Beleidsregel handhaving Wet Damocles 2018

Toelichting  

Probleemstelling

Met regelmaat worden er binnen de gemeente hennepkwekerijen en andere drugs aangetroffen. Het telen van hennep is op grond van artikel 3 (in combinatie met lijst II) van de Opiumwet verboden. De artikelen 2 en 3 bevatten kort gezegd een verbod voor het aanwezig hebben, telen, bereiden, verhandelen en invoeren van harddrugs respectievelijk softdrugs. Welke middelen hieronder vallen, staat vervolgens in lijst I (harddrugs) en II (softdrugs) van de Opiumwet.

Drugsgebruik en drugshandel vormen een gevaar voor de volksgezondheid. Voor hennepkwekerijen geldt dat de inbreuk op de openbare orde nog heftiger is, dan slechts de aanwezigheid van (soft- of hard)drugs. Dit komt doordat de aanwezigheid van een hennepkwekerij voor gevaar van brand en andere vormen van overlast zorgt. Voor het kweken van hennepplanten is zeer veel stroom nodig. De stroom wordt vaak afgetapt en meestal wordt de bekabeling onvakkundig aangelegd en worden snoeren gebundeld waardoor de temperatuur te hoog oploopt. Bovendien is er aanvoer van water nodig. Daardoor bestaat een verhoogd risico op brand door kortsluiting en lekkage. Ook als de lampen te laag worden opgehangen of de planten te hoog groeien en de afstand tussen de planten en de lampen daardoor te klein wordt, wordt de kans op brand aanzienlijk. Aangezien hennepkwekerijen continu van stroom worden voorzien bestaat dit brandgevaar ook in de nachtelijke uren. Een brand slaat gemakkelijk en snel over naar de omliggende woningen. Met het aanleggen van een hennepkwekerij in een woning worden derhalve ook de buren aan (levens)gevaar blootgesteld.

Hennepplanten groeien bovendien het beste bij een constate temperatuur van 28 graden celcius. In stilstaand water kan hierdoor legionella ontstaan. De schade die door het aanleggen van een hennepkwekerij aan woningen en/of lokalen wordt veroorzaakt, is bovendien vaak groot.

Verder is bekend dat criminelen die zich bezighouden met illegale hennepteelt en vervaardiging van andere drugs, onderling veel geweld gebruiken. Dit kan ook risico’s opleveren voor derden.

De vondst van drugs of een kwekerij an sich is derhalve al een inbreuk op de openbare orde. Ook zonder dat er een loop van drugshandelaren en gebruikers naar het pand (bewezen) is, is optreden ter herstel van de openbare orde daarom gerechtvaardigd. Strafrechtelijke vervolging heeft niet per definitie tot gevolgd dat de openbare orde wordt hersteld. Ook herhaling kan hier niet altijd mee worden voorkomen.

Doel van het beleid is dan ook via het bestuurlijke proces de veiligheid en gezondheid in de ruimste betekenis van het woord te borgen en de openbare orde te herstellen. Ook de preventieve werking die van het voeren van een consistent beleid kan uitgaan is gericht op het borgen van de veiligheid en gezondheid van burgers.

Wettelijke sluitingsbevoegdheid

Sluiten van een woning kon reeds lange tijd op grond van artikel 174a van de gemeentewet. Voor het toepassen van die bevoegdheid is echter vereist dat het bestaan van overlast wordt bewezen, wat vaak lastig bleek te zijn.

Om een snelle en daadkrachtige aanpak van overtredingen van artikel 2 en 3 van de Opiumwet mogelijk te maken en bestuurlijke handhaving in te kunnen zetten ten behoeve van het herstel van de openbare orde, is per 1999 in artikel 13b van de Opiumwet aan burgemeesters de bevoegdheid toegekend om woningen of lokalen te sluiten wanneer een middel als bedoeld in die artikelen in de woning of het lokaal (dan wel in of op bij woningen of zodanige lokalen behorende erven), wordt verkocht, afgeleverd of verstrekt dan wel daartoe aanwezig is. De daadwerkelijke handel in drugs of overlast voor omwonenden (of gebruikers van panden als het gaat om een lokaal in plaats van een woning) behoeft niet te worden aangetoond om tot sluiting over te kunnen gaan.

