraad |
| Onderwerp | milieu |
| Eigen onderwerp | Huishoudelijke afvalinzameling en afvalscheiding |
Geen
https://wetten.overheid.nl/BWBR0003245/2022-01-01
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 23-02-2022 | Grondstoffenplan 2022 | 09-11-2021 | 357186 |
We willen als gemeente een bijdrage leveren aan een duurzame samenleving. We streven er naar de VANG-doelstelling van 100 kg restafval per inwoner te halen. Dit betekent dat we in maximaal 100 kg restafval per inwoner per jaar inzamelen. Daarom moeten we zorgen dat er geen waardevolle en herbruikbare fracties huishoudelijk afval in het restafval zitten.
In het Grondstoffenplan 2019 gaven we aan dat we in 2020 startte met de pilot nascheiding van PMD+. We zamelen daarvoor plastic verpakkingen, metaalverpakkingen en drankenkartons (PMD) samen met het restafval in de grijze container: vanaf toen de PMD+container. De nascheidingsinstallatie haalt het PMD uit het restafval. Uiterlijk 31 december 2021 moesten we aangeven of we door gaan met deze pilot.
Om de keuze te maken hebben we naar de voor- en nadelen van de elementen milieu/duurzaamheid, kosten, service en regie van de nieuwe manier van inzamelen gekeken. Ook keken we welke nieuwe ontwikkelingen er zijn. Met de andere nascheidingsgemeenten onderzochten we de mogelijkheden om ons afval nog beter te scheiden en minder restafval te hebben.
In het Grondstoffenplan 2022 zetten we dit uiteen en geven we hoe we de komende jaren verder gaan met onze afvalinzameling, welke acties we doen en welke maatregelen we nemen.
In de Wet milieubeheer staat dat gemeenten als taak hebben huishoudelijk afval in te zamelen en te verwijderen. Ook is de gemeente verantwoordelijk voor de uitvoering van het Rijksbeleid dat is vastgelegd in het Landelijk Afvalbeheersplan (LAP). Nieuwe inzichten en verwerkingsmethodes maken dat afval een grondstof wordt. Dit levert een bijdrage aan een duurzame samenleving.
De uitvoering van het LAP is vastgelegd in het programma 'Van Afval Naar Grondstof (VANG)’ van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (op dit moment is het derde landelijk afval beheersplan (LAP3) opgesteld). Dit programma geeft de volgende richtlijnen:
- Meer hergebruik van grondstoffen door betere scheiding en inzameling
- Toewerken naar een circulaire economie waarin we geen afval inzamelen maar grondstoffen
Op deze manier zijn afvalstoffen als GFT, papier en plastic grondstof. Als we die apart inzamelen is de hoeveelheid restafval klein en is er dus minder verbranding van restafval.
In het VANG staat de doelstelling voor de hoeveelheid restafval per inwoner voor de komende jaren. Voor 2020 was dit een hoeveelheid in te zamelen restafval van maximaal 100 kg restafval per inwoner per jaar. Daarnaast is het doel om 75 % van ons huishoudelijk afval te scheiden. In 2025 is de doelstelling voor de hoeveelheid restafval per inwoner 30 kg met een scheidingspercentage van 90%.
1.3 Doelstelling gemeente Terneuzen
Als gemeente Terneuzen willen we meewerken aan een duurzame samenleving en een circulaire economie. We hebben aangegeven de VANG-doelstelling van 100 kg restafval per inwoner na te streven. In 2020 haalden we 290 kg restafval per inwoner op. Het scheidingspercentage van het huishoudelijke afval is 60%. De VANG-doelstelling van 2020 is daarmee niet gehaald.
Ons doel blijft het verminderen van het aantal kilo’s restafval. Het verwerken van restafval is verbranden. Dit is vanuit milieu oogpunt de minst gewenste manier van afval verwerken. Doordat bij verbranding van afval verbrandingsbelasting moet worden betaald is het ook financieel niet gunstig. In ons restafval zitten nog steeds waardevolle afvalstromen die gescheiden kunnen worden aangeleverd. Om dit te doen nemen we maatregelen en doen we acties om waardevolle afvalstoffen gescheiden in te zamelen en daardoor minder kilo’s restafval.
