Nuloptiebeleid gemeente Castricum 2013

Gedurende de afgelopen jaren stond het softdrugsbeleid en de effecten van het cannabisgebruik hoog op de politieke agenda van de Rijksoverheid. Als gevolg hiervan heeft het veiligheidsprogramma 'Naar een veiliger samenleving'¹ aandacht besteed aan het coffeeshopbeleid. De ministeries van Justitie, VWS en BZK hebben in de interdepartementale cannabisbrief (2004) voorstellen gedaan voor het effectiever tegengaan van cannabisteelt door nauw samen te werken met de strategische partners zoals woningcorporaties, gemeenten, belastingdienst en het Openbaar Ministerie. De aanbevelingen uit het rapport ‘geen deuren maar daden, nieuwe accenten in het Nederlands drugsbeleid’² zijn grotendeels verwerkt in nieuwe richtlijnen en criteria voor het drugsbeleid en cannabisgebruik. In dit rapport is eveneens gepleit voor het voeren van restrictief beleid om het drugs en alcoholgebruik onder jongeren te beperken, vanwege de duurzame schadelijke effecten. De minister van Veiligheid en Justitie heeft in december 2011 in een brief aan de Tweede Kamer de voorgenomen aanscherping van het drugsbeleid uiteengezet. Het huidige drugsbeleid gaat uit van een daadkrachtige aanpak van drugs gerelateerde overlast en georganiseerde criminaliteit’³.

Deze ontwikkelingen hebben geresulteerd in de heroverweging en het continueren van het nuloptiebeleid van de gemeente Castricum. De gemeente blijft van mening geen coffeeshops in de gemeente te gedogen en stelt opnieuw het zogeheten nulstelsel beleid (hierna: nulbeleid) vast. Het gemeentebestuur en het Openbaar Ministerie kunnen op basis van dit nulbeleid en het Damoclesbeleid (handhavingsconvenant) optreden wanneer zich toch een verkooppunt van cannabis voordoet.

Analyse lokale en regionale situatie

De analyses van de lokale en regionale situatie vormen de basis van de motivering van het gekozen beleid. De gemeente is hiervoor te rade gegaan bij de politie, het Openbaar Ministerie en instelling voor verslavingszorg. Uit de ontvangen informatie blijkt dat het aantal cliënten dat in verband met cannabisproblematiek is ingeschreven bij een instelling voor ambulante verslavingszorg is in de laatste jaren meer dan verdubbeld. In de periode 2006-2010 waren er in Noord-Holland Noord jaarlijks gemiddeld 9,6 per 10.000 inwoners ingeschreven in verband met cannabisproblemen tegenover 4,6 in de periode 2001-2005.

Het aantal cliënten dat is ingeschreven in verband met cocaïne- of amfetamineverslaving is ook toegenomen van jaarlijks gemiddeld 9 per 10.000 inwoners in de periode 2001-2005 naar jaarlijks 11 per 10.000 inwoners in de periode 2006-2010: een stijging van 22%. Alleen het aantal cliënten dat is ingeschreven in verband met het gebruik van opiaten is in dezelfde periode afgenomen van 7,4 naar 6 per 10.000 inwoners per jaar: een daling van circa 20%⁴.

Gemeentegrootte en typering van de gemeente Castricum

De gemeente Castricum heeft 34.446 inwoners⁵, woonachtig in één van vijf kernen, te weten: Castricum, Bakkum, Limmen, Akersloot en De Woude. Iedere kern heeft een eigen karakter, variërend van een rustige woonomgeving, drukbezochte horecagelegenheden tot aan de mogelijkheden voor recreëren op het Alkmaarder-Uitgeestermeer, in het duingebied of op het strand. De gemeente Castricum als geheel is een relatief rustig dorp waar de inwoners zich veilig voelen en prettig kunnen wonen.

Streek- of centrumfunctie

De meeste inwoners van Castricum werken buiten de gemeente en volgen de meeste Castricumse leerplichtigen onderwijs op de basisscholen in de gemeente waarna jongeren ze doorstromen naar één van de drie scholen voor voortgezet onderwijs. Deze scholen onderwijzen circa 5000 in de leeftijdscategorie tussen 12 en 18 jaar. Samen met de directies zijn afspraken gemaakt over veiligheid in en rondom de scholen. Deze afspraken worden jaarlijks geëvalueerd.

