| Organisatie | Haarlemmerliede en Spaarnwoude |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Minimabeleid 2017-2018 Haarlemmerliede en Spaarnwoude |
| Citeertitel | Minimabeleid 2017-2018 Haarlemmerliede en Spaarnwoude |
| Vastgesteld door | gemeenteraad |
| Onderwerp | maatschappelijke zorg en welzijn |
| Eigen onderwerp |
Geen
Onbekend
Geen
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 21-04-2017 | 01-01-2017 | Nieuwe regeling | 18-04-2017 Digitaal gemeenteblad, 20-4-2017 | BOB 17/004 |
Het minimabeleid is bedoeld om inwoners met een laag inkomen in staat te stellen mee te doen. In de beleidsregels minimabeleid is vastgelegd voor welke financiële vergoedingen en onder welke voorwaarden inwoners in aanmerking komen. De Intergemeentelijke afdeling sociale zaken (IASZ) voert het minimabeleid uit voor Bloemendaal, Haarlemmerliede & Spaarnwoude en Heemstede.
Met ingang van 2017 zijn structureel extra rijksmiddelen beschikbaar voor de bestrijding van armoede onder kinderen. Dit is de belangrijkste reden om het minimabeleid te actualiseren. Het Klanttevredenheidsonderzoek Participatiewet geeft aanleiding om het minimabeleid structureel onder de aandacht te brengen. Voor communicatie is daarom extra aandacht.
Het minimabeleid moet in samenhang worden gezien met een breder pakket aan maatregelen voor inkomensondersteuning, zoals de bijzondere bijstand en diverse andere toeslagen of tegemoetkomingen.
Aansluitend bij de doelstellingen in het sociaal domein is het doel van het minimabeleid het bevorderen van maatschappelijke participatie. Uitgangspunt hierbij is dat werk de beste manier van participatie is. Om ervoor te zorgen dat kinderen zich kunnen ontwikkelen, is er speciale aandacht voor participatie van kinderen.
Het huidige minimabeleid kent drie regelingen voor kinderen en twee regelingen voor volwassenen. Voor kinderen bestaat er een schoolkostenregeling, een computerregeling en een regeling ‘sociaal-culturele en sportieve participatie’. Voor volwassenen bestaat er ook een regeling sociaal-culturele en sportieve participatie en een regeling tegemoetkoming collectieve zorgverzekering. Een overzicht van het bestaande beleid is weergegeven in bijlage 1. Er kan van meerdere regelingen tegelijk gebruik worden gemaakt.
Het minimabeleid van de IASZ is vergeleken met een aantal andere gemeenten. Twee gemeenten binnen de arbeidsmarktregio (Haarlem en Velsen) en de naastgelegen gemeente Haarlemmermeer. Er is gekeken naar inkomensgrenzen, hoogte en soort van de vergoedingen. Hierbij is onderscheid gemaakt naar volwassenen en kinderen. Uit de vergelijking blijkt dat de verschillen tussen gemeenten groot zijn. Een-op-een vergelijken is ook niet altijd mogelijk, omdat regelingen anders heten, andere voorwaarden hebben of samengevoegd zijn. Toch kan gesteld worden dat de IASZ niet aan de onderkant, maar ook niet aan de bovenkant zit met het huidige beleid.
1.3 Vergelijking inkomensgrenzen
Ook de inkomensgrenzen om in aanmerking te komen voor het minimabeleid verschillen per gemeente. De IASZ en Velsen hanteren een inkomensgrens van maximaal 110 procent van de bijstandsnorm. De doelgroep in de andere gemeenten is groter: Haarlem hanteert een grens van 115 procent en Haarlemmermeer heeft de grens vastgesteld op 120 procent.
Met ingang van 2017 zijn er structureel extra rijksmiddelen beschikbaar voor de bestrijding van armoede onder kinderen. Met name voor deze doelgroep is het daarom mogelijk om wijzigingen in het beleid door te voeren. Aan de rijksmiddelen zijn wel voorwaarden verbonden.
Om er zeker van te zijn dat de middelen direct bij kinderen terecht komen, moet de ondersteuning in natura worden aangeboden. Dit laatste criterium wordt door het Rijk niet nader gespecificeerd. Op basis van signalen van Stimulansz, de landelijke belangenorganisatie van sociale diensten, gaat de IASZ er vanuit dat individuele toekenning op basis van betalingsbewijzen ook onder de voorwaarden valt. Stimulansz is gesprekspartner van het ministerie.
