Beleidsregels hardheid huisvestingsverordening kinderopvangtoeslagaffaire

• 1.

  Aanleiding

In de periode 2005 t/m 2019 heeft de Belastingdienst regelmatig onterecht kinderopvangtoeslag teruggevorderd, of een huishouden te streng behandeld door bijvoorbeeld onterecht geen persoonlijke betalingsregeling te treffen voor terugbetaling van te veel ontvangen kinderopvangtoeslag. Dit wordt de kinderopvangtoeslagaffaire (hierna ook KOT-affaire) genoemd. Hierdoor is een groot aantal Nederlandse huishoudens in (grote) financiële problemen gekomen, waaronder ook Almeerse huishoudens.

Enkele gedupeerden zijn als gevolg van de KOT-affaire hun (koop-)woning kwijtgeraakt veelal met een grote (rest-)schuld bij de hypotheeknemer (bank) of de verhuurder. Men kan de woning kwijt zijn geraakt door:

• •

  Uithuiszetting;

• •

  Opzegging huur/verkoop woning omdat deze door de KOT-affaire niet meer te betalen was;

• •

  Scheiding (vaak speelde KOT-affaire een rol bij de scheiding).

Enkele van deze gedupeerden zijn via de urgentieregeling in een voor deze regeling passende woonruimte terecht gekomen. Deze woonruimte is vaak veel kleiner dan de woonruimte die ze buiten hun schuld door de KOT-affaire hebben moeten verlaten.

Op 28 september 2020 hebben de VNG en Belastingdienst/Toeslagen een akkoord bereikt om ondersteuning te bieden aan gedupeerde ouders van de toeslagenaffaire.

Een deel van de gedupeerden die hulp van de gemeente Almere hebben aanvaard hebben huisvestingsproblemen. Deze problemen zijn onder te verdelen in de volgende categorieën:

• •

  Geen vaste woon/verblijfplaats (al dan niet met inkomen boven de max. norm voor sociale huurwoning);

• •

  (tijdelijke) verblijfplaats niet geschikt door omstandigheden;

• •

  Wel een verblijfplaats maar kinderen hebben geen eigen kamer wat problemen geeft vanwege leeftijd kinderen en/of psychische gesteldheid van de kinderen.

Het college wenst huishoudens die als gevolg van de KOT-affaire in ernstige problemen zijn gekomen wat betreft hun huisvesting ruimhartig te ondersteunen. De regels over de toewijzing van sociale huurwoningen en over het toekennen van urgentie voor woningzoekenden zijn vastgelegd in de Huisvestingsverordening Almere 2019 (hierna Huisvestingsverordening). De Huisvestingsverordening en de daarin opgenomen urgentieregeling laten in principe geen ruimhartigheid toe.

In artikel 11 is bepaald dat burgemeester en wethouders in bepaalde situaties een urgentieverklaring kunnen afgeven, in de meeste situaties na verkregen advies van de externe urgentiecommissie. Het college heeft deze bevoegdheid gemandateerd aan Het Vierde Huis. Voor bepaalde situaties gelden bovendien passendheidscriteria m.b.t. het aantal kamers.

In de verordening is een hardheidsclausule opgenomen (artikel 27) waarin is bepaald dat als strikte naleving van de verordening tot onbillijkheid van overwegende aard zou leiden, burgemeester en wethouders ten gunste van de woningzoekende kunnen afwijken van deze verordening.

De (adjunct-) afdelingsmanager Stedelijk Beleid is bevoegd om deze beslissing te nemen. De hardheidsclausule is bedoeld voor incidentele, zeer uitzonderlijke en schrijnende gevallen waarin de urgentieregeling geen oplossing biedt. In de KOT-affaire gaat het om meerdere uitzonderlijke gevallen. Bovendien hebben de woningcorporaties en het Vierde Huis aangegeven behoefte te hebben aan een generieke uitspraak van de wethouder of het college, daar het misschien om een groter aantal gaat.

Er is derhalve behoefte aan richtlijnen over de wijze waarop het college gebruik maakt van zijn bevoegdheid tot het toepassen van de hardheidsclausule ten aanzien van hen die als gevolg van de KOT-affaire huisvestingsproblemen hebben.

Deze beleidsregels beogen daarin te voorzien. Zij beschrijven welke KOT-gedupeerden voor toepassing van de hardheidsclausule in aanmerking komen, welke bepalingen van de Huisvestingsverordening dan buiten toepassing blijven en van welke bepalingen van deze verordening kan worden afgeweken ten gunste van de betrokken woningzoekenden.

