Organisatie | Loon op Zand |
---|---|
Organisatietype | Gemeente |
Officiële naam regeling | Besluit van de gemeenteraad van de gemeente Loon op Zand houdende regels omtrent het vrijwilligersbeleid 2020-2030 |
Citeertitel | Vrijwilligersbeleid 2020-2030 |
Vastgesteld door | gemeenteraad |
Onderwerp | algemeen |
Eigen onderwerp |
Deze regeling vervang de beleidsnota uit 2008.
Onbekend
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
---|---|---|---|---|---|
13-10-2020 | nieuwe regeling | 24-09-2020 | 2020.16367 |
De raad van de gemeente Loon op Zand;
gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 7 juli 2020, nummer 2020.16367
Vrijwillige inzet en burenhulp zijn goed voor het welzijn van zowel de uitvoerder/aanbieder als de ontvanger/vrager. Het kan voor beiden het verschil maken tussen meedoen aan de maatschappij of vereenzamen of inboeten qua gezondheid. Het kan ook het verschil maken tussen voorliggend oplossen en duurder maatwerk. Het vrijwilligerswerk staat ook onder druk en het is belangrijk om het onder de aandacht te brengen. De gemeente Loon op Zand wil vrijwillige steun van inwoners, verenigingen en maatschappelijke organisaties aan elkaar stimuleren, verbinden, ondersteunen, faciliteren en waarderen. We betrokken het maatschappelijk veld, partners en toekomstmakers in de voorbereiding en samenstelling van de invulling van deze ambitie. Dat blijven we ook doen door en in de uitvoering van het beleid.
Verenigingen, vrijwillige inzet en actief burgerschap spelen een belangrijke rol in de gemeenschappen in de gemeente Loon op Zand. Initiatieven en vrijwillige inzet van inwoners, verenigingen, maatschappelijke organisaties en samenwerkingspartners leveren een bijdrage aan maatschappelijke opgaven.
Zowel beroepsmatige als vrijwilligersorganisaties en burgerinitiatieven spelen een rol in het versterken van leefbaarheid en participatie. Er zijn (semi)vrijwillige initiatieven en organisaties die zorg en ondersteuning bieden en daarvoor samenwerken.
Het werk dat vrijwilligers doen is divers in soort en omvang. Van bestuurslid van een vereniging tot het maatje in de buurt, de taalcoach, de verkeersregelaar, de inwoner die het adoptiegroen bijhoudt, zich inzet bij een evenement, in de Wetering Plan Groep of de inwoner die werkervaring opdoet of met een beperking zijn talent inzet …. een paar uur per jaar tot iedere dag. Zeker 1 op de 3 inwoners zet zich binnen de gemeente Loon op Zand in als vrijwilliger. Daar zijn we blij mee en trots op!
1.2 Inspelen op veranderingen vrijwillige inzet en behoefte samenleving
De beleidsnota vrijwilligerswerk Meedoen, een kwestie van samen doen werd in 2008 opgesteld, met daarin aandachtspunten die zijn opgepakt. Tijden zijn veranderd wat betreft de vrijwillige inzet van mensen en de behoefte van en voor de samenleving. Zo is er sprake van een nog verdere verschuiving van een vaste en structurele naar variabele en incidentele inzet. De vrijwilliger vergrijst en de gewenste verjonging blijft uit. Het vinden van vrijwilligers is een probleem geven onder andere evenementenorganisaties en verenigingen aan. En er is een groeiende vraag naar vrijwillige inzet in de (informele) zorg en maatjes ter ondersteuning van inwoners vanwege onder andere armoede, eenzaamheid en het niet meekunnen in de (digitale) informatiemaatschappij. Bovendien krijgen mensen het steeds drukker en de drang om zich te moeten bewijzen wordt sterker. Inwoners willen hun schaarse tijd aan leuke dingen besteden. We willen inspelen op de ontwikkelingen in deze beleidsnota voor 2020-2030: Samen voor elkaar loont!
