Verordening burgerinitiatief gemeente Amstelveen 2008

In deze bepaling is er voor gekozen de term “burgerinitiatiefvoorstel” ruim te hanteren. Deze ruime definitie biedt de mogelijkheid dat burgers een onderwerp of een voorstel bij de raad, zonder dat hierbij een concreet voorstel is gevoegd, indienen. Uiteraard hebben burgers ook de vrijheid om een concreet voorstel in te dienen.

Uit dit artikel volgt dat de raad een burgerinitiatiefvoorstel op de agenda van een commissievergadering moet plaatsen indien er sprake is van een geldig verzoek, ingediend door een initiatiefgerechtigde. De commissievergadering zal zich in dat geval dus in ieder geval moeten uitspreken over het burgerinitiatiefvoorstel. Van een geldig verzoek is sprake als:

• a.

  het verzoek door ten minste 100 initiatiefgerechtigden wordt ondersteund;

• b.

  het onderwerp van het burgerinitiatiefvoorstel niet in artikel 4 is uitgezonderd; en

• c.

  aan de in artikel 5 gestelde procedurele voorwaarden wordt voldaan.

In artikel 3 (zie hierna) wordt nader omschreven wanneer een persoon initiatiefgerechtigd is.

Over het vereiste dat het verzoek door ten minste een bepaald aantal initiatiefgerechtigden wordt ondersteund kan het volgende worden opgemerkt. Het burgerinitiatief biedt burgers de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op de agenda van de raad. Het is daarom een inbreuk op het uitgangspunt dat de raad zijn eigen agenda vaststelt. Dit is alleen gerechtvaardigd als het burgerinitiatiefvoorstel ook daadwerkelijk door een bepaald gedeelte van de bevolking wordt gedragen.

In de praktijk is in Amstelveen het ‘voorzittersoverleg’ verantwoordelijk voor het opstellen van de concept-agenda’s van de raadscommissies. Dat wil zeggen dat het voorzittersoverleg het initiatief in ontvangst neemt om het te agenderen voor de daartoe bestemde raadscommissie. Als datum wordt uitgegaan van de eerstvolgende vergadering van de commissie. Het voorzittersoverleg vergadert twee weken voor de commissievergaderingen en stelt dan de agenda vast.

De doorlooptijd voor de behandeling van een burgerinitiatief wordt aanzienlijk ingekort. In de huidige formulering moet een burgerinitiatief bij de commissie worden ingediend. Dat moet twee weken voordat de commissie vergadert. Vervolgens beslist de commissie of er voldoende informatie beschikbaar is om het burgerinitiatief te agenderen voor de komende commissievergadering. Dat is in de regel vijf á zes weken later. En vervolgens kan het burgerinitiatief worden geagendeerd voor de raadsvergadering (twee weken later). De totale doorlooptijd is dan negen á tien weken. Door de toetsing en de agendering bij het voorzittersoverleg neer te leggen wordt de doorlooptijd in principe ingekort tot zes weken. De commissie besluit overigens over haar eigen agenda en blijft inhoudelijk verantwoordelijk voor de behandeling van het burgerinitiatief.

Het ligt voor de hand het initiatiefrecht toe te kennen aan kiesgerechtigden voor de gemeenteraadsverkiezingen, vanuit de gedachte dat het burgerinitiatief een instrument is om burgers bij de besluitvorming van de raad te betrekken en die besluitvorming te beïnvloeden. Wie kiesgerechtigd is, is vastgelegd in artikel B 3 van de Kieswet. Voor de toetsing of aan de vereisten voor initiatiefgerechtigdheid is voldaan, lijkt het moment van indiening van het verzoek aangewezen. Het verzoek vindt immers formeel op dit moment plaats. Om te kunnen onderzoeken of op dat moment wordt voldaan aan de vereisten, zijn verschillende gegevens nodig. Welke dat zijn wordt geregeld in artikel 5.

De beperkingen die dit artikel stelt aan de inhoud van een burgerinitiatiefvoorstel vloeien vooral voort uit doelmatigheidsoverwegingen. Het is bijvoorbeeld weinig efficiënt om de raad te belasten met de beraadslaging over een onderwerp waarover de raad uiteindelijk geen beslissende bevoegdheid heeft. Een ander argument voor deze uitzondering is, dat de afstand tussen burger en bestuur alleen maar zou worden vergroot als de burger na het doorlopen van de burgerinitiatiefprocedure te horen krijgt dat de raad niets met het burgerinitiatiefvoorstel kan doen, omdat hij er niet over gaat.

Een vraag over gemeentelijk beleid kan ook geen onderwerp van een burgerinitiatief zijn. Voor dit soort vragen staan de burger andere wegen open, zoals het spreekrecht in een commissievergadering of een spreekuur van een wethouder.