• 2.

  Criteria en maximum

Om in aanmerking te komen voor toepassing van de uitzonderingen als beschreven in deze beleidsregels moet een woningzoekende aan de volgende voorwaarden voldoen.

De woningzoekende is:

• a.

  aantoonbaar (via compensatiebrief Belastingdienst) gedupeerde van de kinderopvangtoeslagaffaire en

• b.

  heeft als direct of indirect gevolg van deze affaire ergens in de periode 2005 t/m 2019 een goed passende woning

• •

  in Almere moeten verlaten of

• •

  elders moeten verlaten maar heeft door school/zorg van kinderen en/of werk een binding met Almere

• c.

  en heeft nu

• •

  geen (veilige) vaste woon- of verblijfplaats waar structureel kan worden verbleven met het hele huishouden, of

• •

  een woning waarin de ouder(s) en de kinderen niet elk een slaapkamer hebben, terwijl het huis dat ooit verlaten is dat wel had.

De maatwerker Ondersteuning Schuldstabilisatie (OSS) doet het vooronderzoek op bovenstaande zaken en beschrijft de bevindingen in een begeleidend schrijven bij de aanvraag. Deze beschrijving van de situatie is voldoende voor Het Vierde Huis om een besluit tot urgentie te nemen. De urgentieaanvraag voor een KOT-gedupeerde kan alleen via de Maatwerker OSS/ Wijkwerker KOTA van De Schoor worden ingediend.

Ingeschat wordt dat niet meer dan plm. 45 woningzoekenden die geen sociale huurwoning in Almere achterlaten een gegrond beroep op deze regels zullen doen. Het aantal woningzoekenden dat geen sociale huurwoning in Almere achterlaat, aan wie met toepassing van deze beleidsregels een urgentieverklaring kan worden verleend, wordt daarom vastgesteld op maximaal 45.

• 3.

  Voorwaarden en passendheidscriteria

3.1Afwijking van voorwaarden

Voor woningzoekenden die aan bovengenoemde criteria voldoen wordt een uitzondering gemaakt m.b.t. de voorwaarden die de Huisvestingsverordening stelt om voor urgentie in aanmerking te komen. In de tabel in bijlage I is vermeld van welke voorwaarden op welke wijze kan worden afgeweken.

3.2Extra kamer

In afwijking van de urgentieregeling in de Huisvestingsverordening (Bijlage II onder II) kunnen woningzoekenden die aan bovengenoemde criteria voldoen en een huishouden hebben bestaande uit 1 of 2 ouders en 2, 3 of 4 kinderen urgentie krijgen voor woonruimte met een extra kamer, zoals in navolgende tabel vermeld.

*ouder(s) of daaraan, gelet op de zorg voor de kind(eren) gelijk te stellen perso(o)n(en)

3.3Eengezinswoning in plaats van appartement

In de urgentieregeling in de Huisvestingsverordening (Bijlage II onder II), krijgen woningzoekenden met een zoekprofiel van 1, 2 of 3 kamers uitsluitend urgentie voor een appartement. In afwijking daarvan kunnen woningzoekenden, die aan bovengenoemde criteria voldoen en een zoekprofiel tot en met 3 kamers hebben, ook urgentie krijgen voor eengezinswoningen.

• 4.

  Welke kinderen tellen wel/niet mee voor aantal kamers?

Volgens de Huisvestingsverordening tellen kinderen mee in de huishoudensgrootte als de woningzoekende de zorg over de kinderen heeft en de kinderen bij deze persoon in de Basisregistratie Personen staan geregistreerd. Onder de gedupeerden zijn een aantal ouders die, vanwege omstandigheden, niet de kinderen op het eigen adres in de BRP hebben staan. Voor deze beleidsregels tellen kinderen mee in de huishoudensgrootte als de betrokken ouder kan aantonen voor 50% of meer de zorg over deze kinderen te hebben of kan aantonen dit op korte termijn te zullen krijgen (bijvoorbeeld via het ouderschapsplan).

• 5.

  Geen advies urgentiecommissie, uitvoering wel door Vierde Huis, bezwaar

Artikel 13 eerste lid van de Huisvestingsverordening bepaalt dat burgemeester en wethouders zich bij de beoordeling van het verzoek om een urgentieverklaring laten adviseren door de urgentiecommissie. Omdat voor deze groep op voorhand wordt besloten een uitzondering te maken op de urgentieregeling, heeft advisering door de urgentiecommissie geen zin. In afwijking daarvan blijft advisering in de situaties als beschreven in deze beleidsregels daarom achterwege.

