| Organisatie | Meerssen |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Beleidsregels van de gemeenteraad van de gemeente Meerssen houdende regels omtren beleidsplan Openbare Verlichting 2014-2023 |
| Citeertitel | Beleidsplan Openbare Verlichting 2014-2023 |
| Vastgesteld door | gemeenteraad |
| Onderwerp | ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer |
| Eigen onderwerp | |
| Externe bijlagen | bijlage 2 bijlage 3 |
Geen
Onbekend
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 26-11-2015 | nieuwe regeling | 25-09-2014 Onbekend. |
De gemeente Meerssen heeft momenteel een verouderde beheernota openbare verlichting. Uit analyse blijkt dat in de voorgaande beleidsperiode veel hoogvermogen conventionele lichtbronnen zijn vervangen door moderne laagvermogende lichtbronnen. In afwachting van de ontwikkelingen rond LED en dimmen is er ook achterstallig onderhoud. Verder blijkt uit extern onderzoek dat de openbare verlichting volgens de huidige normen wordt gewaardeerd op kwaliteitslabel F.
Kwaliteitsverbetering voor de komende beleidsperiode is dan ook noodzakelijk. Dit draagt bij aan de sociale- en verkeersveiligheid in de gemeente Meerssen.
De openbare verlichting was jarenlang uitbesteed aan één opdrachtnemer volgens het zogenaamde ontzorgingsconcept. Deze situatie heeft er toe geleid dat de gemeente Meerssen te veel afhankelijk is geworden en de regie op het beheer en onderhoud van de openbare verlichting is kwijtgeraakt. Er is te weinig zicht op prijs en kwaliteit van de dienstverlening.
De belangrijkste doelstellingen voor de periode 2014-2023 zijn:
De kwaliteitsverbetering zal worden gerealiseerd door:
Op het gebied van duurzaamheid gaat de gemeente Meerssen LED en dimmen toepassen. Naast de bijdrage in energiebesparing en CO2 reductie en kwaliteitsverbetering, heeft deze strategie op de lange termijn ook financiële voordelen.
Om te komen tot volledige regie zal de komende beleidsperiode het onderhoud worden aanbesteed. Marktwerking zal leiden tot transparantie, gunstigere prijzen en betere kwaliteit. Het administratief beheer zal door de gemeente zelf worden gedaan.
Nieuwe strategie op het gebied van beheer en onderhoud levert m.b.t. de exploitatie een jaarlijkse besparing op van ca. € 31.000,00. Een deel van deze besparing wordt ingezet voor een eigen beheersysteem en de implementatie hiervan. Het resterende deel van de jaarlijkse besparing kan worden afgeraamd.
De huidige beschikbare financiële middelen opgenomen in het meerjaren investeringsplan zijn voldoende om te gaan verduurzamen middels LED-verlichting in combinatie met dimmen.
De openbare verlichting vervult een belangrijke functie op het gebied van sociale- en verkeersveiligheid. Onze inwoners moeten zich in de openbare ruimte, ook na het invallen van de duisternis, behaaglijk en veilig voelen. Daarnaast spelen sfeer- en duurzaamheidsaspecten een belangrijke rol. Het huidige beleidsplan openbare verlichting is verouderd en vormt, samen met de recente ontwikkelingen en inzichten, aanleiding tot actualisatie in de vorm van een nieuw beleidsplan voor de periode 2014-2023.
In dit beleidsplan komen alle zaken aan de orde, die voor een verantwoorde duurzame openbare verlichting (OVL) noodzakelijk zijn. Daarbij wordt ingegaan op trends en ontwikkelingen, de huidige situatie en organisatie van de openbare verlichting en de aanpak voor de komende periode.
Dit plan vormt daarmee het kader voor de openbare verlichting binnen de gemeente Meerssen voor de periode 2014 – 2023. Tussentijds c.q. na 3 jaar (eind 2017) zal evaluatie plaatsvinden om te bezien of de uitgangpunten zullen blijven gelden voor de gehele beleidsperiode.
De gemeente Meerssen heeft op het gebied van de openbare verlichting een Beleid en Beheer Nota 2002. In 2008 heeft er een evaluatie plaatsgevonden. Sinds de vaststelling van de nota in 2002 is er veel veranderd op het gebied van de openbare verlichting. Denk hierbij aan o.a. duurzaamheid, energiebesparing, lichthinder, LED en dimmen. Het huidige beleid biedt onvoldoende ruimte om invulling te geven aan de ontwikkelingen. Het is tijd voor een nieuw beleidsplan voor de periode 2014-2023.
De openbare verlichting moet in eerste instantie bijdragen aan een verkeers - en sociaal veilige situatie gedurende de avond en nacht. De openbare ruimte moet, ook in het donker, leefbaar en comfortabel zijn voor de gebruikers. De kwaliteit van de openbare verlichting moet in dit kader consistent, betrouwbaar en duurzaam zijn. Voor de gemeente zijn de verkeersveiligheid en sociale veiligheid maatgevend.
Echter, openbare verlichting raakt veel andere beleidsvelden. In het figuur op blz. 7 wordt de samenhang met deze andere beleidsvelden weergegeven. Het is van belang deze te betrekken bij het beleid en de uitvoering ervan.