We stimuleren vrijwillige hulp aan en voor elkaar, zowel door inwoners als door maatschappelijke organisaties. Dat sluit aan bij het coalitieakkoord De schouders eronder, samen vooruit (2019-2022): “We bouwen op de kracht van de samenleving en koesteren het verenigingsleven in de kernen. We verbinden het maatschappelijk middenveld.” Daarbij werken we samen met inwoners aan vernieuwende vormen van participatie tussen inwoners en gemeente: Toekomstagenda 2030.
In de Organisatievisie gemeente Loon op Zand 2020-2022 is er ook aandacht voor het samenwerken met vrijwilligers door het gemeentebestuur en de ambtelijke organisatie.
1.3 Vrijwillige inzet in Loon op Zand
Ter voorbereiding spraken beleidsmedewerkers en de vrijwilligerscoördinator diverse vrijwilligers-organisaties, vrijwilligers, verenigingen, maatschappelijke organisaties, samenwerkingspartners zoals ContourdeTwern, toekomstmakers en medewerkers van de gemeente. Zowel gericht over dit beleid als voor de beleidsvelden waar vrijwilligers zich inzetten zoals sport, integrale veiligheid, inburgering, minima, wijkgericht werken, dementie, Wmo, mantelzorg, jeugd en evenementen. Zo verzamelden we ervaringen, aandachtspunten en tips vanuit de Loonse samenleving.
Daarnaast werden verschillende bronnen geraadpleegd om de landelijke, regionale en lokale cijfers, trends en ontwikkelingen te achterhalen (bijlagen 1, 2 en 3). Bovendien sprak de vrijwilligers-coördinator collega’s in de regio en in het land.
Tijdens een beeldvormende ronde voor de gemeenteraad op 30 januari 2020, schetsten we ontwikkelingen en stelden we vrijwilligers(organisaties) voor. Dat deden we in samenwerking met een toekomstmaker, wijkcoördinatoren, ContourdeTwern en de Klussen en Diensten Centrale. De tips en aandachtspunten die we ophaalden (bijlage 4) werkten we verder uit voor de beleidsnota. Daarvoor sloten een aantal ‘meebouwers’ - vrijwilligers van diverse organisaties – aan. De Wmo adviesraad nodigden we ook uit om een bijdrage te leveren.
In de beleidsnota vrijwilligers 2020-2030 staan de ambities, keuzes en plannen voor de komende jaren. We vertalen de nota in een jaarlijks uitvoeringsplan waarin staat beschreven hoe we de ambities willen gaan realiseren. Dit vormt de basis voor de werkzaamheden in de gemeente Loon op Zand in dat jaar. We betrekken daarbij de eerder genoemde vrijwilligers, beleidsmedewerkers en organisaties. Samen bouwen we aan de duurzaamheid van het beleid en kunnen we inspelen op ervaringen, kansen, ontwikkelingen en thema’s die op dat moment van belang zijn. Denk bijvoorbeeld aan veranderingen in vrijwillige inzet en voor de organisatie van vrijwilligerswerk door de corona voorschriften en maatregelen.
Een vrijwilliger is iemand die iets uit ‘vrije wil’ en ‘onbetaald’ doet. De beweegredenen en motivatie om vrijwilligerswerk te doen zijn heel divers. Van opdoen sociale contacten, een ander helpen, ervaring opdoen, willen leren, trots, erkenning krijgen en ervaren, normen en waarden uitdragen en in een veilige omgeving tot persoonlijke groei komen.
De wijze waarop vrijwilligers zich inzetten en aangestuurd worden verschilt per organisatie. De doelstelling van de organisatie, de verhouding beroepskrachten en vrijwilligers, de afhankelijkheid van vrijwilligers en de beschikbare middelen zijn belangrijk voor het bepalen van de visie van de organisatie op het inzetten van vrijwilligers en het vrijwilligersbeleid. Begeleiding, intervisie, waardering en zorg voor de vrijwilliger zijn belangrijk en soms is een VOG noodzakelijk.
