Bomenstructuurplan

De gemeente werkt op verschillende manieren aan het bevorderen en in stand hou­den van de gemeentelijke boomstructuur. Om hierin effectiever te kunnen zijn, is het nodig om meer samenhang tussen alle inspanningen te creëren. Steeds vaker is een duidelijk standpunt van politiek en bestuur nodig ten aanzien van bomen. Ruimtelijke ontwikkelingen zoals inbreiding en uitbreiding van woonlocaties vragen om handvaten voor een zorgvuldige afweging.Deze handvaten worden uitgewerkt in een bomenbeleidsplan.Dit bomenstructuurplan vormt de basis voor een uitwerking tot bomenbeleidsplan. Het bomenstructuurplan geeft aan welke boomstructuren Geertruidenberg herbergt, wat de waarde en functie van deze structuren is en hoe zij te handhaven en versterken zijn.

Geertruidenberg kent een grote dynamiek. Er wordt volop gebouwd, straten worden heringericht, riolen worden vervangen en kabels en leidingen worden aangelegd. Bo­men langs wegen en straten komen daardoor zowel bovengronds als ondergronds in de beknelling. De negatieve effecten worden vaak pas later na jaren zichtbaar. Waar weinig aandacht is voor bomen bij bouwen of bij ruimtelijke inrichting dreigen bomen, boomstructuren, groene dragers, de herkenbaarheid, het karakter en de sfeer van het dorp voorgoed verloren te gaan. Dit boomstructuurplan is een eerste stap om dit pro­ces een halt toe te roepen en zelfs om te keren.

Het bomenstructuurplan is een wensbeeld voor de lange termijn en geeft de situatie weer zoals die in de nabije en verre toekomst gerealiseerd zou moeten worden. Op welke plekken zijn (forse) boomstructuren gewenst? Waar staan al bomen en waar moet een bomenstructuur nog gerealiseerd worden?De aanleg van gewenste boomstructuren kan enerzijds meegenomen worden in re­constructies waarin dit plan als uitgangspunt dient. Anderzijds kunnen op basis van dit plan actief projecten opgestart worden om lanen en boomstructuren aan te leggen en herstellen.Het bomenstructuurplan vertelt hoe bomen passen in het landschappelijk, natuurlijk en historisch raamwerk van de gemeente Geertruidenberg zodat keuzes op basis van dit boomstructuurplan uitgelegd en begrepen kunnen worden.Meer concreet gesteld: Het doel van het bomenstructuurplan is het vastleggen van de bomenstructuur voor de komende 25 jaar.Dit bomenstructuurplan geeft een streefbeeld voor de lange termijn. Het plan is nog niet getoetst op haalbaarheid (o.a. financiele middelen, aanwezigheid kabels en leidin­gen, parkeerproblematiek).

Het bomenstructuurplan gaat in eerste instantie om de bomen en boomstructuren in de openbare ruimte binnen de gemeentegrenzen van Geertruidenberg. Daar waar aanlei­ding is zal ook iets gezegd worden over particuliere bomen en boomstructuren en over boomstructuren die de gemeentegrenzen overschrijden.Na vaststelling door gemeentebestuur zien we het bomenstructuurplan als richting en inspiratie ter realisatie van de bomenstructuur als weergegeven in de bomenstructuur­tekening. Met vaststelling zegt het gemeentebestuur ‘ja’ tegen het actief opstarten van projecten en het opwaarderen van boomstructuren bij reconstructies en herinrichting. Vaststelling is tevens de erkenning van het gemeentebestuur dat de bomenstructuur de ruggengraat vormt van alle groenvoorzieningen in de gemeente en dat de bomen zowel voor woonklimaat als milieu van grote betekenis zijn.

In de totstandkoming van dit bomenstructuurplan kunnen we 4 stappen onderschei­den:

• 1.

  Inventarisatie

• 2.

  Analyse

• 3.

  Visie

• 4.

  Programma

1. InventarisatieOp basis van literatuurstudie (beleidkaders), door ons te verdiepen in te verwachten toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen (bijv. inbreiding en uitbreiding woonlocaties), door bestudering van historische kaarten en ondergronden en de afspiegeling hiervan in de hedendaagse situatie hebben we een aantal thematische onderleggers geschetst die door ze over elkaar te leggen leiden tot een abstracte schets van de gewenste bo­menstructuur.Met deze boomstructuurschets in de hand is buiten geïnventariseerd op knelpunten, kansen en haalbaarheid (en duurzaamheid) van de geschetste boomstructuren.

2. AnalyseIn de analysefase is de boomstructuurschets nader onder de loep genomen en ver­werkt in een bomenstructuurtekening door onderverdeling in lijnen (bv. Lanen), vlakken (bv. Bosjes) en punten (bv. Waardevolle bomen of bijzondere plekken). De verschillende structuren zijn vervolgens gewaardeerd en hebben een functie (verkeersbegeleiding, historisch lint) gekregen.In deze fase is onderzocht of de verkeersroutes consequent (kunnen) worden onder­steund door bomen, of de boomstructuren voldoende kansen bieden in het verankeren van geomorfologische- en cultuurhistorische waardes, of de boomstructuren de ver­schillende kernen onderling beter kunnen verbinden en of de samenhang binnen de gemeente te vergroten is.

3. VisieDe visie beschrijft het ambitieniveau en de richting van de gemeente als het gaat om realisatie en bescherming van de bomenstructuur. Aan de hand van een aantal thema’s wordt aangegeven wat de belangrijkste aandachtspunten en uitgangspunten zijn als het gaat om realisatie van de bomenstructuur.De visie beantwoord dieper liggende vragen over drijfveren van de gemeente, de prin­cipes die zij koesteren en het toekomstperspectief dat ze nastreven.

4. ProgrammaDe knelpunten en kansen als gesignaleerd in de analyse zijn in deze fase vertaald naar haalbare, realistische en duurzame oplossingen. De oplossingen worden per locatie kort beschreven (beknopt projectvoorstel) en zijn in de structuurtekening verwerkt.