Veel gemeenten werken samen met het Jeugdcultuurfonds en/of het Jeugdsportfonds. Via deze fondsen kunnen kinderen uit financieel minder draagkrachtige gezinnen sporten of bijvoorbeeld op muziekles. Gemeenten zorgen voor de financiering van de fondsen. Het Rijk ziet graag dat gemeenten met de fondsen samenwerken, maar stelt dit niet verplicht.
Inwoners kunnen niet rechtstreeks aanvragen bij het jeugdcultuurfonds en het jeugdsportfonds. Dit moet gebeuren via onafhankelijke intermediairs; professionals die al betrokken zijn bij een gezin. Het toegekende bedrag wordt betaald aan de instelling waar een kind les heeft. De IASZ neemt niet deel aan de fondsen, maar heeft wel een regeling voor sociaal-culturele en sportieve participatie. Inwoners kunnen rechtstreeks aanvragen bij de IASZ en er is geen sprake van twee afzonderlijke budgetten voor sport en cultuur, zoals bij de fondsen het geval is. Inwoners hebben hierdoor meer keuzevrijheid. Het voorstel is om niet deel te nemen aan het Jeugdsportfonds en/of het Jeugdcultuurfonds, maar om de uitvoering bij de IASZ te laten. Dit is conform het advies van de cliëntenraad, die van mening is dat de intermediairs bij de fondsen drempelverhogend werken.
2.3 Voorstel doelgroep kinderen: Kindpakket
Hieronder worden voorstellen toegelicht voor minimabeleid voor kinderen. Een overzicht van de voorstellen wordt weergegeven in bijlage 2. De regelingen gaan gecommuniceerd worden als het ‘Kindpakket’.
De huidige schoolkostenregeling lijkt goed aan de vraag te voldoen. Het voorstel is de vergoeding op het bestaande niveau te handhaven, omdat dit een realistisch bedrag is voor schoolkosten. In de praktijk blijkt echter wel dat inwoners de regeling soms benutten voor (dure) sportkleding van hun kinderen, waardoor soms te weinig geld overblijft voor de ouderbijdrage of een schoolreisje. Het voorstel is daarom om het declareren van sportkleding niet meer mogelijk te maken vanuit de schoolkostenregeling, zodat het budget gebruikt wordt voor waar het in de eerste plaats voor bedoeld is. Sportkleding kan dan gedeclareerd worden vanuit de regeling sociaal-culturele en sportieve participatie, tot een maximumbedrag van € 125,00 (inclusief schoeisel).
Volgens het huidige beleid kan maximaal één keer in de vijf jaar per gezin een tegemoetkoming voor de kosten van een desktop, laptop of printer worden gedeclareerd (kind 11 t/m15 jaar). Tablets zijn in de huidige regeling uitgesloten. Omdat steeds meer scholen werken met een tablet, is het voorstel om de tablet binnen de regeling toe te voegen. Verder is het voorstel om de leeftijdsgrens te verruimen (8 t/m 17 jaar), omdat leerlingen op het primair onderwijs vanaf 8 jaar al beginnen met werken op een computer of tablet en hiervoor ook al huiswerkopdrachtjes krijgen. Tot slot is het voorstel om de periode te verruimen van maximaal eens in de vijf jaar (een computer is vaak sneller verouderd) naar maximaal eens in de drie jaar, voor maximaal twee kinderen per gezin. De hoogte van de vergoeding volstaat en blijft gehandhaafd.
Regeling huiswerkbegeleiding en bijles
Het huidige beleid kent geen vergoeding voor huiswerkbegeleiding en bijles, zoals de gemeente Haarlem dit bijvoorbeeld wel kent. Er zijn verschillende argumenten om een regeling voor huiswerkbegeleiding en bijles toe te voegen. In de praktijk blijkt (gezien vragen van cliënten) dat hier behoefte aan is. De maatschappij wordt steeds ingewikkelder en de informatiedruk is hoog. Het wordt steeds lastiger de overal aanwezige informatie te filteren en te prioriteren en ouders zijn niet altijd in staat hun kinderen zelf te helpen. Bijles en huiswerkbegeleiding worden dan ook steeds populairder. Bovendien geldt vaak: hoe hoger het opleidingsniveau, hoe groter de kans op werk. Het voorstel is daarom om een regeling huiswerkbegeleiding en bijles toe te voegen voor kinderen op het voortgezet onderwijs.