Voor de gemeente en samenleving is vrijwilligerswerk een instrument voor het bevorderen van maatschappelijke participatie, sociale samenhang en integratie en het bevorderen van de leefbaarheid van de woonomgeving. En ook een middel om beleidsdoelen en taken te halen, al dan niet ondersteund door of gestimuleerd met subsidie. Als gemeente zijn we wel partij maar niet alléén verantwoordelijk voor een zorgzame samenleving.
Daar waar in de wet vrijwilligerswerk wordt genoemd, is het opgenomen vanuit het perspectief van die wet (bijvoorbeeld in de werkloosheidswetten). In de Wet maatschappelijke ondersteuning staat dat de gemeente moet aangeven hoe zij vrijwilligers en mantelzorgers ondersteunt als deze worden ingezet voor de uitvoering van de Wmo.
Mantelzorg overkomt iemand in de familie of vriendenkring. Een mantelzorger rolt er niet ‘uit vrije wil’ in. Een vrijwilliger kan wel aan iemand zorg verlenen en is daarmee vrijwilliger informele zorg. Vanwege de verschillen tussen mantelzorg en vrijwilligerswerk is er voor beiden afzonderlijk beleid.
Volgens de burgerpeiling Waar staat je gemeente, 2018 (bijlage 3), zet 31% van de inwoners zich in als vrijwilliger. Landelijk is dat 29,7%. Onderzoek van het CBS wijst uit dat 49% van de Nederlanders boven de 15 jaar zich minimaal één keer per jaar vrijwillig inzet.
De gemeente Loon op Zand wil vrijwillige steun van inwoners en maatschappelijke organisaties aan elkaar stimuleren, verbinden, ondersteunen, faciliteren en waarderen. Door steeds uit te gaan van ‘samen voor elkaar’ houden we rekening met zowel de uitvoerder/aanbieder als de ontvanger/vrager. Daarmee kantelen we het denken vanuit verenigingen en maatschappelijke organisaties naar ook denken vanuit de behoefte, motivatie en interesses van de (potentiële) vrijwilliger.
3.1 Toekomstbestendige ondersteuning en inzet
In de inleiding en in bijlage 1 schetsten we de ontwikkelingen waardoor het vrijwilligerswerk onder druk staat. We willen daar met dit vrijwilligersbeleid Samen voor elkaar loont! op inspelen. Een toekomstbestendig beleid waarin ouderen en jongeren ook een belangrijke plek innemen. Daarnaast willen we laten zien dat de factor tijd niet altijd een beperking is. Ook met een aantal uurtjes kun je veel betekenen voor een ander.
Vanuit de invloed die we als gemeente kunnen uitoefenen zijn er twee sporen te volgen:
Ondersteuning door de gemeente van organisaties waar vrijwilligers zich inzetten maar waar de gemeente zelf weinig invloed kan uitoefenen. De organisaties zijn zelf verantwoordelijk voor de vrijwilligers.
sportvereniging, muziekvereniging, zorginstelling, hobbyclub, evenementenorganisatie, beoefenaar kunst & cultuur, energiecoöperatie, buurtvereniging, scouting, ouderenbond, goede doelen, …
Beleid voor vrijwilligers die de gemeente (en partners) helpen om taken voor de samenleving uit te voeren en beleidsdoelen te realiseren. In de beleidsnota’s van diverse afzonderlijke taakvelden staat de inzet van vrijwilligers(organisaties), al dan niet in combinatie met beroepskrachten, genoemd.
burenhulp, taalcoaches, maatschappelijk begeleiders, tuinonderhoud, formulierenbrigade, buurthuis, adoptiegroen, toekomstmakers, Wmo adviesraad, SOL, Buurtpreventieteams, WeteringPlanGroep, verkeersregelaars, jongerencentra, gehandicaptenplatform, boodschappen, …
Uit de in de inleiding omschreven voorbereiding kwamen aandachtspunten voor het Vrijwilligersbeleid.