Duurzaamheid, energiebesparing en CO2
Energiebesparing en reductie van de CO2 uitstoot zijn twee items waaraan veel belang wordt gehecht in de huidige maatschappij. De openbare verlichting neemt een groot percentage van het energieverbruik van de gemeente voor haar rekening. Een belangrijke ontwikkeling in dit kader is het duurzaam inkopen van openbare verlichting en duurzaam materiaalgebruik (bijvoorbeeld CO2-neutrale lichtmasten). Mogelijk dat gemeenten in de toekomst zelfs verplicht zullen worden een duurzaam inkoopbeleid te hanteren.
Om aan te geven hoe milieuvriendelijk en/of energiebesparend de openbare verlichting is, zijn energielabels ontwikkeld. Daarnaast zegt een energielabel iets over de kwaliteit van de openbare verlichting omdat ook het lichtniveau ermee wordt beoordeeld. Deze labeling kan het best gezien worden als een aanmoediging vanuit het Rijk om een zo zuinig mogelijke installatie te creëren.
In het kader van energielabeling heeft een onderzoek plaatsgevonden binnen de gemeente Meerssen in 2014. ( zie ook de documenten: EPOV gemeente Meerssen 2013 en Verlichtingskwaliteit Woonstraten en ontsluitingswegen Gemeente Meerssen 2014)
Inmiddels zijn er systemen ontwikkeld waarmee de openbare verlichting op afstand gereguleerd kan worden. Dit geldt voor zowel statische als dynamische openbare verlichting (verlichting op maat), met monitoring van parameters op afstand , waarbij het verlichtingsniveau afhankelijk is van bijvoorbeeld verkeersintensiteit, weersomstandigheden of drukte bij uitgaansgelegenheden. Dergelijke systemen zijn voor gemeenten als Meerssen vooralsnog niet van toepassing maar worden voor de toekomst niet uitgesloten. Per geval wordt gekeken naar nut en noodzaak.
Op het gebied van LED-verlichting komen er steeds nieuwe, energiezuinigere en beter dimbare varianten. Er bestaan hoge verwachtingen over de lange levensduur en de hoge energie-efficiëntie. LED lijkt in volle breedte toepasbaar. Een aantal fabrikanten brengt op dit moment armaturen met LED techniek op de markt. Steeds meer gemeenten passen LED verlichting toe. Met name bij gemeenten met verouderde hoogvermogen conventionele verlichting kan het toepassen van LED-verlichting een economisch interessante optie zijn.
Het is niet altijd noodzakelijk dat openbare verlichting continu 100% ‘vol’ ingeschakeld is. In de nacht of bij lage verkeersintensiteit kan wellicht volstaan worden met minder licht. Denk hierbij aan dimniveaus van 80%, 50% en lager. Het toepassen van dimmen kan een mogelijkheid zijn om energie te besparen.
In verblijfsgebieden speelt de sociale veiligheid een belangrijke rol. Verder kan ter verbetering van de gelijkmatige lichtverspreiding het toepassen van dimmen een goed alternatief zijn voor die wegen waar bij de openbare verlichting een avond/nachtschakeling gehanteerd wordt en de verlichting “om en om” uit gaat.
Richtlijnen openbare verlichting
Er zijn geen wettelijke of anderszins bindende bepalingen voor de verlichtingskwaliteit. Gemeenten zijn vrij in het kiezen van het toe te passen verlichtingsniveau. Wel is er de Richtlijn voor Openbare Verlichting ROVL 2011. Deze richtlijn biedt een kader voor de gewenste kwaliteit en gelijkmatigheid van de openbare verlichting per wegcategorie. Hierbij wordt rekening gehouden met het gebruik van moderne zuinige verlichtingsmiddelen en de mogelijkheid tot het dimmen van de verlichting.
Wel moet de verlichting ook aan een aantal uitgangspunten voldoen zoals lichtkleur, mate van kleurherkenning, het zo veel mogelijk voorkomen van lichthinder etc.
Nieuw Burgerlijk wetboek, aansprakelijkheid wegbeheerder
De gemeente heeft de taak te zorgen voor een deugdelijke verlichtingsinstallatie. Zij heeft de taak om de installatie goed te onderhouden om te voorkomen dat zich ongevallen voordoen t.g.v. defecten of slecht onderhoud.
Lichthinder 1 is de verzamelnaam voor de storende factoren die door (kunst)licht veroorzaakt kunnen worden en dient zo veel mogelijk voorkomen en vermeden te worden bij de keuze van openbare verlichting (lamp en armatuur). Storende factoren zijn in hoofdzaak strooilicht en verblinding.
Wettelijk gezien bestaan er geen bepalingen voor lichthinder bij openbare verlichting. Eventuele lichthinder bij bewoners zal per individueel geval bekeken worden.
Sinds 2002 is de Flora- en Faunawet in werking getreden. In het kader van de Europese verplichtingen heeft Nederland de Europese Vogel en Habitatrichtlijn geïmplementeerd in haar wetgeving. Deze wet voorziet in de bescherming van plant- en diersoorten en heeft uiteenlopende gevolgen voor de gemeente. Leefgebieden die zijn aangewezen als vogel- danwel habitatrichtlijngebied, genieten speciale bescherming. Plannen, projecten en andere handelingen met gevolgen voor het gebied en de aanwezige soorten worden getoetst aan bepaalde eisen. Indien aangetoond wordt dat verlichting verstorend is voor bepaalde soorten kan worden besloten dat de lichtbron aangepast of zelfs verwijderd moet worden. De gemeente Meerssen maakt een zorgvuldige afweging tussen de verlichtingsbelangen en milieubelangen bij plaatsing of vervanging van de openbare verlichting. Milieubelangen kunnen zelfs een reden zijn om geen verlichting te plaatsen.