In tabel 1 staan de cijfers van Terneuzen en de VANG doelstelling.
2.1 Resultaten tot nu toe nascheiding
In 2020 startte de gemeente Terneuzen met het samen inzamelen van plastic- en metaal verpakkingen, drankenkartons (PMD) en restafval (+): het PMD+. De reden om dit te doen was dat we weinig plastic en drankenkartons (PD) inzamelden en meer wilden. De nascheidingsinstallatie van de Afvalverwerking Rijnmond (AVR) scheidde het PD en de metaalverpakkingen van het restafval. Daardoor zou dit PMD uit het restafval worden gehaald en de kilo’s restafval verminderen. Deze manier van inzamelen en nascheiden was een pilot voor drie jaar. l
Door de techniek van de nascheidingsinstallatie van de AVR was de prognose dat we drie keer zoveel plastic verpakkingen en drankenkartons (PD) uit het PMD+ zouden halen als toen we dit apart inzamelden. Er was vertrouwen in deze nieuwe techniek en we hadden minder logistieke kosten. Daarnaast was deze manier van inzamelen servicegericht naar de inwoners. Verzamelcontainers voor PD verdwenen uit het straatbeeld, en na de opstartmaanden ook de bijplaatsingen en het zwerfafval rondom de plaatsen waar deze containers stonden.
Doordat de grijze containers nu waren gevuld met het volumineuze PMD+ was er minder ruimte om de afvalstromen gft, papier en glas in deze container te doen. We verwachtten dat het scheidingsgedrag van deze afvalstromen daardoor zou verbeteren.
Na een communicatiecampagne eind 2019 voor de Terneuzense inwoners startte 1 januari 2020 de nieuwe manier van inzamelen. In de eerste twee maanden van 2020 zagen we dat we minder PMD+ inzamelden dan de jaren ervoor (restafval en PD samen). Op een paar klachten en meldingen na waren er geen noemenswaardige meldingen over overvolle containers.
Maar half maart begon de COVID-19 crisis. De hoeveelheid ingezameld afval steeg door het opruimen van schuurtjes en zolders, het klussen en het thuiswerken. Uiteindelijk zamelden we meer restafval in dan in 2019. Dit was een landelijke trend.
De eerste cijfers van de nascheidingsinstallatie lieten zien dat er inderdaad meer PD werd nagescheiden, dan we voorheen apart inzamelden. Deze trend zette zich voort en uiteindelijk bleek dat in 2020 ongeveer 16 kg PD per inwoner is ingezameld. Dit is drie keer zoveel als de jaren ervoor.
Voor begin 2020 planden we bij hoogbouwcomplexen (19 % van onze woningen) een pilot voor de aparte inzameling van groente- fruit- en tuinafval (gft). Bij de meeste hoogbouw complexen wordt dit namelijk niet gescheiden ingezameld. Ook wilden we in kernen en wijken twee keer per jaar grof groen en snoeiafval inzamelen. Omdat vanwege de COVID-19 crisis, fysieke contacten zoveel mogelijk vermeden moesten worden zijn deze projecten vertraagd en in 2020 niet uitgevoerd.
In 2020 zijn sorteeranalyses van het restafval uitgevoerd. Hieruit blijkt dat er nog steeds veel waardevolle afvalstromen in ons restafval zitten zoals gft (78 kg), glas, papier en textiel (samen 31 kg). Ook zit er nog veel overig herbruikbaar afval in. Dit gaat onder meer om elektrische apparaten, hout, klein chemisch afval (samen zo’n 30 kg), dat op de milieustraat ingeleverd kan worden. In de afbeelding hieronder voorbeelden van stromen die in het restafval zitten.
In tabel 2 staan de resultaten van de sorteeranalyses.
Landelijk worden onderzoeken uitgevoerd over onderwerpen in het afvaldomein. Onderwerpen zijn de verschillende manieren van afval scheiden, de kwaliteit van het PD bij de verschillende manieren van inzameling, diftar, gft inzameling bij hoogbouw.