We gebruikten deze aandachtspunten om de speerpunten voor de komende jaren te bepalen. Wat dat voor de uitvoering van het beleid betekent staat in hoofdstuk vier.
In deze beleidsnota geven we aan wat we gaan doen om in te spelen op veranderingen van de vrijwillige inzet en behoeften in de samenleving. Dat doen we vanuit de omschreven kaders, sporen en ambities. De komende jaren zijn dit de speerpunten voor de gemeente Loon op Zand om vrijwillige steun van inwoners en maatschappelijke organisaties aan elkaar te stimuleren, verbinden, ondersteunen, faciliteren en waarderen. Vanuit de in hoofdstuk drie genoemde sporen is steeds de rol van de gemeente voor het speerpunt bepaald. Bij de uitvoering zijn ook vrijwilligers(organisaties) en het Vrijwilligerspunt ContourdeTwern betrokken.
In onderstaand overzicht is vrijwilligersorganisaties de overkoepelende term voor verenigingen, stichtingen, intiatieven en (maatschappelijke) organisaties waarvoor vrijwilligers zich inzetten.
De vrijwilligerscoördinator blijft partners, toekomstmakers, vrijwilligers, verenigingen, vrijwilligers- en maatschappelijke organisaties informeren en betrekken. Binnen het Vrijwilligersbeleid is aandacht voor de communicatie. Het communicatieplan is steeds onderdeel van het jaarlijkse uitvoeringsplan. Het platform Loonopzandvoorelkaar speelt, evenals persoonlijke communicatie, een belangrijke rol in de uitvoering van het Vrijwilligersbeleid en daarom ook in de communicatie met inwoners en organisaties.
In hoofdstuk vier staat wat we gaan doen om vrijwillige steun van inwoners en maatschappelijke organisaties aan elkaar te stimuleren, verbinden, ondersteunen, faciliteren en waarderen. We maken jaarlijks een uitvoeringsplan met daarbij de begroting voor de kosten.
Voor de financiering van de uitvoering van het Vrijwilligersbeleid zijn in de meerjarenbegroting tot en met 2024 binnen de post Vrijwilligerswerk jaarlijks opgenomen:
In 2020 is € 3.850 eenmalig gebruikt als dekking van de reguliere subsidie Klussen en Diensten Centrale Loon op Zand (KDC) voor 2020. Daardoor is er voor dit jaar nog € 13.150 voor de uitvoering beschikbaar.
Subsidies en vergoedingen die vrijwilligers(organisaties) ontvangen vanuit andere beleidsvelden zijn niet opgenomen in dit overzicht. De uren Vrijwilligerspunt ContourdeTwern zijn onderdeel van de subsidieverlening aan deze welzijnsorganisatie.
We vertalen de nota jaarlijks in een uitvoeringsplan. We betrekken daarbij de eerder genoemde vrijwilligers, beleidsmedewerkers en organisaties. Samen evalueren we de uitvoering van het jaar daarvoor en we toetsen dit met de beleidsnota en de beschikbare middelen. Zo kunnen we bijsturen, ambities meenemen in de Kadernota en meerjarenbegroting en inspelen op ervaringen, kansen, ontwikkelingen en thema’s die op dat moment van belang zijn.
Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Loon op Zand van 24 september 2020.
De raad voornoemd,
voorzitter,
griffier,
Bijlage 1 Inzet van inwoners als vrijwilliger en behoefte van en voor samenleving veranderen
De inzet van inwoners als vrijwilliger verandert
De animo voor vrijwilligerswerk neemt af, onder andere door:
Omgaan met de ‘nieuwe vrijwilliger’
Organisaties zijn nog onwennig in de omgang met de ‘nieuwe vrijwilliger’, het momentgebonden vrijwilligerswerk en de ‘flexvrijwilliger’ die kiest voor een afgebakend, kortdurend en betekenisvol project. (www.socialevraagstukken.nl/bevrijd-vrijwilligerswerk-van-het-managementdenken/)
Voorliggend is er behoefte aan meer vrijwillige inzet / maatjes
Aandacht voor eenzaamheid is nodig (gemiddeld voelt 43% van de Nederlanders zich wel eens eenzaam (RIVM, 2018)1: Positiever verwoord: er is een groeiende behoefte aan het opdoen van nieuwe contacten.