Ook moet voorkomen worden dat het burgerinitiatief andere procedures zoals de bezwaar- of de klachtprocedure doorkruist. Met het oog hierop kan worden bepaald dat het burgerinitiatiefvoorstel geen bezwaar tegen een genomen besluit of een klacht over een gedraging van het college kan inhouden. Hiervoor heeft de burger andere wegen. Tenslotte is het evenmin de bedoeling dat zaken, die recent nog in de raad aan de orde zijn geweest, opnieuw onderwerp van bespreking worden als gevolg van een burgerinitiatief. Dit zou de besluitvorming in de raad te zeer kunnen frustreren. Daarbij kan een raad zelf bepalen welke termijn hij daarvoor geschikt acht. Gekozen kan worden voor de duur van een raadsperiode (vier jaar) terugrekenend vanaf het moment dat het burgerinitiatief wordt ingediend. Vasthouden aan de zittingstermijn van een gemeenteraad zou betekenen dat een voorstel betrekking kan hebben op een onderwerp waar de raad een jaar geleden een besluit over heeft genomen of ook vier jaar geleden. Daarom vier jaar voor alle burgerinitiatieven. Met uitzondering echter van situaties waar sprake is van gewijzigde omstandigheden of nieuwe informatie. Het is dan aan de initiatiefnemer om aan te tonen dat het initiatief een nieuw voorstel betreft dat nog geen onderwerp van een raadsbesluit is geweest.

Als blijkt dat een burgerinitiatief over een onderwerp of voorstel gaat dat niet behoort tot de bevoegdheid van de raad, maar wel valt onder de bevoegdheid van het gemeentebestuur, dan is het correct om het toch in behandeling te nemen. Voor de meeste burgers is de gemeente een geheel. Een burgerinitiatief dat wordt doorgestuurd naar college of burgemeester als portefeuillehouder, is geen burgerinitiatief meer volgens de definitie van artikel 1 van deze verordening. Lid 3 is bedoeld om te voorkomen dat college of burgemeester een initiatief om die reden terzijde kan schuiven.

Het ligt voor de hand om het burgerinitiatief bij de voorzitter van de raad, tevens voorzitter van het voorzittersoverleg, te laten indienen. Om de voortgang van het burgerinitiatief ordelijk te laten verlopen, is het onvermijdelijk dat aan het verzoek een aantal minimumeisen wordt gesteld. Het is uit praktische overwegingen zoals uniformiteit, overzichtelijkheid en duidelijkheid raadzaam, dat indiening van een burgerinitiatief plaatsvindt door middel van een standaardformulier. Op dit formulier zal de initiatiefnemer naast het voorstel en een toelichting in ieder geval zijn personalia moeten aangeven. Ter voorkoming van fraude met namen kan gevraagd worden naar personalia, zoals adressen en geboortedata. Op grond van deze gegevens kan de gemeente onderzoeken of het initiatief de steun van voldoende daartoe gerechtigde personen heeft. Op grond van deze gegevens kan de gemeente onderzoeken of het verzoek de steun van voldoende daartoe gerechtigde personen heeft. Voorbeelden van dergelijke formulieren zijn opgenomen in bijlage 1 en 2.

De burger moet erop kunnen vertrouwen dat de commissie haar voorstel spoedig toetst aan de vereisten en een besluit neemt over de behandeling. Hierin voorziet het eerste lid. Het gaat erom een termijn te kiezen die niet te lang is, maar ook niet zo kort dat ze onvoldoende is om het voorstel te kunnen controleren. Verzoeken die niet tot de bevoegdheden van de raad behoren, kan de commissie doorzenden naar het college. Dat zal met name gebeuren als het college wel bevoegd is.

Met het vierde tot en met zevende lid worden vooral waarborgen gecreëerd voor transparantie bij de afhandeling van een burgerinitiatiefvoorstel door zowel de commissie als de raad. Op grond van het zevende lid wordt de verzoeker altijd schriftelijk meegedeeld wat er met het ingediende voorstel gebeurt. Dat kan dus een mededeling dat het verzoek wordt afgewezen of een inhoudelijk besluit zijn. Wordt het verzoek tot plaatsing van het burgerinitiatiefvoorstel door de commissie afgewezen, dan is er sprake van een besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht waartegen bezwaar en beroep op de rechter openstaan. Besluit de raad het burgerinitiatiefvoorstel te agenderen, dan is er sprake van een voorbereidingsbeslissing die niet vatbaar is voor bezwaar of beroep (artikel 6:3 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Afhankelijk van de inhoud van de beslissing op het initiatiefvoorstel zelf, zal er sprake zijn van een besluit in de zin van de Awb die vatbaar is voor bezwaar en beroep. Zo zal bijvoorbeeld bezwaar en beroep openstaan indien de raad naar aanleiding van het burgerinitiatiefvoorstel besluit een subsidie toe te kennen voor een bepaald project. Een ander voorbeeld is het besluit om een verordening op bepaalde punten aan te passen. Tegen een dergelijk besluit staan geen bezwaar en beroep bij de rechter open (artikel 8:2 van de Awb).

Het artikel bepaalt dat de burgemeester verplicht is om jaarlijks, in zijn burgerjaarverslag, een verslag over het burgerinitiatief uit te brengen. Hierbij valt te denken aan getalsmatige gegevens (aantal ingediende, aantal toegewezen en aantal afgewezen burgerinitiatiefvoorstellen), alsmede aan een beknopt overzicht van de inhoud van de burgerinitiatiefvoorstellen, de besluiten van de raad op de burgerinitiatiefvoorstellen en de motivering op grond waarvan de raad tot deze besluiten is gekomen. Het Burgerjaarverslag biedt in dit kader tevens de mogelijkheid voor de raad om de werking van het initiatiefrechter voor de burger, te evalueren.