Het is belangrijker dat de bewoners tevreden zijn met de verlichting dan dat er theoretische waarden gehanteerd worden voor bepaling van het lichtniveau. Er zijn op dit moment weinig klachten met betrekking tot de openbare verlichting. Bij nieuwe ontwerpen van de openbare verlichting binnen civieltechnische reconstructies zullen in dialoog met bewoners en buurtnetwerken hun wensen worden geïnventariseerd. Bijplaatsen en verplaatsen van openbare verlichting geschiedt in overleg. Hierbij zal dan o.a. rekening gehouden met de doorloopruimte voor mindervaliden op trottoirs en eventuele lichthinder t.p.v. de ramen in woningen. Bij deze aanpassingen blijven de uitgangspunten van de openbare verlichting zoals benoemd in dit beleidsplan van kracht.
Bij aanpassing van de openbare verlichting is het belangrijk om rekening te houden met het openbaar groen en de wensen c.q. klachten van bewoners. Bij het plaatsen van verlichting zal erop gelet moeten worden dat er geen conflict is met het openbaar groen en de riolering (deze kan ervoor zorgen dat een lichtmast niet diep genoeg in de grond geplaatst kan worden).
Openbare verlichting maakt deel uit van het Politie Keurmerk Veilig Wonen. Het heeft vooral betrekking op zaken als de inrichting en beheer van de openbare ruimte en de toepassing van hang- en sluitwerk. Door de ROVL 2011 te volgen zal de openbare verlichting voor een groot deel aan het Politie Keurmerk Veilig Wonen voldoen.
De openbare verlichting vormt een belangrijk onderdeel van de inrichting van de openbare ruimte en dient bij te dragen aan de sociale- en verkeersveiligheid van inwoners, verkeersdeelnemers en ondernemers binnen de gemeente Meerssen. Daarnaast geeft openbare verlichting sfeer en comfort, waardoor de leefbaarheid en het gevoel van veiligheid bij onze inwoners worden versterkt.
Bij de inrichting van de openbare verlichting spelen duurzaamheids- en milieuaspecten een belangrijke rol. De gemeente Meerssen wil bijdragen aan een duurzame openbare ruimte. Daar waar mogelijk zal energiebesparing en CO2-reductie worden gerealiseerd.
Verder wil de gemeente Meerssen een belangrijke kwaliteitsverbetering realiseren door de ingezette inhaalslag voor de vervanging van masten, armaturen en lampen af te ronden en verbeteringen door te voeren in de organisatie van het beheer en onderhoud.
De belangrijkste doelstellingen voor de periode 2014-2023 zijn:
5. Verdere optimalisering van de openbare verlichting op het gebied van sociale- en verkeersveiligheid voor alle inwoners en bezoekers van de gemeente Meerssen.
6. De gemeente Meerssen draagt bij aan een duurzame openbare ruimte. Waar mogelijk wordt energiebesparing en CO2-reductie gerealiseerd.
7. Realisering kwaliteitsverbetering ten aanzien van het kwaliteitsniveau van de openbare verlichting binnen de gemeente.
8. De gemeente voert de regie over de openbare verlichting en heeft transparante afspraken met bedrijven in het kader van beheer en onderhoud.
2.1.1 Sociale en verkeersveiligheid
De gemeente Meerssen wil dat de openbare verlichting een bijdrage levert aan de sociale- en verkeersveiligheid voor haar inwoners en bezoekers. Verlichting en sociale- en verkeersveiligheid staan in nauwe relatie tot elkaar.
Een sociaal veilige omgeving is een omgeving waarin gebruikers van de openbare ruimte zich veilig, prettig en comfortabel voelen zonder direct gevoel voor dreiging of gevaar. We willen dat onze inwoners zich thuis voelen in de openbare ruimte. Net als thuis is de wijze van inrichting en de keuze van de verlichting van de openbare ruimte voor een belangrijk deel bepalend voor de ervaring van het veiligheidsgevoel. Verondersteld wordt dat bij duisternis eerder sprake is van vandalisme, openlijke bedreiging, geweld etc. dan op klaarlichte dag. Echter, verlichting is geen garantie voor het voorkomen hiervan.
Onder verkeersveiligheid wordt o.a. het veilig en vlot afwikkelen van verkeer verstaan. Hierbij moeten de verkeersdeelnemers de aanwezigheid van zijwegen en zich mogelijk op de weg bevindende obstakels goed kunnen waarnemen. (Intredende) duisternis verhoogt de risico’s in het verkeer. Denk hierbij aan specifieke situaties zoals kruispunten, rotonden en oversteekplaatsen. Openbare verlichting kan een belangrijke bijdrage leveren in de verkeersveiligheid. De weg wordt dusdanig verlicht dat de verkeerssituatie overzichtelijk is voor weggebruikers. Daarnaast heeft verlichting een navigerende functie die de mobiliteit van het verkeer bevordert.