Het doen van vrijwilligerswerk kan ook een oplossing voor een hulpvraag zijn. Zo blijkt vrijwilligerswerk doen als je je eenzaam voelt één van de weinige bewezen effectieve methodes tegen eenzaamheid. (www.samentegeneenzaamheid.nl/landelijk/vrijwilligerswerk-doen-tegen-eenzaamheid)
Vindbaarheid en zichtbaarheid van vraag en aanbod laat te wensen over
Bijlage 3 Vrijwillige inzet en burenhulp inwoners gemeente Loon op Zand
Bron: Waar staat je gemeente: burgerpeiling gemeente Loon op Zand 2018 (VNG)
Belangeloze inzet van vrijwilligers vormt samen met vertrouwen en betekenisvolle sociale contacten de basis voor sociale samenhang op lokaal niveau. De bereidheid om zich in te zetten voor anderen en maatschappelijke doelen is in de regel hoog onder de inwoners van de gemeent Loon op Zand. Maar er bestaan wel grote verschillen tussen groepen (typen) inwoners. Vrijwilligerswerk is namelijk gebaseerd op kennen en gunnen.
Intensiteit van vrijwillige inzet
20% van de respondenten zet zich intensief in als vrijwilliger. 19% incidenteel en 61% (vrijwel) nooit.
Betekenisvolle maatschappelijke participatie
Onder betekenisvolle participatie verstaan we vormen van actieve participatie die van belang zijn voor de persoonlijke ontwikkeling, tot doel hebben anderen te helpen en die bijdragen aan de maatschappij als geheel zoals vrijwilligerswerk en informele zorg.
Burenhulprelaties gaan over laagdrempelige en vrijblijvende –alledaagse- activiteiten in vriendschappelijke relaties onder invloed van fysieke nabijheid. De motieven om buren te helpen staan vaak los van de buurt als gemeenschap (w.o. verbondenheid van de buurt) en hebben vooral te maken met de persoonlijke relatie die men heeft met de ander, de sociale afstand en het wederzijds vertrouwen.
Bijlage 4 Beeldvormende raad vrijwilligersbeleid 30 januari 2020: Tips en aandachtspunten van aanwezigen.
Hoe regelen gemeenten hun vrijwilligerswerkbeleid (2018) Movisie
Publicaties en nieuwsbrieven Movisie
Leergang vrijwilligers coördinatie in de praktijk Kenniscentrum Vrijwilligers: Vrijwilligers Aan Zet
VNG Waar staat je gemeente (2018)
Vrijwilligerswerk: activiteiten, duur en motieven Judith Arends en Hans Schmeets, CBS 2018
Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen, GGD’en, CBS en RIVM (2018)
Cijfers & Feiten vrijwillige inzet Ronald Hetem (2020) NOV – Platform Vrijwillige Inzet
Samen tegen eenzaamheid: www.samentegeneenzaamheid.nl/landelijk/vrijwilligerswerk-doen-tegen-eenzaamheid
Sociale vraagstukken: www.socialevraagstukken.nl/bevrijd-vrijwilligerswerk-van-het-managementdenken/
Trendrapport vrijwillige inzet 2019 NLvoorelkaar
Basisboek Vrijwilligersmanagement aansturen, begeleiden en ondersteunen Willem-Jan de Gast en Ronald Hetem (uitgeverij Coutinho 2018)
Effectief besturen van vrijwilligersorganisaties, een praktische gids Tim ’S Jongers (uitgeverij Coutinho 2018)