| Organisatie | Geldrop-Mierlo |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Groenbeleidsplan 2014-2024 module Overlast |
| Citeertitel | Groenbeleidsplan 2014-2024 module Overlast |
| Vastgesteld door | college van burgemeester en wethouders |
| Onderwerp | ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer |
| Eigen onderwerp | Groenbeleidsplan 2014-2024 module Overlast |
Geen
n.v.t.
Geen
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 12-01-2017 | Nieuwe regeling | 20-12-2016 Middenstandsbelangen, 11-01-2017 | 2016-023945 |
Artikel 0 Dit artikel moet nog worden gesplitst
Module Overlast - Groenbeleidsplan 2014-2024
Gemeente Geldrop-Mierlo | afdeling Ruimte | cluster Beheer |
vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders op 20 december 2016
In februari 2014 is de module Kaders van het Groenbeleidsplan 2014-2024 door de raad vastgesteld. Hiermee is een begin gemaakt met een nieuw plan voor de hele gemeente. De module Kaders vormt de basis voor de overige modules van het Groenbeleidsplan.
Het groenbeleidsplan is opgebouwd uit verschillende modules. Het is een leidraad voor het ontwerpen, aanleggen, beheren en onderhouden van de groene openbare ruimte. Elke module behandelt een specifiek onderwerp.
In de module Kaders zijn de doelen en uitgangspunten gesteld waarbinnen de inrichting en het beheer van het (openbaar) groen in de gemeente Geldrop-Mierlo verder ontwikkeld worden. In de voorliggende module Overlast wordt beschreven met welke vormen van overlast we te maken hebben binnen de gemeente en hoe we hiermee omgaan. Het gaat uitsluitend over overlast van bomen omdat over groen in de vorm van struiken of gras weinig tot geen overlast wordt gemeld. De module richt zich bovendien alleen op het afhandelen van overlastmeldingen over bestaande bomen; richtlijnen voor aanplant van nieuwe bomen komen in de module Inrichting aan bod.
De modulaire opbouw van het groenbeleidsplan maakt het gemakkelijk om modules in de toekomst afzonderlijk aan te passen en vast te stellen. Daarnaast kan het groenbeleidsplan ook eenvoudig worden aangevuld met nieuwe modules.
Met het groenbeleid willen we een aantrekkelijke en duurzame groene woon- en leefomgeving realiseren. De module Overlast heeft als doel: een eenduidige, objectieve afhandeling van overlastmeldingen. Hierbij worden de boomwaarde en de mate van overlast op basis van meetbare criteria bepaald en afgewogen. Een aantal van de doelen en uitgangspunten uit de module Kaders is hierbij van toepassing. Hieronder staan ze beschreven.
Duurzaamheid is een erg breed begrip. In een duurzame wereld zijn mens, milieu en economie met elkaar in evenwicht. In die wereld wordt de huidige mensheid in zijn behoeften voorzien zonder de aarde te beschadigen. We dragen de aarde gezond over aan de volgende generatie. Met openbaar groen kunnen we op verschillende vlakken een bijdrage leveren aan duurzaamheid. Bij de afhandeling van overlast wordt ook het aspect duurzaamheid meegenomen. Bijvoorbeeld: oplossingen om overlast te verhelpen, zijn van duurzame aard en betreffen geen telkens terugkerende maatregelen.
De kwaliteit van de openbare ruimte raakt ons allemaal. Het is prettig wanneer het straatbeeld er schoon en verzorgd uitziet en inwoners en bezoekers niet worden geconfronteerd met zaken als zwerfvuil en onkruid. Maar ruimtelijke kwaliteit gaat zeker ook over de inrichting van de ruimte, bijvoorbeeld bomenrijen langs wegen, aanwezigheid van parken, groenstroken in woonstraten, groene speelplekken nabij woningen. Dit draagt bij aan de aantrekkelijkheid van de gemeente. Bij de beoordeling van overlast wordt dit aspect ook meegewogen door een hoge waarde toe te kennen aan waardevolle bomen en bomen uit bomen- en groenstructuur.
Leefbaarheid laat zich moeilijk in één sluitende definitie vastleggen. Het heeft onder andere te maken met (een gevoel van) veiligheid, bereikbaarheid, aanwezigheid van voorzieningen, milieu, kwaliteit van de openbare ruimte, sociale contacten, handhaving. Leefbaarheid loopt als een rode draad door het groenbeleid. Zorgvuldig omgaan met de leefomgeving; zorgen voor een aantrekkelijke groene woon– en leefomgeving; ruimtelijke kwaliteit; het heeft allemaal invloed op de leefbaarheid. Hierbij moet het belang van de individuele burger die overlast ervaart, worden afgewogen tegen de belangen die een grote(re) groep burgers heeft bij het behouden van een boom.
Hiermee wordt bedoeld dat de kwaliteit van ons bomenbestand van belang is en niet de kwantiteit. Liever één gezonde grote boom in een straat, dan tien bomen met een slechte conditie. Dit betekent niet dat er makkelijk wordt omgegaan met het kappen van bomen. Behoud van (gezonde) bomen blijft het uitgangspunt.
Groenvlakken en bomenstructuren vormen verbindingen voor allerlei dieren, groot en klein. Variatie in soorten binnen bomenrijen zorgt voor grotere biodiversiteit. Het voorkomt echter ook dat bomenlanen door monocultuur een snelweg vormen voor plaagdieren, ziektes en aantastingen. Als een boom moet wijken vanwege overlast, dan wordt hiermee bij nieuwe aanplant rekening gehouden. Hierbij worden de richtlijnen uit de (nog op te stellen) module Inrichting gevolgd.