Op basis van literatuurstudie (beleidkaders), door ons te verdiepen in te verwachten toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen (bv. inbreiding en uitbreiding woonlocaties en bedrijventerreinen), door bestudering van kaarten, ondergronden en luchtfoto’s en de afspiegeling hiervan in de hedendaagse situatie zijn een aantal thematische onderleg­gers geschetst voor de bomenstructuur.Stukken die bestudeerd zijn en ten grondslag liggen aan dit bomenstructuurplan zijn onder andere:• Streekplan• Gebiedsplan Wijde Biesbosch• Landschapsbeleidsplan• Uitgiftebeleid reststroken groen• Welstandsnota• Rapportage EVZ Donge• Verwachtingskaart Archeologie• GBKN en topografische kaart• Stadsplattegrond• Luchtfoto’s• Geomorfologische kaart• Historische kaart• Kaart wegklasse en toegestane snelheden• Bomeninventarisatie (kaart en gegevens)• Structuurplan gemeente Geertruidenberg (1981)• Leidraad voor landschapsbeheer Geertruidenberg (1999)• Probleem Straatbomen (2000);• Groene Bermen in Geertruidenberg (2001);• Groenstructuurplan (2004);• Inventarisatie waardevolle bomen in Geertruidenberg (2005)

De historische vesting- en handelsstad Geertruidenberg ligt aan de westzijde in een bocht van de Donge langs de oevers van de Bergsche Maas. Een groot deel van de uitgelegde vestingwerken en fraaie bolwerken is bewaard gebleven. Samen met het unieke marktplein met typische leilinden en monumentale panden spreekt de stad erg tot de verbeelding.Over de brug op korte afstand ligt aan de oostelijke- en overzijde van de Donge het te­genwoordig grotere Raamsdonksveer. Een plaats die zich in het verleden ontwikkelde als een plaats van vissers, schippers, dijk- en polderwerkers en griendwerkers. Tegen­woordig is Raamsdonksveer een dynamisch dorp met tal van voorzieningen. Beeldbe­palende panden en resten uit het verleden rondom de Haven en het Heereplein doen denken aan het verleden.Ten zuidoosten over de A27 en over de A59 ligt als een lint op een zandrug de kleine kern Raamsdonk, een van oorsprong sterk op de landbouw gericht dorp. Raamsdonk is landelijk gelegen en ademt rust. Typerend zijn de typische Langstraat boerderijen.Sinds de gemeentelijke herindeling vormen bovengenoemde 3 kernen samen de ge­meente Geertruidenberg. De gemeente ligt in een zone die het overgangsgebied vormt van de Brabantse zandgronden naar de kleigebieden. De gemeente wordt omringd door de gemeente Werkendam in het noorden, gemeente Waalwijk in het oosten, ge­meente Oosterhout in het zuiden en de gemeente Drimmelen in het westen.Geertruidenberg is goed ontsloten en bereikbaar door aansluitingen (kruispunt Hooi­polder) op de snelwegen A27 en A59. Ook via het water is de gemeente prima bereik­baar zowel vanuit natuur- en recreatiegebied de Biesbosch en de Zeeuwse wateren als via de West-Brabantse vaarroutes. 

Foto: Verkoeling in de schaduw onder de boom 

Foto: deze boom is ongeveer 100 jaar oud. U moet zich voorstellen dat hij ongeveer 20 meter hoog is en een kroondoorsnede van 12 meter heeft. Met zijn 600.000 bladeren vertienvoudigt hij zijn 120 m2 standplaats tot +/- 1200 m2 bladoppervlakte. Door de luchtruimten in het geheel ontstaat een celoppervlakte van circa 15.000 m2 (2 voetbalvelden!). 9400 liter water en 18 kilo kooldioxide verwerkt deze boom op een zon­nige dag. Dat komt overeen met het gemiddelde kooldioxide uitstoot van 2,5 eengezinswoning. Om dit te bereiken moet een gigantische hoeveelheid lucht door de bladeren stromen, tezamen met de zich daarin bevindende bacteriën, paddenstoelensporen, stof en andere schadelijke stoffen, die daarbij grotendeels in het blad achterblijven. Gelijktijdig wordt deze lucht vochtig, want de boom verbruikt en verdampt ongeveer 400 liter water op een dergelijk zonnige dag. De 13 kilo zuurstof die daarbij door de boom, middels foto­synthese als afvalproduct wordt gevormd, dekt de behoefte van circa 10 mensen. Voor zichzelf produceert de boom op deze dag 12 kilo suiker, waaruit hij al zijn bouwstoffen vormt. Een deel slaat hij op als reserve en uit de rest wordt het nieuwe hout gevormd. Wanneer deze boom geveld zou worden, zou men om en nabij de 2000 jonge bomen met een krooninhoud van één kubieke meter moeten planten, wil men hem volledig vervangen. Dat zou ongeveer 140.000 euro kosten.Gegevens overgenomen uit ‘Naturfreunde International’ (‘03/’89). 

Foto: bomen verfraaien het landschap in de bebouwde kom.

Bomen zijn sfeerbepalend. Ze dragen bij aan de herkenbaarheid en het karakter van plekken, routes en landschappen. Ze geven een hiërarchie in wegen. Tunnelwerking en laanwerking van bomen langs wegen zorgt voor verkeersgeleiding en versterkt de beleving van het tracé (bijvoorbeeld een bocht) van de weg. Ook de verkeerssnelheid neemt af doordat men door beslotenheid van een laan de snelheid sterker ervaart.

Bomen geven schaduw en verlagen de temperatuur op warme dagen. De bladeren filteren en zuiveren de lucht door stofdeeltjes te binden welke met de regen worden afgevoerd naar bodem of riool. Tevens slaan de bladeren zware metalen op.Een locatie met bomen is aangenamer en gezonder voor mensen dan een versteende omgeving. De aanwezigheid van bomen is daarmee belangrijk voor het welzijn. Groen ontspant en geeft rust.

Bomen halen de natuur in het dorp. Ze leveren schuil- en nestelgelegenheid voor vo­gels, vleermuizen, eekhoorns, vlinders en tal van andere organismen. Bovendien func­tioneren bomen als ‘stapstenen’ tussen het buitengebied en de centra. Bomen in het dorp verhogen het natuurbesef en de beleving van de seizoenen en hebben daarmee een educatieve waarde.

Bomen zijn mooi en verfraaien het landschap zowel binnen de bebouwde kom als in het buitengebied. Bomen dragen daardoor bij aan de aantrekkingskracht op toeristen. Vooral in de centra van Geertruidenberg is de sierfunctie van groot belang. De horeca plukt de vruchten van een sfeervolle en aantrekkelijke buitenruimte.

In het buitengebied hebben bomen soms nog een kleinschalige gebruiksfunctie in het leveren van geriefhout, brandhout en fruit.

De oude en monumentale bomen zijn een erfenis van de generaties vóór ons. Ze herin­neren ons aan het leven en de gebruiken van vroeger. Vooral veel essen zijn oorspron­kelijk geplant voor de houtproductie. Ook aan het vee werd gedacht: schaduw was een belangrijke functie van bomen langs weilanden. Andere bomen werden geplant ten behoeve van erosiebestrijding, windkering, scheiding van akkers, gedenkbomen en bakenbomen voor de scheepvaart. 

