| Organisatie | Achtkarspelen |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Beleidsregels bijstand en eigen woning |
| Citeertitel | Beleidsregels Bijstand en eigen woning |
| Vastgesteld door | college van burgemeester en wethouders |
| Onderwerp | algemeen |
| Eigen onderwerp |
Geen
artikel 50 van de Wet werk en bijstand
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 01-07-2019 | nieuwe regeling | 07-05-2019 Gemeenteblad, 1-7-2019 |
Indien een eigenaar van een woning, een woonwagen of een woonschip een aanvraag om algemene bijstand doet, zal altijd nagegaan moeten worden of de bijstand in de vorm van een geldlening moet worden verstrekt (artikel 50 Participatiewet).
Het college moet de algemene bijstand in de vorm van een geldlening verstrekken indien voldaan is aan de volgende voorwaarden:
Bovendien kan ter zekerheid tot terugbetaling hypotheek (eigen woning) of pandrecht (woonwagen of woonschip) worden gevestigd.
Voorts bestaat de mogelijkheid om in het kader van bijstand en eigen woning een woonkostentoeslag eigen woning toe te kennen. De nadere invulling hiervan vraagt om nadere instructies.
Deze beleidsregels dienen om duidelijkheid ten behoeve van de uitvoering te verschaffen.
Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen
In deze beleidsregels bijstand en eigen woning wordt verstaan onder:
Alle begrippen die in deze beleidsregels worden gebruikt en die niet nader zijn omschreven, hebben dezelfde betekenis als in de wet of in de Algemene wet bestuursrecht.
Artikel 3: Hoogte geldlening, bijkomende kosten en notaris
De notaris wordt schriftelijk verzocht een concept hypotheekakte of pandovereenkomst op te stellen. Hierin moet het maximale bedrag van de krediethypotheek of verpanding worden opgenomen, de aflossings- en rentebepalingen, de gestelde zekerheden, de verplichtingen en voorwaarden, de gebruikelijke hypotheekbedingen, de hoofdelijke aansprakelijkheid etc. Tevens wordt een afschrift van de toekenningsbeschikking naar de notaris gezonden.
Hoofdstuk 2. Voorwaarden en aflossing
Indien belanghebbende naar het oordeel van het college de rente geheel of gedeeltelijk kan betalen, doch niet kan aflossen, wordt een betaling eerst tot ten hoogste het bedrag van de verschuldigde maandrente aangemerkt als aflossing en wordt de rente die daardoor niet wordt betaald bijgeschreven bij het nog niet afgeloste deel van de geldlening.
Artikel 7: Aflossing hypotheek bij vererving en verkoop woning
Bij verkoop van de woning kan het college wegens bijzondere omstandigheden van medische of sociale aard van belanghebbende, na toepassing van het eerste lid, besluiten tot het verlenen van een nieuwe geldlening eveneens onder verband van hypotheek of pandrecht voor de aankoop van een andere woning, tot ten hoogste het bedrag van de ingevolge het eerste lid afgeloste geldlening, onder de voorwaarde dat belanghebbende het na aflossing vrijgekomen vermogen met inbegrip van het in het derde lid bedoelde bedrag volledig inzet voor de aankoop van de andere woning.
Hoofdstuk 3. Herleving recht op bijstand
Artikel 8: Waarde woning en onderbreking bijstandsverlening
Een eenmaal vastgestelde waarde van het goed blijft, ongeacht waardestijgingen of waardedalingen van het (register)goed in kwestie, ongewijzigd van kracht zolang de bijstandsverlening ononderbroken blijft of niet langer dan twee jaar onderbroken wordt. Kin het laatste geval wordt een nieuwe bijstandsuitkering in de vorm van een geldlening verleend met toepassing van de laatstgevestigde hypotheek of pandrecht.
Wanneer in het verleden aantoonbaar als gevolg van onjuiste of onvolledige inlichtingen de bijstand ten onrechte niet in de vorm van een geldlening is verstrekt, danwel het bedrag van de geldlening op een te laag bedrag is vastgesteld, of de belanghebbende tijdens de bijstandsverlening geen, onjuiste of onvolledige inlichtingen heeft verstrekt over een wijziging in het betreffende (register)goed in kwestie, die een waardestijging tot gevolg heeft gehad, stelt het college het bedrag van de geldlening en daarmee de hypotheek of het pandrecht opnieuw vast.