Groen kan onderdeel zijn van oplossingen voor problemen die samenhangen met het klimaat en de veranderingen die hierin worden verwacht. Bij beslissingen die de hoeveelheid groen (binnen een gebied) raken, moet de invloed van groen op (de gevolgen van) het klimaat altijd als afweging worden meegenomen. Dit geldt voor nieuwe ontwikkelingen maar ook voor inrichting en beheer van groen en afhandeling van overlastmeldingen.
Bewoners zijn de gebruikers, zij beleven het groen. Door bewoners te betrekken bij de inrichting wordt het gevoel van betrokkenheid vergroot. Ook bij de afhandeling van overlastmeldingen kunnen bewoners worden betrokken. Bijvoorbeeld door niet alleen de melder te informeren over de te nemen maatregelen maar ook de belanghebbenden in de omgeving. Daarnaast kan het aantal belanghebbenden dat een overlastmelding steunt, meewegen bij de beoordeling.
Tegengaan overlast door bomen op erfgrenzen
Bomen op of tegen erfgrenzen zijn een veel voorkomende vorm van overlast binnen de gemeente. Daar staat tegenover dat deze bomen wel het mooie groene beeld van Mierlo en Geldrop vormen. Voor deze vorm van overlast moet een oplossing worden gevonden zonder dat hierbij het groene beeld geweld wordt aangedaan.
Hoofdstuk 2 beschrijft hoe wordt omgegaan met draagvlak en communicatie.
In hoofdstuk 3 is te lezen wanneer wel en wanneer niet wordt ingegrepen bij overlast.
Hoofdstuk 4 laat zien dat een afweging wordt gemaakt tussen de overlast die van een boom wordt ervaren en de waarde die een boom vertegenwoordigt.
In hoofdstuk 5 worden de verschillenden vormen van overlast toegelicht.
In hoofdstuk 6 worden de verschillende onderdelen van de boomwaarde beschreven.
In bijlage 1 zijn de tabellen voor de beoordeling van de overlast en de beoordeling van de boomwaarde opgenomen. In bijlage 2 is een toelichting op de belanghebbenden opgenomen.
Veel vormen van overlast komen maar een beperkte periode van het jaar voor maar helaas zien mensen soms alleen nog de overlast die zij van een boom ervaren en worden alle positieve aspecten vergeten. Het is van belang om hierop te wijzen.
Het is ook belangrijk om mensen ervan bewust te maken dat dingen als bladval nu eenmaal bij een boom horen. Bepaalde handelingen mogen ook gewoon van burgers worden verwacht. Zoals het trottoir vegen als er sneeuw ligt, maar dus ook als er gevallen blad ligt.
Bewoners kunnen overlast voorkomen door bijvoorbeeld roosters voor regenpijpen en goten te plaatsen, zodat verstopping hiervan wordt voorkomen.
Het ervaren van overlast is subjectief. Waar de één hinder ondervindt van bladval, heeft een ander hier helemaal geen last van en vindt het zelfs mooi en passen bij de seizoenen. Of iemand overlast ervaart, kan dus van persoon tot persoon verschillen. Klachten van direct belanghebbenden worden door de omgeving lang niet altijd gedeeld. Daarnaast kunnen de verlangde maatregelen vanuit algemeen belang onwenselijk zijn. Draagvlak voor de reactie op klachten is van belang. Dit vraagt onder meer om een zorgvuldige afweging en goed gemotiveerde uitleg. Niet alleen naar de klager maar, afhankelijk van de te nemen maatregel, ook naar de belanghebbenden in de omgeving.
Op de site van de gemeente komt informatie te staan over het groenbeleid en onderhoud en beheer. Daarnaast komt er op de website bij groenbeleid een toelichting op de verschillende vormen van overlast en hoe we hiermee omgaan. Ook de maatregelen die een inwoner zelf kan nemen, worden hier genoemd evenals de positieve aspecten van een boom. In Middenstandsbelangen zal regelmatig worden gepubliceerd over de actuele onderhoudswerkzaamheden of andere zaken die relevant zijn.
3. Wel ingrijpen of niet ingrijpen
Bijna dagelijks hebben we te maken met meldingen van overlast of vragen hierover. Geregeld bestaan deze meldingen uit verzoeken om een gemeentelijke boom te snoeien of rooien vanwege de overlast die men van de boom ervaart. Vaak gaat het hier om individuele belangen maar het is de taak van de gemeente om hierbij het algemeen maatschappelijk belang niet uit het oog te verliezen.
De basis voor ons overlastbeleid is de rechtspraak. Bij de afhandeling van overlastmeldingen beoordelen wij of er sprake is van zogenoemde “onrechtmatige hinder”. Artikel 5:37 BW bepaalt dat een eigenaar van een erf geen onrechtmatige hinder mag toebrengen aan eigenaren van andere erven zoals (maar niet uitsluitend) door het onthouden van licht en lucht of het verspreiden van rumoer of stank. Hinder is echter een subjectief begrip. Niet elke vorm en mate van hinder is onrechtmatig. Wat door de één als een ondraaglijke overlast wordt ervaren is voor de ander een redelijke vorm van hinder die geduld moet worden. Normale bladval, vallende eikels, zaadjes of pluizen en enige mate van schaduwwerking zullen niet zomaar als onrechtmatig worden beschouwd. Dergelijke overlast is bovendien vaak periodiek en seizoensgebonden en zal in beginsel geaccepteerd moeten worden. In de rechtspraak wordt aangehouden dat voor de bepaling van de onrechtmatigheid moet worden gekeken naar de aard, de duur en de ernst van de overlast in verband met de plaatselijke omstandigheden. Ook is van belang wie er eerst was, de klager of de hinderveroorzakende activiteit. Als de boom die de hinder veroorzaakt er eerst was, zal het minder snel onrechtmatig zijn en zal de klager een zekere mate van hinder moeten dulden. Dit kan betekenen dat als volgens de tabel (zie hoofdstuk 6) zou moeten worden ingegrepen, dit toch niet wordt gedaan omdat de boom er eerder was.