In het ondermandaatbesluit Huisvestingsverordening Almere Het Vierde Huis staat dat het Vierde Huis bevoegd is om ‘na verkregen advies van de externe urgentiecommissie’ te beslissen op urgentieaanvragen. In afwijking daarvan is het Vierde Huis in de in deze beleidsregels beschreven gevallen bevoegd om zonder advies van de urgentiecommissie op de urgentieaanvragen te beslissen.

Tegen de beslissing van het Vierde Huis op de urgentieaanvraag staat bezwaar en beroep open. Eventuele bezwaarschriften worden om advies in handen gesteld van de bezwaarschriftencommissie (en worden derhalve niet via zgn. ambtelijk horen behandeld).

• 6.

  Gedupeerde kiest wijze van ondersteuning

De gedupeerden van de KOT-affaire zijn door handelen van de overheid in een situatie geraakt waarin ze, vaak al jaren, hun autonomie kwijt waren. Doordat de Belastingdienst hen beschuldigde van fraude bleven deuren van bijvoorbeeld schuldhulpverlening gesloten. Dit heeft in veel gevallen tot grote psychische schade gezorgd. Sommige gedupeerden hebben hierdoor heel veel ondersteuning nodig bij het nemen van beslissingen, andere willen juist zo veel mogelijk zelf doen. Daarom wordt aan de woningzoekenden die met toepassing van deze beleidsregels een urgentie verkrijgen overgelaten op welke manier ze ondersteund willen worden bij het verkrijgen van een (grotere) woning:

• •

  Optie 1:

  De gedupeerde urgentie van 1 jaar te verlenen op basis van zelf zoeken via Woningnet of

• •

  Optie 2:

  De gedupeerde urgentie van 1 jaar te verlenen op basis van directe bemiddeling door de woningcorporaties (naar een woning die nog niet op Woningnet staat)

• •

  Optie 3:

  De inschrijfduur op Woningnet van gedupeerde ophogen tot 12 jaar. Dit maakt dat er verder geen uitzonderingen hoeven te worden gemaakt voor gedupeerden. Bovendien kan de gedupeerde zelf op zoek naar een nieuwe woning in het eigen tempo. Dit kan maar voor een beperkt aantal personen (enkele tientallen, geen honderden).

Een gedupeerde kan een eenmaal gemaakte keuze niet wijzigen. Dit moet bij het maken van de keuze ook goed helder gemaakt zijn. De keuze wordt vastgelegd in de woonurgentiebeschikking.

• 7.

  Weigeren woning

In artikel 15 lid 2 sub c van de Huisvestingsverordening is vastgelegd dat de urgentie vervalt als een woningzoekende een aanbod van een woning heeft geweigerd die voldoet aan het zoekprofiel. In afwijking daarvan wordt woningzoekenden die onder deze beleidsregels vallen toegestaan binnen één jaar maximaal 1 x een aangeboden woning te weigeren.

Reden: de gedupeerden zijn al jarenlang hun zelfregie kwijt omdat ze als fraudeur bestempeld waren. De gemeente Almere wil de gedupeerde weer zo goed mogelijk op weg helpen naar een nieuwe start. Als een gedupeerde heeft gekozen voor directe bemiddeling en een woning echt niet gewenst is, wordt het redelijk geacht om 1 x een sociale huurwoning te mogen weigeren.

• 8.

  Kosten inschrijving als woningzoekende en bijdrage voor aanvraag woonurgentie

De KOT-gedupeerden dienen in principe zelf de inschrijving bij Woningnet te regelen.

De bijdrage voor de aanvraag van een woonurgentie voor deze doelgroep komt te vervallen. Er is geen sprake van een digitale aanvraag, waardoor het betalen van de bijdrage alleen door overschrijving kan en Het Vierde Huis extra werkzaamheden zal moeten verrichten om de betalingen te verwerken. Hier zijn dan weer extra kosten en tijd aan verbonden.

• 9.

  Onvoorzien

In gevallen waarin deze beleidsregels niet voorzien beslist het college.

• 10.

  Inwerkingtreding en looptijd

Deze beleidsregels treden in werking op de dag na bekendmaking en zijn van kracht tot 1 juli 2025.