Vanuit het oogpunt van verkeersveiligheid zou iedere weg verlicht kunnen worden. Er zijn echter argumenten om de openbare verlichting achterwege te laten. Een lage verkeersintensiteit in bijvoorbeeld de buitengebieden zou een overweging kunnen zijn om dit te rechtvaardigen in relatie tot de investeringen. Tot slot kan de openbare verlichting een gevaarlijk obstakel zijn bij verkeersongevallen. Bij ontwerp en materiaalkeuzes zal de gemeente hier rekening mee houden.
De gemeente Meerssen wil bijdragen aan een duurzame openbare ruimte. In dit kader hanteren wij de volgende uitgangspunten:
Zowel bij het ontwerpen, installeren, beheer en onderhoud moet rekening worden gehouden met de belasting voor het milieu. Denk hierbij aan o.a. het toepassen van milieuvriendelijke materialen, het afvoeren van materialen naar een erkende verwerker en het schilderen van lichtmasten met milieuvriendelijke materialen.
Per vervangingsproject zal bekeken worden welk type LED-verlichting in combinatie met dimmen interessant is om energie te besparen en de CO2-uitstoot te reduceren. Bovendien zal door het toepassen van LED- verlichting ervaring worden opgedaan met de kwaliteit. Tot slot is de verwachting dat in de toekomst de aanschafprijs van LED-verlichting zullen dalen. Of de energiekosten zullen dalen zal mede afhankelijk zijn van de behoeften op de energiemarkt en inkoopprijzen (aanbestedingen).
Alhoewel de geprognosticeerde levensduur van LED-verlichting zich nog moet bewijzen gaan we er vanuit dat dit zich ook uitbetaalt in andere voordelen, denk hierbij aan:
2.1.3 Kwaliteitsverbetering openbare verlichting
De kwaliteit van de openbare verlichting moet goed en betrouwbaar zijn voor de bewoners. Enerzijds willen we een kwaliteitsverbetering bewerkstelligen door het wegwerken van achterstallig onderhoud , hogere lichtniveaus en betere gelijkmatigheid. Anderzijds wil de gemeente Meerssen een positiever energielabel realiseren.
Een recent onderzoek 2 laat zien dat de openbare verlichting een lage waardering scoort, te weten ‘F’. Om tot een hogere score te komen, stellen we het volgende kader:
Uitgangspunt is dat de openbare verlichting bij civiel technische reconstructies van de verhardingen en riolering opnieuw wordt ontworpen en ingericht conform de ROVL2011. Hierbij geldt wel dat er sprake moet zijn van een één op één vervanging en de vervanging middels LED-verlichting en dimmen moet passen binnen het financiële kader. Binnen deze reconstructiecyclus zal de openbare verlichting op lange termijn aan de richtlijnen voldoen. Financiële middelen voor uitbreidingen en bijplaatsen van de openbare verlichting zijn er niet.
Ook ten aanzien van de organisatie van de openbare verlichting willen we een kwaliteitsverbetering realiseren zodat beleid, beheer en onderhoud efficiënt georganiseerd zijn. Belangrijke speerpunten zijn:
Op dit moment wordt samenwerking met de gemeente Maastricht onderzocht om te bezien of dit op termijn kan leiden tot kennisdeling en efficiency.
2.1.4 De gemeente als regisseur
De komende beleidsperiode slaat de gemeente Meerssen een nieuwe koers in. Deze koers moet leiden tot volledige regie, transparantie, kwalitatief hoogwaardige dienstverlening en marktconformiteit. De gemeente treedt op als regisseur van de openbare verlichting, operationele taken worden zoveel mogelijk uitbesteed.
Kerntaken binnen de regiefunctie zijn:
Het areaal van de gemeente Meerssen omvat hoofdzakelijk 4,5 meter – 6,5 meter lichtmasten. Er wordt gebruik gemaakt van een ‘standaard’ type stalen verzinkte cilindrische lichtmast. (o.a. Valmont)
Er wordt veel ‘witte verlichting (PLL)’, toegepast. In de gemeente Meerssen worden standaard typen armaturen gebruikt, te weten: de kegelarmatuur en de kofferarmatuur. Denk hierbij aan de kegelarmatuur 2000, Schreder Altra 2 en de Indal Libra.
De verlichting wordt via een avondnacht schakeling na 23.00 uur deels uitgezet. Het huidige beleid heeft tot gevolg dat er in de nachtelijke uren donkere plekken en geen goede spreiding van de verlichting ontstaan. In een aantal gevallen zoals bij kruispunten, zebra’s, gevaarlijke bochten, blijft de verlichting aan. In het centrum van de kernen wijkt de verlichting soms af van de standaard.
Het areaal van de gemeente Meerssen bestaat uit:
De toename van de openbare verlichting is voornamelijk een gevolg van areaaluitbreiding. Denk aan o.a. de overdracht van de provinciale wegen, het realiseren van diverse bestemmingsplannen en het plaatsen van openbare verlichting langs de Maastrichterweg.
In de periode van 2002 tot 2014 is er een inhaalslag gemaakt in de vervanging van de lichtmasten. Het huidige achterstallig onderhoud is niet noemenswaardig. Dat ligt anders voor de armaturen, er zijn c.a. 628 armaturen die vervangen hadden moeten worden. In afwachting van de LED ontwikkelingen en vaststelling van een nieuw beleidsplan hebben de afgelopen drie jaar geen grootschalige vervangingsinvesteringen plaatsgevonden. De hiervoor in het investeringsplan opgenomen financiële middelen zijn doorgeschoven naar 2014 en 2015.
