Nota bodembeheer 2019-2024

Bij het opstellen van de Nota bodembeheer zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:

• •

  Zoveel mogelijk hetzelfde beleid. Maatwerk alleen wanneer noodzakelijk vanuit eigen verordening, politieke keuzes of de gebiedskwaliteit;

• •

  Streven om zoveel mogelijk de bodemkwaliteitskaart (bkk) als bewijsmiddel te hanteren (verlichting van de administratieve lasten);

• •

  Handhaafbaarheid van de regels;

• •

  Extra op te stellen (beleids)regels dienen te passen binnen de kaders van de beleidstransitie naar duurzaam en efficiënt gebruik en beheer van bodem en ondergrond;

• •

  Daar waar mogelijk al anticiperen op de Omgevingswet (beoogde invoering: 2021).

Gebiedsspecifiek beleid noodzakelijk om grondverzet in de Regio te faciliteren

In de Regeling bodemkwaliteit is bepaald dat – onder voorwaarden – de bodemkwaliteitskaart als milieuhygiënische verklaring kan worden gebruikt bij grondverzet. Eén van de voorwaarden is dat de ontgravingslocatie en toepassingslocatie in hetzelfde beheergebied moeten zijn gelegen. Standaard (onder het zogenaamde generieke beleid) wordt het beheergebied begrensd tot het grondgebied van de gemeente. Gemeenten hebben echter de mogelijkheid om aan de gemeenteraad voor te stellen om, met toepassing van gebieds-specifiek beleid, een groter beheergebied aan te wijzen.

Met het oog op het faciliteren van duurzaam en efficiënt grondverzet binnen de Regio wordt aan de raden van de deelnemende gemeente voorgesteld om met gebruikmaking van het gebieds-specifieke beleid het grondgebied van de Regio aan te wijzen als beheergebied.

Vaststellen van de Nota

Om een duurzaam en efficiënt beheer van grondstromen in de Regio mogelijk te maken dient de Nota door de raden van de 15 deelnemende gemeenten te worden vastgesteld. Daarnaast dienen de raden ook het grondgebied van de Regio aan te wijzen als beheergebied.

De Nota heeft op grond van het Besluit bodemkwaliteit voor een periode van zes weken voor een ieder ter inzage gelegen.

Deze Nota met de daarbij behorende kaarten, is van kracht vanaf het moment van vaststelling door de raad van de betreffende gemeente. Voor exacte vaststellingsdatum wordt verwezen naar de betreffende Raadsbesluiten.

Deze Nota is de opvolger van de eerdere nota’s bodembeheer / bodembeheerplannen in de regio. Tegelijk met de vaststelling van de Nota worden de voorgaande documenten ingetrokken.

Geldigheidsduur van de Nota

Aan de Nota mag en wordt een geldigheidsduur worden gesteld van maximaal 10 jaar. Daarbij wordt het volgende opgemerkt:

• •

  De geldigheidsduur van de Nota is formeel maximaal 5 jaar en dient elke 5 jaar dus geactualiseerd te worden. Bij actualisatie van de kaart kan aanleiding zijn de Nota ook te actualiseren;

• •

  De verwachting bestaat dat met de inwerkingtreding van de Omgevingswet een actualisatie van de Nota binnen 5 jaar wenselijk is.

Preventie van bodemverontreiniging is gericht op het voorkomen van nieuwe verontreinigingen en bevat het geheel aan voorzieningen en maatregelen die getroffen worden om het ontstaan van verontreiniging zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken.

De gemeente past hiervoor instrumenten uit de Wet milieubeheer (Wm), het Besluit bodemkwaliteit (Bbk) en de provinciale milieuverordening (PMV) toe.

De taken die de gemeente in dit kader uitvoert zijn het verlenen van omgevingsvergunningen, het beoordelen van meldingen in het kader van het Activiteitenbesluit en het uitoefenen van toezicht op en het bestuurlijk handhaven van de milieuregels bij bedrijven.

Omgevingsvergunning en het Activiteitenbesluit

Onder de Wet milieubeheer stelt de gemeente altijd voorwaarden aan bedrijfsmatige activiteiten, die gezien hun aard en omvang een bedreiging vormen voor de bodemkwaliteit. Bij het voorschrijven van bodembeschermende voorzieningen hanteert de gemeente de Nederlandse Richtlijn Bodembescherming (NRB).

Bij de aanvraag of melding moet de aanvrager een bodemrisicoanalyse (conform de NRB) uitvoeren teneinde de aard en mate van bodembedreigende activiteiten te bepalen. Als sprake is van bodembedreigende activiteiten dient de aanvrager tevens een nulsituatie(bodem)onderzoek uit te voeren. Een nulsituatieonderzoek is bedoeld om de actuele bodemsituatie op de plaats van de bodembedreigende activiteiten binnen de inrichting (het bedrijfsterrein) in kaart te brengen. Ook bij actualisatie van vergunningen kan om een nulsituatieonderzoek worden gevraagd als bodembedreigende activiteiten plaatsvinden. Als de bodem op een later tijdstip nogmaals wordt onderzocht, kan bij een eventueel geconstateerde bodemvervuiling een veroorzaker worden aangewezen. In de (maatwerk) voorschriften kan worden opgenomen dat regelmatig een herhalingsonderzoek dient te worden uitgevoerd. Bij beëindiging van de bedrijfsactiviteiten wordt in principe een eindsituatieonderzoek verlangd. Een nul- of eindsituatieonderzoek in het kader van de voorschriften dient te voldoen aan NEN 5740, protocol B8 ‘onderzoeksstrategie vaststelling nulsituatie en eindsituatie bij een toekomstige bodembelasting'. Het bevoegd gezag kan eventueel aanvullende eisen stellen omtrent het aantal en de plaats van peilbuizen, de te gebruiken analysemethode en de te bepalen parameters.

Het Besluit bodemkwaliteit stelt eisen aan steenachtige bouwstoffen, baggerspecie en grond die worden toegepast in onder meer de weg- en waterbouw. Hiermee wordt voorkomen dat nieuwe bodemverontreiniging ontstaat. De gemeente heeft als taak te toetsen of de toepassing van grond, baggerspecie en bouwstoffen voldoet aan de eisen van het besluit. De ODBN voert deze taak uit namens de gemeenten.

De Wet bodembescherming schrijft voor hoe men moet omgaan met bestaande bodemverontreinigingen en stelt eisen aan het saneren van na 1987 ontstane verontreinigingen (de zogenaamde nieuwe gevallen van bodemverontreinigingen). Uitgangspunt is dat verontreinigingen ontstaan voor 1987 worden beheerst en gesaneerd (geen risico’s) en nieuwe gevallen worden aangepakt.

Binnen het beheergebied van de regio zijn enkele grondwaterbeschermingsgebieden gelegen. Deze gebieden zijn opgenomen in afbeelding 2.