OLAZ-breed is een onderzoek gedaan naar de verschillende inzamelsystemen in OLAZ gemeenten. Conclusie is dat bronscheiding in combinatie met diftar het aantal kilo’s restafval het meest vermindert. Geen van de OLAZ gemeenten zamelt 100 kg of minder restafval in.
De vier nascheidingsgemeenten hebben onderzoek gedaan naar de mogelijkheden en maatregelen die genomen kunnen worden om de VANG-doelstelling te halen bij nascheiding.
De conclusie is dat we het aantal kilo’s restafval kunnen verminderen. Het blijft een streven om 100 kg restafval per inwoner in te zamelen.
De techniek en ontwikkelingen staan niet stil. Dat geldt ook voor het vakgebied van afval. Het volgende staat de komende jaren op de planning:
- De optimalisering bij AVR van de nascheidingsinstallatie is een continu proces. Dit moet zorgen dat er steeds meer PD wordt nagescheiden en dus gerecycled wordt.
- Daarnaast start AVR met het nascheiden van de organisch natte fractie (ONF). Dit zijn het gft en etensresten die nog in het restafval zitten. Dit wordt gedroogd en verbrand in de biomassa centrale. De warmte die vrijkomt wordt gebruikt voor stadsverwarming. Deze ontwikkeling staat nog in de kinderschoenen. De komende jaren wordt duidelijk in hoeverre het nascheiden van het ONF kan helpen het restafval te verminderen.
- Landelijk is sinds 1 juli de statiegeldregeling op kleine petflessen van kracht. Statiegeld op blikjes volgt per 1 januari 2023.
- Statiegeld en de trend om minder verpakkingsmateriaal te gebruiken zorgen mogelijk voor een afname van de hoeveelheid PD.
- Op de milieustraat worden waardevolle grondstoffen uit het bouw- en sloopafval gehaald. Verwacht wordt dat dit een vermindering van 12 kg per inwoner aan restafval oplevert.
- OLAZ kijkt op dit moment naar maatregelen om de toegang op de milieustraten te reguleren en controleren. Dit levert mogelijk een vermindering op van de hoeveelheid afval die wordt aangeleverd op de milieustraat.
De pilot nascheiding stopt 31 december 2022, uiterlijk 31 december 2021 moeten we aangeven of we de pilot willen doorzetten of weer terug gaan naar bronscheiding.
Om een keuze te maken kijken we naar de aspecten duurzaamheid, kosten, service, regie en nog andere van belang zijnde factoren (onderdelen 3.1 tot en met 3.5). In 3.6 staat de conclusie en de keuze voor de manier van inzamelen van huishoudelijk afval.
We willen zo veel mogelijk waardevolle grondstoffen apart inzamelen. Door de nascheiding hebben we veel meer plastic en drankenkartons (PD) apart ingezameld dan de jaren ervoor.
De hoeveelheid PD bij nascheiding is gelijk aan wat wij er nu bij bronscheidingsgemeenten wordt ingezameld. De nascheidingsinstallatie van de AVR ontwikkelt zich nog steeds door zodat er de komende jaren nog meer PD uit het restafval wordt gehaald.
Onze hoeveelheid restafval is niet verminderd. Maatregelen als laag frequent inzamelen (restafval 1 keer per 4 weken inzamelen) en diftar-varianten (gedifferentieerde tarieven: betalen voor het aantal keren aanbieden van afval of aangeboden kilo’s afval) zorgen er voor dat er minder kilo’s restafval worden ingezameld. Ook worden er meer kilo’s waardevolle afvalstromen ingezameld.
Als gemeente Terneuzen zien we echter nog genoeg mogelijkheden om naast de inzamelmethode nascheiding afvalstromen apart in te zamelen. Zeker voor de afvalstroom gft. Maar ook voor de afvalstromen glas, oud papier en karton en textiel. In bijlage 1 is dit uitgewerkt welke maatregelen we willen nemen en acties die we gaan starten.
Ook willen we goed scheidingsgedrag belonen. We onderzoeken momenteel een beloningssysteem waar inwoners die door goed scheiden hun afvalcontainer met PMD+ minder vaak laten legen belonen. We betalen ze dan een bedrag terug per keer dat ze hun PMD+ container niet laten legen. Dit is een andere manier van diftar.