De tarieven voor huiswerkbegeleiding zijn hoog. Het voorstel is daarom om een vergoeding van € 200 per maand te hanteren, voor een periode van maximaal zes maanden. Het totaalbedrag mag flexibel in die zes maanden worden ingezet. Het mag bijvoorbeeld in zijn geheel ingezet worden gedurende een kortere periode. Een tweede periode is alleen mogelijk bij bijzondere omstandigheden (bijvoorbeeld scheiding of ziekte), tenzij een kind op een ander niveau les gaat volgen. Dan is opnieuw huiswerkbegeleiding/bijles mogelijk, in de hoop dat dit kinderen stimuleert om hun schoolniveau te verbeteren. Aanspraak maken op de regeling is niet mogelijk als er sprake is van een voorliggende voorziening (bijvoorbeeld via de school zelf). Er is een brief van de school nodig waaruit blijkt dat de ondersteuning noodzakelijk is en het moet gaan om een professioneel instituut.
Kinderen in Bloemendaal, Haarlemmerliede en Spaarnwoude en Heemstede gaan meestal op de fiets naar school. Een veilige fiets van de juiste hoogte is daarom belangrijk, maar dit is een uitgave die voor mensen met een laag inkomen niet altijd mogelijk is. Het voorstel is daarom een fietsregeling toe te voegen. Een vergoeding voor een fiets kan maximaal eens in de drie jaar worden aangevraagd, voor een bedrag van maximaal € 225 per fiets, met een leeftijdsgrens van 8 t/m 17 jaar. De fietsregeling voor statushouders (dit gaat om een fiets in natura ter waarde van € 225), geldt als voorliggende voorziening voor deze doelgroep.
Regeling Eropuit! (voormalige regelingsociaal-culturele en sportieve participatie)
Bij de huidige regeling voor sociaal-culturele en sportieve participatie is de voorwaarde dat het gaat om ‘actieve deelname in verenigingsverband’. Met deze omschrijving worden bepaalde activiteiten uitgesloten, terwijl kinderen daar soms wel behoefte aan hebben. Ook vinden lang niet alle activiteiten tegenwoordig nog in verenigingsverband plaats. Het voorstel is daarom om deze regeling te versoepelen. Het gaat niet meer alleen om sociaal-culturele en sportieve participatie in verenigingsverband, maar om activiteiten op het gebied van participatie, recreatie en ontspanning. Voorwaarde is nog wel dat activiteiten zich buitenshuis afspelen.
Bij de huidige regeling sociaal-culturele en sportieve participatie worden activiteiten vergoed tot een maximum bedrag van € 275,00 per kind per jaar. In vergelijking met de beschikbare budgetten voor sport en cultuur voor de doelgroep kinderen in bijvoorbeeld Haarlem (€ 675,00 -maar verdeeld over twee niet uitwisselbare fondsen voor sport en cultuur-) is het bedrag dat in de IASZ gemeenten beschikbaar is laag. Het voorstel is daarom het budget met € 200,00 op te hogen naar een bedrag van € 475,00 per kind per jaar.
Voorbeelden kostensoorten die in aanmerking komen
Sport, lidmaatschap sportvereniging of fitnessclub, sportkleding, sporttas, yoga, meditatie, mindfulness, zwembadkaart, zwemles, muziekles, muziekinstrument, schilderles, toneelvereniging, theater, schouwburg, concert, museum, hobbyclub, scouting, natuur- en milieu educatie, lidmaatschap vereniging, cursus, workshop, bioscoop, pretpark, dagje uit, kortingskaart openbaar vervoer, NS dagretour.
Voorbeelden kostensoorten die niet in aanmerking komen
Internet-, televisie-, telefoon-, krant- of tijdschriftabonnement, computer/tablet/printer (voor kinderen afzonderlijke regeling), software voor computer, (mobiele) telefoon, telefoonkaart, zonnebankstudio, schoonheidsspecialist, kapper, fiets (voor kinderen afzonderlijke regeling), scooter.