Afbeelding 2: waterwingebieden binnen de regio

De contouren van de grondwaterbeschermingsgebieden zijn afkomstig uit de provinciale milieuverordening (PMV). Omdat de PMV aan wijzigingen onderhevig is, dient altijd de meest recente versie geraadpleegd te worden via de internetsite van de provincie Noord-Brabant (https://kaartbank.brabant.nl/viewer/app/Kaartbank).

Volgens de PMV is het niet toegestaan om in een grondwaterbeschermingsgebied grond of baggerspecie toe te passen behalve wanneer:

• a.

  de kwaliteit van de grond of baggerspecie

  • •

    de achtergrondwaarden niet overschrijdt;

  • •

    de maximale waarden van de kwaliteitsklasse wonen niet overschrijdt en de kwaliteit van de ontvangende bodem gelijk is aan of slechter is dan de kwaliteitsklasse wonen en de grond of baggerspecie uit het grondwaterbeschermingsgebied afkomstig is;

• b.

  het baggerspecie betreft die vrijkomt bij regulier onderhoud van watergangen en op het aangrenzend perceel wordt verspreid;

• c.

  het een grootschalige bodemtoepassing betreft en door middel van onderzoek wordt aangetoond dat door de toepassing de risico's op verontreiniging van het grondwater voor de betreffende drinkwaterwinning niet toenemen, de grond of baggerspecie uit het grondwaterbeschermingsgebied afkomstig is en de kwaliteit van de grond of baggerspecie de maximale waarden van de kwaliteitsklasse wonen niet overschrijdt.

Om het toepassen van grond of baggerspecie binnen de regio te kunnen faciliteren, zonder dat telkens een bodemonderzoek of partijkeuring hoeft te worden uitgevoerd, hebben de regio in 2019 een regionale bodemkwaliteitskaart op laten stellen. Deze bodemkwaliteitskaart bestaat uit de volgende deelkaarten:

• 1.

  een ontgravingskaart;

• 2.

  een toepassingskaart;

• 3.

  een bodemfunctieklassenkaart.

De bodem onder oppervlaktewateren zoals sloten en beken, maar ook het rivierbed en de uiterwaarden van de Maas, valt buiten deze kaarten.

De kaarten zijn onderdeel van deze Nota bodembeheer en zijn opgenomen in bijlage 1.

Dit hoofdstuk geeft een toelichting op de kaarten en beschrijft wanneer welke kaart gebruikt moet worden. Daarnaast wordt een toelichting gegeven op het gehanteerde stoffenpakket.

4.1.1 Ontgravingskaart

De ontgravingskaart geeft een indicatie van de (berekende en gemiddelde) milieuhygiënische kwaliteit van een partij grond op onverdachte locaties die wordt ontgraven voor hergebruik elders. Hierbij is onderscheid gemaakt in de bovengrond (0,0-0,5 m -mv.), de ondergrond (0,5-2,0 m -mv.) en specifiek voor de gemeente ’s-Hertogenbosch 0,5 – 4,0 m-mv en 4,0 – 6,0 m-mv. De te verwachten bodemkwaliteit is verdeeld in de drie kwaliteitsklassen die binnen het Besluit bodemkwaliteit van toepassing zijn (zie afbeelding 3).

Uit de kaart blijkt voor de meeste bodemkwaliteitszones dat de grond die vrijkomt uit zowel de boven- als de ondergrond, voldoet aan de eisen voor schone grond. Uitzondering vormen:

• •

  de wegbermen (bovengrond) van de doorgaande gemeentelijke wegen in het buitengebied;

• •

  de bovengrond in de zone ' centrum Uden';

• •

  centrum ’s-Hertogenbosch (0,0 – 4,0 m-mv);

• •

  voormalige stortplaats Vlagheide.

Deze vallen in de kwaliteitsklasse 'industrie'.

De bodemkwaliteitskaart doet een (gemiddelde) uitspraak over de kwaliteit van de bodem tot maximaal 2,0 m-mv. De gemeente ’s-Hertogenbosch heeft deze kwaliteit daadwerkelijk onderzocht en de overige deelnemende gemeenten gaan uit van het principe dat de bovengrond standaard ‘slechter’ van kwaliteit is dan de ondergrond. De ontgravingskaart van de ondergrond wordt representatief geacht voor grond uit diepere bodemlagen dan 2 m -mv. Dit betekent dat de bodemkwaliteitskaart ook als bewijsmiddel voor vrijkomende grond uit grotere diepten mag worden gebruikt.

Witte vlekken

De volgende gebieden vallen buiten de bodemkwaliteitskaart:

• •

  Vliegbasis Volkel: heeft eigen bodemkwaliteitskaart;

• •

  Dico-terrein (gemeente Uden): is omvangrijke verdachte locatie;

• •

  oevers Dommel: te weinig gegevens voorhanden voor betrouwbare bepaling kwaliteit;

• •

  bermen langs provincie-, rijks- en spoorwegen: te weinig gegevens voorhanden voor betrouwbare bepaling kwaliteit;

• •

  (natuur) begraafplaatsen en strooivelden;

• •

  ‘perceel’ Den Dungen;

• •

  rivierbed en uiterwaarden van de Maas: betreft bodem onder oppervlaktewater;*

• •

  overige waterbodems (sloten, kanalen, vijvers, beken etc.).*

* Definitie waterbodem: de bodem en oevers van oppervlaktewaterlichamen

4.1.2 Toepassingskaart

Op de toepassingskaart is de kwaliteitsklasse aangegeven waar een partij grond of bagger aan moet voldoen wanneer men deze op een bepaalde locatie binnen de regio wil toepassen. De toepassingskaart is een combinatie van de bodemfunctieklassenkaart en de kaart met de kwaliteitsklasse van de ontvangende bodem.

Uit deze kaart blijkt dat binnen de regio alleen schone grond en bagger mogen worden toegepast.

Uitzondering vormen:

• •

  de wegbermen van de doorgaande gemeentelijke wegen in het buitengebied;

• •

  centrum Uden;

• •

  Dico-terrein Uden;

• •

  Centrum ‘s-Hertogenbosch;

• •

  Voormalige stortplaats Vlagheide.

Hier mag klasse industrie respectievelijk wonen worden toegepast.

4.1.3 Bodemfunctieklassenkaart

Op de bodemfunctieklassenkaart is het gemeentelijk grondgebied op basis van het huidige en bekende toekomstige grondgebruik ingedeeld in de functies:

• •

  Industrie;

• •

  Wonen;

• •

  Landbouw/natuur.

De bodemfunctieklassenkaart speelt een belangrijke rol bij het toepassen van partijen grond of baggerspecie op de landbodem. Eén van de uitgangspunten van het Besluit bodemkwaliteit is namelijk dat de milieuhygiënische kwaliteit van de toe te passen partij grond of baggerspecie geschikt moet zijn voor het gebruik van de ontvangende bodem (de bodemfunctieklasse). Hiertoe is de bodemfunctieklassenkaart verwerkt op de toepassingskaart (zie 4.1.2).