Uit het bovenstaande volgt dat er niet ingegrepen wordt indien de hinder of overlast bestaat uit:
In hoofdstuk 4 wordt beschreven bij welke vormen van overlast wél actie wordt ondernomen. Hierbij wordt bovendien onderscheid gemaakt tussen bomen die deel uitmaken van de bomen- of groenstructuur en bomen die onderdeel zijn van het overige groen. Bij het afwegen van de overlast tegenover de boomwaarde wordt aan bomen in de bomen- en groenstructuur een hoge waarde toegekend. Er moet dan een fikse overlast tegenover staan, wil een dergelijke boom om die reden worden verwijderd.
Bij de beoordeling wordt, zoals hierboven beschreven, gekeken naar de aard, de duur en de ernst van de overlast in verband met de plaatselijke omstandigheden. Deze beoordeling is in de vorm van twee tabellen gegoten (hoofdstuk 6), waarbij de boomwaarde wordt afgewogen tegen de mate van overlast.
Ingrijpen betekent dus niet per definitie dat een boom gekapt wordt. Het betekent wel dat een afweging wordt gemaakt en dat, indien nodig, maatregelen worden getroffen.
Indien wordt ingegrepen, geldt een aantal randvoorwaarden:
Het behoud van bomen is het uitgangspunt. Snoei van bomen of andere beheer- of inrichtingsmaatregelen genieten altijd de voorkeur boven bomen verwijderen. Voorwaarde is wel dat het duurzame maatregelen betreffen.
Snoei in de vorm van toppen of halveren is nooit een optie.
Kandelaberen, knotten en het snoeien van een vrij uitgroeiende boom tot vormboom is eveneens géén optie tenzij in de planfase al is aangegeven dat dit het eindbeeld moet worden.
Snoeimaatregelen worden zo veel mogelijk meegenomen in de reguliere snoeirondes. Dit kan betekenen dat het een jaar of zelfs twee jaar duurt voor een maatregel wordt uitgevoerd.
De te nemen maatregelen beperken zich tot het gemeentelijk eigendom. Indien er maatregelen genomen moeten worden op particulier terrein, zal dit door de burger zelf uitgevoerd en bekostigd moeten worden.
Uiteraard wordt altijd actie ondernomen als de veiligheid in het geding is, ongeacht of een boom onderdeel is van de bomen- of groenstructuur. Per situatie wordt bekeken welke maatregelen genomen moeten worden.
4. Afweging overlast en boomwaarde
Om de overlast en de boomwaarden zo objectief mogelijk tegen elkaar te kunnen afwegen, worden twee formulieren ingevuld. Eén om de mate van overlast te bepalen en één om de boomwaarde te bepalen. De formulieren zijn opgenomen in bijlage 1.
De overlast wordt per boom bekeken. Elke vorm van overlast kan een bepaald aantal punten krijgen, afhankelijk van de mate waarin de overlast voorkomt. Als de overlast door meerdere bomen wordt veroorzaakt, wordt per boom een afweging gemaakt en moeten beide formulieren worden ingevuld. Dit zou tot gevolg kunnen hebben dat bijvoorbeeld in een straat uiteindelijk enkele bomen worden verwijderd en de overige bomen blijven staan.
Ook aan de boomwaarde worden punten toegekend. Zo krijgt een boom die is opgenomen in de bomen- of groenstructuur een flink aantal punten omdat deze bomen van groot algemeen belang zijn.
Bij beide formulieren worden de van toepassing zijnde punten bij elkaar opgeteld. Wanneer het totaal aantal punten bij overlast hoger is dan het totaal aantal punten boomwaarde dan wordt eerst gezocht naar maatregelen om de overlast te verhelpen. Is dit niet mogelijk dan wordt de boom verwijderd.
Is het totaal aantal punten boomwaarde hoger, dan blijft de boom staan.
Bij een gelijk aantal punten of bij een verschil van 5 punten ligt het definitieve besluit bij de beleidsmedewerker cultuurtechniek.
Bomenverordening versus beoordeling overlast / boomwaarde
In theorie zou het zo kunnen zijn dat uit de beoordeling overlast naar voren komt dat een boom mag worden verwijderd maar dat volgens de bomenverordening geen vergunning wordt verleend. In dit geval is de bomenverordening leidend; een verordening gaat boven een beleidsregel.
In hoofdstuk 5 komen de verschillende soorten overlast aan de orde, in hoofdstuk 6 de boomwaarde.
In dit hoofdstuk worden de meest voorkomende vormen van overlast beschreven. Per vorm van overlast worden onder andere het standpunt van de gemeente en de mogelijk te nemen maatregelen besproken. In de laatste paragraaf komen de minder voorkomende vormen van overlast voor.
De meeste vormen van overlast zijn voor de gemeente geen reden om een boom te verwijderen. Te denken valt aan bladval of overhangende takken. Ook deze vormen van overlast worden hier beschreven omdat we in sommige situaties wel andere maatregelen kunnen treffen. Te denken valt aan het uitvoeren van extra veegrondes.
Bomen zorgen voor schaduw. De één vindt dit prettig vanwege de verkoeling, een ander ervaart het als overlast. Objectieve beoordeling is lastig, persoonlijke beleving speelt een grote rol. De overlast is onder andere afhankelijk van de indeling en grootte van het perceel en de standplaats van de boom ten opzichte van de zon.
