Beleidsregel van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Smallingerland houdende regels omtrent maatwerkvoorziening huishoudelijke hulp Wmo

Leidraad schoon en leefbaar huis

Algemene afwegingen

Hulp bij het voeren van een huishouden wordt alleen geboden wanneer er geen andere oplossingen zijn die problemen op dit leefgebied kunnen voorkomen of oplossen. Activiteiten die door de cliënt zelf kunnen worden uitgevoerd, behoren dan ook tot de eigen verantwoordelijkheid. In de dagelijkse praktijk kan dit ook betekenen dat een deel van het huishouden door de cliënt wordt uitgevoerd en voor een ander deel ondersteuning wordt geboden. Een andere vorm van het benutten van eigen mogelijkheden is het verlenen van medewerking aan een zo efficiënt mogelijke ondersteuning. Dit betekent dat van de betrokkene mag worden verwacht dat hiermee rekening wordt gehouden bij de inrichting van de woning en planning van huishoudelijke werkzaamheden. Te denken valt aan het zo ver als mogelijk voorbereiden van de was en het ergonomisch verantwoord inrichten van de woning. Uit deze eigen verantwoordelijkheid vloeit ook voort dat, in het algemeen, het type en de grootte van de woning niet van invloed zijn op de hoeveelheid te verstrekken hulp. Dit zijn keuzes waarop betrokkenen zelf invloed kunnen uitoefenen en keuzes in kunnen maken. Dit geldt ook voor het verzorgen van huisdieren (niet zijnde hulphonden/dieren). De gevolgen hiervan op de omvang van de schoonmaaktaak en het zoeken van oplossingen daarvoor behoort in de eerste plaats tot de eigen verantwoordelijkheid van de aanvrager. Het onderhoud van de buitenruimte (ramen, balkon, tuin e.d.) wordt niet tot het huishouden gerekend.

Was men al gewend om voor eigen rekening een schoonmaakhulp in te huren, dan is het enkele feit dat er zich beperkingen voordoen geen reden om een beroep te doen op gemeentelijke ondersteuning. Immers in de Wmo staan oplossingen die op eigen kracht ingevuld kunnen worden voorop. Wel moet altijd worden meegewogen of door het ontstaan van beperkingen de mogelijkheden wegvallen om de zelf ingehuurde hulp te continueren of dat de ondersteuning door de zelf ingehuurde hulp niet meer toereikend is.

Gebruikelijke hulp

Als er gebruikelijke hulp aanwezig is, biedt het college geen of minder ondersteuning bij het schoonhouden of organiseren van het huishouden. Gebruikelijke hulp betreft de normale, dagelijkse zorg op basis van een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van de leefeenheid (huisgenoten) voor elkaar omdat ze als leefeenheid samen een huishouden voeren. Onder leefeenheid verstaan we een geheel aan personen waarmee een persoon op hetzelfde adres woonachtig is en een huishouden deelt. Als er tot de leefeenheid huisgenoten behoren die huishoudelijke werkzaamheden kunnen overnemen, worden zij verondersteld dit door een herverdeling van taken te doen. Dit principe heeft een verplichtend karakter en betreft alle huisgenoten vanaf 18 jaar. Studie of (vrijwillige) werkzaamheden vormen in principe geen reden om van de gebruikelijke hulp af te zien. Als er sprake is van commerciële kamer(ver)huur, rekenen we de huurder van de betreffende ruimte niet tot de leefeenheid. De huurder wordt geacht zijn eigen gehuurde kamer te onderhouden.

Mantelzorg

Veel personen zijn bereid mantelzorg te verlenen. Deze vorm van vrijwillige ondersteuning door derden, niet behorend tot de leefeenheid, gaat voor op ondersteuning van de gemeente.

Tegelijk is deze vorm van vrijwillige hulp niet afdwingbaar en daarmee in de praktijk vaak incidenteel en aanvullend op andere vormen van zorg. Indien noodzakelijk kan de gemeentelijke ondersteuning bestaan uit tijdelijke vervanging van de mantelzorger of vrijwilliger.

