| Organisatie | Uithoorn |
|---|---|
| Organisatietype | Gemeente |
| Officiële naam regeling | Bomenbeleidsplan Uithoorn |
| Citeertitel | Bomenbeleidsplan Uithoorn |
| Vastgesteld door | gemeenteraad |
| Onderwerp | bestuur en recht |
| Eigen onderwerp | |
| Externe bijlagen | afbeelding 1, bij 3.2 Uithoorn groene gemeente afbeelding 2, bij 3.3. De juiste boom op de juiste plek afbeelding 3, bij 3.3 afbeelding 4, bij 3.4, typisch Uithoorn afbeelding 5, checklist bij 4.1 ontwerp en inrichting afbeelding 6, bij 4.3, last van bomen, onder onderstaand beslismodel |
Geen.
Algemene plaatselijke verordening Uithoorn 2012
Geen.
Datum inwerkingtreding | Terugwerkende kracht tot en met | Datum uitwerkingtreding | Betreft | Datum ondertekening Bron bekendmaking | Kenmerk voorstel |
|---|---|---|---|---|---|
| 22-05-2014 | nieuwe regeling | 22-05-2014 Onbekend. | RV14.0029 |
De aanleiding voor het opstellen van een bomenbeleidsplan is dat het bestaande beleid van de gemeente Uithoorn onvolledig is, en dat instrumenten voor uitvoering van het beleid momenteel aan herziening toe zijn. Het opstellen van het bomenbeleidsplan staat al een aantal jaren op het programma. In 2005 is er budget voor het beleidsplan beschikbaar gesteld.
De gemeente beheert ruim 12.000 bomen1 (ofwel 0,45 boom per inwoner). Dit is ruim boven het gemiddelde van vergelijkbare gemeenten in het westen van het land. De gemeente wil een groene, boomrijke gemeente blijven, daarom willen we de bomen goed beheren. Om het beleid nieuwe leven in te blazen, zodat er weer een 'frisse blik' op bomen ontstaat, heeft de gemeente Oranjewoud gevraagd samen een bomenbeleidsplan op te stellen.
Bomen hebben belangrijke waarde voor de uitstraling en de leefbaarheid van Uithoorn en daarom zijn voor het beleidsplan de volgende doelen geformuleerd:
Op rijksniveau is het verminderen van regels een trend van de laatste jaren. Hierop aansluitend, schaffen veel gemeenten op dit moment het stelsel van kapvergunningen af.
In hoofdstuk 2, aanknopingspunten voor de visie, wordt ingegaan op het bestaande beleid met betrekking tot bomen, de knelpunten die aanwezig zijn en de uitgangspunten voor het nieuwe beleid. Hoofdstuk 3 bevat de visie op de bomen. Deze visie wordt in hoofdstuk 4 uitgewerkt; in dit hoofdstuk komen ontwerp, inrichting, beheer, regelgeving, organisatie en communicatie aan bod. Hoofdstuk 5 bevat het uitvoeringsplan met concrete projecten die uit dit bomenbeleidsplan naar voren komen.
2 Aanknopingspunten voor de visie
Groenbeleidsplan “Zicht op groen” (december 1999)
Het groenbeleidsplan (GBP) geeft een kader voor de kwaliteit van groenvoorzieningen in de gemeente Uithoorn. Vooral het streven naar samenhang in groen is een belangrijk aandachtpunt. Het versterken van de afzonderlijke wijkkarakteristieken moet eveneens leiden tot een verbetering van de groenkwaliteit. Het groenbeleidsplan hanteert de volgende uitgangspunten om te komen tot het juiste kader:
In de groenvisie en het plan worden bovengenoemde punten uitgewerkt. Daarbij voor het duurzaam behouden en ontwikkelen van de groenstructuur gebruik gemaakt van een indeling van hoofdstructuur groen:
Daarnaast wordt de gewenste hoofdstructuur voor bomen aangegeven.