Verder speelt de bodemfunctieklassenkaart een rol bij het vaststellen van de terugsaneerwaarden en de kwaliteit van de aanvulgrond of leeflaag bij saneringen.

4.1.3.1 Bodemfunctieklassekaart gemeente ‘s-Hertogenbosch

Historische binnenstad

De historische binnenstad valt binnen de historische vestingmuren van de gemeente ’s-Hertogenbosch. Door de eeuwen heen is dit stadsdeel opgehoogd, de ophooglaag is heterogeen verontreinigd met zware metalen en/of PAK. De keuze is gemaakt om aan de gehele historische binnenstad samen met als maximum een strook van 50 meter aan de buitenzijde van de vestigingsmuur de bodemfunctieklasse “Industrie” toe te kennen.

Bedrijfswoningen in bodemfunctieklasse “Industrie”

Het komt voor dat in een gebied met bodemfunctieklasse “industrie” bedrijfswoningen liggen. Voor bedrijfswoningen met bijbehorende tuinen gelden de toetsingsregels van de bodemfunctieklasse “wonen”. Voor bedrijfswoningen zonder tuin geldt de toetsingsregels van de bodemfunctieklasse “industrie”.

4.1.4 Bodemkwaliteitskaart

De bodemkwaliteitskaart is gebaseerd op een (standaard) stoffenpakket bestaande uit de volgende parameters:

• •

  zware metalen (barium, cadmium, chroom, kobalt, koper, kwik, lood, molybdeen, nikkel en zink);

• •

  polychloorbifenylen (PCB som 7);

• •

  polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK 10 VROM);

• •

  minerale olie (GC).

De normen voor barium in grond en bagger zijn ingetrokken. Gebleken is dat de interventiewaarde voor barium lager kan zijn dan het gehalte dat van nature in de bodem kan voorkomen. Indien er sprake is van verhoogde bariumgehalten ten opzichte van de natuurlijke achtergrond als gevolg van een antropogene bron, kan dit gehalte door het bevoegd gezag worden beoordeeld op basis van de voormalige interventiewaarde voor barium van 625 mg/kg d.s (waterbodem) en de interventiewaarde voor landbodem van 920 mg/kg (landbodem). Barium hoeft dus alleen te worden getoetst als er vanwege antropogene activiteiten verhoogde bariumgehalten kunnen worden aangetroffen ten opzichte van de toetsingswaarde.

Vrijkomende (al dan niet gerijpte) baggerspecie kan op vier manieren worden toegepast;

• 1.

  via verspreiden op de aangrenzende percelen;

• 2.

  in een standaard toepassing in de waterbodem;

• 3.

  in een standaard toepassing op de landbodem;

• 4.

  in een grootschalige bodemtoepassing.

Deze nota bodembeleid beperkt zich tot het verspreiden op de aangrenzende percelen. Optie 2, het toepassen in de waterbodem, valt buiten het bevoegde gezag van de gemeenten. Rijkswaterstaat en/of het Waterschap (Aa en Maas, of De Dommel) is hiervoor het bevoegd gezag.

Voor de opties 3 en 4 wordt baggerspecie op dezelfde manier als grond behandeld. De kwaliteitsgegevens van de baggerspecie moeten in die gevallen worden omgerekend naar de bodemkwaliteitsklassen die gelden voor grond (schoon, wonen of industrie).

5.2.1 Verspreiden baggerspecie over aangrenzende percelen

Algemeen

Baggerspecie uit watergangen mag, (Waterwet, artikel 5.23, lid 2) over de naastgelegen percelen worden verspreid mits de milieuhygiënische kwaliteit voldoet. Opgemerkt wordt dat het toetsingskader niet geldt voor het verspreiden van baggerspecie afkomstig vanuit de omgeving van riooloverstorten (tot 250 meter aan weerszijden van de riooloverstort). Deze baggerspecie wordt als puntbron aangemerkt en dit valt buiten de reikwijdte van het Besluit bodemkwaliteit.

Milieuhygiënische kwaliteit

Voordat baggerspecie op de aangrenzende percelen mag worden verspreid, is inzicht in de milieuhygiënische kwaliteit noodzakelijk. De milieuhygiënische kwaliteit kan worden aangetoond door middel van één van de volgende bewijsmiddelen:

• •

  Bodemonderzoek conform NEN 5720;

• •

  Partijkeuring.

De baggerspecie mag worden verspreid als de gehalten voldoen aan de generieke verspreidingsnorm.

In de onderstaande figuur is de normstelling voor verspreiding over aangrenzende percelen schematisch weergegeven.

Afbeelding 8: Normstelling verspreiden baggerspecie

Voorwaarden

Voor het verspreiden van baggerspecie over aangrenzende percelen gelden de volgende voorwaarden:

• •

  voor baggerspecie waarvan de milieuhygiënische kwaliteit voldoet aan de generieke verspreidingsnorm geldt de ontvangstplicht;

• •

  de baggerspecie mag op een perceel grenzen d aan de te baggeren watergang worden verspreid;

• •

  er hoeft niet te worden getoetst aan de kwaliteitsklasse of functieklasse van de ontvangende bodem;

• •

  het verspreiden van baggerspecie hoeft niet te worden gemeld.

Acceptatieplicht

Het Besluit bodemkwaliteit geeft alleen de milieuhygiënische randvoorwaarden, met de bijbehorende reikwijdte, waarbinnen mag worden verspreid. Het Besluit staat verder los van de bevoegdheden, eigendomsverhoudingen en ‘ontvangstplichten’ die rondom het verspreiden van baggerspecie vanuit de Waterstaatswet in de Keur van waterschappen zijn geregeld.

Het Besluit geeft daarnaast ook geen maat voor de laagdikte of hoeveelheden. In de Handreiking Besluit bodemkwaliteit is hierover alleen vermeld dat de hoeveelheid, en de daarmee samenhangende laagdikte, in overleg met de eigenaar van het perceel wordt bepaald.

Degene die grond of baggerspecie gaat toepassen moet dit melden via het Meldpunt bodemkwaliteit (www.meldpuntbodemkwaliteit.nl).

Dit moet minimaal 5 dagen voor toepassing gebeuren.

Voor grond en baggerspecie geldt de meldingsplicht voor alle toepassingen (inclusief kortdurende en tijdelijke opslag) met uitzondering van:

• •

  de toepassing van grond of baggerspecie door particulieren (behalve wanneer de werkzaamheden worden uitbesteed aan een aannemer, in dat geval moet wel een melding worden ingediend);

• •

  het verplaatsen van grond of baggerspecie binnen één landbouwbedrijf (de grond/baggerspecie moet in dat geval wel afkomstig zijn van een binnen hetzelfde landbouwbedrijf gelegen perceel waarop een vergelijkbaar gewas wordt geteeld). Een voorbeeld hiervan is tarragrond (afkomstig van bloembollen of aardappelen);

• •

  het verspreiden van baggerspecie uit een watergang over de aan de watergang grenzende percelen;

• •

  het toepassen van schone grond en baggerspecie in hoeveelheden kleiner dan 50 m³. Voor het toepassen van schone grond en baggerspecie in hoeveelheden vanaf 50 m³ moet eenmalig de toepassingslocatie worden gemeld;

• •

  het tijdelijk verplaatsen of uit de toepassing wegnemen van grond of baggerspecie, indien deze vervolgens, zonder te zijn bewerkt, op of nabij dezelfde plaats en onder dezelfde conditie opnieuw in die toepassing wordt aangebracht.