Voor bewustwording over de waarde en het belang van bomen verwijzen we de lezers van dit bomenstruc­tuurplan graag door naar de website van de Bomenstichting waar een leuke presentatie te vinden is:http://www.Bomenstichting.nl/bomencd/index.html 

Referentiebeeld: Cultuurhistorische boomstructuur kerkpad Lochem 

De Middachter Allee was tot in de Tweede Wereldoorlog beroemd om zijn prachtige dubbele beukenrij. Deze allee werd vaak genoemd als mooiste beukenlaan van Nederland. De beuken waren rond 1767 aangeplant en hadden na ruim 170 jaar een fenomenale hoogte van ruim 40 meter bereikt. Volgens oude gegevens zouden sommige beuken zelfs 47 m hebben gehaald. In de laatste periode van de Tweede We­reldoorlog hebben de Duitse troepen de laan echter opgeblazen, om de doorgang voor de geällieerden te blokkeren. In de jaren vijftig van de twintigste eeuw is de laan in twee fasen vernieuwd. De nieuw geplante beuken hebben inmiddels een flink formaat bereikt en de kruinen vormen weer een koepel. Pas rond 2100 zullen ze de allure van de oude laan kunnen evenaren. Dat de laan het zonder de voortijdige vernieling nog tot 2003 had volgehouden is onwaarschijnlijk: de beuken aan de dwars erop staande oprijlaan van Middachten stammen uit dezelfde periode en zijn niet gekapt, maar in aftakelende toestand. Men zou dit langs de doorgaande weg niet hebben getolereerd en vanwege gevaar voor het verkeer vermoedelijk rond 1980 tot kap van de laan zijn overgegaan. 

Referentiebeeld: Cultuurhistorische boomstructuur Trouwlaantje De Lind, Oisterwijk

Deze structuur is meestal van minimaal kernoverschrijdend belang. Vaak worden ge­meentegrenzen en regionale grenzen en soms zelfs landsgrenzen overschreden. De structuren zijn meer dan 100 jaar aanwezig en zeggen iets over de ontstaansgeschie­denis van een dorp, stad of landschap. Vaak voelen we ons verbonden met de ont­staansgeschiedenis en hebben we een grote wens het historisch karakter te behouden. Cultuurhistorische structuren geven identiteit aan een stad of dorp.Voorbeelden van cultuurhistorische structuren zijn:• Oude lanen• Brinken• Kerkpaden• Oude verbindingswegen• Historische linten• Dijken• Monumentale en herdenkingsbomen• Kloostertuinen• VestingwerkenGezien het unieke, historische karakter van deze structuren krijgen deze structuren een bijzonder hoge status. De bomen zijn vaak onvervangbaar voor het karakter van hun omgeving. En als deze structuren verdwijnen is dat vaak definitief en onomkeer­baar. Er wordt daarom gestreefd naar duurzame instandhouding van deze structuren in hun meest originele, cultuurhistorische vorm. Voor deze structuren geldt de hoogst mogelijke bescherming door ze bijvoorbeeld op te nemen in bestemmingsplannen en ze uit te sluiten voor het verlenen van een kapvergunning. 

Referentiebeeld: Primaire boomstructuurReferentiebeeld: Primaire boomstructuurReferentiebeeld: Secundaire boomstructuur als groene doorlijning van het buitengebiedReferentiebeeld: Monumentale boom 1000 jarige Linde Oisterwijk

Ook deze structuur is meestal van minimaal kernoverschrijdend belang door zijn land­schappelijke, natuurlijke, stedenbouwkundige en/of verkeerskundige functie. Primaire structuren wensen een forse bomenstructuur om hun belang te onderstrepen. De pri­maire structuur vormt een duurzaam netwerk dat het beeld van een gemeente bepaalt. Het vormt het visitekaartje van de gemeente.Slechts enkele structuren die van belang zijn qua landschap, natuur, stedenbouw en verkeer behoren tot de primaire structuur. Dit zijn de meest bijzondere structuren bin­nen de gemeente. In de primaire structuur wordt gestreefd naar bomen van de eerste grootte (hoger dan 18 meter) met een duurzaam karakter, die forse groene lijnen of vlakken opleveren. In deze structuren wordt gestreefd naar bomen die kunnen uitgroei­en tot imposante, volwassen bomen. Om de natuurlijke potenties optimaal te benutten wordt gestreefd naar lange, aaneengesloten linten van oude bomen in een gevarieerd assortiment dat past bij de natuurlijke omstandigheden ter plaatse. Op die manier zor­gen ze mede voor het verbinden van natuurgebieden en het verhogen van de biodi­versiteit. De primaire structuur betreft vooral de doorgaande wegen door en tussen de verschillende kernen. Deze structuren worden zeer belangrijk geacht en ontwerp, aanleg en beheer zijn gericht op het bereiken van grote, vitale bomen die samen een opvallende structuur vormen.

Deze structuur is minimaal van wijkoverschrijdend belang door zijn landschappelijke, natuurlijke, stedenbouwkundige en/of verkeerskundige functie. Forse bomenstructuren zijn wenselijk om belang en functie te onderstrepen. De secundaire structuren verfijnen en ondersteunen het netwerk van de primaire structuur. Secundaire structuren bestaan vaak uit een serie van meer of minder representatieve wijkontsluitingswegen.In het buitengebied drukken de secundaire boomstructuren een duidelijk stempel op een (deel-)gebied of bijzondere lijn. Gestreefd wordt naar fraaie bomen van de eerste grootte (volwassen hoger dan 18 meter) met een duurzaam karakter (inheems, autoch­toon) welke forse groene lijnen opleveren die het landschap doorkruisen en opdelen.Daar waar mogelijk hoeft de verschijningsvorm van een secundaire structuur niet te verschillen van een primaire structuur. Het verschil tussen primaire en secundaire structuren wordt voornamelijk bepaald door ontwerp, status en omlooptijd.

Volgens de criteria moet een monumentale boom of bomenstructuur minimaal 80 jaar oud zijn en daarbij nog een zekere cultuurhistorische, wetenschappelijke, dendrologi­sche, ecologische en/ of milieuwaarde hebben. Met betrekking tot leeftijd wordt een uitzondering gemaakt voor herdenkingsbomen en toekomstige monumentale bomen. Een toekomstige monumentale boom heeft de potentie om monumentaal te worden.De monumentale bomen worden in dit bomenstructuurplan buiten beschouwing gela­ten vooral omdat ze een speciale en bijzondere groep vormen die ook een bijzondere behandeling en bescherming verdienen. In het bomenbeleidsplan wordt een afzonder­lijk hoofdstuk gewijd aan de monumentale bomen van de gemeente Geertruidenberg. 