Tot de groengebieden worden gebieden als park de Biezenwaard, de begraafplaats, sportparken en het gebied rond het Zijdelmeer gerekend. Hierbij wordt zowel de verblijf- als de natuurfunctie benadrukt.
Onder groene linten worden de grote ontsluitingsroutes verstaan. De N196, de Zijdelweg en de Boterdijk zijn voorbeelden waar een continu beeld wordt nagestreefd in de vorm van bomenrijen/lanen. Langs de Amstel en langs de busbaan worden ook meer landschappelijke elementen, respectievelijk natuurlijke beplantingen en dijkprofielen voorgesteld.
Onder accentplekken wordt bijvoorbeeld het oude dorpscentrum van Uithoorn verstaan. Door hun specifieke bestemming wordt op deze plekken gestreefd naar een bijzondere inrichting als onderdeel van de totale groenstructuur.
Per wijk worden vervolgens uitwerkingen gemaakt in het groenbeleidsplan waarin de gewenste structuur (bomen) wordt aangegeven en waarin de verschillende typen groen een plek krijgen in de wijk.
Het plan wordt concreet gemaakt door het hoofdstuk Realisatie, waarin planning, financiën en communicatie voor de planperiode wordt aangegeven. In de bijlage van het GBP worden alle acties benoemd en wordt er een prioritering aan meegegeven (termijn).
Landschapsontwikkelingsplan Uithoorn
Het landschapsontwikkelingsplan (LOP) richt zich voornamelijk op het buitengebied van de gemeente. De verwevenheid van het landschap van Uithoorn met de bebouwing zorgt er echter voor dat er duidelijke overlappen zijn tussen het LOP en GBP. Dat is bijvoorbeeld te zien in de ecologische verbinding van de Amstel naar de Uithoornse polder.
In de landschapsvisie voor Uithoorn wordt gewerkt met een aantal motto’s:
Vooral in het motto ‘Identiteit versterkt’ worden strategieën uiteengezet waarin bomen een belangrijke rol spelen. Zo wordt voorgesteld om ontsluitingswegen te beplanten met bomen en om de ecologische verbinding die dwars door Uithoorn gesitueerd is te ontwikkelen en te versterken door ecologische stapstenen.
Andere beleiddocumenten die als uitgangspunt gebruikt zijn voor dit bomenbeleidsplan:
Eind januari is in een brede werksessie een knelpuntenanalyse uitgevoerd. Buurtbeheer, afgevaardigden van bewoners, woningbouwvereniging, wijkbeheer en afdeling Infrastructuur hebben tijdens deze sessie knelpunten aangegeven die zich voordoen bij bomen of als gevolg van bomen (toepassing, beheer).
Daarnaast hebben zij de mooiste plekken van Uithoorn aangegeven waarbij bomen beeldbepalend zijn. De volgende plekken hebben daarbij de meeste stemmen gekregen:
Daarnaast zijn er diverse plekken aangegeven met één stem; deze liggen voornamelijk in de Zijdelwaard (8 plekken) en de Kwakel (3 plekken).
De volgende korte samenvatting geeft de belangrijkste punten weer uit de knelpuntenanalyse. Voor een uitgebreid verslag wordt verwezen naar bijlage 1 Knelpuntenanalyse.
Taakverdeling, organisatie en communicatie
2.3 Constateringen in het veld
Veldbezoeken, uitgevoerd door Oranjewoud, hebben zich gericht op enerzijds het technisch beheer en onderhoud van de bomen en anderzijds is gekeken naar de structuur, toepassing en soortenkeus van bomen in Uithoorn. In deze paragraaf wordt een korte weergave geschetst van de veldbezoeken. Voor een uitgebreid verslag wordt verwezen naar bijlage 1 Knelpuntenanalyse.
Wanneer de gemeente als geheel wordt beschouwd kan gezegd worden dat de gemeente Uithoorn een bomenbestand bezit, waarbij het karakter van het waterrijke gebied goed terug te zien is in de soortenkeuze. Soorten als els, wilg en berk komen veelvuldig voor in de verschillende wijken, maar ook een wat bijzondere boom als de moerascypres benadrukt dit karakter.