Op de site van het Meldpunt is ook nadere informatie over het melden beschikbaar, zoals welke gegevens moeten worden gemeld.

Om de melddiscipline te vergroten is in bijlage 4 voor de meest voorkomende situaties, namelijk grondverzet bij nieuwbouw, saneringen en civiele werken, een stappenschema toegevoegd waarin de genoemde uitzonderingen zijn verwerkt.

De opzet van de schema's is gebaseerd op de regels uit de Wet bodembescherming en het Besluit bodemkwaliteit. Iedere melding wordt direct (elektronisch) doorgezonden aan de Omgevingsdienst Brabant Noord en de gemeente waar de grond wordt toegepast. Het behandelen van de meldingen Besluit bodemkwaliteit is een taak die de Omgevingsdienst namens alle gemeenten uitvoert.

De melding wordt door de omgevingsdienst conform het Regionaal operationeel Kader( ROK )al dan niet in behandeling genomen. Behandeling is afhankelijk van de uitkomsten van de quick-scan. Wanneer de melding en/of de bijgeleverde gegevens naar het oordeel van de omgevingsdienst onduidelijk, onvolledig of anderszins niet toereikend zijn, zullen door de omgevingsdienst nadere gegevens van de melder worden verlangd. Dit verzoek kan telefonisch, per e-mail of per brief plaatsvinden.

Door de melder kan in principe vijf werkdagen na het melden met de werkzaamheden worden aangevangen. De omgevingsdienst neemt namelijk geen formeel besluit op de melding. Een toepasser kan zich niet beroepen op het uitblijven van een reactie van de omgevingsdienst op een melding. De toepasser is en blijft zelf verantwoordelijk voor het voldoen aan de vereisten van het Besluit bodemkwaliteit.

In artikel 8 van de Woningwet is aangegeven dat een gemeente in de gemeentelijke bouwverordening regels moet opnemen om het bouwen op verontreinigde grond tegen te gaan. De gemeente heeft de taak om alleen een omgevingsvergunning (onderdeel bouwen) te verlenen als de kwaliteit van de bodem geschikt is voor het beoogde gebruik. Hiertoe toetst de gemeente de informatie omtrent de bodemkwaliteit aan de Woningwet. Als de bouwlocatie daaraan niet voldoet, dan moet de gemeente een aanvraag voor een omgevingsvergunning weigeren.

Conform de Ministeriele regeling omgevingsrecht (Mor) moet bij het indienen van een aanvraag voor een omgevingsvergunning een onderzoeksrapport inzake de gesteldheid van de bodem te worden overlegd.

7.1.1 Ontheffing van de bodemonderzoeksplicht

In de volgende gevallen verleent de gemeente ontheffing voor het uitvoeren van een

bodemonderzoek:

• 1.

  Het bouwwerk raakt de grond niet en/of het bestaande feitelijk gebruik blijft gehandhaafd;

• 2.

  Het te bebouwen oppervlak is kleiner dan 50 m²;

• 3.

  Het bouwwerk heeft geen woon- of verblijfsfunctie, dat wil zeggen dat in het gebouw minder dan twee uur per dag (dezelfde) mensen aanwezig zijn;

• 4.

  Op de bodemkwaliteitskaart (ontgravingskaart) valt de locatie binnen de zone Achtergrondwaarde (AW2000);

• 5.

  Bij een bestaande (illegaal aanwezige) verblijfsruimte welke in een bestemmingsplanprocedure gelegaliseerd wordt waarbij de verblijfsruimte in stand blijft.

Toelichting

Aangezien in de Bouwverordening is vastgelegd dat ontheffing verleend kan worden bij een omgevingsvergunning (onderdeel bouwen) omdat er voldoende gegevens bekend zijn met betrekking tot de bodemkwaliteit, wordt de bodemkwaliteitskaart in combinatie met de nota bodembeleid geaccepteerd bij bouwaanvragen op onverdachte locaties.

7.1.2 Tijdelijke bouwwerken en de bodemonderzoeksplicht

In sommige gevallen wordt een bouwwerk voor maximaal 5 jaar in stand gehouden. Voor het oprichten hiervan kan volstaan worden met een historische toets. Na deze termijn is het uitvoeren van een bodemonderzoek noodzakelijk.

Historische toets

In situatie 4 geldt de vrijstelling alleen indien de locatie onverdacht is met betrekking tot bodemverontreiniging. Hiertoe wordt een historische toets uitgevoerd. In de situaties 2 en 3 wordt dit door de gemeente gedaan. In situatie 4 vult de aanvrager van de vergunning het formulier 'Historische toets' (zie bijlage 2A, gemeente ’s-Hertogenbosch 2B) in. Op basis hiervan beoordeelt de gemeente of vrijstelling verleend kan worden. Als dit niet het geval is, moet de aanvrager alsnog een bodemonderzoek uitvoeren.

Toch bodemonderzoek nodig?

Geldigheidstermijn bodemonderzoeken

De geldigheidstermijn van bodemonderzoeken zijn als volgt:

Bron: ‘Bodem+ en ‘onderzoek naar de feiten en meningen m.b.t. de geldigheidsduur van water) bodemonderzoek, MWH Stantec, december 2016’

Als de gemeente geen vrijstelling voor de onderzoeksverplichting verleent, moet de aanvrager van de vergunning een bodemonderzoek overleggen. Het onderzoeksrapport moet voldoen aan de NEN-5740 en mag niet te oud zijn. Als de initiatiefnemer beschikt over een bodemonderzoek van meer dan 5 jaar maar maximaal 10 jaar oud, mag worden volstaan met een actualiserend bodemonderzoek van alleen de bovengrond (aantal boringen en analyses conform NEN-5740).

Voorwaarde is wel dat de inrichting en/of het gebruik van de locatie sinds de uitvoering van het bodemonderzoek niet zijn veranderd. Indien bodembedreigende activiteiten hebben plaatsgevonden na uitvoering van het bodemonderzoek, dient het bodemonderzoek geactualiseerd te worden. De opzet van het actualiserend bodemonderzoek is afhankelijk van de aard en omvang van de bodembedreigende activiteiten.

Afbakening onderzoekslocatie

De omvang van de onderzoekslocatie wordt bepaald door het bouwvlak en het bijbehorende terrein dat een relatie heeft met het gebruik van het gebouw. Met het bodemonderzoek moet dus ook de eventuele blootstelling aan bodemverontreiniging buitenshuis worden onderzocht. Een voorbeeld hiervan is een woonhuis waarbij het direct omliggende gebied in gebruik zal worden genomen als tuin, hier is immers direct contact met een eventuele bodemverontreiniging mogelijk.

