Geluidbeleid gemeente West Betuwe 2021

De gemeente West Betuwe is op 1 januari 2019 ontstaan uit een samenvoeging van de drie gemeenten: Geldermalsen, Lingewaal en Neerijnen. Gebleken is dat er verschillen waren in geluidbeleid. Hierdoor zijn er binnen een gemeente soms verschillende regels van toepassing. De gemeente heeft daarom aan de Omgevingsdienst Rivierenland (ODR) verzocht om alle documenten die er bij de gemeenten aanwezig zijn en betrekking hebben op geluid te screenen, te inventariseren, aan te geven welke verschillen er tussen de gemeenten zijn en vervolgens te adviseren. Van de gemeente zijn 47 digitale bestanden ontvangen met een overzicht van de documenten. Omdat het geluidbeleid dat de gemeenten hebben vastgesteld altijd tot stand is gekomen in samenwerking en met advies van Regio Rivierenland/ ODR, kan ook worden gecontroleerd of er relevante documenten ontbreken. Dit is daarom in hoofdstuk 2 geïnventariseerd en onderzocht.

In hoofdstuk 3 is vervolgens het geluidbeleid van de voormalige gemeenten beschreven.

In hoofdstuk 4 is aangegeven hoe het nieuwe gemeentelijk geluidbeleid eruit zou kunnen zien en welke keuzes gemaakt zouden kunnen worden. Die mogelijkheden zijn in 2020 met ambtenaren van de gemeente besproken, waarbij diverse keuzes zijn gemaakt.

Een voorstel voor het nieuwe gemeentelijk geluidbeleid is tenslotte in hoofdstuk 5 opgenomen.

2.1Aanwezige documenten

Alle ontvangen documenten zijn bekeken en geïnventariseerd.

Daartoe is eerst in een overzicht aangegeven welk digitaal bestand hoort bij de beschrijving uit het documentenoverzicht. De documenten zijn daarbij van een kenmerk voorzien (A t/m AT). Die kenmerken zijn gebruikt bij de inventarisatie en vermelding welke documenten bij elkaar horen en in hoeverre die relevant zijn.

In de bijlage (1) is het overzicht opgenomen van de documenten met vermelding van het onderwerp en de inhoud. Er is vervolgens onderscheid gemaakt naar relevantie van de documenten. In de toelichting en achtergrondinformatie wordt het kader en de totstandkoming van de documenten kort uiteengezet.

Geconstateerd is dat de meeste documenten behoren bij het onderwerp Gebiedsgericht geluidbeleid:

• -

  Pilot gebiedsgericht geluidbeleid (fase 1 en 2) Regio Rivierenland (2010-2012)

• -

  Gebiedsgericht geluidbeleid (fase 3) gemeente Lingewaal (2014)

• -

  Besluit gemeente Neerijnen om geen gebiedsgericht geluidbeleid vast te stellen (2014)

Daarnaast zijn er enkele documenten die behoren bij het onderwerp Beleid hogere grenswaarden weg- en railverkeerslawaai en enkele andere lossen onderwerpen.

2.2Ontbrekende documenten

Voor het onderwerp Gebiedsgericht geluidbeleid zijn de meest relevante documenten aanwezig.

Alleen ontbreken er bijlagen, zoals kaarten met geluidcontouren (huidig en toekomst) die gemaakt zijn tijdens de pilot. Voor Lingewaal zijn de betreffende kaarten deels aanwezig en opgenomen in de beleidsnotitie.

Voor het onderwerp Beleid hogere grenswaarden weg- en railverkeerslawaai ontbreekt het door de gemeente Neerijnen in 2007 vastgesteld beleid, dat momenteel nog van kracht is. De geactualiseerde notitie van 2015 is namelijk niet vastgesteld.

Voor Lingewaal is het beleid hogere waarden uit 2007 toegevoegd in de notitie Gebiedsgericht geluidbeleid van 2014.