Zo op het eerste gezicht kan gezegd worden dat de vitaliteit van de bomen redelijk is, echter aan het aantal echt oude bomen is te zien dat de levensduur van de bomen gering is.
De toepassing van bomen in de woonwijken is afwisselend in bestrating, in gras of in hoger heestergroen. Opvallend is wel dat nog een groot deel van de bomen in verharding staat.
Door toepassing, soortenkeus, vitaliteit, vorm en ouderdom dragen de bomen in de woonstraten van Uithoorn af en toe weinig bij aan de beeldkwaliteit (foto).
Op plekken waar meer ruimte is voor groepen bomen of brede lanen of rijen bomen zorgt de aanwezigheid ervan voor een hoge beeldkwaliteit. Een goed voorbeeld zijn de kastanjes langs de Prinses Christinalaan en de berken in het ruime profiel van de Burg. Kootlaan (nieuwste uitbreiding).
De belangrijkste punten die zijn opgevallen met het beheertechnische veldbezoek:
2.4 Uitgangspunten bomenbeleid Uithoorn
In de voorbereidende fase van het opstellen van dit beleidsplan is een eerste opzet gemaakt van de uitgangspunten voor het beleid. Deze eerste uitgangspunten zijn opgenomen in bijlage 2. Voortbordurend op deze uitgangspunten is de werkgroep in een werksessie tot meer 'Uithoornse' uitgangspunten gekomen, waarbij gestreefd is naar specifieke aandachtspunten die van toepassing zijn op de situatie van Uithoorn. Hiermee zijn de uitgangspunten van de raad en de resultaten uit de hoofdlijnen van de knelpuntenanalyse met elkaar in verband gebracht. De aangepaste uitgangspunten zien er als volgt uit:
Op basis van de hiervoor beschreven inventarisatie en analyse wordt in het onderhavige hoofdstuk een visie voor de bomen in de gemeente Uithoorn uiteengezet, waarin de ambities van de gemeente zijn beschreven.
Dat bomen een belangrijk onderdeel zijn van onze leefruimte, daar is iedereen het wel over eens. Naast een mooi beeld vervullen bomen belangrijke functies als het begeleiden van belangrijke structuren, het leveren van zuurstof, schaduw en vruchten, het bijdragen aan de reductie van fijnstof, het zorgen voor beschutting en nestgelegenheid voor dieren enz. Anderzijds kunnen bomen ook voor overlast zorgen. Blad, wortels en diezelfde vruchten zorgen - vooral in het stedelijk gebied - voor verstopte goten, opgedrukte bestrating en vuile straten. Het bomenbeleidsplan van Uithoorn streeft naar versterking en ontwikkeling van het groene karakter van de gemeente, waarbij tegelijkertijd de leefbaarheid van het stedelijk gebied en beheerbaarheid van bomen uitgangspunt vormen.
De volgende punten vormen de basis voor de visie:
In de volgende paragrafen bovenstaande punten uitgewerkt tot de visie van het bomenbeleidsplan Uithoorn.
Uithoorn is een groene en boomrijke gemeente en dat moet ook zo blijven. In de huidige situatie zijn er echter bomen die onvoldoende groeimogelijkheden hebben (te kleine boomspiegels, concurrerende soorten, bebouwing, enz) of overlast veroorzaken. Deze knelpunten vinden hun oorsprong zowel in de ontwerpfase, waarbij onvoldoende ruimte wordt gecreëerd voor bomen, als in de beheerfase waarbij onvoldoende wordt gestuurd op ruimte maken door dunnen, snoei of kap.
Versterken en ontwikkelen van het groene karakter van de gemeente Uithoorn, waarbij kwaliteit van de bomen en de leefbaarheid van de woonomgeving uitgangspunt zijn.
