| Organisatie | Hillegom |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Beleidsregel Uitvoering Leningen en Garanties |
| Citeertitel | Beleidsregel Uitvoering Leningen en Garanties |
| Vastgesteld door | college van burgemeester en wethouders |
| Onderwerp | financiën en economie |
| Eigen onderwerp |
Op 29 juni 2021 is deze beleidsregel in het wekelijks verschijnend huis-aan-huisblad 'de Hillegommer' gepubliceerd
N.v.t.
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 07-07-2021 | 01-07-2021 | Nieuwe regeling | 08-12-2020 de Hillegommer | Z-20-148445 |
Toevoegingen/aanscherpingen sinds raadsbesluit
Het verstrekken van een geldlening (ook in de vorm van een krediet) of garantie (ook in de vorm van een borgstelling) is geen risicoloze beslissing en kan strijdig zijn met de regels die bedoeld zijn om verstoringen van de vrije markt te beperken.
In dit stuk worden geldleningen en garanties aangeduid als financiële instrumenten.
Als de gemeente vanuit het publieke belang overweegt om een financieel instrument in te zetten, dan moet transparant zijn welke risico’s de gemeente loopt, wat de (verborgen) kosten zijn en welke voorwaarden de gemeente aan de overeenkomst verbindt. Op deze wijze kan een onderbouwd besluit worden genomen en weet de afnemer van het financiële instrument (hierna: aanvrager) wat de spelregels zijn.
Deze memo voorziet in een uitwerking van het beleid en de uitvoeringsregels met betrekking tot financiële instrumenten met als doel de kwaliteit, objectiviteit en uniformiteit van de uitvoering te verbeteren.
In dit document wordt per fase van de levenscyclus van een financieel instrument uitgewerkt wat de beleidsuitgangspunten en uitvoeringsregels zijn. Daarnaast wordt aangegeven waar de verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn belegd en worden de belangrijkste wettelijke kaders opgesomd.
De aanvrager neemt het initiatief om de gemeente te benaderen voor de verstrekking van een financieel instrument. Als het vak-team na informeel overleg met de portefeuillehouder tot de conclusie komt dat (in de basis) de politieke wens bestaat om het gevraagde financiële instrument te verstrekken, geeft het vak-team de opdracht om een beoordeling uit te voeren op de risico’s en de financiële gevolgen van deze beslissing in kaart te brengen.
Aanvragen onder de 100.000 Euro worden doorverwezen naar bijvoorbeeld het BNG Duurzaam-heidsfonds. Dit fonds verstrekt leningen ter bevordering van sport, energie, mobiliteit, circulair en leefomgeving tot 2,5 mio Euro. De gemeente kan overwegen om de rente die dit fonds in rekening brengt te compenseren met subsidie. Vanaf 100.000 Euro (ondergrens van de markt) kan de gemeente garant of borg staan.
Verantwoordelijkheden en Bevoegdheden
De beoordeling is erop gericht een transparant beeld te schetsen van de risico’s en de financiële gevolgen die samengaan met de verstrekking van een financieel instrument. Deze beoordeling staat los van enig politiek- of afdelingsbelang.
Het vak-team neemt contact op met de aanvrager om het aanvraagproces en de (algemene) voorwaarden voor vestrekking toe te lichten. Als de aanvrager akkoord gaat met de procedure en (algemene) voorwaarden wordt de aanvrager verzocht om onderstaande informatie binnen twee weken aan te leveren en beschikbaar te zijn om toelichting daarop te geven.
De beoordelaar stelt vast of de aanvraag in verband kan worden gebracht met (de schijn van) belangenverstrengeling door te controleren wie de (formele en informele) functionarissen van invloed zijn aan de kant van de aanvrager. Als een persoon van invloed ook een functie bekleedt binnen de gemeentelijke of ambtelijke organisatie wordt het deze persoon verboden zich, zowel aan de zijde van de aanvrager als aan de zijde van de gemeente, te mengen in of zich te laten informeren over de aanvraag en het besluitvormingstraject. Indien nodig worden verdere maatregelen getroffen.