Het begrip woningen omvat ook andere vormen van wonen, zoals onder andere woonwagens, woonschepen en woonketens. Het begrip lokalen omvat zowel voor publiek toegankelijke lokalen, zoals cafés en winkels, als niet voor het publiek toegankelijke lokalen, zoals loodsen, schuren en andere bedrijfsruimten.

Jurisprudentie: handelshoeveelheid

Hoewel het telen van hennep altijd verboden is, wordt meestal niet strafrechtelijk vervolgd wanneer het gaat om vijf hennepplanten of minder. In aansluiting hierop is door de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State wat betreft bestuurlijke handhaving uitgemaakt dat het aanwezig hebben of telen van vijf hennepplanten of minder kan worden beschouwd als een hoeveelheid voor eigen gebruik. In dat geval is het sluiten van een woning of lokaal in de regel niet op zijn plaats.

Gaat het om meer dan vijf hennepplanten, dan wordt er op voorhand van uitgegaan dat er sprake is van een handelshoeveelheid drugs. Sluiten van de woning of lokaal is dan in de regel mogelijk. Het is aan de overtreder om aannemelijk te maken dat het niet gaat om een handelshoeveelheid. De enkele bewering dat er sprake is van een hoeveelheid voor eigen gebruik is daartoe niet voldoende, zo volgt uit vaste jurisprudentie. Voor andere drugs dan hennep geldt dat bij de aanwezigheid van meer dan 5 gram softdrugs of meer dan 0,5 gram harddrugs of meer dan 1 pil, bolletje of ampul in beginsel aannemelijk is dat die drugs bestemd zijn voor verkoop, aflevering of verstrekking. Bewijs van handel is daarvoor niet vereist.

Rechtszekerheid en uniformiteit

Een woning of lokaal kan derhalve worden gesloten wanneer een handelshoeveelheid drugs is aangetroffen.

De gemeente Heemskerk heeft veiligheid hoog in het vaandel staan. Drugsgebruik, -fabricage of -teelt, en -handel vormen een gevaar voor de gezondheid. De gemeente Heemskerk vindt het dan ook belangrijk om deze bevoegdheid te gebruiken wanneer dit voor het herstel van de openbare orde en het voorkomen van verdere aantasting van de woon- en/of leefomgeving nodig is. Bovendien kan het voeren van een consistent beleid preventieve werking hebben wat ook de veiligheid en gezondheid van burgers ten goede komt.

Om richting te geven aan de manier waarop met deze bevoegdheid zal worden omgegaan is deze beleidsregel vastgesteld. Het sluiten van een pand is een zeer ingrijpend middel, zeker wanneer het gaat om het sluiten van een woning. Hoewel niet verplicht is het wenselijk om daarover eerst duidelijkheid te bieden.

Regionale afspraken over hennepkwekerijen

Met het oog op efficiënte en eenduidige uitvoering is bovendien regionaal afgesproken meer in te zetten op de aanpak van hennepteelt. De totstandkoming van het regionaal hennepconvenant zal leiden tot een intensievere samenwerking tussen handhavingspartners, te weten gemeenten, politie, Openbaar Ministerie, woningcorporaties, de netbeheerder, UWV en PWN. 

Wat betreft de ontmanteling van kwekerijen is er voor gekozen deze te laten plaatsvinden op last van de politie.

Nadat een kwekerij is ontmanteld door de politie ontvangt de burgemeester een bestuurlijke melding van de politie en indien nodig een uitgebreide rapportage, zodat naast strafrechtelijke handhaving ook een bestuursrechtelijk traject kan worden ingezet.

Toelichting op de beleidsregel

Het bestuurlijke traject bestaat uit een reguliere bestuursdwangprocedure. De keuze voor een last onder bestuursdwang ten einde sluiting van woningen en lokalen te kunnen realiseren, wijkt af van het de overkoepelende en algemenere Beleidsnota Integrale Handhaving 2015-2018 waarbij primair is kozen voor een last onder dwangsom. De burger wordt met een dwangsom gestimuleerd om zelf een einde te maken aan de overtredingen en de oude (legale) situatie te herstellen. Slechts onder bijzondere omstandigheden wordt volgens de beleidsnota gekozen voor een last onder bestuursdwang.