Om de bovenstaande visielijn vorm en inhoud te geven worden de volgende uitgangspunten gehanteerd:
3.3 De juiste boom op de juiste plek
Uithoorn is een bomenrijke gemeente, echter van een deel van de bomen moet men zich afvragen of ze op de juiste plek staan. Kwarrende bomen in verharding, grote bomen dicht op een gevel en grote bomen in woonstraten zorgen voor een ongewenst beeld en overlast. Daarnaast draagt de huidige boomstructuur niet altijd bij aan het verhelderen van oriëntatie en samenhang.
Versterken en ontwikkelen van een heldere bomenstructuur van gemeentelijk niveau tot aan woonstraatniveau waarbij "de juiste boom op de juiste plek" het uitgangspunt is.
Om de bovenstaande visielijn vorm en inhoud te geven worden de volgende uitgangspunten gehanteerd:
Uithoorn kenmerkt zich door een zeer waterrijke geschiedenis. Het oude slagenlandschap langs de Amstel en de droogmakerijen in het noordwestelijke deel van de gemeente vormen hiervoor de basis. Het oude slagenlandschap met veenondergrond veroorzaakt in Uithoorn voornamelijk de problemen met de zetting. Bomen in de zettingsgevoelige gebieden bereiken uiteindelijke een lagere leeftijd dan bomen in zand- of kleigebieden. De gemiddelde leeftijd van een boom in deze zettingsgevoelige gebieden is 15 - 20 jaar als gevolg van ophogingen bij de herstraatcyclus.
Richten van het beleid, de aanleg en het beheer op de typisch Uithoornse situatie.
De bewoners van de gemeente waarderen bomen. Anderzijds kunnen bomen ook voor overlast zorgen.
Creëren van draagvlak voor de waarde(n) van bomen en bewoners van Uithoorn betrekken bij hun groene leefomgeving.
Om beter inzicht te krijgen in welke overlast wordt ervaren en om acceptatie van een zekere mate van overlast te bewerkstelligen streeft de gemeente Uithoorn naar een heldere communicatie met bewoners. Daarnaast wil de gemeente bewoners meer betrekken bij wijzigingen of aanpassingen van hun leefomgeving.
Om de waardevolle bomen inzichtelijk te krijgen en tegelijkertijd bewoners meer te betrekken bij het groen, richt de gemeente zich op het verzamelen van waardevolle bomen op een lijst. Deze lijst wordt samen met bewoners opgesteld. Aan deze zoektocht ligt een lijst met criteria ten grondslag waaruit blijkt waar een waardevolle boom aan dient te voldoen.
Waardering van bomen ligt niet altijd in ouderdom of soort, dus in de boom zelf, maar in het feit dat een plek mooi is, simpelweg omdat er bomen staan. Het beleid is erop gericht deze mooie plekken in stand te houden. Het inzichtelijk maken van deze plekken zorgt ervoor dat, wanneer bomen op die plek oud, ziek of beschadigd zijn, ze vervangen kunnen worden door nieuwe exemplaren.
Boomstructuur op basis van wegenpatroon
Bomen hebben een belangrijke functie als dragers van structuur en hiërarchie. De huidige wegenstructuur van Uithoorn en de bestaande bomenstructuur wordt dan ook als basis genomen voor het uitwerken van de toekomstige bomenstructuur.
Daarvoor is de volgende indeling gemaakt (zie ook de kaart Bomenplan in bijlage 4):
De hiërarchie en beleving van een weg of straat wordt echter niet enkel bepaald door bomen. Het totale profiel, de aanwezigheid van heesters of gras, verlichting en (verkeers)borden spelen mee in de beleving van de weg of de straat.
De belangrijkheid van een weg of straat wordt echter vooral bepaald door de breedte van het profiel: ruimte. Deze ruimte en de bomen hierin geven de weg belangrijkheid mee, zorgen voor een formele of informele sfeer en zorgen een groen of minder groen karakter.