Bij de AVR loopt een pilot voor de nascheiding van de organische natte fractie (ONF). Dit is de fractie van gft en etensresten. Ondanks dat we deze fractie apart inzamelen, komt deze nog veelvuldig voor in het restafval. Het is een pilot en er wordt nog verder onderzoek gedaan. De AVR verbrandt deze fractie apart. De warmte die bij verbranding vrijkomt wordt gebruikt voor stadsverwarming.
In hoeverre deze verwerkingsmethode bijdraagt aan het verminderen van kilo’s voor de VANG-doelstelling moet nog duidelijk worden. Misschien dat er in de nabije toekomst mogelijkheden zijn voor duurzamere verwerkingsmethodes van vergisting of zelfs compostering van het ONF. We houden deze ontwikkeling dan ook nauwlettend in de gaten.
Bij nascheiding hebben we minder kosten voor logistiek en middelen. Echter doordat we meer restafval inzamelen zijn de verwerkingskosten van onze grondstoffen hoger. Bij bronscheiding met laag frequent inzamelen of diftar worden meestal minder restafval ingezameld en meer waardevolle afvalstromen. Voor waardevolle grondstoffen ligt het verwerkingstarief lager dan van restafval. Sommige afvalstromen leveren zelfs geld op.
In het totaalplaatje is daarom op dit moment nascheiding duurder dan bronscheiding in combinatie met laag frequent inzamelen of diftar.
Met de maatregelen die we gaan treffen verwachten we minder restafval in te zamelen en meer waardevolle grondstoffen. Hierdoor verminderen de kosten voor de verwerking en worden de totale kosten van nascheiding lager.
Het aanbieden van PMD+ is makkelijk voor de inwoners. Deze afvalstroom gaat in één container en er is geen extra voorziening nodig voor het inzamelen van PD.
Met het verdwijnen van de verzamelcontainers voor PD in de wijken bij de start van de nascheiding, stopten de bijplaatsingen en het daarmee gepaard gaande zwerfafval rondom containers. Dit zien wij nog steeds als een positief effect.
We willen als gemeente een goede service bieden naar onze inwoners. Doordat we de PMD+containers tweewekelijks blijven legen is er minder last van stankoverlast.
Een aantal van de geplande maatregelen naast nascheiding geven ook een extra service aan de inwoners. Het gaat hier bijvoorbeeld om periodiek in kernen grof groen inzamelen en bijvoorbeeld ook elektrische apparatuur en klein chemisch afval (KCA) ophalen. Dit zorgt ervoor dat dit niet in het restafval verdwijnt zoals nu uit de sorteeranalyses blijkt.
We willen ook afvalcoaches inzetten om mensen te helpen met het beter scheiden van afval. Onwetendheid of onbekendheid spelen ook vaak een rol bij verkeerd scheidingsgedrag.
Afstappen eind 2022 van nascheiding geeft geen goed signaal. Het is natuurlijk zo dat we onze VANG doelstellingen nog niet bereikt hebben maar er zijn ontwikkelingen waardoor we er toekomst in blijven zien. De ontwikkelingen die er zijn om nog meer PD na te scheiden en de huidige pilot van ONF bieden kansen. Nu weer gaan bronscheiden en in de toekomst weer veranderen van inzamelmethode motiveert inwoners niet om het beleid van de gemeente uit te voeren.
Als gemeente willen we los van de manier van inzamelen bewoners bewust maken van hoe je minder afval hebt. Voorbeelden hiervan zijn minder verpakkingsmateriaal gebruiken, voedselverspilling voorkomen en juist scheidingsgedrag. Communicatie, samen optrekken met de collega’s van Natuur&Zo en ook afvalcoaches spelen hierin een belangrijke rol.
In onze gemeente hebben de kern- en wijkraden een belangrijke rol. In verschillende kernen en wijken zijn regelmatig opschoondagen. We leveren als gemeente daar nu al een bijdrage aan, maar willen dit verder uitbreiden. Samen met voorlichting op die momenten creëren we meer betrokkenheid voor gescheiden afvalinzameling en verlenen we goede service naar onze inwoners.