Er zal met de mantelzorger rekening worden gehouden met het oog op dreigende overbelasting. Als er een indicatie hulp bij het huishouden wordt gesteld, gebeurt dat op naam van de verzorgde.

In geval van dreigende overbelasting van de mantelzorger kan een maatwerkvoorziening aan de verzorgde worden toegekend. Deze voorziening kan dan als het een PGB betreft niet door de mantelzorger worden ingevuld. Het gaat immers om diens (dreigende) overbelasting.

Algemene voorziening

Indien eigen mogelijkheden, gebruikelijke hulp en mantelzorg of vrijwilligershulp geen of onvoldoende oplossing bieden, kan de gemeente ondersteuning bieden.

Voordat hiervan sprake kan zijn, wordt bekeken of een algemene voorziening een (gedeeltelijke) oplossing kan bieden. Het gaat hierbij om initiatieven die algemeen of voor brede doelgroepen toegankelijk zijn. Het gaat zowel om particuliere als gesubsidieerde initiatieven. Voorwaarde is dat een dergelijke voorziening feitelijk toegankelijk is.

Hiermee wordt bedoeld dat de voorziening redelijkerwijs door de cliënt kan worden bekostigd en er daadwerkelijk geschikte hulp geleverd kan worden onder redelijke voorwaarden.

Definitie schoon en leefbaar

Het resultaat van de ondersteuning is dat de betrokkene beschikt over een schoon en leefbaar huis. Dit betekent dat men gebruik moet kunnen maken van een schone woonkamer, als slaapvertrek in gebruik zijnde ruimtes, de keuken, sanitaire ruimtes en gang/trap. De genoemde ruimtes dienen met enige regelmaat schoongemaakt te worden. Een schoon huis wil niet zeggen dat alle vertrekken wekelijks schoongemaakt moeten worden. Het betekent dat het huis niet vervuilt en periodiek schoon wordt gemaakt om zo een algemeen aanvaard basisniveau van schoon te realiseren.

Indien belanghebbende regie kan voeren over het eigen leven, mag van hem/haar worden verwacht dat werkzaamheden worden geprioriteerd en keuzes worden gemaakt.

Tijdens het gesprek met de cliënt worden alle mogelijkheden doorgenomen en besproken. Als sprake is van gebruikelijke hulp biedt de gemeente geen ondersteuning. Onderzocht wordt of betrokkene op eigen kracht of met hulp van zijn netwerk het gewenste resultaat kan bereiken. Er wordt ook gekeken of er algemene of voorliggende voorzieningen aanwezig zijn die tot het gewenste resultaat kunnen leiden. Een voorbeeld hiervan is een glazenwassersbedrijf dat de buitenkant van de ramen kan lappen, een was- en strijkservice waarvan verwacht kan worden dat deze redelijkerwijs ingezet kan worden, de boodschappen bezorgservice van supermarkten en een maaltijdservice. Maar ook de mogelijkheid om een warme maaltijd te nuttigen bij bijvoorbeeld @Holdert (ontmoetingsplek).

De medewerkers van Carins kunnen de aanvrager hierover informeren en ondersteunen.

Pas wanneer de gebruikelijke hulp, de eigen mogelijkheden en algemene voorzieningen niet of onvoldoende van toepassing zijn, zal onderzocht worden in welke mate het gemeentelijk aanbod in ondersteuning kan voorzien.

Gemeentelijke ondersteuning bij het voeren van een huishouden neemt de verantwoordelijkheid van de klant niet over, maar helpt de klant om het resultaat te behalen. Het resultaat dat behaald dient te worden is een schoon en leefbaar huis.

Als ondersteuning bij het huishouden noodzakelijk blijkt, wordt een maatwerkvoorziening toegekend. De maatwerkvoorziening HH bestaat uit basisuren die, als dat noodzakelijk is, aangevuld worden met extra uren op maat.