Vanuit het burgerlijk wetboek (Art 5:37) mag een eigenaar geen onrechtmatige hinder toebrengen aan eigenaren van andere erven door het onthouden van licht, lucht of het verspreiden van rumoer of stank. Dit wordt echter in de gerechtelijke praktijk voor gemeentes niet snel erkend. Het ontnemen van zonlicht in de tuin valt niet snel onder onrechtmatige hinder.
Het ontnemen van daglicht ligt net anders. Onrechtmatige hinder wordt in de rechtspraak alleen toegewezen wanneer aantoonbaar is dat een fors aantal uren daglicht aan woonvertrekken wordt onthouden. Hiervoor zijn echter geen wettelijke richtlijnen maar wordt (soms) een TNO-richtlijn aangehouden die inhoudt dat een gevel van een hoofdwoonvertrek minimaal 120 mogelijke bezonningsminuten per dag moet hebben, waarbij de datum 19 februari als maatgevend wordt gehanteerd. Hierbij wordt dan aangenomen dat de bezonning voor voldoende daglicht in het woonvertrek zorgt.
Overlast door schaduw is voor de gemeente in beginsel geen reden om maatregelen te treffen. Er bestaat geen recht op onbeperkte toetreding van zonlicht. Rondom woonhuizen geplante bomen komen veelal het leefklimaat ten goede, zodat bomen ook het algemeen belang dienen. Wanneer er sprake is van ernstige en langdurige hinder dan zal de gemeente overgaan tot het nemen van maatregelen. De bewoner zal zelf moeten aantonen dat het gaat om onrechtmatige hinder. Ook als er sprake is van mos, algengroei of vocht ten gevolge van groen in de omgeving worden door de gemeente geen maatregelen getroffen.
Naast het reguliere snoeionderhoud zal de gemeente een boom alleen maar extra snoeien als dit de natuurlijke groeivorm niet aantast. Als sprake is van onrechtmatige hinder, wordt bekeken welke maatregelen nodig zijn.
De boom staat aan noordoost-, noordwest- of noordkant
De boom staat aan oost- of westkant van het perceel. 5 punten
De boom staat aan zuidoost-, zuidwest- of zuidkant van het perceel:
Perceel is > 500 m2, per boom 0 punten
Perceel is > 150 m2 - < 500 m2, per boom 5 punten
Perceel is < 150 m2, per boom 10 punten
Bomen hebben wortels nodig om te leven en te groeien. Wortels zorgen voor stabiliteit, voedsel- en vochtopname. Voor een goede verankering heeft een boom genoeg ruimte nodig om zijn wortels te kunnen spreiden. Wanneer er te weinig ruimte is, kan wortelopdruk ontstaan. Wortels zoeken de weg van de minste weerstand naar ruimtes waar vocht en voeding aanwezig zijn.
Overlast veroorzaakt door boomwortels is een veel voorkomend probleem in de stedelijke omgeving omdat hier vaak onvoldoende ondergrondse ruimte is voor de groei van bomen. De volgende situaties kunnen ontstaan: verhardingsopdruk, ingroei van wortels in funderingen en gevels, schade aan erfafscheiding, wortels in riolering. Maar ook al richten wortels schade aan wil dit nog niet zeggen dat de gemeente hiervoor aansprakelijk is.
Rechterlijke uitspraken laten zien dat van een gemeente niet kan worden verwacht dat zij van al haar bomen bijhoudt of de wortels problemen kunnen gaan geven. Artikel 5:44 BW geeft iemand het recht om doorschietende wortels op eigen erf te kappen, zonder de verplichting van schriftelijke aanmaning van zijn nabuur. De boom mag daarbij echter niet onherstelbaar beschadigd raken.
Bij ingroei in de riolering gaat de rechtspraak er van uit dat dit alleen kan plaatsvinden als al een beschadiging aan het riool bestaat. De gemeente heeft hiervoor bij schade geen betaalplicht, maar wel een doeplicht (de gemeente hoeft geen schadevergoeding te betalen maar moet wel maatregelen treffen om verdere schade te voorkomen). Ook bij wortelingroei in de fundamenten van een huis is de gemeente niet zomaar aansprakelijk. Een huiseigenaar heeft de plicht tot onderhoud en controle van de eigen fundamenten, onder andere door van tijd tot tijd te controleren of er sprake is van wortelingroei.
De overlast door wortels kan in verschillende vormen en in verschillende gradaties voorkomen. Afhankelijk van de situatie zal de gemeente de bewoner helpen bij het zoeken naar een oplossing. Deze oplossing kan ook bij de bewoner liggen. Bij een lekkende rioolbuis biedt het weghalen van de boom meestal geen oplossing: het vervangen van de rioolbuis wel.
De gemeente neemt in beginsel geen maatregelen. Het is aan de burger om ingroeiende wortels te verwijderen. Soms is dit niet mogelijk, bijvoorbeeld omdat de boom dusdanig dicht bij de erfgrens staat dat deze instabiel wordt na wortelkap. Dan zoekt de gemeente samen met de bewoner naar een oplossing.
Omdat de rechtspraak ervan uitgaat dat wortels alleen kunnen ingroeien als al sprake was van een beschadiging, is het aan de bewoner om aan te tonen dat de gemeente aansprakelijk is.
Boomwortels veroorzaken aantoonbaar schade aan
woning, leidingen, riool of huisaansluitingen van het riool. 20 punten
Boomwortels veroorzaken aantoonbaar schade aan
schuurtjes en/of erfafscheiding. 15 punten
Takken van gemeentebomen hangen soms over de perceelgrenzen van particulieren. Er kan dan overlast ervaren worden als schaduw, het beschadigen of vervuilen van eigendommen, het vallen van blad of het druipen van de boom.