Een eerste stap is genomen richting duurzaamheid. Vrijwel alle oude conventionele hoogvermogen lampen (TLEM, HPN en SOX) zijn vervangen door nieuwe conventionele duurzame laagvermogen lampen (PL 24W en PL 36W).
Vervangingstermijnen bij verschillende levensduren
In onderstaande tabel zijn de plaatsingsjaren van de hoofdcomponenten (armaturen en lichtmasten) weergegeven. Tevens zijn de vervangingstermijnen bij verschillende mogelijke levensduren van deze componenten in beeld gebracht. De levensduur van de componenten bepaalt in hoge mate het investeringsprogramma voor de komende beleidsperiode. De gemeente Meerssen hanteerde tot 2014 een vervangingstermijn van 35 jaar voor de lichtmasten en 17,5 jaar voor de armaturen.
De meeste verlichting is geplaatst voordat er in 1990 richtlijnen in het leven zijn geroepen. Uit een verricht onderzoek ‘verlichtingskwaliteit Woonstraten en ontsluitingswegen 2014’ werd het vermoeden bevestigd dat de openbare verlichting in de gemeente Meerssen op het gebied van verlichtingsniveau en gelijkmatigheid niet voldoet aan de ROVL richtlijnen 2011 en mede daardoor een energielabelwaardering F heeft. Om te kunnen voldoen aan de ROVL richtlijnen dient de openbare verlichting opnieuw ontworpen, ingericht en aangelegd te worden in de openbare ruimte. Deze aanpassing is financieel niet haalbaar en bovendien nu niet wenselijk. Een deel van de openbare verlichting in de gemeente Meerssen wordt in het kader van duurzaamheid na 23.00 uur uitgeschakeld. Er wordt hier bewust afgeweken van de ROVL richtlijnen. Beide zijn bewuste keuzes geweest in de beleid en beheer nota OVL 2002. Hierbij dient opgemerkt te worden dat er de afgelopen decennia nauwelijks meldingen zijn geweest, die aanleiding geven voor grootschalige aanpassing van de huidige verlichting aan de richtlijnen. De meldingen die er zijn hebben (buiten het doorgeven van defecte lampen) met name betrekking op de aanwezigheid van donkere plekken (na 23.00 uur) in de woonstraten.
Klachten en meldingen kunnen door bewoners worden gemeld bij het meldpunt van de gemeente. Reguliere storingen worden binnen het huidige beleid afgehandeld binnen 10 werkdagen.
Gemiddeld wordt door het meldpunt 3 uur per week besteed aan de openbare verlichting.
In 2012 en 2013 had de gemeente Meerssen gemiddeld 380 meldingen van burgers per jaar en ca. 25 schadegevallen.
Het begeleiden van het beheer en onderhoud van de openbare verlichting is binnen de gemeentelijke organisatie belegd bij de Beleidsmedewerker Wegen. Vanuit het zogenaamde ontzorgingsconcept waren alle taken aangaande beheer en onderhoud van de openbare verlichting tot 31 december 2013 uitbesteed aan één opdrachtnemer. Bij deze werkwijze werd gemiddeld door de beleidsmedewerker twee uur per week besteed aan de openbare verlichting. Dit heeft er echter toe geleid dat er onvoldoende zicht was op de mate waarin beheer en onderhoud aan de norm voldoen en welke kwaliteit geleverd wordt voor welke prijs. De gemeente heeft de regie te veel losgelaten. Het ontzorgingsconcept kende ook voordelen. Immers, bij ontzorging is slechts een beperkte capaciteit nodig binnen de ambtelijke formatie.
Deze situatie was historisch gegroeid en gaat ver terug (PLEM periode). Inmiddels zijn dit soort langlopende overeenkomsten gedateerd en is het huidige contract beëindigd per 31 december 2013.
Het jaar 2014 is een transitiefase. In dit jaar vindt de vertaling plaats naar transparantie en marktwerking. Hierbij wordt het meerjarig beleid, beheer en uitvoeringsprogramma uitgewerkt. Het is de bedoeling dat na vaststelling van dit plan het programma zo spoedig mogelijk operationeel is. Tot die tijd is het dagelijks en hoogst noodzakelijke onderhoud tijdelijk bij een aannemer ondergebracht.
3.5 Enexis, ondergrondse storingen en aansluittarieven
De openbare verlichting in de openbare ruimte is onlosmakelijk verbonden met de ondergrondse infrastructuur van Enexis. Storingen gerelateerd hieraan vallen volledig onder verantwoordelijkheid van Enexis. Verder hanteert Enexis bij onderhoud en nieuwbouw van de openbare verlichting aansluittarieven.
4.1 Criteria openbare verlichting
In bijlage 1 is aangegeven welke gebieden binnen het openbare verlichtingsbeleid vallen. Deze tabel is indicatief, er zal per project bekeken moeten worden wat de toe te passen verlichtingsklasse moet zijn.
Om aan deze klassen te kunnen voldoen, worden er eisen gesteld aan de lichtpunten. De masthoogte, het type armatuur en de lampsoort bepalen gezamenlijk of een gewenste klasse haalbaar is.