De beoordelaar stelt vast of er sprake is van noodzaak. De gemeente stelt hiervoor de volgende regels:
Er zijn geen andere mogelijkheden om het betreffende initiatief te ondersteunen zoals fondsenwerving, sponsoring, subsidie, zelfwerkzaamheid of bijdragen van particulieren en andere overheden. Als deze andere mogelijkheden beperkt mogelijk zijn, dan kan voor het resterende deel worden overwogen om een garantie te verstrekken.
De beoordelaar stelt vast of er sprake is van economische levensvatbaarheid. Er is sprake van economische levensvatbaarheid als de aanvrager kan onderbouwen dat hij over een Debt Service Coverage Ratio (DSCR) van minimaal 1,1 beschikt en blijft beschikken na financiering en uitvoering van het initiatief.
DSCR = EBITDA boekjaar / ((Rentelasten – Rentebaten) + (Aflossingen + Financial Lease bedragen))
Als de aanvrager over eerdere boekjaren beschikt wordt de DSCR van tenminste de laatste twee boekjaren berekend. De toekomstige DSCR wordt vastgesteld o.b.v. de begroting of business case (indien er nog geen begroting is opgesteld). Aanvullend wordt beoordeeld of de begroting of business case een voldoende realistisch beeld schets van de toekomstige kasstromen en risico’s. De aanvrager moet tenminste aangeven welke negatieve scenario’s mogelijk zijn en welk effect dit heeft op de DSCR. Als de minimale DSCR van 1,1 afhankelijk is van een aanhoudend positief scenario is er geen sprake van economische levensvatbaarheid. Houdt er rekening mee dat de aanvrager de integrale kosten van het financieel instrument niet (volledig) heeft meegenomen in de begroting of business case. Gebruik hiervoor goedgekeurde jaarstukken (accountant of ALV).
De beoordelaar stelt de integrale kosten vast. Dit is de optelsom van onderstaande kosten. Pas hierna eventueel de DSCR aan.
Jaarlijkse risico kosten. Dit is de kans (de probability of default. Hierna: PD) dat de aanvrager zijn verplichtingen gedurende het jaar niet nakomt maal het bedrag dat de gemeente in dat geval kwijt zal zijn (loss given default. Hierna: LGD). De PD wordt berekend o.b.v. het vereenvoudigde waarderingsmodel van de commissie betreffende de toepassing van de artikelen 87 en 88 van het EG-verdrag op staatssteun (hierna: commissie). Dit model koppelt de krediet-kwaliteit (rating) aan de marktconform risicopremie (de jaarlijkse safe harbour premie, dit is de PD).
Als de aanvrager een rating heeft van Standard & Poor’s, Fitch of Moody’s wordt deze toegepast op bovengenoemd model om de PD te bepalen. Als de aanvrager een recente (<1 jaar) rating heeft van een in Nederland gevestigde bank die correspondeert met het ratingmodel van één van de hierboven genoemde ratingbureaus mag deze worden toegepast mits de bank direct aan de gemeente kan bevestigen met welke rating van bovengenoemde ratingbureaus de rating van de aanvrager overeenkomt. Als de aanvrager geen rating heeft, wordt de rating B toegepast (3,8%). Dit komt overeen met het uitgangspunt van de commissie voor initiatiefnemers zonder kredietverleden en met de beleidslijn van de gemeente dat er geen sprake is van marktbereidheid (hoog risico, onderkant model) maar dat er wel sprake is van economische levensvatbaarheid (DSCR 1,1 of hoger).
Het LGD (exposure) is de gemiddelde (restant) hoofdsom in het jaar minus de waarde van de zekerheden (zie volgende bullet) plus drie maanden bancaire rente.
De beoordelaar stelt de waarde van de zekerheden vast. De gemeente stelt hiervoor de volgende regels:
Als de beschikbare zekerheden hoger zijn dan de (restant) hoofdsom verschaft de aanvrager die zekerheden met de meeste zekerheid. Hierbij wordt gekeken naar zowel de economische zekerheid als naar de politieke zekerheid. Hieronder verstaat de gemeente de mate van zekerheid dat het politiek haalbaar is een zekerheid te liquide te maken. Als (vooraf) bekend is dat de gemeente om politieke redenen niet voornemens is een zekerheid te liquideren als dat nodig is, dan vertegenwoordigd deze zekerheid een waarde van nul. De waarde van de zekerheden wordt bepaald door de economische waarde en de mate waarin deze snel liquide kan worden gemaakt.
