| Organisatie | Hulst |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Visie en Ambitiedocument voor Duurzaamheidsbeleid gemeente Hulst |
| Citeertitel | Visie en Ambitiedocument voor Duurzaamheidsbeleid gemeente Hulst |
| Vastgesteld door | gemeenteraad |
| Onderwerp | financiën en economie |
| Eigen onderwerp | Duurzaamheidsbeleid |
Geen
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 18-06-2020 | Nieuwe regeling | 11-06-2020 | Kenmerk voorstel: 190158 “besluitenlijst B&W d.d. 11 juni 2020” |
In 2020 stelt de gemeente Hulst duurzaamheidsbeleid op. De eerste stap in het proces is inzicht krijgen in waar de gemeente nu staat en hoe groot de opgave is. Via een quickscan is een nulmeting1 uitgevoerd. Hierin zijn landelijke en regionale doelstellingen en afspraken opgenomen. Uit de nulmeting blijkt wat de opgave is voor de gemeente Hulst in de komende jaren (en soms de komende decennia). Een samenvatting hiervan is weergegeven in bijlage I.
De tweede stap is het formuleren van een visie, ambitie en speerpunten passend bij de gemeente Hulst. In hoofdstuk 2 is de visie van de gemeente Hulst verwoord en in de hoofdstukken daarna zijn per thema de ambities en speerpunten opgenomen.
Als laatste stap wordt vervolgens de vertaling gemaakt naar een uitvoeringprogramma met daarin concrete acties en maatregelen. Onder elk thema is zichtbaar welke suggesties hiervoor al zijn gedaan in het tot nu toe doorlopen traject (zie paragraaf participatie). Na vaststelling van het visiedocument wordt in overleg met ambtenaren en de samenleving2 beoordeeld:
Vervolgens wordt het uitvoeringsprogramma compleet gemaakt en uitgewerkt (gebruik makend van bestaande capaciteit en budgetten).
De nulmeting is tot stand gekomen door middel van een bureaustudie, geverifieerd bij en aangevuld door de betreffende ambtenaren met recente feiten & cijfers en (niet op papier vastgelegde) praktijkervaringen.
Voor het bepalen van de visie, ambitie en speerpunten zijn de resultaten verzameld uit:
2. Visie en uitgangspunten voor beleid
In dit hoofdstuk is aangegeven welk perspectief de gemeente heeft op duurzaamheid. Hierop wordt het beleid -en hierna ook het uitvoeringsprogramma- gebaseerd.
Samen leren en werken aan een betaalbare, leefbare, toekomstbestendige gemeente Hulst, met de focus op biodiversiteit, energietransitie en duurzaam vervoer. |
Het duurzaamheidsbeleid bundelt en harmoniseert bestaand beleid en zet een volgende stap
De gemeente Hulst stelt voor het eerst Duurzaamheidsbeleid op. In een groot aantal beleidsstukken en visies is reeds aandacht geschonken aan het nemen van duurzaamheidsmaatregelen. Tevens worden soms automatisch duurzaamheidsacties ondernomen zonder dat daar specifiek beleid voor van toepassing is. Door het opstellen van duurzaamheidsbeleid wordt getracht dit versnipperde beleid samen te voegen en deze te harmoniseren en te optimaliseren. Door het versnipperde beleid is er nog weinig overzicht en inzicht in wat een -voor Hulst- realistische ambitie is en wat er nodig is om die op tijd te verwezenlijken.
De gemeente bepaalt nu de focus: waar richten we ons op en hoe ver willen we daarmee komen. Het Coalitieprogramma 2018-2022 geeft daar al voor een deel richting aan. Op elk duurzaamheidsthema wordt een start gemaakt en in de komende jaren zal het beleid al doende meer vorm en richting krijgen en beter verankerd worden in de organisatie en in de samenleving. Ook groeit daarmee het inzicht in wat er nodig is aan bijvoorbeeld capaciteit, budget, betrokkenen en te zetten stappen om verder te komen. In de volgende periode kan het beleid verder aangescherpt worden en kan bepaald worden wat er wanneer gedaan moet zijn om uiteindelijk de lange termijn doelstellingen te bereiken (energieneutraal, circulair en klimaatbestendig in 2050).
Energietransitie en Biodiversiteit zijn de belangrijkste thema’s. Op de tweede plaats staat duurzaam vervoer. Daarna komen de overige inhoudelijke thema’s (klimaatadaptatie, circulaire economie en lokaal eten). De thema’s Participatie en Financiën zijn ondersteunende thema’s, die van toepassing zijn op alle inhoudelijke thema’s: in elk thema is participatie belangrijk en in een aantal thema is financiële haalbaarheid een aandachtspunt.