Artikel 5:44 BW geeft iemand het recht om, na schriftelijke aanmaning met termijnstelling aan zijn nabuur, zelf de overhangende takken te verwijderen. Hierbij moet wel worden vermeld dat uit de rechtspraak blijkt dat het snoeien van overhangende takken niet tot gevolg mag hebben dat de boom door de ingreep afsterft, instabiel wordt of misvormd raakt.
Bij overlast als gevolg van overhangende takken zal de gemeente eerst afwegen of inkorten of geheel wegnemen (snoeien) van takken een duurzame en boomtechnisch verantwoorde oplossing is (zie ook de randvoorwaarden op bladzijde 12). Mocht dit niet het geval zijn dan moet overlast van overhangende takken worden afgewogen in het model.
Als het technisch verantwoord is om takken te snoeien, dan wordt deze maatregel uitgevoerd. Als takken tegen de gevel komen, wordt een deel van de tak gesnoeid. Het snoeien wordt zoveel mogelijk meegenomen in het reguliere snoeiprogramma van de gemeente. Dit houdt in dat het mogelijk is dat de takken pas een jaar later gesnoeid worden.
De takken van de boom veroorzaken aantoonbare schade
aan gebouwen of andere constructies of kunnen dit binnen
afzienbare termijn gaan veroorzaken. 20 punten
De takken van de boom veroorzaken geen aantoonbare
schade aan gebouwen of andere constructies maar v
egen bij wind wel tegen ramen, daken of dakgoten of a
ndere relatief kwetsbare onderdelen van gebouwen. 10 punten
De takken veroorzaken geen schade. 0 punten
Vruchten van bomen zijn belangrijke voedselbronnen voor veel diersoorten en de periode van val is van korte duur. Vruchtval van bomen kan tijdelijk tot vervelende situaties leiden. Zachte vruchten (van bijvoorbeeld appelbomen) kunnen op de bestrating vallen waardoor deze mogelijk glad kan worden en een gevaarlijke situatie kan ontstaan. De rijpe vruchten van de Ginkgo veroorzaken stank. Harde vruchten (bijvoorbeeld kastanjes of eikels) veroorzaken zelden grote overlast of schade.
Het is algemeen bekend dat bomen als eiken en kastanjes vruchten laten vallen. De hierdoor ontstane overlast hoort tot het normale maatschappelijke risico. Dit geldt ook voor pluizen en zaden.
Indien er sprake is van overlast door zachte vruchten moet de overlast zeer hinderlijk of gevaarlijk zijn, wil een rechter oordelen dat de gemeente maatregelen moet treffen.
In het burgerlijk wetboek (Art 5:37) staat dat een eigenaar geen onrechtmatige hinder mag toebrengen aan eigenaren van andere erven door het verspreiden van stank. Dit wordt echter in de gerechtelijke praktijk voor gemeentes niet snel erkend. Bomen worden vaak als maatschappelijk belang beschouwd.
Waar problemen door gladheid ontstaan op wegen, parkeerplekken, wandel- en fietspaden zal de gemeente maatregelen treffen.
Bij gladheid door vruchtval op andere locaties of andere problemen dan gladheid is alleen vruchtval geen reden om maatregelen te treffen. Ook vruchtval in de dakgoot is geen reden om maatregelen te treffen. In combinatie met andere vormen van overlast kan het zijn dat er maatregelen worden getroffen.
Bij gladheid of extreme stankoverlast zal de gemeente maatregelen treffen.
Vruchtval veroorzaakt gladheid op openbare verharding. 20 punten
Vruchtval veroorzaakt stank. 20 punten
In de lente en de zomer komen op veel planten en bomen luizen voor. Het gaat meestal om bladluis. Ook dopluis, wolluis en schildluis komen voor. Luizen zijn niet schadelijk voor de boom of de volksgezondheid. Wel kunnen luizen zorgen voor overlast. Luizen in bomen zorgen voor honigdauw, een kleverige substantie. Hoe warmer, hoe meer honingdauw. Dit valt op alles wat onder de boom staat. Na een regenbui is het merendeel weggespoeld. Echter, op honingdauw kan zich een schimmel ontwikkelen genaamd roetdauw. Deze is minder makkelijk te verwijderen.
In de rechtspraak wordt honingdauw niet snel gezien als reden om maatregelen te treffen. Het is een tijdelijke vorm van overlast en er is relatief makkelijk iets aan te doen door meubilair af te dekken of een auto tijdelijk ergens anders te parkeren.
De gemeente gebruikt geen chemische middelen om de luizen te bestrijden. Biologische bestrijdingsmiddelen als het uitzetten van lieveheersbeestjes en het toepassen van knoflook-extracten zijn weergevoelig en leveren vaak onvoldoende resultaat op.
De gemeente neemt in principe geen maatregelen maar in combinatie met andere vormen van overlast kan het zijn dat maatregelen worden getroffen.
Druipende takken hangen boven een parkeerplaats,
Blad- en bloesemval is een natuurlijk verschijnsel en is van tijdelijke aard. Met het vallen van het blad en de bloesem wordt de overgang van de seizoenen gemarkeerd. Het blad op de grond beschermt de beplanting in de winter tegen de vorst en biedt schuilplekken aan dieren zoals egels. Daarbij zorgt de humus bij het verteren van het blad voor extra voeding. Bladval heeft ook minder wenselijke effecten. Bewoners klagen soms over overlast doordat bladeren in dakgoten vallen, het trottoir glad maken, in de tuin of op tuinpaden waaien.