Basisuren Schoon en leefbaar huis

Op 18 mei 2016 heeft de Centrale Raad van Beroep (CRvB) geoordeeld dat de toekenning van huishoudelijke ondersteuning met als resultaat “een leefbaar huis” een duidelijke maatstaf in de beleidsregels of een concrete beschikking vereist.

Het beleid huishoudelijke ondersteuning “maatwerk als resultaat” moet zijn gebaseerd op objectieve criteria, steunend op deugdelijk en onafhankelijk onderzoek.

Dit onderzoek is uitgevoerd door KPMG Plexus en Bureau HHM in juli 2016, destijds in opdracht van de gemeente Utrecht. In meerdere gevallen heeft de rechtbank en uiteindelijk ook de CRvB (10 december 2018) dit onderzoek beoordeeld als objectief, onafhankelijk en deugdelijk.

Vanuit dit onderzoek is er een basisnorm bepaald voor het realiseren van een schoon en leefbaar huis. Deze urennorm van 108 uren per jaar is vastgesteld door het gemiddelde van de gemeten tijdsbesteding te vermenigvuldigen met de frequentie per activiteit, gecorrigeerd voor de mate van voorkomen van de verschillende activiteiten. Bij volledige overname van de taken worden de basisuren altijd toegekend als blijkt dat de aanvrager recht heeft op ondersteuning bij het huishouden.

Voor de onderbouwing van de maatwerkvoorziening huishoudelijke hulp, maken we gebruik van het meest recente HHM-normenkader, juni 2019 (tabel 1).

In de basisuren wordt het lichte en zware schoonmaakwerk verricht (o.a. stofzuigen, afnemen van stof, reinigen van vloeren, sanitair en het verschonen van bedden). De basisuren kunnen naar eigen inzicht en in overleg met de aanbieder ingezet worden, veronderstelt dat de klant zelf regie heeft over het huishouden en de frequentie van de taken. Hierdoor kan de klant eigen voorkeuren aangeven en inplannen in overleg met de hulp.

Wanneer nodig zal het college aanvullende maatwerkvoorzieningen (modules) bieden om met meer ondersteuning het resultaat van een schoon en leefbaar huis te bereiken.

Normenkader huishoudelijke ondersteuning

Bij toepassing van het normenkader maakt de toegang een optelsom van de resultaatgebieden waarbij de cliënt ondersteuning nodig heeft. Zo nodig wordt 'meer inzet' opgeteld en 'minder inzet' afgetrokken.

Hieronder het normenkader schematisch weergegeven (zie bijlage 1 en 2).

Aanvullende modules

Op het moment dat er tijdens het onderzoek of na het toekennen van de maatwerkvoorziening 'Schoon en leefbaar huis' blijkt dat er meer uren ondersteuning nodig is kan er een aanvullende module ingezet worden. Dit kan alleen nadat er zorgvuldig onderzoek is gedaan en er een objectiveerbare (medische) beperking is vastgesteld.

Er wordt geen extra module ingezet als de klant de belemmeringen weg kan nemen door de inzet van voorliggende voorzieningen, een algemeen gebruikelijk hulpmiddel kan aanschaffen of het op te lossen binnen het netwerk, eventueel in combinatie met de basisuren.

De modules zijn toegespitst op een ondersteuningsbehoefte (enkelvoudig of complex) en kunnen extra geïndiceerd worden. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om bij het inzetten van een module een andere looptijd of andere resultaten te formuleren.

De grootte van het huis, of de aanwezigheid van dieren is over het algemeen geen reden om een extra module in te zetten (met uitzondering van een hulphond/dier) Gevolgen hiervan op de omvang van de schoonmaaktaak en het zoeken van oplossingen daarvoor behoort, in de eerste plaats, tot de verantwoordelijkheid van de aanvrager.