Het onderwerp sanering wegverkeerslawaai is vermeld in de notitie Gebiedsgericht geluidbeleid van Lingewaal. Daarbij is als beleidsregel opgenomen dat ook de iets minder urgente saneringswoningen van de zogenaamde B-lijst zullen worden gesaneerd. Op 21 januari 2020 is voor alle B-lijstwoningen in de gemeente West Betuwe (die mogelijk in aanmerking komen voor maatregelen) een saneringsprogramma ingediend bij het ministerie van I&W (p/a Bureau Sanering Verkeerslawaai).

3.1Gemeente Lingewaal

Gemeente Lingewaal heeft op 12 december 2014 gebiedsgericht geluidbeleid vastgesteld. In de bijlage (2) van deze notitie zijn alle beleidsregels uit dit beleid vermeld. De beleidsregels zijn o.a. procesafspraken, beleidsuitspraken, standpunten e.d.. Het “echte” gebiedsgerichte geluidbeleid is alleen van toepassing op het geluid van bedrijven (Milieuvergunningen en Activiteitenbesluit). Daarbij is voor met name nieuwe bedrijven de grenswaarde afhankelijk van het gebied. Bij bestaande bedrijven is het uitgangspunt dat vergunde activiteiten niet onmogelijk worden gemaakt.

Voor beleid hogere waarden verkeerslawaai wordt in de beleidsnota verwezen naar de notitie uit 2007 van Regio Rivierenland, die in de bijlage van het gebiedsgericht beleid is opgenomen.

3.2Gemeente Neerijnen

Gemeente Neerijnen heeft in 2014 besloten om geen gebiedsgericht geluidbeleid vast te stellen en dus geen vervolg te geven aan de regionale pilot.

Voor beleid hogere waarden weg- en railverkeerslawaai is in 2007 een beleidsnotitie vastgesteld. In 2015 is de notitie geactualiseerd, maar die notitie is niet bestuurlijk vastgesteld.

Bij de achtergrondinformatie in de bijlage (1) van deze notitie zijn de verschillen weergeven tussen het beleid 2007 en de actualisatie 2015

3.3Gemeente Geldermalsen

Gemeente Geldermalsen heeft geen gebiedsgericht geluidbeleid of beleid hogere grenswaarden verkeerslawaai vastgesteld. Wel wordt in de gemeente gebruik gemaakt van het formulier verzoek hogere waarden dat een bijlage is in de beleidsnotitie van Regio Rivierenland.

3.4Gemeente West Betuwe

De drie voormalige gemeenten hebben mogelijk ook beleid vastgesteld voor:

• -

  evenementen en festiviteiten,

• -

  vogelverjaagmiddelen / gaskanonnen.

Voor deze twee onderwerpen heeft Regio Rivierenland in het verleden beleidsnotities opgesteld, die door verschillende gemeenten zijn gebruikt om beleid vast te stellen. Bij de ontvangen documenten zitten twee stukken betreffende het beleid voor evenementen en festiviteiten in de gemeente Lingewaal.

Deze twee onderwerpen worden grotendeels geregeld in de APV. De gemeente West Betuwe heeft in de raad van 17 december 2019 een nieuwe APV vastgesteld. Geluid van evenementen en festiviteiten is geregeld in de voorschriften 2:24 en 4:1 t/m 4:6. In artikel 4.6 lid 3d is het gebruik van agrarische apparaten voor vogelverjaging geregeld.

3.5Sanering verkeerslawaai

Woningen die vanaf 1986 een hoge geluidsbelasting ondervinden van weg- of railverkeerslawaai vallen onder de saneringsregeling. Deze woningen zijn eind jaren ’90 van de vorige eeuw geïnventariseerd en in beeld gebracht.

De meeste van deze woningen zijn inmiddels gesaneerd.

