nota Reserves en voorzieningen 2016-2019

De nota bestaat uit de volgende onderdelen.

• 1.

  Regelgevend kader.

• 2.

  Beleidswijzigingen.

• 3.

  Rentebeleid.

• 4.

  Reserves.

• 5.

  Voorzieningen.

• 6.

  Inwerkingtreding en citeertitel.

• 1.

  Het regelgevend kader

Richtlijnen en voorschriften voor het gebruik van de reserves en voorzieningen zijn opgenomen in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Verderop in deze nota zijn bij de verschillende onderdelen de gerelateerde artikelen van het BBV aangegeven.

Daarnaast heeft de commissie over diverse onderwerpen notities gepubliceerd. Met betrekking tot reserves en voorzieningen betreft dit onder andere de notities rente en riolering. Waar van toepassing, is hiermee rekening gehouden.

De Financiële verordening gemeente Stadskanaal is de basis voor het opstellen van de nota Reserves en Voorzieningen. In artikel 9 is hierover het volgende opgenomen.

Het college biedt de raad eens in de vier jaar een nota Reserves en Voorzieningen aan. De raad stelt de nota vast. De nota behandelt in ieder geval:

• a.

  de vorming en besteding van reserves;

• b.

  de vorming en besteding van voorzieningen;

• c.

  de toerekening en verwerking van rente over de reserves en voorzieningen;

• d.

  de minimale omvang van de algemene reserve.

Op grond van besluitvorming over de begroting 2016 en 2017 is het rentebeleid aangepast.

• -

  Aan bestemmingsreserves wordt geen rente meer toegevoegd met uitzondering van dekkingsreserves.

• -

  Bij voorzieningen wordt met ingang van 2017 de rente over de voorziening Onderhoud begraafplaatsen aan de voorziening toegevoegd.

Alle reserves en voorzieningen zijn beoordeeld. Met betrekking tot het Egalisatiefonds Theater Geert Teis kan het normbudget voor kapitaallasten vanaf 2017 structureel met € 15.000,00 worden verlaagd.

De rente over reserves en voorzieningen (4%) komt ten gunste van algemene dekkingsmiddelen. De rente over de ondergrens van de Algemene reserve (€ 8.000.000,00) blijft ten gunste van de algemene dekkingsmiddelen. Tot en met 2016 is een deel van de rente over bestemmingsreserves (2%) bestemd voor het nominaal op peil houden van die reserves. De overige rente werd toegevoegd aan de reserve Incidentele Bestedingen. Bij de behandeling van de begroting 2016 (ombuigingsmaatregel) is echter besloten geen rente meer toe te voegen aan de reserve Incidentele Bestedingen maar deze rente ten gunste te brengen van de algemene dekkingsmiddelen.

Op dit algemene rentebeleid zijn de volgende uitzonderingen van toepassing:

• -

  om de vervallen dividendopbrengst in verband met verkoop van de aandelen Essent te compenseren, blijft de rente over de (beklemde) reserve Verkoop aandelen Essent volledig ten gunste van de algemene dekkingsmiddelen;

• -

  de rente over de voorziening Onderhoud begraafplaatsen wordt om budgettaire redenen (het dekken van de jaarlijkse exploitatielasten) ten gunste gebracht van het betreffende programma in de exploitatie;

• -

  de rente over de reserve Frictiekosten wordt in verband met de toereikendheid van deze reserve volledig toegevoegd;

• -

  de rente over de reserves grondexploitatie wordt volledig toegevoegd aan deze reserves;

• -

  de rente over de reserve Bijdragen vaste activa wordt volledig aan de reserve toegevoegd. De jaarlijkse onttrekkingen aan deze reserve lopen gelijk aan de afschrijvingen en rentelasten van de gerelateerde investeringen.

Het rentebeleid tot en met 2016 is met ingang van 2017 gewijzigd. In verband met de begrotingspositie is in de begroting 2017 besloten om de rentetoevoeging voor het nominaal op peil houden van de bestemmingsreserves achterwege te laten (met uitzondering van dekkingsreserves zoals de reserve Bijdragen in kosten activa en de reserve Frictiekosten).

Bij voorzieningen is het op basis van artikel 45 van het BBV niet toegestaan om rente toe te voegen. Uitzondering vormen de voorzieningen die tegen contante waarde zijn gewaardeerd. Aan deze voorzieningen zal jaarlijks een (rente)toevoeging moeten plaatsvinden voor het percentage (disconteringsvoet) waartegen de voorziening contant is gemaakt. Dit is van toepassing op de voorziening Onderhoud begraafplaatsen.

Reserves zijn vermogensbestanddelen die als eigen vermogen zijn aan te merken. Reserves worden alleen gevormd, gewijzigd en opgeheven bij raadsbesluit. Bij een voorstel voor de instelling van een bestemmingsreserve worden ten minste het specifieke doel en de voeding van de reserve aangegeven. Reserves mogen niet negatief staan.