De rechtspraak ziet bladval niet snel als onrechtmatig. Indien de veiligheid in het geding komt, moet de gemeente maatregelen treffen.
Bladval is een natuurlijk verschijnsel dat een beperkt aantal weken per jaar optreedt. Dit wordt als een te aanvaarden hinder beschouwd. Alleen als door bladval onveilige situaties ontstaan, onderneemt de gemeente actie. Hierbij zijn de omstandigheden van het geval doorslaggevend. Betreft het bijvoorbeeld een fietspad door het bos dan wordt hier anders mee omgegaan dan met een voetpad in het centrum tegenover een verzorgingstehuis.
In de maanden oktober, november, december en januari worden de straten geveegd en het blad opgeruimd. Dit wordt regelmatig gedaan, afhankelijk van locatie en aantal bomen.
Bewoners kunnen zelf ook maatregelen nemen. Bijvoorbeeld het plaatsen van een rooster in de dakgoot om verstopping van de regenpijp te voorkomen.
De laatste jaren is het gebruik van zonnepanelen op daken van particuliere woningen flink toegenomen. Voordat men overgaat tot aanschaf van de panelen wordt niet altijd goed bekeken of de situatie wel optimaal is voor zonnepanelen. Objecten in de openbare ruimte zoals bomen maken de situatie, nu of in de toekomst, misschien minder geschikt. Zijn de zonnepanelen eenmaal geplaatst, dan krijgt de gemeente het verzoek om bomen drastisch te snoeien of te kappen om zo het rendement op de panelen te verhogen.
Vanuit het burgerlijk wetboek (Art 5:37) mag een eigenaar geen onrechtmatige hinder toebrengen aan eigenaren van andere erven door het onthouden van licht, lucht of verspreiden van rumoer of stank. Dit wordt echter in de gerechtelijke praktijk voor gemeentes niet snel erkend. Bomen dienen het maatschappelijk belang.
Het gebruik van groene energie heeft een positief effect op het milieu, maar dit geldt ook voor bomen. Bomen dragen bovendien positief bij aan andere aspecten, zoals sfeer en beleving en een gezonder leefklimaat. Bomen dienen hiermee in grote mate het algemeen maatschappelijk belang. Het algemeen maatschappelijk belang weegt in deze situatie zwaarder dan het individuele belang van een energiebewuste burger. Standpunt is dan ook dat voor het plaatsen van zonnepanelen geen gemeentebomen worden gekapt of gesnoeid.
De gemeente neemt geen maatregelen om te zorgen dat bomen geen overlast vormen voor zonnepanelen. Inwoners kunnen zich voor aanschaf van zonnepanelen laten informeren over de mogelijkheden en onmogelijkheden van zonnepanelen. Er bestaan bovendien mogelijkheden om groene energie in te kopen.
Allergieën spelen vaak op aan het begin van het voorjaar, wanneer met name elzen, berken en (boom)hazelaars in bloei komen. Ook grassen en andere beplanting kunnen allergieën veroorzaken.
Om deze reden krijgt de gemeente regelmatig verzoeken om een boom te verwijderen. Pollen en stuifmeel kunnen zich echter over lange afstanden verspreiden waardoor het kappen van bomen geen oplossing vormt.
Rechterlijke uitspraken laten zien dat, ook al zou komen vast te staan dat een boom allergie veroorzaakt, dat niet meteen onrechtmatige hinder oplevert. Relevant is ook hier: wie was er eerst. Daarnaast is van betekenis dat het bloeiseizoen niet het hele jaar duurt, maar slechts een beperkte periode van enkele weken, zodat de hinder beperkt is tot enkele weken van het jaar, hetgeen geduld dient te worden.
Eveneens van belang is dat verwijdering van deze enkele boom vaak geen oplossing zal bieden voor de klachten, aangezien er meestal meerdere bomen van dezelfde soort in een straat of wijk staan. Het is algemeen bekend dat allergenen (stoffen die allergische reacties opwekken) die van bomen afkomstig zijn in het bloeiseizoen via de lucht door de wind worden verspreid, zodat mensen die daarvoor allergisch zijn ook allergische reacties vertonen als die bloeiende bomen op enige afstand staan.
Zaden en pollen worden door de wind ver gedragen. Bomen in de (wijde) omgeving kunnen invloed hebben op allergieën. Het verwijderen van de betreffende boom zal weinig tot geen positieve invloed hebben op het verminderen van de allergieklachten. Allergieklachten zijn dan ook geen reden om tot het kappen of snoeien van bomen over te gaan.
De gemeente neemt geen maatregelen.
Bomen staan op diverse plaatsen in de openbare ruimte onder andere ter verfraaiing van deze ruimte. We zien bomen in parken, langs wegen, in woonstraten, in groenstroken. Dit wordt niet door iedereen als mooi ervaren. Soms vinden burgers dat gemeentebomen hun uitzicht belemmeren.
In Nederland bestaat naar vaste rechtspraak geen recht op een vrij uitzicht.
Volgens de bomenverordening Geldrop-Mierlo 2014 art. 12 mogen gemeentebomen bovendien tot aan de erfgrens worden geplant.
De gemeente volgt hierin de rechtspraak.
De gemeente neemt geen maatregelen.
Het feit op zich dat een boom op of tegen een erfgrens staat, is geen vorm van overlast. Toch is dit apart benoemd in deze module omdat we in de gemeente verschillende locaties hebben waar dit speelt. Dat de betreffende boom zijn blad in de tuin laat vallen, zijn takken over de erfgrens hangen of zijn wortels de tuin ingroeien, kan wel worden ervaren als overlast. De beoordeling en afhandeling hiervan valt onder de vormen van overlast zoals hierboven beschreven.