Sanering wegverkeerslawaai:

• -

  A15: uitgevoerd tegelijkertijd met de aanleg van de Betuweroute

• -

  A2 kp Deil-Zaltbommel: uitgevoerd met verbreding 2x3

• -

  A2 kp Deil-Culemborg: uitgevoerd met verbreding 2x4

• -

  Diverse wegen: uitgevoerd middels kleine isolatieprojecten

Sanering railverkeerslawaai:

• -

  Gemeente Neerijnen: realisatie schermen, maatregelen viaducten Steenweg en Zandweg en isolatie woningen buiten schermen

• -

  Buitengebied Geldermalsen: isolatie woningen

• -

  Geldermalsen, Tricht, Laageinde: schermen, raildempers en isolatie 2020 gecombineerd met MJPG (Meerjarenprogramma geluid)

In januari 2020 is een saneringsprogramma ingediend voor de laatste woningen uit de saneringslijst. Als die subsidie is toegekend kan dit laatste project worden uitgevoerd. De gehele saneringsopgave in West Betuwe is dan afgerond.

De aanvraag voor subsidie is momenteel nog in procedure.

De sanering van verkeerslawaai valt buiten de reikwijdte van het gemeentelijk geluidbeleid.

4.1Gebiedsgericht Geluidsbeleid (industrielawaai)

De beleidsregels die gemeente Lingewaal heeft vastgesteld zouden ook voor de gehele gemeente West Betuwe vastgesteld kunnen worden.

Het is daarvoor niet persé noodzakelijk om gebiedenkaarten op te stellen, omdat de gebieden ook beschreven kunnen worden. Lingewaal heeft vier gebiedstypen onderscheiden (zie bijlage 2 van deze notitie): “dorps wonen” betreft de bebouwde komgebieden; “bedrijventerrein”, “agrarisch gebied” en “natuurgebied” zijn naar verwachting ook als zodanig aangeduid in bestemmingsplannen.

De beleidsregels die zijn opgenomen in bijlage 2 van deze notitie of een selectie van die regels, kan als geluidbeleid worden vastgesteld voor de gehele gemeente West Betuwe.

Eventueel kan gebiedsgericht geluidbeleid ook worden ingevoerd met de implementatie van de Omgevingswet. Bij de implementatie van het omgevingsplan kan een nadere invulling/ uitwerking worden gegeven aan het gebiedsgericht (geluid)beleid. Zie Omgevingswet.

Indien er geen gebiedsgericht geluidbeleid wordt vastgesteld dan gelden de algemene geluidregels uit het Activiteitenbesluit Milieubeheer.

4.2Beleid hogere grenswaarden verkeerslawaai

Het door de gemeente Neerijnen geactualiseerde beleid hogere waarden weg- en railverkeerslawaai 2015 zou als beleid voor de gehele gemeente West Betuwe ingevoerd kunnen worden. Hiervoor moet de paragraaf 3.2 (intern werkproces) dan worden geactualiseerd.

Daarnaast wordt geadviseerd om paragraaf 4.7 (compensatie) uit te breiden met de regel dat een geluidluwe gevel/tuin en een akoestisch gunstige indeling noodzakelijk of gewenst is.

Als alternatief voor het vaststellen van beleid hogere grenswaarden is het invoeren/ gebruiken van een (geactualiseerd) formulier verzoek hogere grenswaarden.

Een geactualiseerd formulier (versie 2020) is in bijlage 3 opgenomen. In de praktijk is gebleken dat dit goed werkt, omdat bij het invullen daarvan alle gewenste en noodzakelijke onderbouwing en aandachtpunten voorbij komen.

Met de inwerking treding van de Omgevingswet worden er geen hogere geluidgrenswaarden meer vastgesteld. Wel moet de gemeente met haar besluiten de gewenste geluidkwaliteit, in samenhang met andere belangen, in stand houden. In de praktijk zal dit inhouden dat de inhoudelijke toetsing en motivatie van hogere waarden blijft bestaan, maar dat alleen de aparte vaststellingsprocedure vervalt.

4.3Omgevingswet

Gebiedsgericht beleid is met de Omgevingswet eenvoudig toe te passen. Ook geluidsregels kunnen dan gebiedsgericht worden ingevoerd. Gebiedsgericht geluidbeleid kan dus worden ingevoerd met het opstellen van de Omgevingsvisie en/of Omgevingsplannen.

