Agenda Onderwijs–Arbeidsmarkt 2016

Aanleiding

Om bedrijven vast te houden in onze regio en aantrekkelijk te blijven voor nieuwe bedrijven - van groot belang voor de werkgelegenheid - is een zo goed mogelijk functionerende arbeidsmarkt cruciaal. Arbeidsmarktonderzoeken laten zien dat er in onze regio een mismatch bestaat tussen vraag en aanbod. Ondernemers ervaren verschillende knelpunten bij het aantrekken van personeel en voelen zich daardoor belemmerd in hun ambities. Bij de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt ligt de belangrijkste opgave bij bedrijfsleven en onderwijsinstellingen. Tegelijkertijd heeft de overheid de opdracht om mensen/jongeren met afstand tot de arbeidsmarkt aan werk te helpen (inclusieve arbeidsmarkt).

In het coalitieakkoord van gemeente Amersfoort wordt het belang van een betere aansluiting tussen arbeidsmarkt en onderwijs onderstreept. Ook vanuit de gemeenteraad is via een motie gevraagd om extra inzet op het thema. Daarnaast heeft de Economic Board Utrecht (EBU) - waarin overheid, onderwijs en bedrijfsleven deelnemen - initiatief genomen tot het opstellen van een Human Capital Agenda voor de regio Utrecht (Hilversum, Amersfoort, Utrecht), gericht op de drie domeinen van de EBU: groen, gezond, slim. Ook in de Strategische Agenda 2016-2018 van de Regio Amersfoort is de aansluiting onderwijs – arbeidsmarkt een speerpunt. De gezamenlijke Agenda Onderwijs-Arbeidsmarkt 2016 sluit aan bij deze ontwikkelingen.

Integrale benadering

De aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt kan vanuit drie invalshoeken worden benaderd: onderwijs (relevante curricula, stages/ loopbaanoriëntatie en -begeleiding, banen na opleiding, schooluitval), werk en inkomen (werkzoekenden, uitkeringen) en economie (mismatch vraag-aanbod, belang voor vestigingsklimaat, groeikansen bedrijven). Bij het opstellen van de agenda is gekozen voor een integrale benadering, met als startpunt de knelpunten die werkgevers in de regio ervaren als het gaat om deze aansluiting. Een verbetering van de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt is van belang voor zowel jongeren als werkgevers. Jongeren krijgen een meer op de praktijk aansluitende scholing, waarmee zij hun kansen op de arbeidsmarkt vergroten. Bedrijven komen gemakkelijker aan geschikte arbeidskrachten, wat hun groeikansen versterkt.

Om het beeld van de onderwijs-arbeidsmarktontwikkelingen in de regio Amersfoort en daarbuiten aan te scherpen zijn in de voorbereiding een aantal zaken in beeld gebracht: analyse van arbeidsmarktgegevens en onderwijsaanbod in de regio en door werkgevers genoemde knelpunten, inventarisatie gemeente-initiatieven binnen de arbeidsmarktregio, inventarisatie van regionale samenwerkingsinitiatieven, goede voorbeelden van onderwijs-arbeidsmarktinitiatieven in andere regio’s, gesprekken met een selectie van werkgevers over hun ervaringen met de aansluiting van het onderwijs. Het resultaat van deze analyse is besproken met gemeenteraadsleden en onderwijsinstellingen en ondernemersorganisaties.

Vijf speerpunten

Op basis van de door werkgevers ervaren knelpunten en de overleggen met raadsleden en bestuurders van onderwijs en bedrijfsleven richt de Agenda Onderwijs-Arbeidsmarkt 2016 zich op vijf speerpunten.

• >

  Speerpunt 1: Kansen op arbeidsmarkt voor MBO-leerlingen niveau 1 en 2 verhogen

   

  Onvoldoende stages en leerwerkplekken, nieuwe competenties noodzakelijk zoals hospitality/klantgerichtheid, flexibiliteit en werken in teams.