De functie van de bomenstructuur verschilt per type weg. Zo zorgen bomen langs een grote hoofdweg door de gemeente voor herkenning en oriëntatie. De bomen langs dit soort wegen zijn veelal van een duurzame soort en van de 1e of 2e orde (grote bomen)2. Wijkontsluitingswegen vormen vaak het visitekaartje van de wijk. Het groen en de bomen geven vast een voorproefje van het groen in de wijk; ze hebben vooral waarde voor beleving en geleiding door een wijk. De bomen in de woonstraten bepalen voor een belangrijk deel het groene karakter van de directe leefomgeving van de bewoners.
Beleving van groen en beeldkwaliteit vormen de belangrijkste aspecten van de bomen. In deze uitwerking van de bomenstructuur wordt er dan ook onderscheid gemaakt tussen de wegen waar 'structuur' een belangrijke rol speelt en wegen/straten waar beeldkwaliteit of beleving de overhand heeft. De laatste zijn veelal de plekken waar een maatwerk -oplossing voor gezocht moet worden. Denk hierbij aan woonstraten, hofjes, parkjes, parkeerplaatsen, pleinen enz.
Voor toekomstige inrichting en uitvoering van beleid is een handvat gemaakt in de vorm van de kaart Bomenplan - zie bijlage 4. Hierin worden zoals hierboven toegelicht de verschillende typen wegen uiteengezet, waarbij elk type een strategie meekrijgt. Daarnaast wordt per type gebied een richting meegegeven.
Bij de woonstraten wordt een richting aangegeven die benadrukt dient te worden. Voorbeelden zijn de Grevelingen of de straten in Meerwijk waarbij de richting van het landschap een belangrijke rol speelt. Het benadrukken van deze richting door middel van bomen is dan ook gewenst.
In wijken als het Thamerdal of de Zijdelwaard zijn hofjes, bochtige straten en pleintjes kenmerkend. Hier is het gebruik van losse boomgroepen, bomen op overhoeken en lijnelementen ter versterking van het besloten karakter wenselijk.
Eisen, randvoorwaarden en uitgangspunten
Om grip te krijgen op het toepassen van bomen: 'waar wel en waar niet', 'hoeveel bomen', 'in welke vorm' en 'hoeveel ruimte', gaat het niet alleen om het planten maar ook om het plannen. Wat is de toekomstige functie van de boom? Hoelang moet de boom er staan? Is de boom beheerbaar? In de onderstaande checklist worden richtlijnen gegeven bij nieuwe inrichting. Hierbij ligt de nadruk meer op het zoeken van ruimte voor bomen die reeds onderdeel zijn van een groenstructuur.
NB Reeds in het ontwerpstadium dient bij de toepassing van bomen rekening te worden gehouden met vervuiling van de bodem. Voorkomen moet worden dat chemische verontreiniging via de sapstroom in het milieu terecht komt. Per situatie moet beoordeeld worden of specifieke maatregelen nodig zijn, bijvoorbeeld vermijden van diepwortelende bomen.
CHECKLIST voor ontwerp- en (her)inrichting
Beheerbewust ontwerpen en ontwerpbewust beheren
Of wij tevreden zijn met onze leef-, woon- of werkomgeving wordt door veel factoren bepaald. De inrichting vormt de basis, maar gebruik, beheer en onderhoud bepalen mede de uiteindelijke kwaliteit. De vraag is hoe ontwerp en beheer op elkaar zijn af te stemmen tot een gezamenlijk eindresultaat: een openbare ruimte die past bij onze wensen en waar kwaliteit en kosten in evenwicht zijn.
'Beheerbewust ontwerpen en ontwerpbewust beheren' beoogt om een structurele oplossing te bieden door instrumenten, methodieken en procedures aan te reiken, zodat iedereen vanuit zijn eigen vakdiscipline gericht meewerkt om een gezamenlijk eindresultaat op te leveren.
In het ontwerp- en beheerproces is het van belang om te zorgen voor een goede overdracht van informatie tussen elke fase. Als de doelstelling en de ambitie helder zijn, werkt een ieder vanuit zijn eigen expertise dezelfde richting uit.