Aangezien het aantreffen van drugs in woningen en lokalen een ernstige verstoring van de openbare orde betekenen, deze openbare orde zo snel mogelijk moet worden hersteld en verdere aantasting van woon- en/of leefomgeving van burgers zo snel mogelijk dient te worden voorkomen, is bij het aantreffen van een hennepkwekerij en/of drugs de conclusie gerechtvaardigd dat de last onder dwangsom niet het geëigende middel is om op te treden. Er zal daarom wat betreft de bestuurlijke handhaving van overtredingen van artikel 2 en 3 van de Opiumwet primair worden gewerkt met de last onder bestuursdwang, zodat ook de bedoeling was van de wetgever bij het invoeren van artikel 13b van de Opiumwet.

In de regel zal spoedbestuursdwang niet vereist zijn om de woning te sluiten, aangezien het onmiddellijke brandgevaar is beëindigd met de ontmanteling van de kwekerij en dat soort spoedeisendheid in de regel bij andere drugsvondsten niet aanwezig is. Uitgangspunt is het opleggen van een last onder bestuursdwang volgens de reguliere procedure. In de vooraankondiging wordt aangegeven welke maatregel zal worden ingezet en hoe lang de woning of het lokaal eventueel zal worden gesloten. De overtreder krijgt 10 dagen de tijd voor het indienen van een mondelinge of schriftelijke zienswijze. Daarna volgt het besluit. De feitelijke sluiting zal in de regel een week na verzending van het besluit worden geëffectueerd. Afhankelijk van de omstandigheden van het geval kan deze termijn hangende bezwaar en/of beroepsprocedures eventueel worden verlengd.

Is er sprake van gedupeerde medebewoners die niet wist of behoorde te weten dat er een hennepkwekerij in de woning was dan kan eventueel de feitelijke sluiting met een aantal weken worden uitgesteld, om een redelijke termijn te bieden voor het zoeken van vervangende woonruimte. Als er minderjarige medebewoners zijn, zal van een redelijke termijn pas sprake zijn wanneer minimaal een maand te tijd wordt geboden voor het zoeken naar vervangende woonruimte.

Omdat het sluiten van een woning een inbreuk betekent op de persoonlijke levenssfeer (het woongenot) van de bewoners, zal het uitgangspunt zijn bij een eerste overtreding te waarschuwen, zolang het gaat om een beperkt aantal planten. Er is bij de keuze van de sluitingsduur derhalve rekening gehouden met het feit dat het recht op familiy life in het geding is, zoals beschermd door artikel 8 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM). Voor het bepalen of sluiting moet plaatsvinden en voor hoe lang, is een tabel opgenomen in de beleidsregel. Uitgangspunt hierbij is: hoe groter de kwekerij, des te groter de risico’s, consequenties en impact zijn voor de directe omgeving. Als de impact groter is, is een langere sluitingsduur nodig om de openbare orde te herstellen. Hetzelfde geldt ook voor reeds verhandelbare drugs: hoe meer drugs, hoe meer aanloop van drugsgebruikers en handelaren verondersteld kan worden en hoe groter de inbreuk op de openbare orde is. Dan moet het pand ook langer gesloten worden.

Kwekerij kennelijk bedoeld voor het kweken van planten

De burgemeester kan de sluiting bevelen, indien een hennepplantage is aangetroffen waarbij er geen of een kleine hoeveelheid hennepplanten zijn aangetroffen, indien aannemelijk is dat er een handelshoeveelheid hennepplanten in de woning aanwezig zijn geweest voor de verkoop, aflevering of verstrekking als bedoeld in artikel 13b van de Opiumwet

Uitleg van de tabellen in de beleidsregel

Sluiten van een woning zal pas plaats vinden bij recidive, of als er 100 planten of meer worden aangetroffen. Er wordt een termijn gehanteerd van 1, 2, 3, 6, 9 of 12 maanden of onbepaalde tijd. Afhankelijk van het aantal planten/ grammen in combinatie met eventuele recidive volgt er een sluitingstermijn uit de tabel. Bij verzwarende omstandigheden wordt voor de eerstvolgende langere sluitingstermijn gekozen. Bij verzwarende omstandigheden kan daarom ook direct tot sluiting worden overgegaan als er minder dan 100 planten worden gevonden.