Nieuw in de Omgevingswet is de monitoring van wegverkeerslawaai op gemeentelijke wegen. Plan was dat voor het peiljaar 2021 gemeenten in 2023 geluidemissiekaarten zouden moeten opstellen, die vervolgens elke vijf jaar worden gemonitord.

Maar door de Coronacrisis zal dit worden uitgesteld. Vanaf maart 2020 kunnen er namelijk geen representatieve verkeerstellingen worden uitgevoerd. Daarbij zal het jaar 2021 geen representatief jaar zijn voor de verkeerssituatie. Momenteel is nog niet bekend wanneer de geluidemissiekaarten gereed moeten zijn en welk jaar daarvoor als peiljaar zal gelden.

Met het opstellen van de geluidemissiekaarten en de 5-jaarlijkse monitoring wordt inzichtelijk op welke gemeentelijke wegen het geluid is toe- of afgenomen. Voor knelpunten moeten dan maatregelen moeten afgewogen.

Voor het opstellen en monitoren van de geluidemissiekaarten kan het regionale verkeersmodel worden gehanteerd. Dit verkeersmodel moet dan wel worden bijgehouden en regelmatig worden geactualiseerd. De cyclus die momenteel wordt aangehouden om verkeerskundige redenen (actualisatie om de 4-5 jaar) is ook voor het monitoren van het verkeerslawaai geschikt.

De ODR kan de geluidemissiekaarten t.z.t. opstellen en eventueel adviseren bij knelpunten.

5.1Gebiedsgericht Geluidsbeleid Industrielawaai

De beleidsregels die gemeente Lingewaal heeft vastgesteld gaan voor de gehele gemeente West Betuwe gelden. Deze beleidsregels zijn geënt op de omgevingswet-gedachten: “streng waar het moet en geef ruimte waar het kan”. Ook de voorgestelde gebiedsindeling past binnen de systematiek van de omgevingsvisie.

De gebiedsindeling in weergegeven in een digitale gebiedenkaart. De huidige versie van de kaart is in bijlage 4 opgenomen. Er is ook een digitale gebiedenkaart opgesteld die de gemeente zelf beheert. Er is dan een actuele afstemming tussen ruimtelijke ontwikkelingen en de vertaling van de ambities in de omgevingsvisie.

De beleidsregels worden met name gebruikt voor de toetsing van veranderingen en nieuwe ontwikkelingen.

De volgende gebiedstypen worden onderscheiden (zie ook bijlage 2):

• -

  “dorps wonen / rustig woongebied”: betreft de bebouwde komgebieden;

• -

  “bedrijventerrein”: betreft de terreinen die momenteel in bestemmingsplannen als zodanig zijn bestemd;

• -

  “natuurgebied”: betreft alle gebieden die momenteel als zodanig zijn aangewezen, door o.a. het rijk en de provincie (o.a. Natura2000 gebieden);

• -

  “stiltegebied”: betreft het door de provincie als zodanig aangewezen gebieden (liggen in Neerijnen);

• -

  “agrarisch gebied”: betreft alle overige gebieden.

Tabel 1. Gebiedsgerichte ambitietabel voor industrielawaai

* afwijken van de ambitiewaarden is m.n. bedoeld voor bedrijven in de intensievere agrarische gebieden

Achtergrond bij gebiedsgericht geluidsbeleid is:

• -

  Grenswaarden stellen die horen bij het betreffende gebied: dus in stille gebieden is het gewenst om die relatief stil te houden. Gebieden waar stilte minder relevant is (zoals bij bedrijventerreinen) zijn er ruimere grenswaarden mogelijk.

• De grenswaarden in het Activiteitenbesluit is standaard 50 dB(A), voor woningen op een bedrijventerrein 55 dB(A) en voor agrarische bedrijven 45 dB(A).

