Beleidsnotitie Bibliotheekontwikkeling Winsum

Begin 2009 hebben de raadscommissie B.M.W. c.a. en de raad zich gebogen over een voorstel van het college over het beleidskader van het openbaar bibliotheekwerk. Door diverse redenen is het toen niet gelukt een beleidskader vast te stellen. Het was indertijd de opzet dat de drie gemeenten De Marne, Eemsmond en Winsum die sinds 2007 samen wat betreft het bibliotheekwerk de cluster Hunsingo vormen, een gelijkluidend beleidskader in de raad zouden vaststellen. In De Marne heeft de raad het toen voorgestelde beleidskader enige maanden geleden vastgesteld; in Eemsmond kon geen overeenstemming worden bereikt over de status van het voorstel (ter kennisname of ter vaststelling) waardoor het beleidsstuk onbehandeld is gebleven.

Naar aanleiding van deze gebeurtenissen is de conclusie dat ook zonder een vastgesteld beleidskader openbaar bibliotheekwerk uitgevoerd wordt. Maar wil de gemeente het opdrachtgeverschap richting bibliotheekwerk meer body geven dan is het wel zaak enkele prioriteiten aan te geven.

De wet geeft gemeenten geen verplichting een beleidskader op te stellen. Maar wil de gemeente, zoals hierboven genoemd, meer sturing aan het openbaar bibliotheekwerk geven, is het opstellen van en aantal beleidsuitgangspunten/prioriteiten wel noodzakelijk.

In de bijeenkomst van 8 september 2009 zijn de vele aspecten die het bibliotheekwezen kent voor iedereen (raadsleden en geïnteresseerde burgers) tegen het licht gehouden. De heer A. Middelveld, directeur van Biblionet, de netwerkorganisatie van openbare bibliotheken in de 25 gemeenten in Groningen, heeft hierbij een uiteenzetting over het openbaar bibliotheekwerk gegeven.

De heer Middelveld beschreef aan de ene kant een hedendaagse klassieke uitleenbibliotheek van het geschreven cultuurbezit in de geletterde wereld; een vraagbaak voor schoolkinderen; een samenwerkingspartner voor tal van maatschappelijke organisaties en een toegankelijk instituut voor lezen, studie, hobby en vrije tijd.

Het instituut is sterk in beweging, maar ondanks dat blijft de klassieke uitleenbibliotheek voor veel klanten van waarde.

Aan de andere kant beschreef de heer Middelveld de vele veranderingen die er de laatste jaren voor bibliotheken in gang zijn gezet waardoor bijsturing van het beleid noodzakelijk is. Een belangrijke schakel hierin is internet. De inhoud van boeken en tijdschriften is een jaar of tien ook langs digitale weg beschikbaar. Een belangrijk deel van de lezers schakelde over op dit digitale medium om zich toegang te verschaffen tot informatie voor studie, hobby en vrije tijd. Niet alleen het aanbieden van een collectie boeken is van belang, maar ook het langs digitale weg toegang bieden tot betrouwbare (digitale) informatie.

Andere factoren zoals de veranderingen in het onderwijs waar de aandacht voor het lezen en verwerken van flinke boekenlijsten is afgenomen, de demografische ontwikkelingen waardoor het aantal jonge kinderen afneemt, de opmars van de beeldcultuur ten opzichte van een leescultuur, de toegenomen welvaart en een afnemende hoeveelheid vrije tijd. Het is dan niet verwonderlijk dat openbare bibliotheken in ruim tien jaar tijd ongeveer een kwart van hun traditionele omzet in leden en uitleningen hebben zien verdwijnen.

Hoe kan de noodzakelijke heroriëntatie met betrekking tot de maatschappelijke taak van bibliotheken in Winsum er uitzien:

A) Voortzetting van de hoofdtaak: De bibliotheek als klassieke uitleenbibliotheek (tegen relatief lage kosten). Bij de uitvoering van deze taak is globaal 90% van de kosten die bibliotheken maken gemoeid.