In de balans worden de reserves onderscheiden naar (artikel 43 van het BBV):

• -

  algemene reserve;

• -

  bestemmingsreserves.

Algemene reserve

De algemene reserve is vrij besteedbaar. De algemene reserve is een belangrijk onderdeel van het weerstandsvermogen van de gemeente. Het gaat hierbij om de mate waarin een gemeente in staat is middelen vrij te maken om substantiële tegenvallers op te vangen. Er bestaat geen voorschrift op basis waarvan de minimale omvang van de algemene reserve kan worden vastgesteld. Via autonome besluitvorming is voor de algemene reserve een ondergrens van € 8,0 miljoen vastgesteld.

Bestemmingsreserves

Naast de algemene reserve(s) kennen wij de bestemmingsreserves. De bestemmingsreserves zijn door de gemeenteraad ingesteld voor het kunnen realiseren van een specifiek doel. Naast de algemene reserve maken ook de meeste bestemmingsreserves deel uit van het algemene weerstandsvermogen.

Een bestemmingsreserve is gerelateerd aan het doel waarvoor de reserve is ingesteld. Periodiek wordt de noodzaak en de omvang in relatie tot het doel van de reserves beoordeeld. Dit betekent niet dat in het geval een reserve ontoereikend is er direct een dotatie moet worden gedaan. Er zijn dan naast het wel toereikend maken verschillende mogelijkheden, zoals het uitstellen of versoberen van de uitvoering van het onderliggende beleid of alternatieve dekkingsmogelijkheden zoeken.

Wij onderscheiden de volgende bestemmingsreserves:

• -

  beklemde reserves;

• -

  egalisatiereserves;

• -

  overige bestemmingsreserves.

Beklemde reserves

Beklemde bestemmingsreserves zijn in beginsel niet vrij besteedbaar. De rente van deze reserves wordt structureel toegevoegd aan de exploitatie, er is sprake van inkomensfunctie. Inzet van deze reserves heeft direct een structureel nadelig effect op de exploitatie.

Egalisatiereserve

Een egalisatiereserve wordt in de regel gebruikt voor het afromen van voor- en nadelige saldi van bepaald beleid door de jaren heen (bijvoorbeeld afvalstoffenheffing of rioolheffing) of om te komen tot een gelijkmatige verdeling van kosten over de jaren heen om piekvorming van kosten te voorkomen (egalisatie kapitaallasten).

Overige bestemmingsreserves

De overige bestemmingsreserves zijn in principe vrij besteedbaar. Het wijzigen van de bestemming van deze reserves heeft wel direct gevolgen voor de uitvoering van het beleid op grond waarvan zij zijn ingesteld.

Overzicht bestaande reserves:

• -

  Verkoop aandelen Essent;

• -

  Bijdragen in kosten activa;

• -

  Incidentele bestedingen;

• -

  Frictiekosten;

• -

  KCC;

• -

  Sociaal Domein;

• -

  Sportvelden;

• -

  Invoering Participatiewet;

• -

  Monumenten;

• -

  Stedelijke vernieuwing;

• -

  Vervangingsinvesteringen (Stads)kanaal;

• -

  Duurzame energie;

• -

  Werkgelegenheid;

• -

  Afvalstoffenheffing;

• -

  Kunst;

• -

  Grondexploitatie algemeen;

• -

  Grondexploitatie bovenwijkse voorzieningen;

• -

  Riolering;

• -

  Egalisatiefonds Theater Geert Teis;

• -

  Voorstellingenbudget;

• -

  Sponsorgelden;

• -

  Egalisatie onderhoud.

Alle reserves zijn beoordeeld. Er is bij de beoordeling rekening gehouden met het achterwege laten van de rentetoevoeging (zie Rentebeleid 2017). De reserves waarvoor ontwikkelingen/wijzigingen zijn voorzien, zijn hieronder toegelicht.

Reserve sportvelden

In het kader van de sportnota 1994 is deze reserve gevormd om de kapitaallasten van investeringen in sportvelden (renovaties) op te vangen.

In het Ombuigingsplan 2016-2019 is onderstaande tekst opgenomen:

Wij stellen voor onderzoek te doen naar de noodzaak van de voeding van de reserve Sportvelden. Op grond van de sportnota is in de begroting een structurele toevoeging van € 14.700,00 opgenomen. De toereikendheid van de reserve kan opnieuw beoordeeld worden in relatie tot de toekomstige investeringsbehoefte. Afhankelijk hiervan kan de toevoeging eventueel verlaagd worden of achterwege blijven. Voorlopig is een p.m.-bedrag opgenomen.

Eind 2016 zijn de onderzoeksresultaten bekend van het mogelijke schadelijke effect van rubberkorrels (op de kunstgrasvelden) op de gezondheid. Mogelijk kan de omvang van de reserve een rol spelen bij de financiële consequenties van de eventueel te nemen maatregelen. De dotatie wordt definitief beoordeeld nadat bekend is of, en welke maatregelen nodig zijn met betrekking tot de kunstgrasvelden. Hierbij wordt ook de aanleg/renovatie van (kunst)grasvelden betrokken.