• In de VNG-publicatie bedrijven en milieuzonering (die gehanteerd wordt bij nieuwe ontwikkeling/bestemmingsplannen) staat als richtwaarde voor een rustig woongebied 45 dB(A).

• -

  Het aanwezige achtergrondgeluid is van invloed op de hinder die ondervonden kan worden van een geluidbron. Een geluidbron met een bepaald niveau zal in een rustig gebied meer opvallen en hinderlijker zijn dan in een lawaaiig gebied. In het verleden waren de geluidgrenswaarden dan ook gerelateerd aan het aanwezige achtergrondgeluidniveau. Uit metingen blijkt dat het achtergrondgeluid in de gemeente West Betuwe ruim beneden de grenswaarden uit het Activiteitenbesluit ligt. Voor het grootste deel van het grondgebied is die circa 40 dB en nabij de rijkswegen is die hoger, afhankelijk van de afstand tot de rijksweg.

Met de invoering van het gebiedsgericht geluidbeleid zullen bedrijven in eerste instantie worden getoetst aan de ambitiewaarden uit de tabel 1. Pas als niet kan worden voldaan aan de ambitiewaarden is afwijking naar de bovengrens mogelijk. Dit moet dan nader worden gemotiveerd.

Hierbij zal verschil worden gemaakt tussen nieuwe en bestaande bedrijven. Bij bestaande bedrijven is het uitgangspunt dat vergunde activiteiten niet onmogelijk worden gemaakt.

Voor bedrijven die liggen naast een drukke verkeersader kan eventueel nog naar boven worden afgeweken, dit afhankelijk van het geluidniveau van die weg.

De beleidsregels die zijn opgenomen in bijlage 2 zijn van toepassing op het gemeentelijk geluidbeleid. Voor de inhoud wordt naar die bijlage verwezen.

Windmolens

Windmolens vallen onder het regime van de Activiteitenbesluit Milieubeheer. Daarin zijn geluidgrenswaarden opgenomen die specifiek van toepassing zijn op windmolens.

De grenswaarde voor het jaargemiddeld etmaal (Lden) is 47 dB en voor de nacht (Lnight) is 41 dB . Deze grenswaarden zijn ook uitgangspunt van onze beleidsnotitie.

5.2Beleid Verkeerslawaai

Het geactualiseerde formulier voor aanvraag hogere geluidgrenswaarde (uit bijlage 3) wordt gebruikt bij de toetsing.

Er worden geen verdere regels vastgesteld.

Wel zal bij de beoordeling van aanvragen hogere geluidgrenswaarden o.a. de volgende aspecten worden gecontroleerd en worden afgewogen. Deze volgen veelal uit jurisprudentie en worden daarom momenteel ook al toegepast:

• -

  30 km/uur-wegen moeten ook worden onderzocht. Indien die de voorkeurs-grenswaarden overschrijden en geluidreducerende maatregelen niet mogelijk of doelmatig zijn, dan moet er bij de woning voldoende geluidisolatie worden aangebracht, zodat een aanvaardbaar binnenniveau (33 dB) wordt gerealiseerd. Die binnenwaarde moet worden geborgd, door het opnemen van een voorwaardelijke verplichting in het bestemmingsplan.

• -

  cumulatie moet inzichtelijk worden gemaakt.

• -

  een geluidluwe gevel/tuin is een belangrijk criterium bij de afweging.

• -

  Indien relevant dan moet het geluid van de verkeersaantrekkende werking bij bestaande woningen worden onderzocht en getoetst. Dit speelt m.n. bij grotere bouwprojecten.

Geluidemissiekaarten

De verwachting is dat in het najaar 2021 weer representatieve verkeerstellingen uitgevoerd kunnen worden, zodat het verkeersmodel kan worden geactualiseerd.

Naar alle waarschijnlijkheid kan begin 2022 dan opdracht worden verstrekt aan de ODR om met de gegevens uit het verkeersmodel de geluidemissiekaarten te maken, die nodig zijn volgens de Omgevingswet.