In de Bomenverordening Geldrop-Mierlo 2014 is in artikel 12 opgenomen dat de afstand tot de erfgrens als bedoeld in artikel 5:42 BW is vastgesteld op nihil voor bomen, heesters en heggen die staan op openbaar terrein. Het is de gemeente dus toegestaan om bomen tegen de erfgrens te hebben. Het juridisch kader voor overhangende takken en wortelgroei staat hierboven beschreven in de betreffende paragrafen.
Het hebben van bomen tegen erfgrenzen brengt met zich mee dat deze mandelig kunnen worden. Als de erfgrens ergens door de voet van de stam loopt (hoeft niet precies het midden van de stam te zijn), dan is er sprake van mandeligheid, een bijzonder soort gemeenschappelijk eigendom. Dit houdt in dat geen van beide eigenaren iets aan dit gemeenschappelijk eigendom mag veranderen (bijvoorbeeld kappen) zonder de uitdrukkelijke toestemming van de ander. Daar staat tegenover dat partijen gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het onderhoud of de vervanging en de hiermee gepaard gaande kosten.
De bomen zijn ooit dicht bij de erfgrens geplant omdat er elders in de straat geen ruimte was voor bomen. In de huidige indeling is dat nog steeds zo. Het verwijderen van deze bomen zou een kaalslag betekenen omdat er simpelweg geen bomen kunnen worden terug geplant. Andere oplossingen zijn onevenredig kostbaar. Als een herinrichting van een straat plaatsvindt, is dat het moment om nieuwe bomen te plaatsen. In praktische zin omdat er dan ondergronds ruimte voor nieuwe bomen kan worden gemaakt, maar ook omdat dit qua kosten het meest voordelig is.
De bomen worden gehandhaafd tot er reconstructies worden uitgevoerd en ruimte voor nieuwe bomen kan worden ingepast of tot het moment dat de bomen aan vervanging toe zijn vanwege gezondheid en conditie. Bewoners kunnen tegemoet worden gekomen door bijvoorbeeld extra snoeirondes uit te voeren, maar niet alle bomen lenen zich hiervoor.
Meldingen van soorten overlast zoals hierboven vermeld staan, worden afgehandeld zoals beschreven in de betreffende paragrafen in dit hoofdstuk.
5.11 Overige vormen van overlast
Angst voor omwaaien of uitbrekende takken
De gemeente heeft de zorgplicht voor al haar bomen. Het gehele bomenbestand wordt regelmatig gecontroleerd door gecertificeerde boomveiligheidscontroleurs. Als dat nodig is, wordt nader onderzoek uitgevoerd. Bij gevaarlijke situaties worden maatregelen getroffen. Het komt zelden voor dat een boom (zonder aanleiding) onverwacht omvalt. Het omwaaien van bomen tijdens storm of valwinden kan natuurlijk nooit helemaal uitgesloten worden, maar goede voorlichting is bij deze vorm van overlast vaak voldoende.
Bomen worden door veel dieren gebruikt als voedselbron, nest- of rustplaats. Via de flora- en faunawet zijn veel van deze dieren en hun nest- of rustplaats beschermd. We krijgen regelmatig klachten over uitwerpselen op stoepen, opritten, auto’s en dergelijke. Deze vorm van overlast is niet te vermijden. Dit is echter geen reden voor de gemeente om maatregelen te treffen.
Tegenover de overlast die wordt ervaren, staat de waarde van een boom. Een boom krijgt standaard een waardering van een bepaald puntenaantal. Hoe waardevoller de boom, hoe hoger de punten. Dit betekent dat een boom vaak pas wordt verwijderd als sprake is van een opeenstapeling van vormen van overlast. Ook kan het aantal meldingen over een boom een rol spelen in de afweging of er wel of geen maatregelen getroffen worden. Hieronder wordt de waardering van de verschillende soorten bomen beschreven.
In de module Structuren van het Groenbeleidsplan 2014-2024 zijn de bomen- en groenstructuren binnen de gemeente aangewezen en beschreven. Deze structuren vormen het groene raamwerk van onze gemeente. Groen en bomen die onderdeel uitmaken van de structuur zijn zwaarder beschermd dan overig groen omdat ze van belang zijn voor veel van onze inwoners. Uitgangspunt is:
zowel de structuur als de individuele bomen in de structuur zijn beschermd.
Het betreft een boom in de bomenstructuur of
Het betreft een boom in overig groen. 30 punten
De gemeente heeft een lijst opgesteld met bomen die waardevol zijn. Om op de lijst te komen moet de boom aan bepaalde criteria voldoen, bijvoorbeeld van cultuurhistorische betekenis zijn of een bijzondere groeivorm hebben. Bomen op de lijst van waardevolle bomen genieten zware bescherming. Deze worden alleen verwijderd als instandhouding niet langer verantwoord is omdat ze een gevaar vormen voor de omgeving of als er sprake is van een zwaarwegend algemeen maatschappelijk belang.
Bomen hebben boven- en ondergronds voldoende ruimte nodig om hun volwassen leeftijd te kunnen bereiken. Deze ruimte is, door verkeerde plantkeuzes in het verleden, niet altijd aanwezig. Vaak vertonen deze bomen een slechte conditie en/of groei, drukken zij de bestrating op of groeien tegen gebouwen. De gemeente wil met name investeren in bomen die voor langere termijn hun functie in de openbare ruimte kunnen vervullen.
Bomen met een levensverwachting van minder dan 10 jaar hebben minder waarde voor de openbare ruimte. Voor deze bomen geldt een puntenaftrek. De levensverwachting kan blijken uit de boomveiligheidscontroles.