Hoofdstuk 5. Woonkostentoeslag eigen woning
Artikel 12: Voorlopige teruggaaf
Belanghebbende die een woonkostentoeslag bijstand ontvangt als bedoeld in artikel 10, eerste en tweede lid van deze beleidsregels, is verplicht om een voorlopige teruggaaf in verband met de rentebetaling bij de Belastingdienst aan te vragen.
Deze termijn kan wederom met twaalf maanden worden verlengd als de belanghebbende er nog niet in is geslaagd om goedkopere woonruimte te vinden en dit niet te verwijten valt. Het opleggen van de verhuisplicht dient expliciet te worden vastgelegd in de beschikking waarin de woonkostentoeslag wordt toegekend.
Artikel 15: Onvoorziene situaties
In alle gevallen waarin deze beleidsregels niet voorzien, beslist het college.
Het college kan in bijzondere gevallen ten gunste van de belanghebbende afwijken van de bepalingen in de beleidsregels, indien strikte toepassing ervan tot onbillijkheden van overwegende aard zou leiden.
Aldus vastgesteld door burgemeester en wethouders van de gemeente Achtkarspelen op 7 mei 2019.
de secretaris,
(Mr. Drs. E.H.C. van der Laan)
de burgemeester,
(Mr. O.F. Brouwer)
Daar waar nodig zal ter verduidelijking een toelichting op de artikelen worden gegeven.
Dit artikel spreekt voor zich.
Het stellen van zekerheid geeft de gemeente meer kans op terugbetaling ingeval belanghebbende dat niet uit eigen beweging doet. Het moet wel om een bijstandsbedrag van enige omvang en (register)goederen van enige betekenis gaan, anders zijn de administratieve lasten in verhouding te hoog.
Op grond van artikel 48 lid 3 PW kan het college eisen dat een recht van pand of hypotheek wordt gevestigd als zekerheid voor de nakoming van de rente- en aflossingsverplichtingen welke zijn verbonden aan de bijstand in de vorm van een geldlening. Daarmee wordt bewerkstelligd dat de vordering bij voorrang boven andere schuldeisers uit de opbrengst van het onderpand kan worden voldaan (preferentie).
Het onderpand bij een hypotheek is een registergoed (bijvoorbeeld een woning). Is het onderpand een niet-registergoed (bijvoorbeeld woonwagen of woonschip) dan spreekt men van pandrecht
De verplichting om medewerking te verlenen aan de vestiging van een krediethypotheek wordt op grond van artikel 48 lid 3 van de wet aan de bijstandsverlening verbonden.
In de praktijk zal bovengenoemde verplichting - naast benoeming in de beschikking – worden vastgelegd in een door de belanghebbende ondertekende bereidverklaring tot medewerking aan de vestiging van een krediethypotheek of pandrecht.
Artikel 3Hoogte geldlening en bijkomende kosten
In dit artikel wordt bepaald hoe de overwaarde in de woning kan worden vastgesteld. Met de “daarop drukkende schulden” worden alleen schulden bedoeld die zijn aangegaan ten behoeve van de woning, zoals de financiering van de aankoop of een verbouwing. Nadrukkelijk niet in aanmerking komen onder meer consumptieve kredieten waarvoor de woning als zekerheid is gesteld, of opnames van overwaarde die niet zijn aangewend ten behoeve van de woning.
De waarde van de woning wordt bepaald aan de hand van een recente Woz-waarde. Deze mag niet ouder zijn dan 24 maanden.
De kosten verbonden aan de geldlening zoals de vestiging van de hypotheek, inschrijving van de hypotheekakte en bijkomende kosten komen voor rekening van belanghebbende. Voor deze kosten kan bijzondere bijstand worden verleend, als wordt voldaan aan de voorwaarden om voor bijzondere bijstand in aanmerking te komen. Deze vorm van Bijzondere bijstand wordt om niet verstrekt.
Artikel 4Opname voorwaarden in hypotheekakte
De lening dient aan een aantal voorwaarden te voldoen, ongeacht of er wel of geen hypotheek dan wel pandrecht wordt gevestigd. In het eerste lid is aangegeven welke voorwaarden. Bij de in het tweede lid genoemde gebruikelijke bedingen die ook in de hypotheekakte moeten worden opgenomen, kan gedacht worden aan het beding tot beperking van de bevoegdheid tot verhuur of verpachting.