Verduurzamen vindt plaats met en vanuit de samenleving
Verduurzamen gebeurt vanuit de samenleving zelf, via gedrag, houding en acceptatie. Een gedeelde verantwoordelijkheid en uitvoering zorgen voor draagvlak.
Hulst ziet zichzelf als overheid in de rol van voorbeeldfunctie.
Invloed uitoefenen waar dat mogelijk is
De gemeente kan niet alleen de verantwoordelijkheid dragen voor verduurzaming, zij is daarin afhankelijk van anderen (inwoners, bedrijven, organisaties) en krijgt ook ‘problemen’ op haar bord waarop zij geen directe invloed heeft (de CO2-uitstoot van de scheepvaart, de energiebehoefte van nabijgelegen grote industrie). Dat betekent dat de focus voor nu ligt op aspecten waar de gemeente invloed op heeft.
De gemeente Hulst heeft in een aantal gevallen de rol van trekker. Daarnaast wil Hulst de rol nemen van ‘anderen in beweging krijgen’, bijvoorbeeld door het verhogen van het bewustzijn, te motiveren en te ondersteunen, door financiële of organisatorische drempels weg te nemen, of door aandacht te blijven vragen voor specifieke onderwerpen bij de partijen die er wel invloed op hebben (voeding geven aan het proces van verduurzaming).
Duurzaamheid is haalbaar en betaalbaar
Een voorwaarde is dat er balans blijft tussen duurzaamheidsmaatregelen en overige aspecten van het gemeentelijk beleid, “we moeten niet doorslaan”. Duurzame maatregelen moeten niet ten koste gaan van leefbaarheid en ze moeten (technisch/praktisch) haalbaar en betaalbaar zijn. Veel duurzame maatregelen leiden tot verbetering van de leefbaarheid (bijvoorbeeld meer comfort door isolatie), maar soms is een afweging op zijn plaats (bijvoorbeeld bij het plaatsen van windmolens: weegt het milieuvoordeel op tegen de aantasting van het open landschap en de overlast?).
Om (verdere) opwarming van de aarde te voorkomen, is het noodzakelijk onze CO2-uitstoot omlaag te brengen. CO2 ontstaat voornamelijk door verbranding van fossiele brandstoffen voor het opwekken van energie. Hulst volgt de afspraken uit de Klimaatwet, het Klimaatakkoord en het Zeeuws Energieakkoord. De Regionale Energiestrategie 1.0 wordt op 10 maart 2020 openbaar gemaakt. Op dit moment is het document ter vaststelling aangeboden aan de gemeenteraad.
Waar werken we uiteindelijk naartoe Het bestaande energiesysteem3 in de gemeente Hulst zodanig wijzigen dat er na 2050 geen fossiele brandstoffen worden gebruikt. Het nieuwe energiesysteem moet betrouwbaar en betaalbaar zijn waarbij de leefbaarheid niet in het gedrang komt. Waar zetten we deze periode op in
|
We zetten in op het vergroten van bewustwording en draagvlak bij:
Reeds aangedragen ideeën voor het vormgeven van het uitvoeringsprogramma
Energiebesparing waar mogelijk
Opwekken van duurzame energie (we volgen de doelstellingen van de Regionale Energiestrategie)
Aardgasverbruik in 2050 volledig vervangen door duurzame warmtebronnen
Het behoud van een grote variëteit aan soorten planten en dieren is van belang om onze eigen leefomgeving robuust te houden (voedselvoorziening, luchtkwaliteit, ecologisch evenwicht etc.). Hulst beschikt over waardevolle natuur en neemt de verantwoordelijkheid om deze te behouden en versterken, met respect voor andere belangen.
Reeds aangedragen ideeën voor het vormgeven van het uitvoeringsprogramma
Behoud, beschermen en versterken waardevolle natuurgebieden
Behoud, beschermen en versterken waardevolle soorten (zoals bijen en andere bestuivers)
Het klimaat verandert: we krijgen vaker te maken met hitte, wateroverlast (incl. overstroming) en droogte. Gemeenten moeten hun ruimtelijke inrichting hierop aanpassen zodat zij de gevolgen hiervan kunnen opvangen (creëren van voldoende weerstand en veerkracht), zoals dat van oudsher ook voor overstromingsrisico’s is gedaan. Tussen en nu en 2050 moeten elk besluit en elke handeling leiden tot het vergroten van deze klimaatbestendigheid.