Per functiegebied en wegcategorie kunnen uitzonderingen gemaakt worden op basis van overwegingen zoals lage verkeersintensiteit vs. investeringskosten, milieuaspecten zoals lichthinder, lichtvervuiling en flora en fauna. We verlichten in beginsel geen speelplaatsen, achterpaden, recreatieve fiets- en voetpaden, recreatiegebieden (parken), natuurontwikkelingsgebieden, buitengebieden en plaatsen waar een alternatieve verlichte (fiets) route aanwezig is. Indien er toch sprake is van een concrete behoefte aan openbare verlichting, dan zal dit per geval bekeken moeten worden. Zoals aangegeven zijn de sociale- en verkeersveiligheid en de beschikbare financiële middelen hierin leidend.
4.2 Meerssen gaat voor LED en dimmen!
Om een duurzamer openbare verlichting te realiseren gaat Meerssen voor LED en dimmen. Naast de bijdrage in energiebesparing en CO2 reductie, heeft deze strategie op de lange termijn ook financiële voordelen. Bovendien wordt er een kwaliteitsverbetering gerealiseerd, die bijdraagt aan de sociale- en verkeersveiligheid in de gemeente Meerssen.
Ondanks dat 80% van het areaal in de vorige beleidsperiode is vervangen door laagvermogende lampen, PL 24W en PL 36W, is er winst te halen in de gemeente Meerssen. LED-verlichting en dimmen zijn interessante opties. Er dient echter wel rekening te worden gehouden met langere terugverdientijden. Denk hierbij aan een periode ca. 15 tot 20 jaar.
Een doorrekening laat zien dat het theoretische energie-besparingspotentieel middels LED-verlichting ca. 18 % bedraagt, wanneer alle conventionele openbare verlichting op dit moment gelijktijdig vervangen wordt door LED-verlichting en dimmen. Bij deze berekening is echter geen rekening gehouden met de huidige avond / nachtschakeling. Bovendien is het gelijktijdig vervangen van het huidige areaal niet realistisch omdat er dan sprake is van kapitaalvernietiging. De openbare verlichting heeft restwaarde. Naar schatting zal ca. 10 % energiebesparing de komende beleidsperiode meer op zijn plaats zijn.
Dimmen en avond/nachtschakeling
Momenteel wordt de verlichting (op 2 locaties na) nog niet gedimd. In de nachtelijke uren is er de mogelijkheid om de verlichting naar een lager niveau te schakelen. Er is dan minder behoefte aan licht aangezien de meeste mensen van hun nachtrust genieten. Of het dimmen in bestaande situaties economisch rendabel is, zal op straatniveau moeten worden uitgezocht. Hierbij moet rekening worden gehouden met het feit dat in Meerssen een avond/nachtschakeling wordt toegepast. In het kader van duurzaamheid wordt een deel van de openbare verlichting nu vanaf 23.00 uur uitgeschakeld. Het toepassen van dimmen zal wel de gelijkmatigheid van de lichtspreiding ten goede komen. Positief gevolg hiervan in het kader van sociale veiligheid is dat dit naar verwachting de veiligheidsbeleving van onze inwoners zal verbeteren. Verder zal gelijkmatige lichtverspreiding de verkeersveiligheid ten goede komen.
4.3 Kwaliteit van de openbare verlichting
De gemeente Meerssen kiest voor een betrouwbare en duurzame openbare verlichting voor haar burgers. De kwaliteit wordt niet alleen bepaald door de eerder benoemde kwaliteitsniveaus en uitgangspunten, ook het regulier onderhoud heeft hierin een belangrijke rol.
Voor het vervangen van de openbare verlichting wordt de levensduur vastgesteld volgens de landelijk meest gehanteerde tijdsduur, te weten: armaturen 20 jaar en lichtmasten 40 jaar. Hierdoor worden de kapitaalgoederen efficiënter gebruikt.
In de periode 2014-2016 zal het achterstallig onderhoud worden weggewerkt (o.a. 629 armaturen). Bij deze strategie worden geen onnodige aansprakelijkheids,- en veiligheidsrisico’s genomen.
Het onderhoud van de openbare verlichting is onder te verdelen in:
Planmatige vervangingen lichtmasten en armaturen 3
Bij het onderhoud van de openbare verlichting zal rekening worden gehouden met de landelijke CROW beeldsystematiek. In dit kader wordt het onderhoud van de openbare verlichting uitgevoerd op kwaliteitsniveau B (‘basisniveau’ ), zie bijlage 2 . Dit kwaliteitsniveau wordt gehanteerd in veel gemeenten.
De komende beleidsperiode zal waar dit van toepassing is bij de conventionele lampen groepsremplace worden uitgevoerd. Bij groepsremplace worden alle lampen gelijktijdig, ongeacht of deze defect zijn, vervangen bij het einde van hun levensduur. De kans dat deze lampen afzonderlijk achtereenvolgens uitvallen is in deze fase groot. Het in één keer groepsgewijs vervangen van deze lampen is op deze wijze goedkoper dan afzonderlijk incidentele defecte lampen vervangen. De aannemer hoeft niet per storing te uit te rijden, maar kan in één ronde alle lichtpunten vervangen waardoor tevens de CO2 uitstoot van de hoogwerker gereduceerd wordt. Een logisch gevolg hiervan is dat er minder klachten van burgers zullen komen. Het uitgangspunt is dat de lampen één maal per 4 jaar vervangen worden.