Levensverwachting < 10 jaar. -50 punten
Er is 100% groen / onverhard terrein onder de
Er is meer dan 50% groen / onverhard terrein onder
Er is minder dan 50% groen / onverhard terrein onder
Niet iedereen ervaart overlast op dezelfde manier. Wat de één hinderlijk vindt, kan iemand anders misschien totaal niet deren. Om deze reden kan de mening van meerdere bewoners worden betrokken bij de beoordeling van overlast. Om een zo objectief mogelijke beoordeling van de overlastervaring te kunnen maken, wordt daarom gekeken naar de mening van de belanghebbenden. Of iemand belanghebbende is, is ook afhankelijk van de status van de boom. Bij een boom in de bomen- of groenstructuur zijn er meer belanghebbenden dan bijvoorbeeld bij overige bomen. Onder belanghebbende wordt verstaan:
Bomen- of groenstructuur: een bewoner die in een straal van 100 meter vanaf de stam van de boom grond in eigendom of huur heeft liggen. Het gaat om één bewoner per adres.
Overige bomen: een bewoner die in een straal van 50 meter vanaf de stam van de boom grond in eigendom of huur heeft liggen. Het gaat om één bewoner per adres.
In bijlage 2 staat een toelichting op deze definitie van belanghebbende.
Het is aan de indieners van de melding om aan te tonen hoeveel belanghebbenden de boom verwijderd willen hebben en hoeveel belanghebbenden de bomen willen behouden. De gemeente zal hier wel in faciliteren door op een kaartje aan te geven binnen welk gebied rondom de boom de belanghebbenden zich bevinden. Belanghebbenden die de boom verwijderd willen hebben, dienen schriftelijk aan te geven om welke vorm van overlast het gaat en waarom zij persoonlijk overlast ervaren.
Vervolgens wordt gekeken naar de percentages. Alle belanghebbenden vertegenwoordigen 100%. De percentages die hieronder bij ‘Punten’ zijn genoemd, zijn percentages van het totaal dus ongeacht het aantal reacties dat is ontvangen.
Als voorbeeld: 100 mensen zijn belanghebbend, 50 mensen reageren waarvan 30 mensen de boom verwijderd willen hebben. Dit betekent dat 5 punten in mindering worden gebracht.
Het is niet zo dat de steun van omwonenden vereist is om in te grijpen bij overlast maar het is wel van invloed op het puntentotaal en dus op de beoordeling.
Ongeacht de uitkomst van de beoordeling, is het aan het college om te besluiten of ingrijpen in de vorm van kap gerechtvaardigd is als het gaat om bomen in de bomen- of groenstructuur.
Het aantal belanghebbenden dat overlast ervaart, bedraagt
meer dan 75% van het totale aantal belanghebbenden. -15 punten
Het aantal belanghebbenden dat overlast ervaart, ligt tussen
de 50% en 75% van het totale aantal belanghebbenden. -10 punten
Het aantal belanghebbenden dat overlast ervaart, ligt tussen
de 25% en 50% van het totale aantal belanghebbenden. -5 punten
Het aantal belanghebbenden dat overlast ervaart, bedraagt
minder dan 25% van het totale aantal belanghebbenden. 0 punten
Bijlage 1 - Tabellen beoordeling overlast en boomwaarde
Bijlage 2 - Toelichting belanghebbenden
In de module Structuren van het Groenbeleidsplan (pagina 10 en 11) wordt onderscheid gemaakt tussen groen dat voor een dorp of de hele gemeente van belang is (bomen- of groenstructuur) en groen dat voor een buurt of woonstraat van belang is (overig groen).
De gemeente maakt onderscheid in de manier waarop met deze verschillende soorten groen wordt omgegaan. Overig groen wordt vooral door bewoners van een straat of buurt beleefd waardoor er wat meer ruimte is om mee te buigen met de belangen die de individuele bewoner uit de directe omgeving heeft.
Het groen en de bomen die onderdeel uitmaken van de structuur zijn zwaarder beschermd dan overig groen omdat ze van belang zijn voor veel van onze inwoners. Het algemeen belang dat hiermee wordt gediend, weegt derhalve zwaarder dan bij overig groen. Dit betekent dat het uitgangspunt is:
Aantasting van structuurelementen mag alleen plaatsvinden als het college na uitgebreide en toetsbare belangenafweging besluit dat een ander belang de aantasting van de bomen– of groenstructuur rechtvaardigt. Bovendien vindt bij aantasting compensatie plaats.
Gezien de zwaardere bescherming van groen in structuren gaan we hier ook anders om met meldingen van overlast. Dit komt tot uiting in de beoordeling van de boomwaarde: bomen in structuren krijgen meer punten toegekend dan bomen in overig groen.
Daarnaast wordt bij de bepaling wie belanghebbende is, rekening gehouden met bomen- en groenstructuur.
Onder belanghebbende in de zin van deze module “overlast” wordt verstaan:
De straal van 50 meter is gekozen om ten uitdrukking te brengen dat enkel personen die tot de directe omgeving van de boom behoren een bijzonder belang hebben bij hetgeen met het overig groen gebeurt. Dit is in overeenstemming met het ‘meebewegen’ met de belangen van bewoners in een straat.
De genoemde straal van 100 meter is gekozen om tot uitdrukking te brengen dat een bredere kring van personen een bijzonder belang kan hebben bij hetgeen met een bomen- of groenstructuur gebeurt. Met de gekozen afstand beoogt de gemeente personen die bijvoorbeeld vanuit hun woning zicht hebben op (een stukje van) de kruin van een boom ook als belanghebbende aan te merken. Dit is in overeenstemming met de uitgebreide en toetsbare belangenafweging die door het college gedaan moet worden bij aantasting van de bomen- of groenstructuur.