Referentiebeeld: Sierwaarde door voorjaarsbloeiReferentiebeeld: Bomen als aankleding van het straatbeeldReferentiebeeld: Knotboom als windscherm voor boerderij

Het grootste deel van de gemeentelijke bomen valt niet onder de hiervoor genoemde structuren. De structurerende, ordenende, regulerende en historische functie van deze bomen is dan ook ondergeschikt aan het belang van de bomen voor hun directe omge­ving: sierwaarde, groene aankleding, verzachting. Lokale bomen hebben een belang voor de woning, straat, park, plein en speelplek. Ze kleuren de wijk maar vormen hem niet zoals primaire en secundaire structuren dat doen.Voor lokale bomen wordt afhankelijk van de plek (bovengrondse en ondergrondse groei­ruimte) gekozen uit een sortiment van bomen van de eerste, tweede of derde grootte. Uitheemse bomen worden vaak gekozen vanwege hun sierwaarde (bloei, herfstkleur), verschijningsvorm (transparantie, zuil, treurvorm, etc.) en beheerbaarheid (worteldruk, snoei, overlast). Om de juiste bomen houdbaar op de goede plek te planten is maat­werk en bomenkennis essentieel.In het buitengebied wordt gekozen voor soorten die passen bij de abiotische (vochtig­heid, zuurgraad, bodemsoort, waterdiepte, etc.), cultuurhistorische en landschappe­lijke factoren ter plaatse.

Er is een belangrijk verschil in het belang voor de omgeving tussen boomstructuren en lokale bomen. Lokale bomen zijn vooral van belang voor hun directe omgeving. Waar het gaat om bomen in woonstraten voelen bewoners zich nauw betrokken en hebben zij bijna altijd een mening. Met wijkoverstijgende of kernoverstijgende structuren voelen ze vaak minder betrokkenheid, maar wel weer met die ene boom voor de deur.Voor de leesbaarheid en beleefbaarheid van de boomstructuren en daarmee van het dorp of de stad is het uiterst belangrijk dat er markante en onderscheidende boom­beplantingen worden aangelegd. Dit kan grote consequenties hebben voor de aan de structuren wonende bewoners. In enkele gevallen is het nodig dat de omgeving en de inrichting van de openbare ruimte wordt aangepast op de te realiseren boomstructuur. Zo is het niet ondenkbaar dat een wegprofiel wordt aangepast om de bomenstructuur tot wasdom te kunnen laten komen en oud te worden.Met vaststelling van dit bomenstructuurplan worden keuzes gemaakt die ten koste kun­nen gaan van particuliere belangen ten behoeve van een groter algemeen belang.Waar lokale bomen na een 25 tot 40 jaar op mogen zijn streeft men bij boomstructuren naar een lange omlooptijd van minimaal zestig jaar oud worden. Daarvoor is voldoende groeiruimte en zijn de juiste voorzieningen nodig. Bij boomstructuren overwegen en aarzelen we niet of hier maatregelen en ruimte nodig zijn om een duurzaam bomenbe­stand te realiseren. Indien nodig nemen we maatregelen en zorgen we voor ruimte.Gemeentebreed streven we naar een duurzaam (gezond, mooi, veilig, beheerbaar en betaalbaar) bomenbestand. Oude bomen worden beschermd en daar waar kansen lig­gen om bomen oud te laten worden worden deze aangegrepen.Waar de omstandigheden zich niet lenen om voor de toekomst gezonde en mooie boomstructuren te realiseren wordt niet geïnvesteerd in bomen. We kiezen er dan be­wust voor om geen bomen te planten. 

Referentiebeeld: Fruitbomen als cultuurhistorische en landschappelijke factor op erfniveau.Foto: Imposante laanstructuur aan de Amerweg te GeertruidenbergFoto: Donge aan de zuidzijde van RaamsdonksveerFoto: Donge aan de zuidzijde van Raamsdonksveer

Op de stroomruggen en oeverwallen zijn de oude kernen terug te vinden. Ook de oude wegenstructuur die de drie Geertruidenbergse kernen met andere kernen onderling verbond is nog goed zichtbaar in zowel bebouwd gebied als buitengebied. Op deze oude linten vindt men nu nog steeds imposante laanstructuren of resten daarvan.Daar waar mogelijk worden deze structuren hersteld en/of aangevuld. Door ook in in­richting en architectuur aan te sluiten op de cultuurhistorische aspecten kan een grote synergie ontstaan en een duurzame identiteitsdrager worden opgebouwd.

Het riviertje de Donge stroomt ten zuiden van Raamsdonk en scheidt Geertruidenberg van Raamsdonksveer. Laatstgenoemde 2 kernen liggen letterlijk tegen de Donge aan maar desondanks beleeft men de Donge maar weinig. De oevers van de Donge zijn of worden bebouwd en daarnaast is er industrie aanwezig op de oevers van de rivier. De grilligheid van de rivier en haar oevers en uiterwaarden en daarmee haar landschap­pelijke en ecologische potentieel worden hierdoor drastisch beperkt. In plaats van een groenblauwe ader kan men eerder spreken van een gecontroleerde waterloop.Ook in het buitengebied doorkruist de beek anoniem het landschap en is hij nauwelijks zichtbaar of beleefbaar. Pluksgewijze aanplant met inheemse boomsoorten en struiken kan de grilligheid en aanwezigheid van de beek door stad en land versterken. 

Foto: Duidelijk zichtbare dijk in buitengebiedFoto: Bomen haaks op zichtlijn verstoren uitzichtFoto: Historische lintbebouwing in RaamsdonksveerFoto: Wijds zicht op komgronden vanaf Raamsdonk

De dijken lopen vaak als strakke lijnen door het landschap. Ze vallen op door hun massa en hoogte en doordat ze de lage kommen doorkruisen. Nergens beleeft men de polder beter dan vanaf de dijk. De dijken zijn Nederlands trots en handelsmerk en behoren vanzelfsprekend tot de groene hoofdstructuur van de gemeente Geertruiden­berg. Dijken kenmerken zich door strakke grastaluds met scherpe hoeken regelmatig gemaaid of eventueel begraasd. We kiezen er voor om de dijken grotendeels zichtbaar te houden en ze niet weg te planten met rijen bomen. Daar waar nu wel rijen met bo­men op of aan de dijk staan kunnen ze vanuit ecologische en natuurwaarde blijven staan. In het bomenstructuurplan krijgen deze bomen echter geen status. De bomen worden niet vervangen als ze wegvallen.De dijken hoeven overigens niet kaal te zijn. Pluksgewijze aanplant met bomen en struiken kunnen de ecologische waarde van de dijkstructuur vergroten zonder dat de dijk uit het zicht verdwijnt.