Voorbeeld

Wanneer in een woning bijvoorbeeld 150 planten worden gevonden en er geen sprake is van recidive, dan wordt gesloten voor de duur van 2 maanden. Als in datzelfde voorbeeld sprake is van een overtreding wet wapens en munitie (wat een verzwarende omstandigheid is), dan wordt gesloten voor de duur van 3 in plaats van 2 maanden.

Uiteraard zal de volledige situatie met alle feiten en omstandigheden moeten worden afgewogen. Indien toepassen van de beleidsregel leidt tot gevolgen die wegens bijzondere omstandigheden onevenredig zijn in verhouding met de te dienen doelen, dan wordt een minder zware maatregel ingezet, of wordt conform artikel 4:84 van de Algemene wet bestuursrecht de beleidsregel buiten toepassing gelaten.

Verhuurde panden

Wat betreft verhuurde huurwoningen, geldt dat een waarschuwing conform artikel 7 (in afwijking van de tabel) in sommige gevallen kan volstaan, mits aan de voorwaarden van artikel 7 wordt voldaan. Dat betekent dat de verhuurder voldoende maatregelen neemt om te voorkomen dat nogmaals een hennepkwekerij in zijn woning wordt aangelegd of drugs worden aangetroffen en dat aannemelijk wordt gemaakt dat de overtredingen, eventuele handel en eventuele overlast blijvend zijn beëindigd.

In geval van verhuur door een woningcorporatie of andere bedrijfsmatige verhuurder is een passende maatregel bijvoorbeeld het verbreken van het huurcontract. Wordt de huurovereenkomst doorgezet dan moet de verhuurder op een andere manier aannemelijk maken dat hij passende maatregelen heeft genomen.

Ook voor andersoortige verhuur kan het verbreken van het huurcontract een passende maatregel zijn.

In dit geval zal ook nog aannemelijk moeten worden gemaakt dat degene die particulier verhuurde de overtreding niet zelf voortzet (dus dat kans op herhaling nihil is). Een indicatie hiervoor kan zijn dat de particuliere verhuurder zelf aangifte heeft gedaan van de aanwezigheid van een kwekerij of drugs in zijn woning, naar aanleiding waarvan vervolgens de drugs zijn gevonden.

Voorkomen moet worden dat een particulier hennep teelt of andere drugs vervaardigt en door het verbreken van een huurcontract cart blanche krijgt om deze illegale bezigheden wellicht onder een nieuwe huurcontract met een nieuwe stroman, voort te zetten.

Omdat voor lokalen de bescherming van artikel 8 EVRM niet meespeelt wordt voor lokalen dit onderscheid tussen huur en verhuur niet gemaakt.

Kostenverhaal

Voor toepassing 13b is niet vereist dat verhuurder/eigenaar verwijt valt te maken (overtreder is).

Voor het verhalen van de kosten van de uitvoering van de bestuursdwang is dat wel vereist. Kosten voor het toepassen worden verhaald op de eigenaar indien deze kan worden aangemerkt als overtreder in het bestuursrecht. Eigenaar van een pand dient zich te vergewissen van wat er in zijn pand afspeelt.

Nadere informatie

Wanneer het gaat om een lokaal waar een horecagelegenheid is gevestigd, kan een drugsvondst ook gevolgen hebben voor de horeca en/of exploitatievergunning.

Feitelijke sluiting

Na feitelijke sluiting van een woning af ander pand wordt een persbericht uitgedaan om bekend te maken dat maatregelen zijn genomen ter herstel van de openbare orde en om bekendheid te geven een consistent beleid wordt gevoerd, wat de preventieve werking kan bevorderen. Ook wordt een aanplakbiljet bevestigd op de toegangsdeur en de wordt tevens verzegeld om aan de omgeving duidelijk te maken dat het pand niet mag worden betreden.