Hypotheekrecht op grond of onroerende zaken (1e recht van hypotheek)
Hypotheekrecht heeft een separate positie bij faillissement en is daarom het meest zeker. Bepaal de waarde van de grond of de onroerende zaak o.b.v. een taxatie die niet ouder is dan één jaar. Let hierbij op welke waarde hierin is vastgesteld. De gemeente stelt dat de waarde van de zekerheid gelijk is aan de getaxeerde verkoopwaarde bij executie.
Optie: wij kunnen hier ook kiezen voor de WOZ waarde minus 10% als het om een courante (aanwezigheid van een omvangrijke stabiele markt) zekerheid gaat. Dit scheelt taxatiekosten.
Pandrecht op roerende of immateriële zaken
Pandrecht heeft een separate positie bij faillissement en is daarom relatief zeker. Pandrecht kan bijvoorbeeld worden gevestigd op voertuigen, inventaris maar ook op debiteuren of toekomstige kasstromen uit contracten. Ook hier geldt dat een reële inschatting moet worden gemaakt over de waarde dat een pandrecht vertegenwoordigt. Pandrecht is minder zeker dan hypotheekrecht omdat de onderliggende waarde snel in waarde kan afnemen (afschrijving, schade) en omdat het liquide maken ervan tot conflicten kan leiden. Als vuistregel wordt aangehouden dat de waarde van de zekerheden gelijk is aan 65% van de boekwaarde van de onderliggende activa. De beoordelaar kan afwijken van deze vuistregel als dat betere recht doet aan de situatie van de aanvrager. Bij afwijking worden de argumenten en nieuwe rekenmethodiek opgenomen in de beoordeling.
Bij hoofdelijke aansprakelijkheid kan een natuurlijk persoon of rechtspersoon afzonderlijk gedwongen worden om de verplichting van de garantienemer richting de gemeente na te komen. Deze optie kan verschillen in de mate van zekerheid. Onder andere omdat er vaak een economische relatie bestaat tussen de aanvrager en de hoofdelijk aansprakelijke. Als vuistregel geldt dat hoofdelijke aansprakelijkheid enkel aanvullend wordt toegepast. In dat geval maakt de beoordelaar een inschatting van de reële waarde van deze zekerheid. Hierbij worden de argumenten en rekenmethodiek opgenomen in de beoordeling.
De beoordelaar stelt vast of staatssteun kan worden uitgesloten. Bij het verstrekken van garantie kan staatsteun worden uitgesloten als aan alle onderstaande voorwaarden wordt voldaan (zie toelichting van de commissie):
De omvang van de garantie is goed te meten op tijdstip van toekenning. In de algemene voorwaarden is opgenomen dat de garantie nooit hoger is dan de hoofdsom. Daarnaast is bekend welke additionele kosten de gemeente moet dragen op basis van de algemene voorwaarden van de bank. Hierdoor valt de omvang van de garantie goed te meten op tijdstip van toekenning.
De garantie dekt niet meer dan 80% van de uitstaande lening of andere financiële verplichtingen. Deze voorwaarde is niet van toepassing op garantie verstrekt ter financiering van een onderneming waarvan de activiteiten uitsluitend bestaan uit het leveren en beheren van dienst(en) van algemeen economisch belang (DAEB) waarvoor de onderneming correct is belast. Stel vast of er sprake is van DAEB.
Indien niet aan alle vier van de bovengenoemde voorwaarden wordt voldaan, kan er sprake zijn van staatssteun. Als de waarde van de steun onder de regulier de-minimis drempel valt, is dit mogelijk toegestaan. Als niet aan alle vier de voorwaarden wordt voldaan, doet Juridische Zaken de beoordeling (o.a. o.b.v. Wet Markt en Overheid) of er sprake is van ongeoorloofde staatssteun.