In oorspronkelijke beleidsnotitie werden de volgende vijf functies genoemd:

Kernfunctie 1. Een warenhuis van kennis en informatie

Kernfunctie 2. Een centrum voor ontwikkeling en educatie

Kernfunctie 3. Een encyclopedie voor kunst en cultuur

Kernfunctie 4. Een inspiratiebron voor lezen en literatuur

Kernfunctie 5. Een podium voor ontmoeting en debat

Tijdens de raadsvergadering van 8 september 2009 werd duidelijk dat aan kernfunctie 5 met betrekking tot 'ontmoeting en debat' een lage prioriteit werd verleend, met name daar waar het om debat ging. Hoge prioriteit werd toegekend aan kernfunctie 2 waarbij de samenwerking met het onderwijs en het deskundiger maken van basisschooldocenten om de leesachterstand aan te pakken van belang is.

Het belang van kernfunctie 2 wordt duidelijk naar aanleiding van de cijfers. Op dit moment hebben wij alleen de beschikking over landelijke cijfers van leesachterstanden: 25% van de groep 8 leerlingen verlaat de basisschool met een leesachterstand van twee jaar; 10% van de volwassenen beschikt te weinig over lees- en schrijfvaardigheid om zelfstandig aan de maatschappij te kunnen deelnemen. Naast de primaire taak die het onderwijs hierin heeft is voor het verlagen van het percentage de ondersteuning die bibliotheken van groot belang Naast kernfunctie 2 komt dan ook kernfunctie 4, een inspiratiebron voor lezen en literatuur nadrukkelijk in beeld en kan kernfunctie 2 versterken.

Naar aanleiding van deze bevindingen brengen we de volgende prioriteit aan:

Prioriteit 1: Een fysieke en digitale toegang tot kennis en informatie

Prioriteit 2: Een ondersteuningsfunctie in leesachterstand

Prioriteit:3 Promotie van lezen en literatuur

Prioriteit 4: Een laagdrempelige ingang voor kunst en cultuur

Prioriteit 5: Ontmoeting

B) Het niet-gebruik van de bibliotheek

Uit het jaarverslag van de bibliotheek bleek ook dit jaar dat het bereik / het percentage leden van de bibliotheek laag is. Maar liefst 70% van de inwoners van boven de 18 jaar is geen lid van de bibliotheek. Natuurlijk maken behalve de 30% leden, ook niet-leden van de bibliotheek gebruik. Het feit blijft dat er nog een grote groep mensen is die niet door de bibliotheek is bereikt.

In de discussie die op de raadsvergadering van 8 september 2009 na afloop van de presentatie van Biblionet ontstond, kwam duidelijk naar voren dat er een vraag/opdracht richting Biblionet zou moeten liggen om te blijven investeren in de niet-leden met de inzet het aantal gebruikers/leden te verhogen.

Voor de komende periode worden voor het bibliotheekwerk het volgende beleidskader gedefinieerd.

1.de ontwikkeling van een klassieke uitleenbibliotheek naar een moderne bibliotheek

door te zetten waarbij recht wordt gedaan aan ondertaande prioriteiten (1=

grootste belang)

Prioriteit 1: Een fysieke en digitale toegang tot kennis en informatie

Prioriteit 2: Een ondersteuningsfunctie in leesachterstand

Prioriteit:3 Promotie van lezen en literatuur

Prioriteit 4: Een laagdrempelige ingang voor kunst en cultuur

Prioriteit 5: Ontmoeting

2. in het bibliotheekwerk grote aandacht te besteden de volgende doelgroepen:

a. mensen met een achterstandssituatie

b. de niet-gebruikers van de bibliotheek (globaal 70% mensen is niet lid)

Toetsing zal plaatsvinden door middel van jaarverslagen en jaarrekeningen.