Artikel 5Aflossingsvoorwaarden geldlening
De aflossingsperiode van de lening wordt bepaald op ten hoogste tien jaar (120 maanden). De periode van tien jaar waarin een aflossing wordt gevergd, begint op het moment dat de bijstandverlening wordt beëindigd. Bij het vaststellen van het aflossingsbedrag wordt rekening gehouden met het inkomen van belanghebbende(n) en de (bijzondere) omstandigheden. Er dient minimaal € 50,00 per maand te worden afgelost. Belanghebbende dient schriftelijk geïnformeerd te worden over de terugbetaling in termijnen.
Het meerdere van 120% van de hoogte van de ontvangen bijstandsnorm dient te worden aangewend voor aflossing van de geldlening. Hiermee wordt beoogd dat belanghebbende(n) financieel voordeel ervaart bij bijstandsonafhankelijkheid.
Het inkomen van belanghebbende kan echter ook aanleiding geven om een lager maandelijks aflossingsbedrag te betalen dan eerder is vastgesteld. Aangezien de hoogte van het inkomen geen vast gegeven hoeft te zijn, is bepaald dat het maandelijkse aflossingsbedrag telkens voor een jaar wordt vastgesteld. Deze wijze van vastlegging betekent dat periodiek een controle op de financiële situatie van belanghebbende plaatsvindt. Tussentijds is bijstelling van het aflossingsbedrag ook mogelijk. Het inkomen kan echter zodanig zijn dat een hoger maandelijks aflossingsbedrag gevraagd kan worden. Het is ook de bedoeling, dat dan een hogere aflossing wordt verlangd. Het is immers niet nodig, dat de vorderingen onnodig lang blijven uitstaan.
Wanneer belanghebbende tijdens de aflossingsperiode van tien jaar schuldig nalatig is om de vastgestelde aflossing te voldoen, is het nog niet afgeloste deel van de geldlening onmiddellijk opeisbaar. Het ligt in de rede om in een dergelijke situatie eerst met belanghebbende een regeling te treffen. Is dat niet haalbaar (vanwege een weigerachtige opstelling van belanghebbende), dan staan in het uiterste geval middelen zoals beslag op het inkomen en executoriale verkoop van de woning ter beschikking. Op grond van het Burgerlijk Wetboek moet de wettelijke rente worden betaald over de tijd dat verzuimd is om aan de verplichting te voldoen. In dit artikel wordt aangegeven dat wanneer de maandelijkse aflossing achterwege blijft, er vanaf dat moment sprake van verzuim en daarom de wettelijke rente verschuldigd is.
Geregeld is dat bij een inkomen op bijstandsniveau geen aflossing wordt gevergd. Daardoor blijft het inkomen tot dat niveau beschikbaar voor de voorziening in de algemeen noodzakelijke bestaanskosten, waaronder noodzakelijke reserveringen, zoals voor duurzame gebruiksgoederen, gemeentelijke belastingen en heffingen.
Met bijzondere bestaanskosten kan rekening worden gehouden op grond van dit artikel. Dit geldt overigens niet als in die bijzondere bestaanskosten op een andere manier is of kan worden voorzien.
Wanneer de geldlening wordt verstrekt aan een echtpaar of daarmee gelijkgestelden dan zijn zij beide op grond van artikel 59 lid 4 PW hoofdelijk aansprakelijk voor de terugbetaling van kosten van bijstand.
Na het verstrijken van de periode van tien jaar is belanghebbende op grond van dit artikel maandelijks rente verschuldigd. Deze rente is gelijk aan de wettelijke rente doch niet lager dan 1%. De rente is alleen verschuldigd over het nog niet afgeloste deel van de hoofdsom.
Aan belanghebbende wordt dan geen vooraf vastgestelde aflossingsverplichting meer opgelegd. Wel is het redelijk om rente in rekening te brengen. Er is immers al tien jaar gelegenheid gegeven om rentevrij af te lossen en dus ook om het vermogen terug op te bouwen. De renteverplichting die na tien jaar ingaat, stimuleert wel het verrichten van aflossingen.
Het kan zich voordoen dat belanghebbende naar het oordeel van de gemeente de rente of een gedeelte daarvan kan opbrengen, maar dat belanghebbende daardoor niet aan aflossen toe kan komen. De renteverplichting belemmert dan het aflossen. Om dit te vermijden, is aangegeven dat de betaling eerst tot ten hoogste het bedrag van de renteverplichting wordt aangemerkt als aflossing. Dit is in overeenstemming met het gegeven dat in de eerste tien jaar voorrang wordt gegeven aan het aflossen van de geldlening.