Het rivierenlandschap van de gemeente Geertruidenberg kenmerkt zich door het agra­rische karakter, de grote oppervlakte en vooral de openheid van de polders. Vanuit de dorpskernen (vooral Raamsdonk) heeft men mooie vergezichten over het buitenge­bied. Deze identiteit van het landschap is benadrukt in het bomenstructuurplan.Tijdens de ruilverkavelingen zijn boerderijen naar de komgronden verplaatst. Bij de boerderijen werden bijgebouwen geplaatst die vervolgens met de inmiddels volgroeide erfbeplantingen werden ingepast in het landschap. De vraag is echter in hoeverre men kan spreken van inpassing als men uitgaat van een open landschap. De camouflage van de gebouwen met groen heeft geleid tot een aantal groene bakens in het land­schap die het open landschapsbeeld van het buitengebied van de gemeente enigszins hebben aangetast.Ook zijn er soms boomsingels langs wegen, boomgroepen ter accentuering van kruis­punten en perceeltoegangen en flarden bos en struiken aangeplant als groene afwer­king van de randen van de kernen.Door gebruik te maken van waterbeheersingtechnieken heeft men de grondwaterspie­gel verlaagd. Hierdoor is open grasland verdwenen en akkerbouw zoals maïs versche­nen. Het eeuwenlang ongewijzigde landschapsbeeld van grasland met sloten is inmid­dels veranderd in een half open landschap met bomen, boerderijen en afwisselend akker- en grasland.Het dilemma is welk deel van de ontstaansgeschiedenis men leidend laat zijn voor de bomenstructuur. In dit bomenstructuurplan laten we deze keuze in het midden en laten we beide ‘tijden’ doorschemeren. Dat wil zeggen dat we accepteren dat er boomaan­plantingen zijn gedaan die enigszins ten koste zijn gegaan van de openheid van het landschap. We maken deze keuze mede ook vanuit de natuurwaarde van vooral ou­dere bomen. Om de openheid van het gebied veilig te stellen hechten we geen waarde aan jonge boomstructuren en structuren die haaks op de zichtlijnen staan.De identiteit van het buitengebied ofwel het hedendaagse rivierenlandschap van de gemeente Geertruidenberg wordt waar het gaat om boombeplantingen bepaald door:

• 1.

  De oude linten (hieronder verstaan we de wegen of wegtracés van voor 1850)

• 2.

  Boombeplantingen met natuurwaarden of cultuurhistorische waardeOfwel de (lineaire) boomstructuren als opgenomen in dit bomenstructuurplan.

Foto: Ontbrekende boomstructuur op bedrijventerreinenFoto: Ontbrekende boomstructuur op bedrijventerreinen

De industrieterreinen en bedrijventerreinen in de gemeente verdienen aandacht. Grote terreinen als Dombosch verdienen nodig revitalisering om een mooi gebied te realise­ren waar naast bedrijvigheid ook leven ingeblazen moet worden in de vorm van groen, natuur en bomen. Alleen op die manier kan een duurzaam vestigingsklimaat gereali­seerd worden waar het fijn werken is en waar men met trots klanten kan ontvangen. 

Foto: Referentiebeeld boom- en groenstructuur op bedrijventerreinenFoto: Referentiebeeld boom- en groenstructuur op bedrijventerreinen

Sub-paragraaf 6.1.1 Primaire en cultuurhistorische structuren

VestingwerkenNa de inname in 1573 liet Willem van Oranje Geertruidenberg versterken met bastions, muren en wallen. De stad kende in totaal tien bolwerken en een dubbel grachtenstelsel aan de meest kwetsbare zijde en een enkele gracht aan de veiliger noordkant van de stad. Op de verst vooruitgestoken punt is het dubbele grachtenstelsel nog zichtbaar met de binnen- en buitengracht.De wallen zijn vandaag nog goed zichtbaar en de vesting als geheel is een van de grote toeristische trekpleisters van de stad. De wallen zijn ruim beplant met bomen vaak als begeleiding van paden die de vormen van de wallen volgen. De bomen geven een groene aankleding van de vestingwerken en zorgen op klein oppervlak voor een gunstig microklimaat en voor een hogere ecologische waarde van het geheel. Vanuit cultuurhistorisch oogpunt en zichtbaarheid van de vesting hebben ze echter een versto­rende werking. De bomen hebben een minder accentuerende werking dan de strakke grasvormen en –hoeken van de vestingwallen. Met name de knotwilgen onderbreken de zichtlijnen op de wallen door hun lage kronen. De bomen verbergen de wal en laten haar aan de aandacht ontsnappen wat spijtig is voor zo’n waardevolle structuur.Om bovenstaande reden stellen we voor om deze knotwilgen te rooien en de wal­len weer zichtbaar te maken. De overige bomen omwille van hun ecologische waarde handhaven. Het zicht op de wallen kan ook versterkt worden door de aan de voet van de wallen staande bomen (op termijn) zo op te kronen dat de onderkant van de kroon zich ruim boven de bovenkant van de wallen bevindt. Vanzelfsprekend kan men de bomen pas hoger opkronen op het moment dat ze voldoende groot zijn zodat de boom haar vorm behoudt. 

Amercentrale toegangDe Amercentrale is een op kolen gestookte elektriciteitscentrale die is gelegen aan de zuidoever van de Amer. De centrale voorziet een groot deel van Zuid-Nederland van elektriciteit.De Amercentrale ligt als een icoon in het landschap, wat contrastrijke beelden oplevert, mooi of lelijk? De aandacht in dit bomenstructuurplan gaat uit naar de toegangsweg naar de centrale. Een beeldschone monumentale laan van essen aan de Amerweg leidt ons in een rustieke en parkachtige sfeer naar de industriële bedrijvigheid van de centrale. Andersom bij het verlaten van de centrale komt men onmiddellijk tot rust. Een prachtig contrast waar twee werelden samenkomen en waarin de enorme koeltoren vriendelijk boven een kraag van groen uitsteekt. De laan verzacht het zicht op de cen­trale. 

Foto: Contrast koeltoren Amercentrale boven monumentale EssenlaanFoto: Markt met karakteristieke knotlindenFoto: Zicht op Amercentrale vanaf MarktFoto: Markt met koopmanshuizen en karakteristieke knotlinden 

MarktDe Markt met haar koopmanshuizen met daarvoor karakteristieke knotlinden valt onder het beschermd stadsgezicht. En terecht want nergens in de gemeente waant men zich zo sterk in het verleden. De monumentale boomstructuur omlijst het plein en begeleidt de aanvoerende historische wegen.De aanwezige 18e-eeuwse pompen waren vroeger verzamelplaatsen waar het stads­nieuws verteld werd. En nog steeds is de Markt verzamelpunt en toeristisch hart van de gemeente.Het authentieke karakter is reeds beschermd. De Markt met haar aanliggende histori­sche straten dienen vereeuwigd te worden.De gemeente heeft reserve knotlinden voor de Markt. Het opkweken en voorknotten van deze kernmerkende knotlinden garandeert dat bij uitval van één of meerdere van deze monumenten direct bomen van formaat kunnen worden ingepast. Eventueel kun­nen enten van bestaande bomen worden gebruikt. Zo is men zeker van de soort en va­riëteit. De nieuwe bomen zijn een directe afstammeling van de oorspronkelijke bomen. Een duurzame gedachte... 