1. Module extra hygiëne (Enkelvoudige ondersteuning)

Aanleiding voor de inzet van deze aanvullende uren kan zijn de ernstig fysieke beperkingen waardoor de aanvrager geen mogelijkheden heeft zelf enige huishoudelijke werkzaamheden te verrichten of medische beperkingen waardoor een meer dan gebruikelijke hygiëne noodzakelijk is, of medische/fysieke beperkingen die leiden tot een snellere vervuiling van het huis. De extra noodzakelijke schoonmaak dient een medische/fysieke oorzaak te hebben, welke aantoonbaar is.

Dit betreft extra lichte en zware taken uitvoeren of extra bewassing van linnen- en beddengoed bij:

• -

  Medische geobjectiveerde ernstige klachten door een luchtwegaandoening;

• -

  hogere vervuilingsgraad door gebruik noodzakelijke hulpmiddelen;

• -

  bedlegerige patiënten;

• -

  extra bewassing of schoonmaak i.v.m. incontinentie, overmatige transpiratie, speekselverlies, spugen;

• -

  extra schoonmaak i.v.m. ernstige beperkingen in gebruik van armen en handen.

Ook de aanwezigheid van kinderen onder de 13 jaar kan leiden tot een snellere vervuiling van het huis, deze vervuiling dient door de ouders in redelijkheid tot het noodzakelijke beperkt te worden maar kan aanleiding zijn tot het toekennen van de module. Voor de leeftijdsgrens van 13 jaar is aansluiting gezocht bij het protocol voor huishoudelijke hulp van het CIZ uit 2006.

Doormiddel van zorgvuldig onderzoek wordt bekeken of de medische/fysieke beperking van de aanvrager leidt tot de noodzaak voor het realiseren van een hoger niveau van hygiëne of een intensievere ondersteuning bij het schoonmaken. Er wordt eerst onderzocht of de cliënt via eigen mogelijkheden, eigen netwerk en eigen kracht in combinatie met de basisuren in staat is om (een deel van) het noodzakelijk hoger niveau van hygiëne of schoonmaken te realiseren.

2. Module maaltijdverzorging (Enkelvoudige ondersteuning)

Onder deze module wordt verstaan het beschikken over de benodigde dagelijkse boodschappen, het verzorgen van de broodmaaltijd, koffie en thee zetten, warme maaltijd opwarmen. Uitgangspunt is dat indien nodig er één keer per dag een broodmaaltijd wordt bereid en klaargezet, en één keer per dag een warme maaltijd wordt opgewarmd en/of klaargezet.

Tijdens een gesprek met de aanvrager worden andere oplossingen doorgenomen en besproken en er wordt gekeken of er mogelijk ondersteuning geboden kan worden via zijn/haar zorgverzekering. Op het moment dat er een huisgenoot aanwezig is om de maaltijd klaar te zetten/op te warmen is dit voorliggend en hoeft de gemeente op grond van gebruikelijke hulp geen ondersteuning te bieden. Ook wanneer de betrokkene op eigen kracht (één van de kinderen, buren of kennissen) hulp kan realiseren is dit voorliggend op een maatwerkvoorziening.

Ook wordt er onderzocht of voorliggende voorzieningen zoals het mee-eten bij een verzorgingshuis of wijkcentrum, maaltijdbezorging (tafeltje-dek-je), kant en klaar maaltijden een oplossing bieden.

Indien een persoon niet (meer) in staat is zelf of met hulp van de omgeving maaltijden te verzorgen en voorliggende voorzieningen niet of onvoldoende tot de noodzakelijke oplossing leiden, kan ondersteuning door de gemeente worden bezien.

Ondersteuning bij maaltijden kan onder de Zorgverzekeringswet vallen als:

• •

  een cliënt niet in staat is zelfstandig te eten en te drinken (in zijn mond doen);

• •

  maaltijdondersteuning medisch noodzakelijk is (bijv. bijvoeding);

• •

  toezicht tijdens het eten noodzakelijk is.

In dat geval is er ook geen ondersteuning vanuit de Wmo 2015 nodig.