Wanneer belanghebbende, gelet op de financiële omstandigheden, de rente niet volledig kan betalen kan de gemeente met minder genoegen nemen. Hiervoor moet wel een gedegen beoordeling aan ten grondslag liggen. De niet betaalde rente over een jaar wordt dan bijgeschreven op het nog niet afgeloste deel van de geldlening.
Omdat over de bijgeschreven rentevordering geen rente is verschuldigd, loopt de totale schuld niet oneindig op. Er kan immers alleen rente verschuldigd zijn over de hoofdsom.
Voor zover de geldlening niet afgelost kan worden, wordt dat verrekend bij verkoop van de woning.
Artikel 7Aflossing hypotheek bij vererving en verkoop woning
Met een echtpaar wordt gelijkgesteld geregistreerd partners en personen met een samenlevingscontract.
In dit artikel is geregeld dat bij verkoop van de woning de geleende bijstand direct dient te worden terugbetaald, evenals de eventueel bijgeschreven rentevorderingen.
Dat geldt ook bij verkoop tijdens het ontvangen van bijstand wanneer er dringende redenen zijn om te verhuizen. Er zal eerst afgerekend moeten worden voordat een nieuwe hypotheek kan worden gevestigd.
Het tweede lid maakt het mogelijk dat belanghebbende(n) een andere woning kan kopen waarop een nieuwe hypotheek of nieuw pandrecht kan worden bevestigd. Het college kan hiervoor toestemming geven wanneer er medische en/of sociale redenen aanwezig zijn. Dit betekent dat belanghebbende het bij verkoop vrijgekomen vermogen niet hoeft in te zetten voor de bestaansvoorziening maar daarmee een meer passende woning kan aankopen.
Aangezien de laatste hypotheek of pandrecht in verband met de bijstandsverlening is afgelost ontbreken deze middelen voor de aankoop van een andere woning. Het college kan deze middelen als nieuwe lening (hypotheek of pandrecht) ter beschikking stellen. Als voorwaarde hiervoor geldt dat belanghebbende het na afrekening vrijgekomen vermogen volledig inzet bij het kopen van een vervangende woning. Met deze uitzondering op het inzetten van het vrijgekomen vermogen voor de bestaansvoorziening en de mogelijkheid tot het verstrekken van een nieuwe geldlening wordt vermeden dat een verhuizing wegens bijzondere omstandigheden nadeliger uitwerkt dan het aanhouden van de woning.
Een verkoop van de woning hoeft niet meteen gepaard te gaan met een financiële afwikkeling. Dit zal doorgaans plaatsvinden bij de overdracht van de woning. Vanaf het moment waarop belanghebbende over de opbrengst kan beschikken, zal de resterende geldlening aan de gemeente in één keer moeten worden terugbetaald. Wanneer de woning wordt verkocht tegen een prijs die doelbewust beneden de geldende marktwaarde ligt, is er geen aanleiding om het resterende bedrag van de lening kwijt te schelden. Overigens zal, als de woning wel tegen de geldende marktwaarde is verkocht, de volledige opbrengst moeten worden aangewend ter aflossing van de hypothecaire schulden, waaronder de krediethypotheek. Pas als dit niet toereikend is, wordt de vordering kwijtgescholden.
Er dient bij een positieve opbrengst rekening te worden gehouden met het vrij te laten vermogen wanneer men nog bijstandsgerechtigd is.
Artikel 8Waarde woning en onderbreking bijstandsverlening
Er vindt geen nieuwe waardebepaling van de woning dient plaats wanneer de bijstandsverlening op grond van de verleende krediethypotheek minder dan twee jaar onderbroken is geweest, ook niet als de WOZ-waarde van de woning in die periode is gedaald.
Wanneer belanghebbende in het verleden zich schuldig heeft gemaakt aan het verstrekken van onjuiste informatie hetgeen heeft geresulteerd in een financieel voordeel dan stelt het college het bedrag van de geldlening opnieuw vast. De hieruit voortvloeiende kosten komen volledig voor rekening van belanghebbende(n). Hiervoor kan geen bijstand om niet worden verstrekt.
Artikel 9Jaarlijkse opgave restantschuld en rentevorderingen
Ook na afloop van de maximale aflossingsperiode van tien jaar wordt, als er nog een deel van de geldlening moet worden afgelost, aan belanghebbende een opgave verstrekt van de stand van de geldlening en van de eventueel bijgeschreven rentevorderingen.