Foto: Markt als toeristisch hart van gemeente GeertruidenbergFoto: Karakteristieke knotlindenFoto: Op toegang vesting (Stadsweg) bomen verwijderen t.b.v. uitzicht op vestingwerkenFoto: Ontbrekende secundaire boomstructuur op Burgemeester AllardstraatFoto: Beeldbepalende linden aan einde KoestraatKaart: Secundaire structuren Geertruidenberg

Sub-paragraaf 6.1.2 Secundaire structuren

Oude Stadsweg – Burgemeester Allardstraat – Strijenlaan – Gouverneurslaan – Schou­tenlaan – Statenlaan – GasthuisstraatZoals ook uit dit kopje blijkt bestaat deze ring uit verschillende straten, wegen en lanen met elke een eigen naam. De totale structuur verbindt de diverse wijken in Geertruiden­berg en ontsluit ze met het centrum.De bomenstructuur varieert per straatnaam en oogt elke keer anders. Soms groen en soms weer kaal, soms strak en uniform en soms chaotisch, soms rijen bomen en soms zo nu en dan een boom in gazon of plantsoen. Op de structuur staat een grote diversi­teit aan boomsoorten.De bomenstructuur als zodanig is niet echt aanwezig. De bomen ondersteunen niet de ontsluitende functie.Gestreefd moet worden naar meer uniformiteit of een meer eenduidige karakteristiek of voorkomen van de bomen. Zo kan men uitgaan van een laanidee van grotere bomen of bijvoorbeeld voor de gehele structuur te kiezen voor bomen in een grasberm. Aanbevo­len wordt om maximaal 2 verschillende soorten bomen te gebruiken. Eiken en beuken zijn duurzame soorten en sluiten deels aan bij de bestaande situatie. 

KoestraatDe Koestraat leidt van en naar de historische Markt. De Koestraat heeft een lichte spievorm en wordt komende vanaf de Markt langzaam breder. Op het brede gedeelte van de weg is er daarom ruimte voor volwassen linden in de as van de weg. De linden zijn zeer beeldbepalend.Op het smallere gedeelte is weinig ruimte voor bomen. Om het straatbeeld groener te kleuren kan qua sfeer aangesloten worden op de Markt door leilinden voor de gevels te planten. 

StadswegDe Stadsweg leidt het verkeer vanuit het westen (van Amerweg naar Markt) naar het historische centrum van Geertruidenberg. De weg bestaat uit twee delen, namelijk het gedeelte van de Amerweg tot aan de vestingwerken en het gedeelte van de vesting­werken naar de Markt.In het gedeelte van de Amerweg tot aan de vestingwerken staan mooie laanbomen (essen en eiken). Op enkele plekken ontbreken bomen waardoor gaten zijn ontstaan. Deze moeten worden aangevuld.In het gedeelte van de vestingwerken tot aan de Markt staan wilgen langs het water. Het verwijderen van deze wilgen maakt benadrukking vestingstructuur weer mogelijk waardoor men het binnenkomen van de historische kern beter ervaart. 

Foto: Napoleonroute komende vanuit OosterhoutFoto: Ontbrekende boomstructuur op Napoleonroute nabij centrum RaamsdonksveerFoto: Ontbrekende boomstructuur op Napoleonroute in centrum Raamsdonksveer

Sub-paragraaf 6.2.1 Primaire en cultuurhistorische structuren

Raamsdonksveer kent twee structuren van cultuurhistorische waarde die de kern doorsnijden. De eerste is de oude verbindingsweg op de hoge oeverwal die de ver­schillende dorpen van de Langstraat met elkaar verbond: Julianalaan - Prins Hendrik­straat – Hoofdstraat – Vrijheidstraat - Grote Kerkstraat - Sandoel – Karthuizerstraat. De tweede is de Napoleonsweg van Parijs naar Amsterdam: Wilhelminalaan-Pr. Bernhard­straat-Keizersdijk-Maasdijk. Beide vroegere verbindingen kennen een zeer functionele inrichting waarin verkeer is verkozen boven cultuurhistorie. 

Wat veel mensen niet weten is dat Napoleon goed was in rekenen en kaartlezen. Het kaartlezen gebruik­te hij zijn leven lang om een goede positie en opstelling van zijn troepen na te streven. Een verplaatsing van zijn legereenheden kon hij zelfs over vele honderden kilometers nauwkeurig berekenen. Om het verplaatsen van zijn troepen te vergemakkelijken legde hij daarvoor speciale wegen aan, zogenaamde Napoleonswegen. In de provincie Brabant liggen nog verschillende van die kaarsrechte wegen die van kerktoren naar kerktoren lopen. De centrale weg door Raamsdonksveer, Wilhelminalaan-Pr. Bernhard­straat-Keizersdijk-Maasdijk, maakt deel uit van de grote weg tussen Parijs en Amsterdam. Voor het tra­ject Breda-Gorinchem werden bataljons Spaanse krijgsgevangen ingezet om de weg aan te leggen. De weg was echter nog niet gereed toen Napoleon hoogstpersoonlijk in 1811 via Keizersveer een bezoek bracht aan de ingelijfde gewesten van Holland. Twee jaar later, in 1813, was de weg grotendeels voltooid en werd het de enige met keien of klinkers verharde verbindingsweg in de streek. 

Beide routes kennen een rommelige bomenstructuur met soms wel en soms geen bomen en bomen van verschillende soorten. Om de bomenstructuur in de toekomst te verbeteren zou men moeten kiezen voor één hoofdsoort per route. Gestreefd moet worden naar een regelmatige laan waar mogelijk aan twee zijden van de weg bomen worden aangeplant. 

Kaart: Primaire en cultuurhistorische structuren RaamsdonksveerFoto: Cultuurhistorische structuur in centrum Raamsdonksveer. Waar ruimte bomen aanplantenFoto: Cultuurhistorische structuur in centrum Raamsdonksveer. Waar ruimte bomen aanplantenFoto: Cultuurhistorische structuur in centrum Raamsdonksveer. Waar ruimte bomen aanplanten 

Gekozen zou kunnen worden voor linden op de Langstraatroute en platanen op de Napoleon route. Beide bomen zijn goed te knotten en te handhaven op plekken waar de openbare ruimte weinig toelaat. Daar waar de ruimte het niet toelaat en ook knotbo­men (bovengronds en/of ondergronds) geen ruimte krijgen zoals in het centrum kun­nen bomen wegblijven om de laan verderop weer in dezelfde verschijningsvorm op te pakken.Naast de gewenste laanstructuren is het hier de kunst om op bijzondere plekken de bomenstructuur te gebruiken om de cultuurhistorische verbindingen weer op te pakken en aan te grijpen. Dit kan door met de bomenstructuur de cultuurhistorische richting in plaats van de verkeerkundige richting te volgen of door een extra bomenstructuur aan te leggen.Het herstellen van de cultuurhistorische structuren in Raamsdonksveer is zeer ingrij­pend. 