Voor het behoud van lichtmasten en voor het esthetische effect worden stalen lichtmasten periodiek geschilderd. Aluminium lichtmasten worden niet geschilderd. Verzinkte masten behoeven na ca. 15-20 jaar wel onderhoud. In de gemeente Meerssen worden hoofdzakelijk stalen lichtmasten toegepast. Het uitgangspunt is dat de stalen lichtmasten één maal per 8 jaar geschilderd worden Visuele inspectie
Het onderhoudsniveau van de OVL dient te voldoen aan de gestelde kwaliteitsnorm (zie bijlage 2) behorende bij het kwaliteitsniveau “basis”. Het is aan de aannemer om hier zorg voor te dragen. Het is aan de gemeente om dit steekproefsgewijs te toetsen. De kwaliteitsnorm heeft o.a. betrekking op het functioneren van de lamp, de rechtstand van de lichtmast, de aanwezigheid van het mastdeurtje en de toestand van zowel de uithouder als de armatuur. Uit de visuele inspectie mag maximaal 5% afwijking aanwezig zijn t.o.v. de kwaliteitsnorm Basis.
De klachten en meldingen worden afgehandeld en doorgezet door gemeente. In het kader van kwaliteitsverbetering wordt de hersteltermijn van storingen verkort van 10 werkdagen naar 5 werkdagen. Deze hersteltermijn wordt opgenomen als eis in de overeenkomst met de aannemer. Bewoners hoeven hierdoor niet twee weken in het donker te zitten.
Dit geldt niet voor de ondergrondse storingen. De hersteltermijn van Enexis voor ondergrondse storingen bedraagt in de praktijk 10 tot 30 werkdagen. Hier heeft de gemeente Meerssen geen rol in maar we proberen hier wel een positieve invloed op uit te oefenen middels structureel overleg en evaluatie.
4.4 Regisserende gemeentelijke organisatie en marktwerking
Om te komen tot volledige regie zal de komende beleidsperiode het onderhoud worden aanbesteed.
Marktwerking zal leiden tot transparantie, gunstigere prijzen en betere kwaliteit.
Door uitbesteding en beperkte capaciteit van de eigen organisatie zal de rol van de gemeente verschuiven naar een coördinerende en toetsende rol, waarbij meer aandacht wordt geschonken aan toezicht en controle.
Ten opzichte van voorgaande beleidsperiode zal er structureel extra capaciteit nodig zijn voor fysiek toezicht en controle. Indien dit binnen de ambtelijke capaciteit niet opgevangen kan worden zal hier expertise voor ingehuurd dienen te worden.
Om volledig regie te houden op de kwaliteit van de openbare verlichting is een actueel beheerbestand essentieel. In tegenstelling tot de vorige beleidsperiode wordt het administratieve beheer van de openbare verlichting door de eigen organisatie gedaan. Het bijhouden van beheergegevens in een beheerssysteem is arbeidsintensief en vraagt om specialistische kennis. In 2014 zal bekeken worden welk beheersysteem hier het meest geschikt voor is.
In onderstaande tabel zijn de indicatieve kosten van de nieuwe aanpak t.o.v. het ontzorgingsmodel in beeld gebracht. Op termijn is er in de exploitatiebegroting een verdere besparing mogelijk. Vooruitlopend hierop heeft er middels de 1 bestuursrapportage 2014 al een 1e aframing plaatsgevonden. Verdere jaarlijkse besparing kunnen oplopen tot ca. € 31.000 In eerste instantie zal een gedeelte van de verdere te verwachten besparing ingezet worden om het huidige areaal te inventariseren en een beheerssysteem aan te schaffen en dit van input te voorzien.
Inhuur of ambtelijke ondersteuning t.b.v. applicatiebeheerder | |
Kosten extern bureau tbv aanbestedingen en directie/toezicht mbt projecten en vervangingen | |
Het realiseren van onze doelstelling vraagt t.o.v. het ontzorgingsmodel om inzet van extra ambtelijke capaciteit en uitbesteding. Om hierin meer inzicht te verkrijgen, zijn de benodigde FTE’s globaal bepaald. Daarnaast is gekeken naar de werkelijke hoeveelheid FTE’s binnen de gemeente op dit moment. Bij de bepaling hiervan wordt uitgegaan van een 36-urige werkweek en 200 werkdagen per jaar.
Inzet uren OVL in de beleidsperiode 2014 - 2023
Uit deze tabellen blijkt dat er jaarlijks structureel ca. 0,4 FTE nodig is om de nieuwe opzet van het beheer en onderhoud van de openbare verlichting vorm te geven.
De beschikbare ambtelijke capaciteit bedraagt 0,2 FTE is als volgt opgebouwd:
Geconcludeerd kan worden dat er structureel ca. 0,2 FTE tekort is.
De invulling hiervan kan gebeuren middels uitbreiding van de ambtelijke organisatie of het inhuren van expertise. De hiermee gemoeide kosten zullen naar verwachting ca. € 17.000,00 bedragen (zie tabel blz. 22).
Verder blijkt uit de tabellen dat er werkzaamheden bij een extern bureau dienen te worden ondergebracht. De werkzaamheden zijn namelijk erg specialistisch en hebben voornamelijk betrekking op projectvoorbereiding, zoals het opstellen van programma van eisen, houden van aanbestedingsprocedures en het voeren van directie en toezicht bij zowel reguliere onderhoudswerkzaamheden als projectmatige vervangingen. De hiermee gemoeide kosten zullen naar verwachting ca. € 35.000,00 bedragen (zie tabel blz. 22).