De gemeente Terneuzen is een servicegerichte gemeente en wil flexibel inspelen op veranderingen. De medewerkers van team Stadsservice zijn multifunctioneel. Door nascheiding hebben we capaciteit en mogelijkheden om dit te doen. Daarnaast kunnen we dan ook zo efficiënt mogelijk werken.
De huidige manier van inzamelen (nascheiden) is servicegericht. Dit willen we als gemeente ook uitstralen. We willen als gemeente ook meewerken aan een duurzame economie. De ontwikkelingen bij onderdeel 2.4 geven ons het vertrouwen dat deze nascheidingstechniek nog meer voor ons kan opleveren qua duurzaamheid. Nu onze inzamelmethode weer wijzigen geeft geen goed signaal af en creëert onduidelijkheid voor inwoners.
We kunnen nog meer maatregelen nemen en acties doen om ons afval beter te scheiden en ons restafval te verminderen. Uit sorteeranalyses blijkt dat er nog steeds veel afvalstromen in het restafval aanwezig zijn die we als gemeente gescheiden inzamelen, en daar niet horen.
Het bureau IPR Normag heeft onderzocht wat we als nascheidingsgemeente meer kunnen doen om het restafval te verminderen. Hieruit is een lijst aan maatregelen en acties naar voren gekomen
- Door het nemen van de maatregelen naast nascheiding kunnen we een duurzaamheidsslag maken. Te voorbeelden hiervan zijn:
- Efficiency maatregelen: het chippen van containers en het aanpassen van onze inzamelvoertuigen om containers te registreren.
- Maatregelen om voor veel of weinig afvalaanbod te betalen of te belonen (verschillende diftar-varianten).
- Momenteel onderzoeken we of het mogelijk is inwoners te belonen als zij hun container met PMD+ minder vaak aan de weg zetten. Dit kan als je goed je afval scheidt, dat is positief en belonen we.
- Meer gft gescheiden inzamelen: door onder andere gft inzameling bij hoogbouw.
- Kern- en wijkgerichte acties voor het inzamelen en ophalen van grof groen afval. We gaan hiervoor ook de samenwerking met inwoners uit de kernen en wijken aan. Hierdoor verwachten we meer betrokkenheid te creëren en daardoor betere afvalscheiding
Voor de volledige lijst maatregelen en acties per afvalstroom verwijzen we u naar bijlage 1.
In de kaderbrief van juli 2021 waar door de raad mee is ingestemd staan bij het programma volksgezondheid en milieu (onderdeel 22 en 23), de investeringen voor de acties en maatregelen die we willen uit te voeren.
Om de bovengenoemde redenen willen we doorgaan met het inzamelen van PMD+ en het nascheiden daarvan. Het is servicegericht, we geloven in de techniek en de ontwikkelingen die er zijn. Daarnaast starten we met de acties en maatregelen zoals genoemd in bijlage 1. Op die manier zamelen we meer waardevolle afvalstromen gescheiden in. Dit is duurzaam en een deel van de maatregelen is ook een extra service naar onze inwoners.
Er is onderzoek uitgevoerd door IPR-Normag en in kaart gebracht hoe onze afvalscheiding is. Daarin geven ze ook aan wat we kunnen doen om meer waardevolle afvalstromen in te zamelen waardoor we minder restafval krijgen.
Zoals al eerder gezegd willen we zo weinig mogelijk restafval in het PMD+. In 2020 was 290 kg per inwoner van het PMD+ restafval. Dit is twee keer zoveel als bij soortgelijke gemeentes. De hoeveelheid restafval moet omlaag en daarvoor gaan we het volgende doen:
- We chippen containers zodat we beter kunnen controleren op oneigenlijk gebruik van containers.
- We onderzoeken systemen om het aanbieden van minder afval te belonen.
Hieronder staat per afvalstroom wat we kunnen doen om de gescheiden afvalinzameling te verbeteren. De investeringen die voor de maatregelen en acties nodig zijn staan in het investeringsprogramma 2022-2025, onderdeel volksgezondheid en milieu.