Haven en HeerepleinOm de gedempte Haven in Raamsdonksveer staan nog een aantal restanten uit het verleden in de vorm van mooie beeldbepalende historische panden. De haven reikte vroeger tot aan het Heereplein. De Haven en het Heereplein zouden in de bomenstruc­tuur meer als één geheel mogen ogen. De mooie Leilindenstructuur is een object op zich, heeft een begeleidende en misschien toegangsfunctie maar geen verbinden de functie. De beplanting onder de Leilindenstructuur dient vervangen te worden door gras waardoor openheid ontstaat en de prachtige Leilinden beter tot hun recht komen. De Haven wordt doorsneden door de route Breughelstraat – Het Spant. 

KloosterwegDe Kloosterweg volgt als rondweg de Boterdijk. Hier geldt voor wat betreft de bomen hetzelfde als de dijken in het buitengebied. 

Foto: Onderbeplanting verstoort het zicht op boomstructuur van LeilindenFoto: Secundaire boomstructuur op de LindonklaanFoto: Ruim opgezette secundaire boomstructuur van haagbeuken in het begin van de KasteellaanFoto: Ruime laan op LandonkFoto: Boomstructuur op Het Spant ontbreekt ondanks ruim wegprofiel

Sub-paragraaf 6.2.2 Secundaire structuren

Beatrixlaan – Breetweerlaan – Lindonklaan – HoevendijkBovengenoemde stratenreeks ontsluit de wijken Hooipolder & Achter de Hoeven. De verzorgde boomstructuur heeft aan één en soms aan beide zijden van de weg bomen­rijen. De bomen staan in een onderbeplanting van gras of lage heesters. Naarmate de bomen groter worden dragen de lage heesters steeds minder bij aan de structuur. Om de structuur te versterken zou men op termijn voor het gehele traject kunnen kiezen voor gazon. Incidenteel ontbreken bomen welke aangevuld moeten worden. 

Landonk – Parklaan – BrejaartstraatDeze structuur vormde vroeger een deel van de zuidelijke route van Geertruidenberg naar Raamsdonksveer. Omdat de nieuwe rondweg (via de Kloosterstraat) deze functie nu herbergt, zijn deze wegen relatief ruim en rustig. Lanen van esdoorns en essen sieren de straat. Op een gedeelte van de Parklaan en de Brejaartstraat ontbreken aan één zijde bomen. Onderzocht moet worden of ook hier de laan (met aan twee zijden bomen) kan worden doorgezet. 

Kasteellaan – Boterpolderlaan – BoschstraatDeze wegen leiden de automobilist vanaf het buitengebied aan de zuidwest zijde van Raamsdonksveer tot aan het centrum. De wegen zijn breed opgezet met veel ruimte voor bomen. Bomenlanen van diverse soorten en rijen geplant aan beide zijden van wegen. Op enkele plekken moet de boomstructuur aangevuld worden. 

Rembrandtlaan – Breughelstraat – Het SpantDeze straten leiden het autoverkeer van en naar het centrum van Raamsdonksveer. Langs de brede asfaltwegen ontbreken vaak bomen waardoor er een stenige weinig intieme sfeer ontstaat. Het is belangrijk dat hier een bomenstructuur wordt aangelegd door liefst aan beide zijden van de wegen ruimte te maken voor bomen. Daar we op de cultuurhistorische structuren lindes voorstellen willen we hier voor een andere soort gaan, bijvoorbeeld eiken. Het contrast tussen het cultuurhistorische centrum en de we­gen eromheen wordt daarmee versterkt en de structuren onderling sterker. 

Kaart: Secundaire structuren RaamsdonksveerFoto: Mooie boomstructuur van berken in de Burgemeester PrinssenlaanFoto: Strakke boomstructuur van platanen op de MozartlaanFoto: Ontbrekende boomstructuur in de WijngaardenstraatFoto: Ontbrekende boomstructuur van berken aan beide einden van de Burgemeester Prinssenlaan 

Burgemeester PrinssenlaanDeze karakteristieke laan loopt vanaf de rotonde op de Wilhelminalaan naar de Juliana­laan. De boomstructuur bestaat uit twee delen. De boomstructuur vanaf de Mozartlaan naar de Julianalaan bestaat uit berken met een onderbegroeiing van beukenhagen aan weerszijden van de weg. Een schoolvoorbeeld van een goede eenduidige boomstruc­tuur. In het gedeelte vanaf de rotonde tot aan de Mozartlaan ontbreken jammer genoeg op een klein gedeelte bomen evenals nabij de Julianalaan. De berken met een onder­begroeiing van beukenhagen moeten hier doorgezet te worden. 

Wijngaardenstraat – MozartlaanOok deze structuur bestaat uit twee delen. De Mozartlaan heeft een goede boom­structuur bestaande uit Platanen aan beide zijden van de weg. Deze boomstructuur is echter niet doorgezet in de Wijngaardenstraat. De Wijngaardenstraat is breder dan de Mozartlaan, maar heeft geen bomen. In de Wijngaardenstraat moeten de Platanen dan ook doorgezet worden. 

Foto: Bomen in voortuinen sieren het straatbeeldKaart: Historische situatie Lange Straat omstreeks 1725Kaart: Primaire en cultuurhistorische structuren RaamsdonkFoto: Stimuleren aanplant van Linden, ook in voortuinen

Sub-paragraaf 6.3.1 Primaire en cultuurhistorische structuren

LangstraatDe Langstraat is een streek die grofweg gelegen is tussen Geertruidenberg en ’s-Her­togenbosch. Onderdeel van de Langstraat is de spoorlijn Lage Zwaluwe – ’s-Hertogen­bosch beter bekend als de halve zolenlijn vanwege de vele schoenfabrieken aan het tracé. Schoenverkopers gingen met het halve zolenlijntje naar ‘s-Hertogenbosch, en van daaruit verder het land in. 

Een fenomeen binnen de ketting van dorpen en stadjes langs de zandrand, zijn de lange occupatielinten van de Langstraat. Opgespannen tussen de vestingsteden Geertruidenberg en ‘s Hertogenbosch liggen langgerekte bewoningsassen te midden van een brede strook vruchtbaar veenkleigebied. In eerste instantie werd het gebied ontgonnen vanuit de pleistocene oeverwallen van de Maas en de Rijn. Later ontstonden nieuwe ontginningsassen waaruit de omliggende moerassen werden ontgonnen. Hieruit ont­stond het typische slagenlandschap. Een fascinerend ragfijn landschapspatroon ontstond van duizenden zeer lange en smalle percelen gescheiden door sloten en houtwallen. De voortgaande ontwatering van het ontgonnen veen liet het veenlandschap verder inklinken, zodat weer nieuwe zandruggen zichtbaar werden. Zo is ook de zandrug onder de huidige Langstraat pas later ontdekt en uiteindelijk is deze as de definitieve bewoningsas ingericht. Deze zandrug ligt voor een groot deel in de Langstraat iets schuin ten opzichte van de slagen van het veengebied. De bebouwing volgde de slagen van het achterliggende landschap en kwam zo onder een hoek ten opzichte van de straat te staan. De zogenaamde vertanding van de lintbebouwing is een typisch kenmerk voor de Langstraat. De polders aan de zuidzijde van de straat werden in noord- zuidrichting ontsloten door ‘stegen’ en ‘stichten’ die weer verbonden waren met de zogenaamde ‘zeines’. Deze zeines zijn oost-west georiënteerd. 