2.4 Voorstel doelgroep volwassenen
Regeling Eropuit! (voormalige regelingsociaal-culturele en sportieve participatie)
Voor volwassenen zijn geen extra financiële middelen beschikbaar gesteld door het Rijk. Er is dus niet veel ruimte om bedragen op te hogen of regelingen toe te voegen. Het voorstel is dan ook om het huidige bedrag ad € 175,00 per persoon per jaar te handhaven. Het advies is verder om de regeling, in navolging van de gelijknamige regeling voor kinderen, ruimer te interpreteren. Activiteiten voor participatie, recreatie en ontspanning komen in aanmerking.
In Haarlem bestaat voor volwassenen geen regeling voor sociaal-culturele activiteiten. In plaats daarvan kunnen inwoners in aanmerking komen voor de HaarlemPas. Met de HaarlemPas kan korting worden gekregen bij verschillende organisaties in Haarlem, voornamelijk bij musea en schouwburgen. De HaarlemPas is eigenlijk niet vergelijkbaar met de regeling van de IASZ. De cliëntenraad geeft aan geen behoefte te hebben aan deelname aan de HaarlemPas, zeker als de huidige regeling Eropuit! ruimer geïnterpreteerd wordt, zoals hierboven wordt voorgesteld.
Het Rijk stelt middelen beschikbaar voor gezinnen die in armoede leven, maar schrijft hierbij geen inkomensgrens voor. Het voorstel is om de inkomensgrens van de regelingen voor minderjarige kinderen op te rekken van 110 procent van de bijstandsnorm (huidig beleid) naar 130 procent, zodat een grotere groep kinderen voor de vergoedingen in aanmerking komen. Voor de doelgroep volwassenen, waarvoor geen extra middelen beschikbaar komen van het Rijk, is het voorstel de inkomensgrens te verruimen van 110 procent naar 120 procent. De financiële gevolgen worden toegelicht in het hoofdstuk financiën.
De ‘armoedeval’ is het effect dat optreedt wanneer iemand met een uitkering er in inkomen op achteruit gaat als hij of zij een betaalde baan krijgt. Dit effect wordt veroorzaakt doordat er diverse regelingen zijn die meer kosten of minder ‘opleveren’ naarmate iemand meer verdient. De armoedeval is een probleem dat serieuze aandacht verdient, maar niet gemakkelijk is op te lossen.
Het effect op de armoedeval bij onderliggend nieuw beleid is door de IASZ onderzocht. In het onderzoek naar de armoedeval is uitgegaan van een inkomensgrens van 120 procent om in aanmerking te komen voor het minimabeleid (een verruiming ten opzichte van de huidige norm van 110 procent). Inkomensgroepen die in aanmerking komen zijn vergeleken met inkomensgroepen (verschillende percentages) die hoger zijn en daardoor niet in aanmerking komen voor minimabeleid. In het onderzoek zijn naast de minimaregelingen de diverse (belasting) toeslagen en kwijtscheldingen meegenomen. Ook zijn verschillende leefsituaties met elkaar vergeleken (bijvoorbeeld echtparen zonder kinderen, echtparen met één, twee of drie kinderen, alleenstaanden zonder kinderen en alleenstaanden met kinderen). Uit dit onderzoek blijkt dat de armoedeval vooral voor gezinnen met twee of meer minderjarige kinderen groot is. Voor echtparen zonder kinderen en alleenstaanden met of zonder kinderen is er niet of nauwelijks sprake van een armoedeval.
De enige manier om de armoedeval helemaal te voorkomen is door vanaf een bepaalde inkomensgrens slechts een deel van het meerdere inkomen mee te nemen als draagkracht. Bijvoorbeeld van het inkomen tussen de 100 procent en de 110 procent wordt 25 procent als draagkracht aangemerkt, van het inkomen tussen de 110 procent en 120 procent wordt 50 procent als draagkracht aangemerkt en vanaf 120 procent tot 130 procent wordt 75 procent als draagkracht aangemerkt. Boven de 130 is alles dan draagkracht. Nadeel is dat het voorlichten van inwoners bij het hanteren van deze methodiek heel lastig is, terwijl het bereiken van de doelgroep nu al moeilijk is. Ook is het uitvoeringstechnisch bewerkelijk en daardoor kostbaar. Gemeenten mogen bovendien geen inkomenspolitiek voeren, dat is een rol die is voorbehouden aan het Rijk. Deze methodiek wordt daarom afgeraden.