Bodemonderzoek en slopen

Het verdient de voorkeur om het bodemonderzoek ná de sloop uit te voeren. Indien toch voor het slopen een bodemonderzoek conform NEN 5740 is uitgevoerd, dan dient ná de sloop een aanvullend bodemonderzoek uitgevoerd te worden ter controle op bodemverontreiniging als gevolg van de sloopactiviteiten. Onder andere asbest is hierbij een aandachtspunt als het gebouw vóór 1994 is gebouwd. Een compleet onderzoek conform NEN 5740 zal in de regel niet nodig zijn: er kan volstaan worden met een (grond-)onderzoek gericht op de bovenste 0,5 meter van de na sloop achtergebleven bovengrond.

De bodemtoets moet worden uitgevoerd bij het wijzigen of opstellen van een bestemmingsplan of projectbesluit. Artikel 9 van het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) bepaalt dat in het bestemmingsplan rekening gehouden moet worden met de bodemkwaliteit ter plaatse. De reden hiervoor is dat eventueel aanwezige bodemverontreiniging van groot belang kan zijn voor de keuze van bepaalde bestemmingen en/of voor de uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan.

Het doel van de bodemtoets bij ruimtelijke plannen is het bepalen van de geschiktheid van de bodemkwaliteit voor de voorgenomen plannen en het bepalen of de voorgenomen plannen financieel haalbaar zijn. Een bodemonderzoek moeten worden uitgevoerd om te kunnen beoordelen of de bodem geschikt is voor de geplande functie en of sprake is van een eventuele saneringsnoodzaak.

Vrijsteling van de bodemonderzoeksplicht

Net zoals bij de aanvraag van een Omgevingsvergunning (onderdeel bouwen) kan er bij het ruimtelijke traject ontheffing worden gegeven van de onderzoeksplicht als het een onverdachte locatie betreft. De financiële paragraaf vermeld dan een samenvatting van de bodemkwaliteit zoals vermeld in de bodemkwaliteitskaart en de geschiedenis van het perceel. Een formulier ‘historische toets’ dient als bijlage bij de ruimtelijke onderbouwing te zijn opgenomen.

Aan- en verkoop door de gemeente

De gemeenten kopen (en verkopen) gronden ten behoeve van (toekomstige) ontwikkelingen aan en verwerven landbouwgronden voor hetzelfde doel. Omdat iemand die grond van de gemeente overneemt verwacht dat de grond geschikt is voor b.v. woningbouw en daar dus een vergunning voor wordt verstrekt wordt in principe bij elke transactie een bodemonderzoek conform de NEN 5740 uitgevoerd voordat een perceel definitief wordt overgedragen aan de nieuwe eigenaar. Hiervan uitgezonderd zijn landbouwpercelen die ook door de nieuwe eigenaar als landbouwperceel gebruikt gaan worden.

Omdat percelen gekocht worden met het oog op de toekomst en ontwikkelingen als woningbouw soms vertraging kan oplopen kan de geldigheidstermijn van een bodemonderzoek verstrijken. Hiervoor kan gebruik worden gemaakt van een actualisatie-onderzoek van de bovengrond zoals beschreven in paragraaf 7.1 van deze notitie.

Huur, verhuur of erfpacht

Bij huur of verhuur van gemeentelijke percelen waar sprake kan zijn van een bodembedreigende activiteit moet altijd een bodemonderzoek (nul- en eindsituatie) worden uitgevoerd. Deze verplichting dient onderdeel te zijn van het grondbeleid van de gemeente en te worden opgenomen in de overeenkomst. Met het bodemonderzoek kan bij beëindiging van de huurovereenkomst een eventueel ontstane bodemverontreiniging worden toegewezen aan de huurder die dan de verplichting heeft deze te saneren. De onderzoeksverplichting is vaak een voorschrift bij bedrijfsactiviteiten maar zoals het voorbeeld in het onderstaande kader aangeeft, niet altijd!

Verhoogde gehalten zware metalen in grondwater komen veelvuldig voor op locaties die voor de aanwezigheid van dit soort verontreinigingen volkomen onverdacht zijn. Zelfs overschrijdingen vinden plaats van de door het ministerie van VROM opgestelde interventiewaarden, waardoor sprake kan zijn van een ernstig geval van bodemverontreiniging. Van de zware metalen zijn vooral zink, nikkel en arseen in verhoogde gehalten aanwezig. Op basis van recente onderzoeken blijken natuurlijke bodemprocessen deze verhoogde gehalten te kunnen veroorzaken. Van zink was al bekend dat het één van de mobielste zware metalen is, die onder andere bij een verlaagde pH vanuit de gronddeeltjes gemakkelijk in oplossing gaat. De mobilisatie-processen van nikkel en arseen zijn complexer van aard. Zo mobiliseert nikkel van de gronddeeltjes onder invloed van macroparameters zoals calcium en sulfaat.

Dit verschijnsel doet zich vooral voor in vermeste gebieden waaronder onze regio.

Bij matig tot sterk verhoogde gehalten aan zware metalen dient per situatie bekeken te worden of sprake is van een bodemverontreiniging of natuurlijk verhoogde achtergrondgehalten. Indien verhoogde gehalten aan zware metalen kunnen worden gerelateerd aan bedrijfsactiviteiten op of in de omgeving van het onderzochte perceel dient altijd een herbemonstering plaats te vinden. Op basis van de resultaten van de herbemonstering dient per geval bepaald te worden of nader onderzoeknoodzakelijk is.

Indien de verhoogde gehalten niet gerelateerd kunnen worden aan bedrijfsactiviteiten en er geen sprake is van een verontreiniging van de grond, is vrijwel zeker sprake van een natuurlijk verhoogd achtergrondgehalte. Herbemonstering is niet noodzakelijk indien het gehalte valt binnen het percentielpercentage (90P) zoals is vastgelegd in de grondwaterkwaliteitskaart.

In Nederland is tot 1993 asbest toegepast. Asbest kan in de bodem terecht zijn gekomen op locaties waar asbest is gebruikt in gebouwen, door het zagen of breken van asbestplaten. Veel vaker is asbesthoudend materiaal in de bodem gekomen door sloopactiviteiten van voor 1997 waarbij het bouwafval gebruikt is in ophooglagen, erfverhardingen of dempingen. Sinds 1997 verplicht het Bouwbesluit om een asbestinventarisatie voorafgaand aan de sloop van gebouwen uit te voeren en het asbest selectief te verwijderen.

De aanwezigheid van asbest in de bodem kan risico’s opleveren voor de volksgezondheid. Om deze reden is onderzoek naar het voorkomen van asbest in de bodem in sommige gevallen verplicht.