In dit bomenbeleidsplan kan beheerbewust ontwerpen en ontwerpbewust beheren toegepast worden door met elkaar afspraken te maken over de toepassing van bomen in Uithoorn, op een zodanige manier dat een optimale, beheerbare inrichting wordt bereikt. Een instrument dat hierin een rol kan spelen is bijvoorbeeld de CHECKLIST voor ontwerp- en (her)inrichting. Het instrument is erop gericht doelstellingen en kwaliteitsniveaus vast te leggen, zodat de ambitie voor alle partijen (ontwerp, uitvoering en beheer) gelijk wordt ingezet.
Beheervisie bomen, planmatig onderhoud, snoeiplannen
Bomen hebben vanaf het moment van planten tot aan het moment dat ze gerooid en vervangen worden veel aandacht nodig. Met name snoeimaatregelen zijn belangrijke ingrepen. Bomen worden gesnoeid om verschillende redenen:
Jonge bomen hebben op het moment van planten nog geen goed ontwikkelde kroon; in de praktijk wordt een dergelijke kroon een tijdelijke kroon genoemd. In deze eerste levensjaren worden takken, die de vorming van een kroon negatief beïnvloeden, verwijderd. Daarnaast worden de onderste takken in fasen verwijderd om een takvrije stam te creëren. Deze takvrije stam zorgt er voor dat het verkeer ongehinderd langs of onder de boom kan gaan. De frequentie van ingrijpen is 1x per 2 tot 3 jaar.
Bij oudere bomen met een blijvende kroon is het snoeien met name gericht op probleemtakken, die de kroon negatief beïnvloeden. Evenals bij jonge bomen, is bij oudere bomen van belang dat de ingrepen niet te groot zijn. Grote snoeiwonden zijn immers zijn plekken waar ziektes gemakkelijk binnendringen en plaatsen waar houtrot gemakkelijk kan optreden. Houtrot in de kroon leidt tot gevaarlijke instabiele boomkronen. De frequentie van ingrijpen bij oudere bomen is 1x per 3 tot 5 jaar.
Naast het snoeien van de kroon, gericht op begeleiding en onderhoud, bestaan er ook allerlei specifieke snoeivormen. Hierbij valt te denken aan het knotten van bomen (bijvoorbeeld de knotwilgen aan de Grebbe), het kandelaberen van bomen (bijvoorbeeld de platanen in de Alfons Ariënslaan) of het maken van leivormen (bijvoorbeeld de leibomen in het centrum).
Op sommige plaatsen binnen Uithoorn wordt het groene karakter van de gemeente bewerkstelligd door in de beheerfase te sturen op voldoende groeimogelijkheden voor een boom. In sommige gevallen zal dit betekenen dat er tijdens de herinrichting meer bomen worden geplant dan er uiteindelijk gewenst zijn. Doel hiervan is direct een groene omgeving te creëren en na enkele jaren de blijvende bomen voldoende ruimte te geven om uit te groeien tot volwaardige volwassen bomen. Het weghalen of vervangen van bomen om andere bomen de ruimte te geven wordt dunnen genoemd.
Iemand die als gevolg van bomen schade oploopt, zal door de rechter in het gelijk worden gesteld als hij aan kan tonen dat de gemeente onvoldoende zorg aan de bomen heeft besteed. Voldoende zorg besteden betekent in ieder geval planmatig werken, op tijd snoeien en achterstanden in werk vermijden.
Een hulpmiddel bij planmatig werken is een gedegen snoeiplan. In dit plan kan bijvoorbeeld per straat worden aangegeven wanneer de bomen gesnoeid moeten worden. Naast dat het snoeiplan bij de uitvoering van het werk ondersteuning biedt, is het ook een goede basis om het uitgevoerde beheer te registreren. Dit zorgt ervoor dat de gemeente eenvoudig kan aantonen dat er voldoende aandacht voor de zorg van bomen is besteed. En in de communicatie met burgers kan dit gebruikt worden om bijvoorbeeld aan te geven dat een boom nu niet gesnoeid wordt, omdat de straat volgend jaar in zijn geheel aan de beurt is.