De beoordelaar berekent drie kengetallen die de besluitvormer een indicatie geven over de houdbaarheid van de gemeentefinanciën. Dit zijn: omvang totaal netto risico uitgedrukt in Euro (paragraaf weerstandsvermogen), totaal LGD van de portefeuille financiële instrumenten en omvang van de algemene reserve. Financiën adviseert om de omvang van het totaal LGD niet groter te laten worden dan de algemene reserve.
Verantwoordelijkheden en Bevoegdheden
De beoordelaar is verantwoordelijk voor het opstellen van een transparante beoordeling van de risico’s en financiële gevolgen die samengaan met het verstrekken van een financieel instrument. Om deze beoordeling te maken mag de beoordelaar in direct contact treden met de aanvrager en expertise inhuren (op kostenplaats van de gemeente) indien de situatie daar om vraagt.
4. Besluitvorming en Toekenning
Het besluitvormend orgaan neemt kennis van de beoordeling en de kengetallen in relatie tot de houdbaarheid van de gemeentefinanciën. Als het besluitvormend orgaan het college is, informeert het college de gemeenteraad over de politieke wens en de beoordeling en stelt de gemeenteraad in staat om eventuele bedenkingen en wensen kenbaar te maken. Hierna besluit het besluitvormende orgaan of de gemeente het financiële instrument wel of niet verstrekt. Als de gemeente het financiële instrument verstrekt accepteert zij de risico’s die hieraan verbonden zijn.
Verantwoordelijkheden en Bevoegdheden
5. Vastlegging en Administratie
De overeenkomst tussen de gemeente en de afnemer wordt conform besluit vastgelegd in tenminste één contract waar de algemene voorwaarden op van toepassing zijn. In de notulen van de vergadering waar het besluit is genomen wordt de standaard tekst van de bank opgenomen die voorwaardelijk is voor het verstrekken van het financieel instrument. De bank wordt geïnformeerd wanneer de notulen openbaar worden gemaakt. De garantie wordt opgenomen in de (debiteuren) administratie. De integrale kosten die in rekening worden gebracht komen ten bate van de van de kostenplaats Treasury van de gemeente. De afdeling Financiën agendeert de monitoringstaken ten aanzien van de garantie.
Als de garantie wordt ingeroepen, wordt dit gedekt uit de algemene reserve van de gemeente.
6. Monitoring en Vrijval Zekerheden
De monitoring bestaat uit drie facetten. De eerste is de jaarlijkse monitoring van de financiële instrumenten. Dit is de geplande monitoring. Deze bestaat uit een review van de beoordeling van het voorgaande jaar o.b.v. de jaarcijfers en eventuele signalen. De concept review wordt besproken met de aanvrager. Deze zal worden gevraagd aan te geven welke trends, risico’s en andere ontwikkelingen in zowel de branche als in de bedrijfsvoering relevant zijn voor de financiële positie in de aankomende jaren. Deze review kan leiden tot bijsturing of in het ergste geval een reservering ten laste van de algemene reserve. Bijsturing vindt plaats in samenspraak met het vak-team en het college.
Optie: de bank moet de aanvrager jaarlijks beoordelen en de gemeente informeren als daar (sterke) negatieve signalen uit voortkomen. Wij kunnen de afweging maken om een drempel voor uitgebreide review af te spreken. Onder deze drempel voeren wij dan alleen een jaarlijks onderhoudsgesprek uit.
Het tweede facet is de passieve monitoring. Conform de algemene voorwaarden en convenanten meldt de aanvrager zich wanneer er sprake dreigt te ontstaan van een financiële situatie waarin de aanvrager zijn verplichtingen jegens de geldgever (de bank) niet kan nakomen. In dat geval vindt bovengenoemde review vervroegd en direct plaats. De review wordt in dat geval aanvullend voorzien van een recovery plan. Het college beoordeelt of de recovery maatregelen acceptabel en uitvoerbaar zijn. De aanvrager is verantwoordelijk voor de uitvoer.
Het derde facet is het periodiek monitoren van het zelf financierend vermogen van de portefeuille. In de ideale situatie zijn de kosten en opbrengsten over een langere periode aan elkaar gelijk. In dat geval financiert de portefeuille zichzelf. Als dit niet het geval is, zal een verhoging van de tarieven noodzakelijk zijn.