Asbestonderzoek in de bodem moet conform het onderzoeksprotocol NEN-5707 (bij minder dan 50 % puin in de bodem) of conform het onderzoeksprotocol NEN-5897 (bij meer dan 50 % puin in de bodem) worden uitgevoerd. In de beleidsbrief asbest uit 2004 (van het ministerie van VROM) is de norm voor asbest gesteld op 100 mg/kg, gewogen naar het soort asbest. Het gehalte dient vastgesteld te worden aan de hand van nader asbestonderzoek. Gehalten boven deze norm kunnen aanleiding geven om de bodem te saneren. Het asbestbeleid van de gemeente is primair gericht op het veiligstellen van de volksgezondheid. De gemeente wil echter ook, in het kader van deregulering de onderzoeksplicht voor burgers en bedrijven zoveel mogelijk beperken en hierin zo goed mogelijk adviseren.

7.5.1 Asbest in de bodem

Asbestonderzoek is verplicht bij bodemonderzoeken van locaties die op grond van voorinformatie uit terreinbezoek, vooronderzoek of tijdens veldwerkzaamheden verdacht zijn gebleken op het voorkomen van asbest. Dit betreft onder andere:

• •

  erven van agrarische bedrijven met bebouwing van voor 1993 of waar voor 1997 sloopwerkzaamheden zijn uitgevoerd;

• •

  autosloperijen;

• •

  oude ophooglagen binnen de bebouwde kom;

• •

  puinhoudende bodemlagen.

De aanwezigheid van puin kan een aanwijzing zijn dat de partij of de bodem asbesthoudend materiaal bevat. Door een uitspraak van RvS (kenmerk 201508764/1/A1, d.d. 16-11-2016) betekent dit dat bij het aantreffen van puin nader onderbouwd moet worden of sprake is van een asbestverdachte locatie of partij.

Alleen als voldoende kan worden onderbouwd of gemotiveerd dat het puin en/of puingranulaat gezien typering, ouderdom, bijmengingen en vooronderzoek niet kan worden gerelateerd aan asbest, dan mag de locatie of de partij als asbest onverdacht worden beschouwd. Als onvoldoende kan worden onderbouwd of gemotiveerd dat in het aanwezige puin en granulaat geen asbest voorkomt, dan moet de locatie of de partij altijd als asbestverdacht worden beschouwd en is (fysiek) onderzoek op de aanwezigheid van asbest noodzakelijk.

De NEN 5707 en de NEN 5897 geven aan hoe gemotiveerd kan worden dat de locatie of de partij, ondanks de aanwezigheid van puin, als onverdacht moet worden beoordeeld , waardoor er geen noodzaak bestaat om een fysiek asbestonderzoek uit te voeren. Dit kan op basis van een gedegen vooronderzoek volgens NEN 5725 en NEN 5707 in combinatie met visuele waarnemingen voorafgaand aan het veldwerk. Het is daarom belangrijk om de aard en het voorkomen van het puin goed te beschrijven in de rapportage. Voor de waterbodem zijn de NEN 5717 en NEN 5720 van toepassing (met uitzondering van droge oevergebieden).

Ook tijdens het veldwerk kan (onverwacht) puin worden aangetroffen. In dat geval is sprake van een dusdanige wijziging ten opzichte van het vooronderzoek dat deze nieuwe informatie moet leiden tot aanpassing van het vooronderzoek.

In de NEN 5707 wordt in bijlage E nader ingegaan op de relatie tussen de aanwezigheid van puin en de verdenking op asbest. Daar staat onder andere "Of puin daadwerkelijk asbestverdacht is, is onder andere afhankelijk van het type puin dat aanwezig is, het historisch gebruik van de locatie (bijvoorbeeld op welk moment het puin is geproduceerd of in de bodem terecht gekomen) en de hoeveelheid puinbijmenging”.

7.5.2 Saneren van asbestverontreinigingen in de bodem

Als uit onderzoek blijkt dat de concentratie asbest in de bodem hoger is dan de restconcentratienorm van 100 mg kg valt het saneren van de bodemverontreiniging onder de regels van de Wet bodembescherming en dient een melding conform het Besluit Uniforme Saneringen (BUS) bij de OmgevingsDienst Zuidoost Brabant (ODZOB) te worden ingediend, voor de gemeente ’s-Hertogenbosch dient een saneringsplan of een melding bij de gemeente zelf te worden ingediend.

In het geval dat er ter plaatse wordt gezeefd is het BUS niet van toepassing maar is altijd een saneringsplan noodzakelijk.

7.5.3 Asbestwegen

Onder asbestwegen wordt verstaan een weg, een pad of een erf, alsmede andere grond die bestemd is om door rij en ander verkeer gebruikt te worden. De fundatie van een weg, pad of erf valt onder de wegconstructie.

Het is sinds 1 januari 2000, op basis van het Besluit asbestwegen milieubeheer, verboden om een asbesthoudende weg in eigendom te hebben. Wanneer er meer dan 100 mg/kg gewogen asbest in een weg zit, is de eigenaar verplicht een melding te doen bij de Inspectie Leefomgeving en transport (IL&T) en maatregelen te nemen die strekken tot het tegengaan van blootstelling van gebruikers van die weg aan asbest. Let wel: het Besluit Uniforme Saneringen (BUS) is dus nadrukkelijk NIET van toepassing.

Hierbij zijn twee opties:

• •

  Weg aangelegd vóór 1987: de asbestverontreiniging mag worden geïsoleerd door middel van het aanbrengen van een verharding;

• •

  Weg aangelegd na 1 januari 1987: de asbestverontreiniging moet worden verwijderd.

Wegen die voor 1 juli 1993 zijn aangebracht en waarvan het asbest is afgeschermd door een verharding die geen asbest bevat, vallen niet onder de meldplicht.

7.5.4 Asbest in de bodem bij asbesthoudende daken

Door afspoeling van asbestvezels is onder asbestdaken zonder (goed functionerende) dakgoot in de afwateringszone onder het dak in de toplaag van een onverharde bodem vaak sprake van ernstige bodemverontreiniging met asbest.

Omdat het bij afspoeling van asbestdaken gaat om losse vezels kunnen er hoge concentraties asbest voorkomen in de toplaag. De concentratie respirabele (inhaleerbare) vezels kan zomaar>100 mg/kg zijn, waardoor volgens de risicobeoordeling (Circulaire bodemsanering 2013: Bijlage 3. : Milieuhygiënisch saneringscriterium bodem, protocol asbest) sprake is van onaanvaardbare risico’s en dus van een spoedeisend geval. Er dient dan volgens de Wbb wel ‘met spoed’ gesaneerd te worden.

Van belang is dus dat er vooraf aan (graaf) werkzaamheden inzicht is in de omvang en spoedeisendheid door het (laten) uitvoeren van nader onderzoek. Er kan in dit kader contact worden opgenomen met de ODZOB (via bodemsanering@odzob.nl) of de gemeente ’s-Hertogenbosch.

De verontreinigde toplaag van de bodem omvat de afwateringsstrook onder het dak, waarin aflopend water met asbestvezels is terechtgekomen. De verontreiniging wordt daarin doorgaans aangetroffen over een breedte van 1 meter en tot een diepte van 10 cm.