Groente-, fruit-, tuinafval en etensresten (gft)
Momenteel zamelen we 130 kg gft per inwoner in. Dit komt landelijk overeen met andere gemeenten met een zelfde stedelijkheidsklasse als Terneuzen. In het restafval zit nog ongeveer 80 kg gft per inwoner. Dit gft willen we ook gescheiden inzamelen. Daarom starten we vanaf 2022 het volgende:
- We realiseren gft inzameling bij hoogbouw (dit is 19 % van onze woningen).
- We plannen inzamelmomenten voor grof groen afval in de wijken.
- Extra communicatie over deze afvalstroom waar ook het onderwerp verspilling van voedsel een belangrijke plaats inneemt.
- Gft emmertjes bij laagbouwwoningen.
In Terneuzen zamelen we zo’n 60 kg per inwoner opk in. Dit is gelijk aan andere gemeenten met dezelfde stedelijkheidsklasse. In het restafval zit nog zo’n 14 kg opk per inwoner.
Om deze kilo’s ook gescheiden in te zamelen willen we vanaf 2022 het volgende doen:
- We zorgen bij hoogbouwcomplexen waar we nog geen papier apart inzamelen voor inzamelmiddelen voor ondergrondse containers.
Van het glas in het huishoudelijk afval zamelen we 22 kg per inwoner apart in, Dit is gelijk aan andere gemeenten met dezelfde stedelijkheidsklasse. Ongeveer 8 kilo glas zit nog in het restafval. Om dit ook apart in te zamelen starten we de volgende acties
- We inventariseren of de huidige glascontainers op logische plaatsen staan. Eventueel verplaatsen we containers en/of plaatsen we extra containers.
- We zorgen voor communicatie op passende momenten over deze afvalstroom.
Momenteel zamelen we ongeveer 3 kg per inwoner textiel in. Dit is aanzienlijk lager dan bij andere gemeenten met een zelfde stedelijkheidsklasse als Terneuzen. In het restafval zit nog ongeveer 9 kg per inwoner. Er is hier nog veel winst te behalen.
Om meer textiel in te zamelen gaan we vanaf 2022 het volgende doen:
- We kijken of de huidige textielcontainers op logische plaatsen staan. Eventueel verplaatsen we containers en/of plaatsen extra containers.
- De huis-aan-huis inzameling van textiel is wegens de Covid-19 crisis gestopt. We onderzoeken hoe we dit weer kunnen oppakken.
- We doen textielraces samen met basisscholen uit onze gemeente.
We willen zo weinig mogelijk restafval in het PMD+. In 2020 zamelden we 285 kg van het PMD+ restafval per inwoner in. Dit is twee keer zoveel als bij soortgelijke gemeentes. We willen minder restafval. We gaan daarvoor het volgende doen:
- De acties beschreven bij de waardevolle afvalstromen hierboven moeten zorgen voor minder restafval.
- We chippen containers zodat we beter kunnen controleren op oneigenlijk gebruik van containers.
- We onderzoeken systemen om het aanbieden van minder afval te belonen.
Uit sorteeranalyses blijkt dat er naast bovengenoemde afvalstromen nog andere stromen in het restafval zitten die daar niet horen. In het restafval zit nog veel hygiënisch papier zoals luiers en incontinentiemateriaal. Voor deze stroom zijn nog bijna geen aparte verwerkingsmogelijkheden. Zowel in België als in Nederland wordt hier naar gekeken.
De sorteeranalyses laten zien dat er ook nog bijvoorbeeld puin, keramiek en houtresten, klein chemisch afval, verf en elektrische apparaten in het restafval zitten. Dit zijn stromen die inwoners op de milieustraat kunnen brengen. Dit gebeurt vaak niet omdat het over kleine hoeveelheden gaat en het dan te veel moeite is. We willen het voor inwoners makkelijker maken om deze grondstoffen in te leveren.
- We zorgen periodiek voor brengpunten in de kernen en wijken voor andere waardevolle afvalstromen zoals chemisch afval als verf en batterijen, e-waste, textiel, steen van bijvoorbeeld bloempotten en hout. We willen dit combineren met wijk opschoondagen die al in verschillende wijken en kernen in onze gemeente plaatsvinden.
- We volgen de ontwikkelingen voor de verwerking van hygiënisch papier. Indien hiervoor verwerkingsmogelijkheden zijn wordt vanuit OLAZ gekeken naar en verwerkingscontract.