Waar werken we uiteindelijk naartoe In 2050 is de gemeente Hulst klimaatbestendig: de gevolgen van hitte, wateroverlast en droogte zijn hanteerbaar. Waar zetten we deze periode op in
|
Reeds aangedragen ideeën voor het vormgeven van het uitvoeringsprogramma
We brengen in kaart welke acties nodig zijn en stellen een ‘uitvoerings- en investeringsagenda klimaatadaptatie’ op
Vanaf 2020 handelen we zodanig dat de klimaatbestendigheid toeneemt
Voorraden zijn niet oneindig beschikbaar en afval kan niet oneindig opgeslagen worden. In een circulaire economie is er een kringloop van natuurlijke en technische grondstoffen. Producten worden na gebruik opnieuw benut: afval wordt grondstof. Op die manier worden voorraden niet uitgeput en is afval geen probleem meer.
Reeds aangedragen ideeën voor het vormgeven van het uitvoeringsprogramma
Maatschappelijk verantwoord inkopen
Inwoners van Hulst zijn grotendeels aangewezen op autoverkeer, aangezien het openbaar vervoer vrij beperkt is. Gemotoriseerd verkeer maakt nog grotendeels gebruik van energie uit fossiele brandstoffen (diesel, benzine). Het is nog onduidelijk of de maatregelen in België voor wegverkeer een toename in verkeer zullen opleveren in Hulst. Ook scheepvaart is een grote en niet te negeren ‘vervuiler’. Ook zonder rechtstreekse invloed is het de moeite waard om zich hier (deels) op te richten.
Reeds aangedragen ideeën voor het vormgeven van het uitvoeringsprogramma
Stimuleren van de omschakeling van benzine en dieselauto’s naar duurzame energiedragers voor transport (batterij-elektrisch, waterstof-elektrisch, biogas, etc.)
Inzet op een toename het percentage duurzame verkeersbewegingen door langzaam (elektrisch) verkeer (lopen, fietsen) en deelauto’s
Inzet op verbeteren en gebruik van het openbaar vervoer-aanbod
Inzet op verduurzamen van de scheepvaart
De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor regionale en lokale producten. Een belangrijk voordeel van het eten van lokale en streekproducten is het sociale aspect. Landbouwer en koper hebben vaak direct contact. Het eten van lokale producten bevordert ook de regionale economie. Hoewel het eten van lokale producten niet per se duurzamer is dan niet-regionale producten, zijn dierenwelzijn en landschapswaarde over het algemeen beter gewaarborgd. Ook kan eten van lokaal voedsel zorgen voor besparing van energie wanneer voedsel over minder lange afstanden wordt vervoerd.
Reeds aangedragen ideeën voor het vormgeven van het uitvoeringsprogramma
Drempels verlagen voor lokale producenten en consumenten om met elkaar in contact te komen
Dit thema is geen doel op zich, maar een middel (of voorwaarde) om de andere doelen te kunnen bereiken. De gemeente krijgt het niet voor elkaar om zonder inzet van de samenleving de duurzaamheidsdoelstellingen te realiseren. Er is deelname nodig van inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties.
Uit de enquête blijkt een grote betrokkenheid van de samenleving. Voor de gemeente is het de uitdaging om een ‘participatiecultuur’ op te bouwen zodat gezamenlijk gewerkt kan worden aan het duurzamer maken van Hulst. De gemeente heeft de regie, maar de manier waarop dit vorm krijgt, is grotendeels afhankelijk van de wensen en motivatie van stakeholders (deelnemers aan een duurzaam netwerk).
Waar werken we uiteindelijk naartoe De gemeente Hulst heeft een participatiecultuur en werkt samen met de samenleving aan duurzaamheid. Waar zetten we deze periode op in
|
Reeds aangedragen ideeën voor het vormgeven van het uitvoeringsprogramma
Het betrekken van en samenwerken met de gehele samenleving bij het verduurzamen van Hulst
Dit thema is geen doel op zich, maar een middel (of voorwaarde) om de andere doelen te kunnen bereiken. In de enquête wordt regelmatig aangegeven dat het aan motivatie niet ontbreekt, maar dat financiën als een (te hoge) drempel worden ervaren. De gemeente kan hierin op diverse manieren ondersteunen, bijvoorbeeld het verlagen van kosten door een collectieve inkoop of door een korting, het verstrekken van informatie (rekenvoorbeelden van investering in bijvoorbeeld zonnepanelen), of subsidie voor een haalbaarheidsonderzoek (welke duurzame maatregelen zijn specifiek voor de eigen woning technisch mogelijk en financieel aantrekkelijk). Dit kan partijen over de streep trekken om de eerste stappen te zetten in het verduurzamen van hun woning. Op landelijk niveau is het Energiebespaarfonds beschikbaar van waaruit verschillende typen Energiebespaarleningen worden verstrekt. Ook via de BNG zijn leningen beschikbaar. Sommige gemeenten hebben daarnaast een eigen duurzaamheidsfonds en/of -lening voor hun inwoners en/of bedrijven met gunstiger voorwaarden.