7.5.5 Asbest op de bodem

Vooral op locaties waar bebouwing is gesloopt wordt met enige regelmaat asbestverdacht materiaal op de bodem aangetroffen. Dit hoeft niet te leiden tot een asbestonderzoek in de bodem. Of er asbestonderzoek nodig is, is afhankelijk van de aanwezigheid van een formele vrijgave conform de NEN 2990 van de locatie na sloop door een erkende asbestverwijderaar, het asbestverdachte materiaal kan dan met ‘hand-picking’ worden verwijderd. Is er geen formele vrijgave beschikbaar zal alsnog een bodemonderzoek naar asbest moeten worden uitgevoerd.

Bij bodemverontreiniging ontstaan vóór 1987 moet worden vastgesteld of sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging. Er is sprake van een geval van ernstige bodemverontreiniging als meer dan 25 m³ grond en/of 100 m³ bodemvolume grondwater sterk verontreinigd is. Asbest vormt een uitzondering op deze regels.

Voor asbest is niet 1987 het ijkpunt voor een historische bodemverontreiniging, maar 1993. Indien de asbestverontreiniging is ontstaan vóór 1993 moet worden vastgesteld of sprake is van een geval van ernstige asbestverontreiniging. Hiervoor geldt geen volumecriterium. Er is sprake is van een geval van ernstige asbestverontreiniging als door middel van nader asbestonderzoek is bepaald dat de bodem meer dan 100 mg/kg aan (gewogen) asbest bevat, ongeacht het verontreinigd bodemvolume.

8.1.1 Gevallen van ernstige bodemverontreinigingen

De provincie Noord-Brabant is conform de Wet bodembescherming bevoegd gezag (uitvoering door de ODZOB) voor besluiten over gevallen van ernstige bodemverontreiniging bij de meeste gemeenten in de regio. De gemeente ’s-Hertogenbosch is zelf bevoegd gezag voor ernstige gevallen van historische bodemverontreinigingen.

De noodzaak voor sanering en de aard van de saneringsmaatregelen wordt bepaald door de spoedeisendheid. De spoedeisendheid wordt vastgesteld op basis van de humane, ecologische en verspreidingsrisico's. Een groot deel van de saneringen worden afgehandeld via het Besluit Uniform Saneren (BUS) waarbij volstaan kan worden met een melding voorafgaand aan de sanering. De grotere en meer gecompliceerde gevallen lopen via het Wbb-spoor waarvoor een saneringsplan moet worden opgesteld.

Met de invoering van de toekomstige Omgevingswet zullen bevoegdheden verschuiven van provincie naar gemeenten. De exacte uitwerking hiervan is op het moment van schrijven nog onbekend.

8.1.2 Gevallen van niet – ernstige bodemverontreinigingen

Gevallen van niet-ernstige bodemverontreiniging worden afgehandeld door de gemeente. De initiatiefnemer moet de sanering melden bij de gemeente en de gemeente houdt toezicht op de uitvoering. Na afloop van de sanering moet de initiatiefnemer een evaluatieverslag overleggen.

Eisen aan bodemonderzoek

Het bodemonderzoek mag niet ouder zijn dan 5 jaar. De verontreiniging moet zodanig zijn afgeperkt dat uitgesloten kan worden dat sprake is van een geval van ernstige bodemverontreiniging.

Bodemonderzoek van ná 1 juli 2008 moet voldoen aan de BRL2000. De instantie die het onderzoek heeft uitgevoerd, moet in het kader van de Kwalibo-regeling erkend zijn door Agentschap NL/Bodemplus.

Eisen aan plan van aanpak en melding voorafgaand aan sanering

Minimaal 4 weken voorafgaand aan de sanering meldt de initiatiefnemer de voorgenomen werkzaamheden bij de gemeente. De melding gebeurt via een plan van aanpak. De gemeente heeft 4 weken om de melding te toetsen en geeft schriftelijke goedkeuring.

Eisen aan uitvoering

De sanering van niet-ernstige gevallen valt niet onder de Kwaliboregelgeving. Dat betekent dat de aannemer en de milieukundige begeleiding niet gecertificeerd hoeven te zijn voor de BRL-7000 respectievelijk BRL-6000. Dit wordt echter wel sterk aanbevolen. Aangezien de gemeente een voorbeeldfunctie heeft, zal zij voor gemeentelijke saneringen altijd gebruik maken van conform BRL 6000 en BRL 7000 erkende bedrijven.

Eisen aan evaluatieverslag

Binnen 6 weken na afronding van de sanering overhandigt de initiatiefnemer een evaluatieverslag aan de gemeente. De gemeente heeft 4 weken om het evaluatieverslag te beoordelen en geeft schriftelijke goedkeuring.

Bodemverontreiniging ontstaan na 1 januari 1987 wordt als een nieuw geval beschouwd en moet direct bij de gemeente of provincie te worden gemeld. Bij de aanpak van nieuwe bodemverontreinigingen kunnen zowel provincie als gemeente het bevoegde gezag zijn:

• •

  voor nieuwe gevallen binnen Wm-inrichtingen is de gemeente het bevoegde gezag, tenzij sprake is van een provinciale inrichting;

• •

  voor nieuwe gevallen buiten Wm-inrichtingen is de gemeente het bevoegde gezag.

Indien het nieuwe geval het gevolg is van een calamiteit (ongewoon voorval), is een specifieke aanpak nodig.

8.2.1 Nieuwe gevallen binnen een inrichting

Inrichting met een gemeentelijke vergunning

Inrichtingen beschikken over een vergunning in het kader van de Wet milieubeheer (Wm) of vallen onder het Activiteitenbesluit. Vaak zijn in de vergunning bepalingen opgenomen over bodemverontreiniging en het uitvoeren van nulsituatie- en eindsituatiebodemonderzoek.

Binnen gemeentelijke inrichtingen is de gemeente bevoegd om handhavend op te treden op grond van artikel 1.1a Wet milieubeheer, artikel 2.1 Activiteitenbesluit en artikel 13 Wet bodembescherming. Op meerdere manieren kan een nieuwe bodemverontreiniging aan het licht komen:

• •

  De aangewezen toezichthouderr constateert de bodemverontreiniging, bijvoorbeeld na de uitvoering van een nul- of Eindsituatiebodemonderzoek, tussentijdse (grondwater)monitoring of een controle.

• •

  De veroorzaker meldt zelf dat sprake is van bodemverontreiniging, bijvoorbeeld na het uitvoeren van bodemonderzoek op eigen initiatief.

• •

  Melding door derden.