5.1 Huidige begroting exploitatie
Het doel van de begrotingsreflectie is te onderzoeken of de gekozen beleidsoptie aansluit op het beschikbare budget voor komende beleidsperiode 2014 – 2023. De jaarlijkse exploitatiekosten t.b.v. de openbare verlichting (excl. verkeersregelinstallaties e.d.) zien er in 2014 als volgt uit:
5.2 Jaarlijkse besparing en restantbedrag
Het resterend bedrag van € 31.000,00 (zie bovenstaande tabel) wordt als volgt ingezet:
·In 2014, 2015 en 2016 opnemen bedragen van resp. € 22.500,00, € 12.500,00 en € 5.000,00 t.b.v. aanschaf beheerssysteem en het inventariseren en implementeren van het areaal.
5.3 Huidige begroting investeringen vs uitgaven beleidsplan
In onderstaande tabel zijn zowel de te verwachten uitgaven en de benodigde investeringen voor LED armaturen en lichtmasten weergegeven voor de komende beleidsperiode 2014 – 2023.
Tabel 1: Uitvoering conform beleidsplan (LED en dimmen) en huidige beschikbare financiële middelen zoals opgenomen in het investeringsplan
Kredietwijziging conform beleidsplan Huidige kredietverdeling in MIP 2014 -2018
Tabel 2: Uitvoering conform beleidsplan (LED en dimmen) en aangepaste benodigde financiële middelen gebaseerd op reële planning
LED en dimmen Aangepaste kredietverdeling t.b.v. MIP 2014 - 2018
Tabel 3: Alternatieve uitvoering in afwijking van het beleidsplan (conventionele verlichting) en aangepaste benodigde financiële middelen zoals opgenomen in het investeringsplan gebaseerd op reële planning
In tabel 1 is duidelijk te zien dat er bij de huidige beschikbare financiële middelen opgenomen in het MIP een tekort is bij de armaturen en een ruim overschot bij de lichtmasten. In tabel 2 zijn deze bedragen gelijk gesteld aan de financiële middelen benodigd voor het toepassen van LED en dimmen. Na doorrekening van de te verwachten kapitaalslasten bij zowel tabel 1 als 2 blijkt dat de huidige beschikbare financiële middelen opgenomen in het investeringsplan voldoende zijn om te gaan verduurzamen middels LED-verlichting in combinatie met dimmen.
Na doorrekening van de te verwachten kapitaallasten bij zowel 2 als 3 blijkt dat het toepassen van conventionele verlichting financieel voordeel oplevert, de kapitaallasten zijn immers lager.
Desondanks wordt om de volgende redenen geadviseerd hier niet voor te kiezen:
5.4 Toereikend voor duurzame ambities
Het huidige beschikbare budget is toereikend om het areaal op een basisniveau te houden en te verduurzamen middels LED-verlichting en dimmen. De achterstand van de armaturen zal binnen 2 tot 3 jaar worden weggewerkt. Jaarlijks zal er een uitvoeringsplan worden gemaakt. Per plan zal bekeken worden of en op welke wijze de geambieerde kwaliteitsverbetering kan worden gerealiseerd en of de beschikbare financiële middelen voor dat jaar afdoende zijn. Komende jaren zal er m.b.v. de nieuwe opzet van de beheers- en onderhoudsstrategie, de transparantie, de marktwerking en mogelijke samenwerkingsverbanden bekeken worden of en op welke vlakken er nog financieel voordeel is te behalen.
Dit beleidsplan geldt voor de periode 2014 – 2023. Het is zinvol om na 3 jaar te evalueren gezien de ontwikkelingen rondom techniek (LED), en de gemeentelijke - en marktontwikkelingen op het gebied van kwaliteit en financiën. Naar aanleiding van dit plan wordt een uitvoeringsplan opgesteld voor 2014 en 2015. Hierin worden de volgende onderdelen uitgewerkt:
In bovenstaande tabellen is het principe van de beeldkwaliteit systematiek weergegeven en beschreven zoals gehanteerd in de gemeente Maastricht.
De kwaliteitscatalogus openbare ruimte 2013 biedt landelijke standaardkwaliteitsniveaus voor het onderhoud van de openbare ruimte. De foto’s, beschrijvingen en prestatie-eisen in de kwaliteitscatalogus stellen beheerders van openbare ruimte in staat om inzichtelijk te communiceren met hun bestuurders, gebruikers en uitvoerders van het onderhoud. De kwaliteitscatalogus 2013 bevat ruim 200 schaalbalken met vijf kwaliteitsniveaus, variërend van zeer hoog (A+) tot zeer laag (D), waarmee de gewenste kwaliteit per gebied kan worden gekozen. De kwaliteitseisen kunnen worden opgenomen in een RAW-beeldbestek.
Voor openbare verlichting in de gemeente Meerssen is de B kwaliteitsniveau (basis) zoals beschreven in de CROW Standaard leidend (zie CROW).
Onder lichthinder wordt in de "Algemene richtlijn betreffende lichthinder", uitgegeven door de Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSvV), verstaan: "het ten gevolge van een verlichtingsinstallatie ontstaan van ongewenste visuele neveneffecten bij meer dan een nader bepaald percentage van personen buiten de groep van personen waarvoor de verlichtingsinstallatie oorspronkelijk bestemd is."