Volgens onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (zie: armoedemonitor 2005) moet het effect van de armoedeval niet worden overschat. Het lijkt er op dat de armoedeval een beperkte rol speelt bij de beslissingen die mensen nemen. Toch kan het moeilijk uit te leggen zijn dat iemand die werkt minder overhoudt dan iemand die een uitkering heeft. Dit is echter het gevolg van het landelijke beleid om financiële middelen ter beschikking te stellen voor de minima. De middelen niet inzetten is ook geen optie, omdat armoede wel degelijk een groot probleem vormt in de samenleving.
De extra middelen die het Rijk beschikbaar stelt aan gemeenten voor minimabeleid ten behoeve van kinderen bedraagt landelijk € 85 miljoen. Het budget wordt verdeeld op basis van door het CBS ontwikkelde gegevens over kinderen met een kans op armoede.
Voor Bloemendaal, Haarlemmerliede en Spaarnwoude en Heemstede komt dit neer op de volgende bedragen:
4.2 Verwachte meerkosten nieuw beleid kinderen
Haarlemmerliede en Spaarnwoude
4.3 Verwachte meerkosten nieuw beleid volwassenen
Voor volwassen is er behalve een versoepeling van de huidige participatieregeling geen nieuw beleid. Wel is het voorstel om de inkomensgrens te verruimen. Op basis van cijfers van het CBS over inkomensgroepen en een geschat bereik van vijftig procent van de nieuwe doelgroep, is de inschatting dat kosten stijgen conform de bedragen in onderstaande tabel. In het historische budget van Bloemendaal en Heemstede is hiervoor ruimte. Voor Haarlemmerliede betekent dit een klein tekort.
Verwacht resultaat volwassenen
4.4 Eenmalige kosten communicatie
Heldere communicatie over het minimabeleid is essentieel voor het bereiken van de deels nieuwe doelgroep. De communicatie over het nieuwe beleid wordt serieus en uitgebreid opgepakt. Verschillende acties gaan worden ondernomen. Dit behelst onder meer het aanpassen van de website en de brochures, waarbij rekening gehouden met laaggeletterdheid. De aanvraagprocedure wordt zo eenvoudig mogelijk gehouden en er wordt samengewerkt met maatschappelijke partners en het onderwijs. Cliënten van de IASZ worden regelmatig en structureel persoonlijk op de regelingen gewezen. De regelingen voor kinderen worden bekend gemaakt onder de noemer ‘Kindpakket’.
De inschatting is dat de kosten voor de communicatie activiteiten eenmalig maximaal € 7.000 bedragen (inclusief kosten voor opmaak en drukkosten). Omdat de IASZ geen budget beschikbaar heeft voor communicatie, is het voorstel om deze kosten te dekken uit het budget minimabeleid. Per gemeente betekent dit het volgende (gebaseerd op verdeelsleutel apparaatskosten, afgeleid van de inwoneraantallen):
De financiële gevolgen zijn gebaseerd op cijfers van het CBS over inkomensgroepen en inschattingen wat betreft het bereik. Wat het nieuwe beleid daadwerkelijk voor financiële consequenties gaat opleveren, hangt af van het aantal inwoners dat gaat aanvragen. De werkelijkheid kan er anders uitzien. Het voorstel is daarom om het nieuwe beleid in te voeren voor een pilot periode (2017 en 2018). Op basis van de werkelijke cijfers kan het beleid vervolgens indien nodig tussentijds, met ingang van 1 januari 2018, worden aangepast.
De verwachting is dat het nieuwe minimabeleid tot aanmerkelijk meer aanvragen gaat leiden. Dit heeft consequenties voor de uitvoering en dan met name voor de uitkeringsadministratie. De gevolgen worden gemonitord. Na afloop van de pilotperiode is duidelijk hoeveel extra aanvragen er daadwerkelijk zijn bijgekomen. Wanneer het nodig blijkt wordt een voorstel gedaan voor extra formatie.
Bijlage 1: Huidig minimabeleid
Inwoners met een inkomen van maximaal 110 procent van de bijstandsnorm komen in aanmerking.
Bijlage 2: Voorstel nieuw minimabeleid
Kinderen van inwoners met een inkomen van maximaal 130 procent van de bijstandsnorm komen in aanmerking.
Inwoners met een inkomen van maximaal 120 procent van de bijstandsnorm komen in aanmerking.