Waar werken we uiteindelijk naartoe De gemeente Hulst heeft voldoende mogelijkheden aangereikt en/of ter beschikking gesteld om de samenleving te ondersteunen bij het financieel mogelijk maken van investeringen in duurzaamheid. Waar zetten we deze periode op in
|
Reeds aangedragen ideeën voor het vormgeven van het uitvoeringsprogramma
Onderzoeken aan welke vormen van ondersteuning behoefte is, waarmee effect verwacht kan worden, wat er (financieel en organisatorisch) haalbaar is
Het aanbieden van ondersteuning bij het doen van duurzame investeringen
Bijlage I. Samenvatting Nulmeting Duurzaamheid
Om inzicht te krijgen in waar de gemeente nu staat en hoe groot de opgave is, is via een quickscan een nulmeting uitgevoerd. Voor een aantal vooraf bepaalde duurzaamheidsthema’s is aangegeven wat het landelijke beleid is, waar Hulst staat en welk ‘gat’ daartussen te overbruggen is in de komende jaren (en soms decennia).
In onderstaande tabel is weergegeven hoe de stand van zaken is voor Hulst op dit moment. De ‘scores’ zijn bepaald op basis van landelijke duurzaamheidsbenchmarks en aanvullende informatie vanuit de ambtelijke organisatie. Uit de nulmeting blijkt dat Hulst op alle benoemde thema’s nog voldoende uitdaging heeft om zich via het duurzaamheidsbeleid op te richten.
Bijlage II. Resultaten enquête
Van 18 december 2019 tot 23 januari 2020 stond een enquête open voor inwoners van de gemeente Hulst. Hierop hebben 291 respondenten gereageerd, waarvan 278 inwoners (96%), 31 ondernemers (11%) en 22 maatschappelijke organisaties (8%).
In de enquête is een voorstel gedaan voor de thema’s waar via het duurzaamheidsbeleid aandacht aan betseed wordt. In onderstaand figuur is te zien hoe belangrijk het wordt gevonden dat de gemeente aandacht besteedt aan elk van deze thema’s:
Uit de enquête blijkt dat voor de meeste thema’s de landelijke ambitie kunnen worden gevolgd (hoewel er voor elk thema ook een kleinere hoeveelheid mensen voor een lagere of hogere ambitie zou kiezen).
Ook voor biodiversiteit willen de meeste respondenten de landelijke ambitie volgen, maar er zijn bijna net zoveel respondenten die een hogere ambitie passend vinden. Dat is een duidelijk signaal (dat overigens bevestigd wordt op bestuurlijk niveau binnen de gemeentelijke organisatie).
Er is belangstelling voor een duurzaam netwerk (52%), participatie organiseren per wijk (37%), een energieloket voor inwoners (56%)) en/of bedrijven (44%) en voor natuur- en milieu-educatie (18%).
Op de meeste thema’s wordt op open vragen tussen de 40 en de 50 reacties gegeven.
In totaal hebben 89 mensen hebben hun naam en e-mailadres opgegeven zodat de gemeente hen kan uitnodigen voor de meedenkavond in mei/juni 2020 over acties en maatregelen.
81% van de respondenten overweegt gebruik te maken van een subsidie en 42% overweegt gebruik te maken van een duurzaamheidslening. Er zijn ook mensen op tegen, omdat zij deze maatregelen alleen toegankelijk vinden voor mensen die de investering toch al wel kunnen doen, omdat ze het niet rechtvaardig vinden om bepaalde groepen te bevoordelen, omdat ze het geldverspilling vinden.
In de antwoorden op open vragen wordt regelmatig aangegeven dat het aan motivatie niet ontbreekt, maar dat financiën als een (te hoge) drempel worden ervaren.