Egalisatiefonds Theater Geert Teis

De reserve is gevormd om de lasten van vervanging van (theater)inventaris in de begroting te egaliseren. Het normbudget voor toegestane kapitaallasten bedraagt € 49.700,00. Voor- of nadelen ten opzichte van het normbedrag komen ten gunste c.q. ten laste van de reserve.

In het Ombuigingsplan 2016-2019 is onderstaande tekst opgenomen:

Wij stellen voor onderzoek te doen naar de noodzaak van de voeding van de egalisatiereserve. In de begroting is een structurele toevoeging van € 15.800,00 opgenomen. Dit betreft het verschil tussen het toegestane budget voor kapitaallasten (€ 50.000,00) en de werkelijke kapitaallasten. De toereikendheid van de reserve kan opnieuw beoordeeld worden in relatie tot de toekomstige investeringsbehoefte. Afhankelijk hiervan kan de toevoeging eventueel verlaagd worden of achterwege blijven. Voorlopig is een p.m.-bedrag opgenomen.

Rekening houdend met het investeringsprogramma voor de komende jaren, is het verantwoord het normbudget voor kapitaallasten vanaf 2017 structureel met € 15.000,00 te verlagen tot € 34.700,00.

Wij stellen voor de financiële gevolgen hiervan voor het Ombuigingsplan 2016-2019 te verwerken in de Voorjaarsnota 2017.

Reserve Sociaal Domein (voorheen reserve Wmo)

Het doel van deze reserve is drieledig:

• -

  het reserveren van de niet bestede middelen voor de huishoudelijke hulp toelage (HHT).

• -

  In 2015 en 2016 hebben wij € 2,5 miljoen ontvangen voor HHT. Deze middelen worden in de periode 1 oktober 2015 tot 1 oktober 2017 ingezet. In 2015 is een bedrag van € 1.325.200,00 gereserveerd;

• -

  volgens de notitie "Doorontwikkeling huishoudelijke hulp" ontstaan in de periode 2018-2020 incidentele tekorten van totaal € 510.000,00. Dit bedrag komt ten laste van deze reserve;

• -

  bij de jaarrekening 2015 is vanuit het voordelig resultaat € 1 miljoen aan deze reserve toegevoegd. Dit bedrag wordt ingezet voor het oplossen van knelpunten in de formatie en ICT en om brede ontwikkelingen in het Sociaal Domein mogelijk te maken.

Voorzieningen worden voor de balans gekenmerkt als vreemd vermogen. Aan een voorziening zijn middelen toegevoegd waarop een (min of meer onzekere) verplichting rust waardoor de middelen niet meer vrij te besteden zijn.

Voorzieningen worden gevormd wegens (artikel 44 van het BBV):

• -

  verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs te schatten;

• -

  op de balansdatum bestaande risico’s ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is te schatten;

• -

  kosten die in een volgend begrotingsjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het begrotingsjaar of in een voorafgaand begrotingsjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren;

• -

  de bijdragen aan toekomstige vervangingsinvesteringen, waarvoor een heffing wordt geheven.

Tot de voorzieningen worden ook gerekend van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden. De gemeenteraad is niet autonoom in het vormen van een voorziening, zodra een verplichting of risico zich voordoet, moet een voorziening worden gevormd. Er moet dan wel een causaliteit bestaan met de periode voorafgaand aan de balansdatum. Een voorziening die strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten is facultatief.

Voorzieningen mogen niet groter of kleiner zijn dan de verplichtingen of risico’s waarvoor zij zijn ingesteld. Mutaties in voorzieningen vloeien voort uit het aanpassen van het noodzakelijke niveau en uit het aanwenden voor het doel waarvoor deze zijn ingesteld. Aan voorzieningen die gewaardeerd zijn tegen contante waarde wordt rente toegevoegd (zie Rentebeleid 2017).

Overzicht bestaande voorzieningen:

• -

  Pensioenverplichtingen wethouders;

• -

  Onderhoud begraafplaatsen;

• -

  Legaat mevrouw Kremer;

• -

  Wachtgeldverplichting wethouders;

• -

  Mercurius Business Park;

• -

  Riolering (artikel 44.2).

Alle voorzieningen zijn beoordeeld. De voorzieningen waarvoor ontwikkelingen/wijzigingen zijn voorzien, zijn hieronder toegelicht.

Legaat mevrouw Kremer

In de nota Reserves en Voorzieningen 2012-2015 is voorgesteld de middelen in deze voorziening ineens te besteden aan een doel dat valt binnen de laatste wil van mevrouw Kremer en vervolgens de voorziening op te heffen. Hier is echter nog geen bestemming aan gegeven.

Wachtgeldverplichting wethouders

Op basis van artikel 44 van het BBV is bij de jaarrekening 2015 de voorziening wachtgeldverplichting wethouders gevormd. De wachtgeldverplichtingen aan voormalige wethouders zijn dus niet langer structureel in de begroting geraamd.