Horeca

Het gemeentebestuur heeft samen met de horecaondernemers, Koninklijke Horeca Nederland en politie middels het convenant ‘Veilig uitgaan’ de afspraken over veiligheid binnen het horecagelegenheden vastgelegd. In de huisregels van de horecaondernemers zijn bepalingen opgenomen om drugsoverlast en handel binnen horeca gelegenheden tegen te gaan. ln de APV van de gemeente zijn er bepalingen opgenomen om overlast als gevolg van drugsgebruik in de openbare ruimte te bestrijden.

Omliggende gemeenten

De afstand vanuit verschillende dorpskernen van de gemeente Castricum tot de dichtstbijzijnde coffeeshop in Alkmaar (heeft vijf coffeeshops) is met de openbaar vervoer, auto op fiets goed te bereiken. Daarnaast beschikt de gemeente Beverwijk, die eveneens bereikbaar is per fiets, auto of openbaar vervoer over coffeeshops.

Overlast

De gemeente analyseert een keer per kwartaal de ontvangen overlastmeldingen en bespreekt deze met de politie. De overlastgebieden zijn in kaart gebracht in een zogenaamde overlastkaart. De buurtregisseur, (ambulant) jongerenwerker en politie bezoeken de locaties waar overlast is gemeld of geconstateerd, treden daarbij handhavend op of voeren hun zorgen ten aanzien van jongeren in de Verwijsindex. Individuele zorgmeldingen worden besproken in de verschillende signaleringsnetwerken waaronder het ZAT, Netwerk 12+, kernoverleg Centrum voor Jeugd en Gezin of het Noodteam.

Op bestuurlijk niveau is de ‘overlast en meldingenanalyse’ een terugkerend onderwerp tijdens overleg tussen de burgemeester en politie, juist vanwege het bevorderen van woon- en leefbaarheid in wijken.

Lokale vraag naar cannabis

Het Programmabureau Integrale Veiligheid heeft in de notitie ‘Aanscherping coffeeshopbeleid Noord-Holland Noord’ de verscherpte maatregelen ten aanzien van het vestigingsbeleid in kaart gebracht en het aantal coffeehops geïnventariseerd. Uit deze inventarisatie is gebleken dat slechts 2,8% van de inwoners gebruik maken van de coffeeshop als voorziening.

Jeugd

Uit onderzoek van GGD blijkt dat ruim 9% van de jongeren recent softdrugs heeft gebruikt.

Van de jongeren in Castricum in de leeftijdscategorie van 12-19 jaar heeft 9,1% in de afgelopen 4 weken⁶ softdrugs (cannabis) gebruikt. In heel Noord-Holland Noord en landelijk is dit 8%. Het gebruik van harddrugs(o.a. cocaïne, amfetamine) komt minder vaak voor: 4,1% van de jongeren in Castricum heeft ooit harddrugs gebruikt (regionaal 3,2% en landelijk 3,8%). Volwassenen van 19-65 jaar gebruiken minder vaak softdrugs dan jongeren. De landelijke percentages met betrekking tot het gebruik van cannabis en harddrugs zijn respectievelijk 3% en 6,1%⁷.

Er zijn geen gegevens beschikbaar over soft- en harddrugsgebruik onder volwassenen voor de gemeenten in Noord-Kennemerland.

Afweging van belangen en motivering

De overheid wil vooral het drugsgebruik bij jongeren voorkomen en verminderen, omdat zij de risico’s van drugs vaak niet goed inschatten. Uit onderzoek van het Trimbos Instituut blijkt dat als jongeren naar de middelbare school gaan, de kans jaarlijks toeneemt dat zij ervaring opdoen met cannabis en dat cannabisgebruik beduidend vaker voorkomt onder uitgaande jongeren, jongvolwassenen en groepen ‘probleemjongeren’. De jarenlange toename van het aantal cannabisklanten bij de (ambulante) verslavingszorg heeft zich in 2010 voortgezet .

De gemeente Castricum zet zich dan ook in voor een veilig klimaat voor de leerplichtigen van binnen en buiten de gemeente. Op basis van de analyse van de lokale situatie, kiest de gemeente Castricum voor geen coffeeshops te gedogen of anderszins medewerking te verlenen aan de vestiging van een coffeeshop.