Voorstel: tenminste eens in de vier jaar een portefeuille-test uitvoeren.
Als de aanvrager een zekerheid wil laten vrijvallen, moet hij hier schriftelijk toestemming voor vragen aan het college. De beoordelaar kan hier namens het college in onderstaande gevallen mee instemmen.
Als de gemeenteraad in uitzonderlijke gevallen besluit dat er gegronde redenen zijn om in het publieke belang af te wijken van het beleid rondom financiële instrumenten geeft zij de Treasury functie de opdracht om een maatwerk oplossing voor te bereiden.
Maatwerkoplossingen kunnen betrekking hebben op de productvorm, de beoordeling of er sprake is van noodzaak, de toegestane rechtsvorm en de vrijval van zekerheden (dit laatste leidt tot hogere kosten en hoger risico). Op alle overige terreinen worden bij een maatwerkvoorstel het huidige beleid en de huidige uitvoeringsregels nageleefd.
9. Algemene Voorwaarden Garantie en Borgstelling
De algemene voorwaarden zijn altijd en volledig van kracht op de verstrekking van een garantie of borgstelling door de gemeente.
U bent transparant en zorgvuldig richting ons en houdt rekening met onze belangen. U bent bereid vragen van de raad schriftelijk of in persoon toe te lichten en u werkt eraan mee dat wij onze dienstverlening kunnen uitvoeren en verantwoorden. Als wij daarom vragen geeft u ons de informatie of documentatie die wij daarvoor nodig hebben. Als het u duidelijk moet zijn dat wij informatie of documentatie nodig hebben, geeft u die uit eigen initiatief. U mag onze diensten of producten alleen gebruiken waarvoor zij bedoeld zijn en hiervan geen misbruik (laten) maken. Misbruik bestaat o.a. uit strafbare feiten of activiteiten die schadelijk zijn voor ons of voor onze reputatie.
Wij faciliteren d.m.v. garantie de afname van een bancair product, een geldlening. De verstrekker van dit product is wettelijk verplicht zich een beeld te vormen over uw integriteit en is daar ook het beste voor georganiseerd. Daarom voeren wij geen (aanvullende) activiteiten uit die vallen onder integriteitstoetsing. Mochten wij signalen opvangen die ons doen twijfelen aan uw integriteit, dan zullen wij de verstrekker van het bancair product hiervan op de hoogte stellen.
Wij mogen derden inschakelen om invulling te geven aan de overeenkomst die wij met u hebben. U mag van ons verwachten dat wij hierbij zorgvuldig te werk gaan. Een voorbeeld hiervan is het laten vormen van een financieel oordeel over uw organisatie of business case. Wij mogen deze kosten aan u doorbelasten.
Zodra er wijzigingen optreden in uw vertegenwoordiging deelt u deze informatie direct met ons. Zolang wij niet op de hoogte zijn gebracht van de wijziging mogen wij ervan uitgaan dat de situatie ongewijzigd is en bent u gebonden aan afspraken die tot dat moment met, de bij ons bekende vertegenwoordiger, zijn gemaakt
Bewijskracht en melden van fouten
Zekerheden, Voorwaarden en Convenanten
U bent verplicht uw organisatie dusdanig in te richten en te sturen dat er structureel sprake is van een DSCR van tenminste 1,1. Zodra deze ratio onder de 1,1 zakt of wanneer de garantienemer o.b.v. trends vermoed dat deze ratio onder de 1,1 zal gaan zakken, neemt de garantienemer direct contact op met de gemeente om een gezamenlijk recoveryplan op te stellen. De garantienemer is ten alle tijden verantwoordelijk voor de uitvoering van dit plan.
DSCR = EBITDA boekjaar / ((Rentelasten – Rentebaten) + (Aflossingen + Lease bedragen))
U komt al uw verplichtingen aan ons tijdig, volledig en op de juiste manier na. Met verplichtingen bedoelen wij alle afspraken die wij met u hebben gemaakt. Komt u deze niet na, dan mogen wij alle zekerheden direct opeisen. Ook als deze deel uitmaken van een andere overeenkomst die wij met u hebben. Wij maken van geen gebruik van dit recht als het verzuim van weinig betekenis is.