3. Module wasverzorging (Enkelvoudige ondersteuning)

Als een persoon een belemmering heeft bij het op orde en schoon houden van linnen/beddengoed en kleding kan er een aanvraag gedaan worden voor extra ondersteuning op dit vlak. Het doel van de inzet van deze module is het beschikken over schoon linnen/beddengoed en kleding. De verzorging van de was omvat het machinaal wassen, laten drogen en opvouwen van linnen/beddengoed en kleding. Verwacht wordt dat de aanvrager beschikt over een wasmachine, als deze er niet is valt de aanschaf hiervan onder de verantwoordelijkheid van de aanvrager.

Daarnaast wordt er van de aanvrager verwacht dat de reikwijdte van de werkzaamheden tot een minimum worden beperkt, bijvoorbeeld door de aanschaf van een droger of strijkvrije kleding. Ook het ontstaan van extra zware was dient zo veel mogelijk beperkt te worden, door bijvoorbeeld het gebruik van incontinentiemateriaal of anti-allergieproducten.

Er zal tevens onderzocht worden of er oplossingen zijn vanuit een algemeen gebruikelijke voorziening, bijvoorbeeld een verhoger voor de wasmachine of de aanschaf van een droger. Ook wordt er met de aanvrager gekeken welke voorliggende voorzieningen( bijvoorbeeld een was/strijk dienst) in de regio aanwezig zijn of dat er taken overgenomen kunnen worden door het netwerk.

Als er sprake is van een gezonde huisgenoot valt dit vrijwel altijd onder de gebruikelijke zorg en biedt de gemeente geen ondersteuning. Als het noodzakelijk resultaat desondanks niet wordt behaald kan het nodig zijn om op maat aanvullende uren te verstrekken.

De vaststelling van de uren vindt plaatst doormiddel van een individuele weging en wordt afgestemd op de individuele situatie.

De aard van de ondersteuning, frequentie en intensiteit wordt afgestemd op het minimaal te behalen noodzakelijke resultaat. De klant dient met de aanbieder te bespreken hoe de uren op de meest effectieve manier ingezet kunnen worden en welke werkzaamheden de klant eventueel zelf nog kan doen (voorsorteren, vouwen o.i.d.).

Omvang, vorm en normering aanvullende modules 1-3

De vaststelling van het noodzakelijk aantal uren vindt plaats in een individuele weging en wordt afgestemd op de individuele situatie. De uren worden op maat toegekend en zijn altijd aanvullend op de basisuren van bouwsteen Schoon Huis. Hierbij is het uitgangspunt dat de ondersteuning via de goedkoopste en meest efficiënte wijze vorm krijgt. Een hoger gekwalificeerde hulp is met inzet van deze module niet noodzakelijk.

4. Module thuis zorgen voor kinderen (Complexe ondersteuning)

Het zorgen voor kinderen is een taak van ouder en/of verzorgers, dat geldt ook voor ouders die door beperkingen niet in staat zijn om hun kinderen te verzorgen. Elke ouder is zelf verantwoordelijk voor de opvang en verzorging van zijn of haar kinderen. Uitgangspunt is dat de andere ouder bij uitval de zorg of zijn/haar aandeel in de zorg waar mogelijk overneemt. Op grond van gebruikelijke zorg hoeft de gemeente dit niet te compenseren met een maatwerkvoorziening.

De gemeente voorziet wel in deze mogelijkheid wanneer er een acuut probleem ontstaat en ouders een oplossing nodig hebben voor het kind/de kinderen tot en met de leeftijd van vijf jaar. De ondersteuning is per definitie tijdelijk, in afwachting van een definitieve oplossing. De maximale duur van de indicatie betreft drie maanden, van ouders wordt verwacht dat ze zo snel mogelijk met in een definitieve oplossing voorzien. Ook wordt onderzocht of de persoon aanspraak kan maken op ondersteuning via de zorgverzekering.

Vanuit de WMO is het niet mogelijk om structurele opvang voor de kinderen te realiseren, ouders worden geacht om zelf de mogelijkheden rondom kinderopvang of mogelijk ondersteuning vanuit de Jeugdwet te onderzoeken.