De echte Langstraat (lange straat) ligt op de hoge oeverwal langs de Maas. Het is ook hier waar de eerste bewoners zich vestigden om vanuit deze droge positie een start te maken met de ontginning van de uitgestrekte veengronden en moerassen.De eerste nederzettingen (veendorpen) dateren van 1000 na Christus en rond de 13e eeuw ontstond langs deze zandrug ook het dorp Raamsdonk.De randligging op de oeverwal ten zuiden van de Maas heeft sinds de ontginningen een belangrijke landbouwkundige waarde, namelijk de aanwezigheid van uiterst vruchtbare gronden. En ook vanuit economische optiek vanwege de snijlijn van landroutes met waterwegen en zeearmen is de oorspronkelijke arme nederzetting uitgegroeid tot een welvarende agrarische gemeenschap en uiteindelijk het landelijke, rustieke dorp van vandaag.De Schansstraat en Luiten Ambachtstraat maar ook de Bergenstraat en Lange Broekstraat in Raamsdonk kenmerken zich door karakteristieke Langstraatboerderijen die diagonaal op de straat staan. 

De zandrug ligt voor een groot deel in de Langstraat iets schuin ten opzichte van de slagen van het veengebied. De bebouwing volgde de slagen van het achterliggende landschap en kwam zo onder een hoek ten opzichte van de straat te staan. 

De openbare ruimte en het wegprofiel zijn minimaal. De kavelgrenzen sluiten direct aan op de rijweg die ook door voetgangers benut wordt. Trottoirs en openbare bomen ontbreken veelal. Toch zijn de straten niet stenig en kaal. Bomen en groen in de voor­tuinen kleden de straat aan.Het is van belang dat de aanplant van bomen in tuinen en de aanplant van leilinden voor kopgevels gestimuleerd wordt bijvoorbeeld door bomen namens de gemeente te schenken. Daar waar de openbare ruimte het toelaat kan op tactische plekken een inheemse boom worden geplant.De Molenstraat en Raadhuisstraat laten slechts nog flarden van het verleden zien. De vroegere doorgaande route vanuit de Schansstraat is verdwenen, er zijn boerde­rijen verdwenen en huizen verschenen. Dit maakt dat het historische lint als structuur grotendeels verdwenen is. De scherpe hoek Molenstraat – Raadhuisstraat knipt de structuur ook nog eens in tweeën. De straten bieden wel meer ruimte voor bomen. De bomenstructuur kan hier eenvoudig versterkt te worden door de keuze van één soort inheemse bomen. Leilinden en knotlinden lenen zich vanwege hun karakteristieke vorm en beperkte ruimtebeslag in het bijzonder voor het herstellen van de structuur. De zuilbeuken passen niet in de gewenste bomenstructuur en moeten wijken. 

Foto: Ontbrekende primaire boomstructuur op de KerklaanFoto: Paaltjes verstoren het groene beeld van het kerkplein te RaamsdonkFoto: Onduidelijke boomstructuur op de HeemraadsingelKaart: Secundaire structuren Raamsdonk 

Heemraadsingel en KerklaanRaamsdonk wordt ontsloten middels de Heemraadsingel. Dit wegdeel heeft de ver­keersfunctie overgenomen van de Molenstraat en de Raadhuisstraat via waar voor­heen de ontsluiting werd verzorgd. Richting Raamsdonksveer vindt de Heemraadsin­gel aansluiting op de Kerklaan die weer onderdeel uitmaakt van het oude lint van de Langstraat.Kerklaan en Heemraadsingel vallen onder de primaire laanstructuren. Gestreefd wordt om langs beide wegen een forse laanstructuur te realiseren.De Kerklaan kan in boomstructuur als oude verbinding aansluiten op de Raadhuis­straat om zo de oude verbindingsweg herkenbaar te houden. Op moment van schrijven van dit bomenstructuurplan zijn op plekken al eiken aanwezig. Een eikenlaan volstaat prima op de hoge zandrug. Door de open plekken aan te vullen met grote inlandse eiken (Quercus robur) kan de kernenverbindende structuur eenvoudig worden opge­waardeerd. Ook leilinden voor boerderijgevels kunnen de structuur nog versterken.De boomstructuur van de Heemraadsingel wordt gevormd door een laan van essen. 

Pleinen en bijzondere plekkenHet hart van Raamsdonk wordt gevormd door het Kerkplein, waar diverse voorzienin­gen zijn gevestigd. Het plein kenmerkt zich door de aanwezigheid van (voormalige) religieuze gebouwen met daarbij de aanwezigheid van mooie leilinden en als hoog­tepunt de Sint Bavo-kerk. De kerk staat aan een groot grasveld met monumentale en beeldbepalende bomen. De aanwezige paaltjes rondom het veld verstoren het rustieke beeld en halen de aandacht van het groene park weg.De vroegere haven van Raamsdonk lag daar waar de Kerkstraat en Stationsstraat sa­menkomen. De haven is gedicht ten behoeve van parkeerruimte en alleen de naam “De Oude Melkhaven” herinnert nog aan vroeger. De plek zou meer sfeer uitstralen door het geheel te omlijsten met een dubbele rij leilinden.De Lambertuskerk ligt ten noorden van de kern Raamsdonk, direct over of onder (per tunnel via de oude verbinding) de A59. Ondanks de aanwezigheid van de snelweg be­vinden kerk en begraafplaats zich door een rustieke sfeer met mooie bomen en fraaie leiconstructie.Ondanks de aanwezige kwaliteiten zouden bovengenoemde 3 plekken qua bomen en groenstructuur opnieuw bekeken moeten worden. Naast de boomstructuren kunnen relatief eenvoudige en goedkope maatregelen op deze plekken een enorme kwaliteits­slag betekenen voor de kern Raamsdonk.

Sub-paragraaf 6.3.2 Secundaire structuren

Raadhuisstraat –Pastoor Bruijnenstraat

Binnen Raamsdonk komt één secundaire structuur voor die een brug slaat tussen de twee primaire structuren. Beide straten hebben een goede boomstructuur. De Pastoor Bruijnenstraat heeft aan beide zijden van de weg laanbomen van beuken. De Raad­huisstraat heeft alleen aan de oostzijde een rij eiken. Onderzocht kan worden of in de Raadhuisstraat ook aan de westzijde een rij bomen kan worden geplant. 

Foto: Secundaire structuur Raadhuisstraat