Belanghebbende die eigenaar is van een door hemzelf of zijn gezin bewoonde woning met bijbehorend erf en die door onvoorzienbare, niet verwijtbare omstandigheden in verhouding tot zijn inkomen hoge woonlasten heeft, kan tijdelijk bijzondere bijstand ontvangen in de vorm van een woonkostentoeslag.
Kosten die verband houden met groot onderhoud van een aan belanghebbende in eigendom toebehorende woning komen in beginsel niet in aanmerking voor bijstandsverlening. Deze kosten behoren immers tot de algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan. Deze kosten moeten, behoudens bijzondere omstandigheden, worden betaald uit het reguliere inkomen aangezien in beginsel iedere woningeigenaar met die kosten wordt geconfronteerd.
Stelt een belanghebbende dat hij extra kosten heeft wegens bijzondere omstandigheden, dan zal hij dit aannemelijk moeten maken aan de hand van objectief verifieerbare gegevens. Het is daarom niet nodig om forfaitaire bedragen in aanmerking te nemen voor de kosten van onderhoud van een woning.
Er is onder andere sprake van uit bijzondere omstandigheden voortvloeiende noodzakelijke kosten wanneer een belanghebbende een woning bewoont met hoge woonkosten maar op zoek is naar een woning waaraan woonkosten zijn verbonden die meer in overeenstemming met diens financiële situatie zijn. Belanghebbende moet aannemelijk maken dat hij die woonruimte nog niet gevonden heeft.
Artikel 12Voorlopige teruggaaf
De belanghebbende die een woonkostentoeslag ontvangt wordt verplicht om belastingaangifte te doen.
Bij het vaststellen van de woonkosten moet de belastingteruggaaf als draagkracht op de berekende woonkostentoeslag in mindering worden gebracht.
Dit betekent dat woonkostentoeslag wordt verlaagd met de voorlopige teruggaaf van de Belastingdienst.
Dus de ontvangen belastingteruggave wordt niet in de berekening van de woonkosten meegenomen.
Artikel 13Vaststelling en duur woonkostentoeslag
Wanneer de kosten, genoemd onder artikel 11, in kaart zijn gebracht dient vervolgens de woonkostentoeslag te worden berekend analoog aan de bepalingen van de Wet op de huurtoeslag.
Het komt regelmatig voor dat de woonkostentoeslag de maximale vergoeding die de Wet op de huurtoeslag kent te boven gaat. In beginsel kan belanghebbende dan twaalf maanden een hogere woonkostentoeslag krijgen. Wel wordt aan belanghebbende de (verhuis)plicht opgelegd om woonruimte te zoeken waarvan de lasten meer in overeenstemming zijn met het inkomstenniveau.
Bij woonkosten boven de maximale huurgrens zal bij woningeigenaren een verhuisplicht worden opgelegd. Ook voor hen geldt immers dat zij niet te duur moeten blijven wonen.
Het opleggen van de verhuisplicht dient expliciet te gebeuren in de beschikking waarin de woonkostentoeslag wordt toegekend. Als voorwaarde aan de toekenning wordt aan belanghebbende opgelegd dat binnen een termijn van twaalf maanden de nodige inspanningen moet zijn verricht om de woning te verkopen en goedkopere woonruimte te zoeken. Na afloop van bovenstaande termijn dient een individuele beoordeling plaats te vinden, omdat bijzondere omstandigheden kunnen rechtvaardigen dat de woonkostentoeslag na afloop van die termijn moet worden voortgezet.
Stelt belanghebbende alles in het werk om goedkopere woonruimte te verkrijgen maar lukt dit niet, dan is het mogelijk om de periode van twaalf maanden te verlengen. Onderneemt belanghebbende geen actie, dan wordt een lagere woonkostentoeslag verstrekt. Deze bepaling geldt alleen wanneer er geen sprake is van overwaarde in de woning. De woonkostentoeslag wordt dan verstrekt tot de maximale vergoeding die de Wet op de huurtoeslag kent. Dit omdat belanghebbende hier ook maximaal recht op heeft wanneer de woonlasten lager zijn. Is er wel sprake van overwaarde van de woning, dan zijn de beleidsregels bijzondere bijstand van toepassing.
Belanghebbende kan zijn inspanningsverplichting voor andere (goedkopere) woonruimte onder andere aantonen door een inschrijvingsbewijs voor een huurwoning, een verkoopovereenkomst met een makelaar en activiteiten die daarbij horen. Bij dat laatste kan gedacht worden aan reacties voor huurwoningen en het meedoen aan open huizen dag, actieve verkoop via (sociale) media, etc.