De gemeente bepaalt de randvoorwaarden voor de aanpak van de geconstateerde bodemverontreiniging. Volgens artikel 1.1a uit de Wet milieubeheer en artikel 13 van de Wet bodembescherming is de veroorzaker verplicht om alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden verlangd. In principe betekent dit dat de verontreiniging volledig wordt verwijderd, waarbij als terugsaneerwaarde de lokale bodemfunctieklasse uit de gemeentelijke bodemfunctieklassenkaart moet worden gehanteerd. Complexe gevallen, bijvoorbeeld onder bebouwing, kunnen echter maatwerk vereisen. De initiatiefnemer moet de sanering melden bij de gemeente en de gemeente houdt toezicht op de uitvoering. Na afloop van de sanering moet de initiatiefnemer een evaluatieverslag overleggen.

Inrichting onder provinciaal bevoegd gezag (provinciale vergunning)

Binnen een provinciale inrichting is de provincie bevoegd gezag om op grond van de zorgplicht Wet milieubeheer handhavend op te treden. De verontreiniging kan op dezelfde wijze als bij een gemeentelijke inrichting aan het licht komen maar dient dan bij de Omgevingsdienst Midden- en West Brabant (OMWB) te worden gemeld. Deze omgevingsdienst handelt de zaak namens de provincie Noord- Brabant af.

8.2.2 Nieuwe gevallen buiten een inrichting

Nieuwe bodemverontreiniging buiten inrichtingen, niet zijnde calamiteiten, komen minder vaak voor

dan binnen inrichtingen. Voorbeelden van dergelijke gevallen zijn:

• •

  Verontreiniging van wegbermen na 1 januari 1987;

• •

  Verontreiniging van de bodem als gevolg van de aanleg van een werk in het kader van het Besluit bodemkwaliteit (door onverwacht hoge uitloging of vermenging met de bodem).

In tegenstelling tot situaties binnen inrichtingen is een vergunning in het kader van de Wet milieubeheer niet van toepassing. Hierdoor blijven de gevallen vaak onopgemerkt tot het moment dat er bodemonderzoek in een ander kader plaatsvindt of er een vermoeden bestaat dat er iets aan de hand is. Er is ook niet altijd een duidelijke veroorzaker aan te wijzen. Wanneer de veroorzaker niet bekend is dient de eigenaar van de grond/perceel (indien er risico’s zijn zoals gevaar voor de volksgezondheid of verspreiding) saneringswerkzaamheden uit te laten voeren. De gemeente is het bevoegd gezag conform artikel 13 (zorgplicht) Wet bodembescherming zodat een plan van aanpak bij de gemeente ter beoordeling moet worden aangeboden.

8.2.3 Calamiteiten – ongewone voorvallen - zorgplicht

Wanneer door een ongeval of een ander ongewoon voorval de bodem verontreinigd raakt of dreigt te raken, dient de veroorzaker onverwijld maatregelen te nemen om (verspreiding van) de verontreiniging te voorkomen. Als de bodem al verontreinigd is geraakt, moet de veroorzaker deze zo snel mogelijk ongedaan maken. Dit is vastgelegd in artikel 13 van de Wet bodembescherming, het zorgplichtbeginsel. Direct (onverwijld) handelen is nodig als:

• •

  de verontreiniging zich snel verspreidt;

• •

  de verontreiniging kort geleden is ontstaan. Indien er al drie werkdagen na ontstaan voorbij zijn gegaan is er geen sprake meer van ‘onverwijld’ en kan er zonder onderzoek niet meer worden ingegrepen;

• •

  de verontreiniging eenvoudig is op te ruimen door ontgraving.

In principe moet de veroorzaker in de gelegenheid worden gesteld om de benodigde acties te ondernemen. Als de geboden spoed zich hiertegen verzet, kan het bevoegde gezag de acties (laten) uitvoeren en deze in rekening brengen bij de veroorzaker. Er is dan sprake van ‘rauwelijke’ (spoedeisende) bestuursdwang, zoals vastgelegd in artikel 5.24 van de Awb ('geen termijn als de geboden spoed dit eist'). De veroorzaker moet wel zo spoedig mogelijk schriftelijk aansprakelijk worden gesteld.

8.2.4 Zeer Zorgwekkende Stoffen

Recent zijn meerdere nieuwe bodembedreigende stoffen ontdekt. Deze stoffen worden samengevat onder de groep Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS). Onderdeel van deze stofgroep zijn de Per- en PolyFluorAlkyl Stoffen, beter bekend onder de afkortingen PFAS, PFOA en PFOS.

Op dit moment (maart 2019) is onvoldoende bekend over de risico-grenswaarden, interventiewaarden en verspreidingsmodellen binnen de regio Noord-Oost Brabant. Niet genormeerde stoffen waarbij de hoeveelheid van 25 m³ wordt overschreden vallen onder het saneringscriterium van de Wbb en moeten dus gesaneerd worden. Bij partijkeuringen met niet genormeerde stoffen geldt de detectiegrens. Bij het aantreffen van deze stoffen is het beleid dat de partij niet mag worden toegepast.

Er dient ernstig rekening te worden gehouden met de aanwezigheid van deze Zeer Zorgwekkende Stoffen waarbij de Per- en PolyFluorAlkyl Stoffen mogelijk niet de enige stofgroep binnen de ZZS is. Voor het bepalen of een stof aanwezig kan zijn op een onderzoekslocatie is de NEN 5725 onverkort van toepassing.

Nieuwe ontwikkelingen met betrekking tot de aanpak van ZZS worden gepubliceerd op de website van de ODBN via bodemloket.odbn.nl.

Asbest in grond

Als uit nader asbestonderzoek blijkt dat er sprake is van grond waarin de interventiewaarde van 100 mg/kg (gewogen) asbest wordt overschreden, spreken we van een geval van ernstige bodemverontreiniging. Deze gevallen worden behandeld overeenkomstig het gestelde in de paragraaf 7.5.2 (saneren van asbestverontreinigingen in de bodem).

Asbestwegen

Wegen die voor 1 juli 1993 zijn aangebracht en waarvan het asbest is afgeschermd door een verharding die geen asbest bevat, vallen niet onder de meldplicht. Inspectie Leefomgeving en Transport (IL&T) is namens het ministerie het bevoegd gezag voor het Besluit asbestwegen milieubeheer. Meer informatie is opgenomen onder 7.5.3 van deze Nota.

Overige situaties

Overige situaties zijn bijvoorbeeld (sloot)dempingen met asbest. Deze situaties vallen onder het Productenbesluit asbest. Hierin staat het verbod om asbest of asbesthoudende producten te vervaardigen, in Nederland in te voeren, voorhanden te hebben, aan een ander ter beschikking te stellen, toe te passen of te bewerken. Ook hier geldt dat sprake is van een asbesthoudend product als de concentratie gewogen asbest groter is dan 100 mg/kg.

Het bevoegd gezag berust bij:

• •

  Binnen inrichtingen: de overheidsinstantie die de Wabo-vergunning heeft verleend.

• •

  Buiten inrichtingen: de gemeente.

Bevoegde gezagen

In de volgende tabel is een samenvattend overzicht gegeven van de bevoegde gezagen en de meldingsplicht bij de gemeente.

Tabel 6.1: bevoegd gezag bij asbestsaneringen grond