   

  Toelichting:

  De opleidingseisen van werkgevers zijn de afgelopen jaren in veel sectoren toegenomen, er zijn steeds minder functies onder MBO niveau 3. Dat heeft verschillende oorzaken. In veel gevallen is het werk ingewikkelder geworden als gevolg van automatisering en digitalisering. Specifiek voor de zorgsector geldt dat de opleidingseisen vanuit de overheid zijn toegenomen, terwijl het aanbod van leerlingen onder MBO 3 nog groot is. Daarnaast wordt van personeel steeds meer flexibiliteit en klantgerichtheid verwacht, wat lastig blijkt voor MBO-leerlingen van niveau 1 en 2.Onderwijsinstellingen hebben moeite om voor deze leerlingen voldoende adequate stage en werkplekken met extra ondersteuning te regelen.

   

• >

  Speerpunt 2: Snellere en betere match van stages en leerbanen bij MKB-bedrijven

   

  MKB-bedrijven en onderwijsinstellingen weten elkaar nog onvoldoende te vinden als het gaat om stageplekken.

   

  Toelichting:

  Grote werkgevers kunnen de aansluiting met het onderwijs vaak zelf organiseren, bijvoorbeeld door samen met een onderwijsinstelling een eigen leerwerkomgeving te creëren. Ze kennen de weg in het onderwijs beter en ervaren minder problemen dan MKB-bedrijven. Voor MKB-bedrijven is het belangrijk om gemakkelijk toegang tot onderwijsinstellingen te krijgen. Ze hebben behoefte aan een centraal aanspreekpunt waar stage- en afstudeerplaatsen gemeld kunnen worden en matching kan plaatsvinden. MKB-bedrijven hebben vaak onvoldoende capaciteit om de wegen naar de verschillende onderwijsinstellingen en de opleidingen/faculteiten te vinden en zicht te krijgen op de specifieke vereisten van de praktijkopdrachten. Onderwijsinstellingen hebben er ook belang bij dat meer MKB-bedrijven hen weten te vinden en stages aanbieden.

   

• >

  Speerpunt 3: Enthousiasme en instroom van leerlingen voor de technieksector vergroten

   

  Nu en in de toekomst is een grote behoefte aan personeel in de techniek, terwijl de keuze voor een technische richting niet erg populair is.

   

  Toelichting:

  Binnen de regio Amersfoort zijn relatief veel openstaande vacatures binnen technische en industrieberoepen. De verwachting is dat de krapte voor technisch personeel zal toenemen. De technische sector kent, met uitzondering van de recessiejaren, jaarlijks productiegroei. Hoewel bedrijven steeds efficiënter gaan produceren, blijft er een stijgende behoefte aan technisch geschoold personeel. Door vergrijzing is de uitstroom van oudere arbeidskrachten groter dan de instroom van jongeren.

   

  Bovendien neemt het aandeel technisch opgeleiden onder schoolverlaters de laatste jaren langzaam af. De aandacht in onze regio zal zich met name moeten richten op voldoende instroom op lager niveau. Het interesseren, enthousiasmeren en faciliteren van jongeren voor een technische opleiding blijft daarmee een belangrijk aandachtspunt.

   

• >

  Speerpunt 4: Personeelsinstroom in de ICT verhogen

   

  In de ICT is er met name een tekort aan hoger opgeleiden en dat zal in de toekomst naar verwachting sterk gaan toenemen.

   

  Toelichting:

  In ICT-beroepen is de Amersfoortse arbeidsmarkt al lange tijd krap. In 2013 werden bij het UWV bijna 500 nieuwe ICT-vacatures in de arbeidsmarktregio Amersfoort geregistreerd. In 2014 was dit aantal inmiddels opgelopen tot ruim 1000. Het overgrote deel van de vacatures betrof vacatures op HBO-niveau. In de praktijk kan het aantal ICT-vacatures met name voor hogere opleidingsniveaus nog hoger zijn, omdat niet alle vacatures via UWV worden geregistreerd. ICT kan worden opgedeeld in infrastructurele beroepen, zoals netwerkbeheerder/technisch consultant, en softwarematige beroepen, zoals ontwikkelaar of tester. In de softwarematige beroepen is een tekort ontstaan doordat deze werkzaamheden weer steeds meer in Nederland plaatsvinden. In de infrastructurele beroepen heeft het bedrijfsleven de komende jaren behoefte aan specialisten met communicatieve en klantgerichte vaardigheden die technische werkzaamheden op hoog complex niveau kunnen verrichten.