Met het geven van voorlichting draagt de gemeente Castricum bij aan het vergroten van de bewustzijn ten aanzien van de schadelijke effecten van alcohol en drugsgebruik. In dat kader is het project Jeugd & Alcohol uitgebreid met maatregelen die druggebruik onder jongeren ontmoedigt. In overleg met de scholen en sportverenigingen wordt uitvoering gegeven aan deze maatregelen. Door geen coffeeshops te gedogen kan worden voorkomen dat inwoners gemakkelijk in aanraking komen met softdrugs. De betrekkelijk eenvoudige verkrijgbaarheid van cannabis maakt de drempel om te gebruiken lager. De kans dat personen op die manier drugs gaan gebruiken, terwijl dat anders wellicht niet zou zijn gebeurd, is aanwezig.

De Rijksoverheid heeft de afstandscriteria aangescherpt. De minimale afstand tussen coffeeshop en school is vastgesteld op 350 meter. Toetsing van dit criteria aan de huidige bestemmingsplannen wijst uit dat is het exploiteren van een coffeeshop die ook aan dit criteria voldoet vrijwel onmogelijk. De inwoners van de gemeente Castricum kunnen in hun behoefte voorzien door het bezoeken van coffeeshops in de gemeenten Alkmaar of Beverwijk.

Regionale afstemming

Dit nulbeleid is voor een belangrijk deel lokaal beleid. Behalve een goede afstemming tussen gemeente, OM en politie is rekening gehouden wordt met het beleid van omliggende gemeenten Bergen en Heiloo. In dat kader hebben de gemeente Bergen Castricum en Heiloo tijdens het driehoeksoverleg Duinstreek op 13 september 2012 besloten hun nulbeleid te continueren. De gemeente Alkmaar is een centrumfunctie en beschikt over vijf coffeeshops. Uit ambtelijk overleg is vast komen te staan dat de gemeente Beverwijk coffeeshops blijft gedogen.

Door de afspraken met buurgemeenten en een gezamenlijk geformuleerd beleid is er een evenwichtige regionale spreiding van coffeeshops gerealiseerd. Indien er sprake is van een illegaal verkooppunt van hard- of softdrugs worden de te nemen maatregelen in overleg met de officier van Justitie afgestemd. De bevoegdheden van de burgemeester zijn vastgelegd in artikel 13b Opiumwet en artikel 174a Gemeentewet. Bij bestuurlijke handhaving op grond van bovengenoemde wetten, moet ook rekening worden gehouden met de bepalingen in artikel 14 van de Woningwet waarin het gebruik en beheer van panden aan derden worden geregeld. Ter voorkoming van handhavingsknelpunten heeft het College van procureurs generaal in hun brief⁸ aan de VNG, Raad van Korpschefs en commandant van de Koninklijke Marechaussee de bestuurlijke aanpak van hennep opnieuw benoemd. Bij bestuurlijke aanpak van hennepkwekerijen wordt de nadruk gelegd op de voorwaarden bij het opsporen en achterhalen van de daders middels de bevoegdheden van de Officier van Justitie op grond van artikel 117, Wetboek van strafvordering. voorafgaand aan het daadwerkelijke ontruimingsproces. Het verdient de aanbeveling om de gemaakte afspraken vanuit de verschillende verantwoordelijkheden in een handhavingsconvenant vast te leggen dat binnen de driehoek wordt vastgesteld.

Evaluatie

Het coffeeshopbeleid moet bezien worden in relatie tot andere vormen van ongewenste

drugsfaciliteiten. Uit de analyse van de Politie en het RIEC Noord-Holland-Noord, zal moeten blijken of er sprake is van verschuivingsaspecten, een toename of afname van drugsincidenten. Denk hierbij aan de frequentie van bestuursrechtelijke ontmanteling hennepkwekerijen. Indien nadere informatie hierover bekend wordt, kan dit aanleiding geven voor het verzwaren van het Damoclesbeleid dat gericht is op de aanpak van criminele activiteiten ten aanzien van drugsoverlast, drugsproductie en drugsverkoop.

Onder intrekking van het nuloptiebeleid van 13 oktober 2004, wordt het aangepaste nuloptiebeleid vastgesteld door de burgemeester van Castricum.

De bevoegdheid voor het vaststellen van de nuloptiebeleidregels ontleent de burgemeester aan artikel 13b van de Opiumwet.

Deze beleidsregel treedt in werking de dag na bekendmaking.