De zorg voor kinderen omvat het wassen, douchen, aankleden, verschonen van luiers en het voeden van baby's. Het passen op kinderen valt niet onder deze module.

Tijdens het gesprek met de aanvrager worden alle mogelijkheden doorgenomen en besproken, als er algemene, collectieve of voorliggende voorzieningen zijn die tot een oplossing kunnen leiden wordt er geen maatwerkvoorziening toegekend.

In de onderstaande tabel zijn de activiteiten van de module Zorg voor minderjarige kinderen opgenomen.

Toelichting op factoren meerwerk

Gezien het feit dat elke situatie verschillend zal zijn, is het niet mogelijk om een standaard normering op te nemen. Als de hulpvrager nog wel het toezicht op de kinderen kan houden, dan is dit van invloed op de omvang van de indicatie. Is de hulpvrager ook beperkt bij het toezicht houden op de kinderen, dan hangt de normering samen met de momenten op de dag dat er geen andere oplossingen voor de opvang van de kinderen voorhanden zijn. Als er kinderen onder de zes jaar aanwezig zijn, gecombineerd met huishoudelijke activiteiten, kan dit oplopen tot maximaal 40 uur in de week.

5. Module regie (Complexe ondersteuning)

Ondersteuning bij het organiseren van huishoudelijke taken wordt ingezet wanneer de aanvrager niet tot zelfregie en planning van de werkzaamheden in staat is. Naast het overnemen van de huishoudelijke taken heeft de hulp aansturende en regie taken. Daarnaast wordt van de hulp ook een extra verantwoordelijkheid gevraagd bij het signaleren van ongewenste situaties of toenemende kwetsbaarheid van de aanvrager.

De hulp kan ook bestaan uit het verkrijgen of herkrijgen van vaardigheden en structuur in het huishouden. De regiefunctie omvat het schoonhouden van het huis en het ondersteunen en organiseren van het huishouden, Het overnemen van de regie over het huishouden kan noodzakelijk zijn als in redelijkheid niet meer van de klant verwacht kan worden dat hij zelfstandig beslissingen neemt (bijvoorbeeld een terminale situatie) of als disfunctioneren dreigt.

Dat kan zich uiten in vervuiling, verwaarlozing of ontreddering van zichzelf of van afhankelijke huisgenoten waardoor het functioneren in huis maar ook buitenshuis belemmerd wordt.

De hulp dient de klant zo veel mogelijk te betrekken bij het voeren van het huishouden en bij het maken van keuzes, daarbij moet aangesloten worden bij de capaciteiten, het leervermogen en de intellectuele vaardigheden van de klant.

Bij een deel van deze groep zal er geen/beperkt sprake zijn van ontwikkelvermogen, eerder van een afnemende zelfredzaamheid. Het bewaken of het nog verantwoord is dat de klant zelfstandig woont is daarom een onderdeel van deze module.

De invulling van deze module krijgt vorm door de inzet van een gespecialiseerde hulp voor alle toegekende uren ondersteuning bij het huishouden. Indien nodig gecombineerd met een extra aantal uur ondersteuning voor het organiseren van het huishouden.

De vaststelling van de uren vindt plaatst doormiddel van een individuele weging en wordt afgestemd op de individuele situatie. De uren zijn aanvullend op de basisuren 'Schoon huis'. De uren worden op maat en op jaarbasis toegekend, of bij een tijdelijke toekenning naar rato.

Omvang, vorm en normering aanvullende modules 4 en 5

De resultaten uit deze module krijgen vorm door een gespecialiseerde hulp in te zetten (voor alle toegekende uren ondersteuning bij het huishouden). De vaststelling van het noodzakelijke aantal uren vindt plaats in een individuele weging en wordt afgestemd op de individuele situatie.

De uren worden op maat toegekend en zijn altijd aanvullend op de basisuren vanuit de basis maatwerkvoorziening Schoon Huis. De aard van de ondersteuning, frequentie en intensiteit word afgestemd op het minimaal te behalen noodzakelijke resultaat.