   

• >

  Speerpunt 5: Meer inbreng van kennis uit de praktijk in opleidingen

   

  Innovatie van opleidingen gewenst, beter aansluitend op nieuwe ontwikkelingen in het bedrijfsleven.

   

  Toelichting:

  Verschillende werkgevers geven aan dat zij de ervaring hebben dat opleidingen regelmatig achterlopen op de praktijk. Denk aan praktijklokalen voor de techniek of de grote aandacht bij MBO-zorgopleidingen voor medische handelingen. In de praktijk wordt een vaardigheid als hospitality steeds belangrijker in zorginstellingen en daar is nog te weinig aandacht voor. Werkgevers hebben er behoefte aan dat kennis uit de praktijk sneller en beter wordt meegenomen in opleidingen. Leren vanuit een praktijksituatie geeft bij sommige opleidingen een hoger rendement en zorgt voor minder uitval.

Flexibele agenda met stimuleringsfonds

De veranderingen op de (regionale) arbeidsmarkt gaan snel. Het is dus belangrijk de onderwijs-arbeidsmarktontwikkelingen goed te blijven volgen en flexibel nieuwe zaken op de agenda te kunnen zetten. Het bij deze agenda gevoegde overzicht maakt zichtbaar welke samenwerkingsinitiatieven van onderwijsinstellingen en bedrijven zich al richten op (één van) de speerpunten. Op de agenda is ruimte voor nieuwe initiatieven die kunnen worden aangedragen door onderwijs en bedrijfsleven. Voor deze initiatieven is bovendien de mogelijkheid om in aanmerking te komen voor cofinanciering vanuit het Toekomstfonds Onderwijs-Arbeidsmarkt. Een onafhankelijke adviescommissie beoordeelt de aanvragen. Uitgangspunt bij deze subsidieregeling is dat het gaat om een samenwerkingsinitiatief van onderwijsinstellingen en bedrijfsleven gericht op één of meer van de vijf speerpunten.

Middelen

Aan de initiatieven op de agenda dragen vele partijen vanuit onderwijs, bedrijfsleven en overheid bij, in menskracht en middelen. Daarnaast stelt de gemeente Amersfoort in 2016 een budget beschikbaar van € 250.000, voor het Toekomstfonds Onderwijs-Arbeidsmarkt . Dit budget bestaat uit bijdragen vanuit de drie programma’s Onderwijsbeleid, Economie en Werk en inkomen. Bij een positief resultaat is het de intentie om de subsidieregeling Toekomstfonds Onderwijs-Arbeidsmarkt ook in 2017 en 2018 voort te zetten.

Gezamenlijke agenda

De Agenda Onderwijs-Arbeidsmarkt 2016 is een samenwerking tussen onderwijsinstellingen, bedrijfsleven en gemeente. Elk van de drie partijen draagt bij aan de agenda, via inzet van menskracht en/of (financiële) middelen. Met deze agenda laten de partijen zien dat zij hechten aan een goede regionale verbinding tussen onderwijs en bedrijfsleven en daar actief aan willen bijdragen.

Gemeente Amersfoort

HU Amersfoort

MBO Amersfoort

ROC Midden Nederland

Hoornbeeck College

VO-kamer

VNO-NCW Eemland

Federatie van Bedrijvenkringen Regio Amersfoort

Vereniging Amersfoortse Bedrijven (VAB)

Vereniging Amersfoortse Ondernemers (VAO)

Vereniging Amersfoortse Zelfstandigen (VAZ)