De gemeente heeft de uit te voeren jaarlijkse onderhoudsmaatregelen vastgelegd in het beheersysteem. Op basis hiervan kunnen de gemiddelde jaarlijkse kosten worden berekend. Voor het huidige bomenbestand bedragen de kosten ruim € 162.000,00.
Het gaat hierbij om maatregelen als snoeien, boomcontrole, water geven, boomband verruimen, en dergelijke. De kosten zijn inclusief versnipperen van het snoeihout, verkeersvoorzieningen en incidentele inboet. Het bedrag is exclusief voorbereiding en toezicht.
Overigens is de informatie in het beheersysteem aan herziening toe, en moet het weergegeven bedrag slechts als indicatief worden beschouwd.
Naast de kosten voor het reguliere onderhoud is budget benodigd voor de jaarlijkse veiligheidsinspecties (VTA) van de bomen.
Voor vervanging van de bomen aan het einde van de levensduur moet daarnaast rekening worden gehouden met een gemiddeld jaarlijks bedrag van € 187.000. De berekening van de vervangingsinvesteringen is als volgt:
Dat bomen een grote toegevoegde waarde hebben in onze leefomgeving lijkt duidelijk. Toch hebben bomen bescherming nodig en daarom zijn, in diverse regelgeving, de rechten omtrent vastgelegd. Denk hierbij onder andere aan de Boswet en gemeentelijke verordeningen.
De gemeente Uithoorn kende, zoals bijna alle gemeenten van Nederland, een gemeentelijke verordening waarin een kapverbod om houtopstanden te vellen is beschreven. Het kapverbod gold tenzij men een kapvergunning van het College van burgemeester en wethouders heeft verkregen. Omdat de kapvergunning in veel gevallen zonder meer kon worden toegekend, is besloten het kapverbod te laten gelden voor een bepaalde categorie bomen. De categorie waarvoor het kapverbod wel geldt, bestaat uit de particuliere en gemeentelijke bomen die op de lijst van waardevolle bomen staan.
Om onduidelijkheid voor de burger te voorkomen (wanneer wel of niet een kapvergunning aan te vragen), is communicatie van groot belang. Hiertoe wordt duidelijke informatie op de website gepubliceerd.
Voor alle andere particuliere en gemeentelijke bomen is geen kapvergunning meer nodig. De gemeente wil met de kap van gemeentebomen zeer zorgvuldig omgaan door de bewoners hierover te informeren. Deze werkwijze is in het stappenplan weergegeven in bijlage 3.
De criteria waaraan een boom moet voldoen, om de kwalificatie 'waardevolle boom' te krijgen zijn als volgt.
De boom moet voldoen aan beide basisvoorwaarden:
Daarnaast moet de boom voldoen aan tenminste één van de specifieke voorwaarden:
Een boom die op de waardevolle bomenlijst staat en voldoet aan de volgende criteria gaat van de waardevolle bomenlijst af:
Ook al kan een particuliere boom zonder vergunning gekapt worden omdat hij niet op de lijst van waardevolle bomen staat, dan nog moet rekening worden gehouden met landelijke wetgeving, bijvoorbeeld de Flora- en Faunawet met betrekking tot het tijdstip waarop gekapt wordt.
Naast de lijst van waardevolle bomen worden ook ‘waardevolle plekken’ voor bomen onderscheiden. Dit is voor een gemeente als Uithoorn, waar de waarde niet altijd bij één enkele boom ligt, een belangrijk instrument. De gemeente richt het beleid op het behouden en versterken van het groene karakter van de gemeente en daarom zijn bomen op bepaalde plekken essentieel. Hierbij gaat het vooral om de kwaliteit van een plek waar bomen beeldbepalend zijn. In het Bomenplan in bijlage 4 zijn deze plekken aangegeven. Daarnaast zijn plekken aangegeven waar bomen in de toekomst wellicht een belangrijke beeldbepalende rol kunnen vervullen bijvoorbeeld als markering van de entree’s van de gemeente.
Naast de lijsten van waardevolle bomen en waardevolle plekken is het van belang, bij wijzigingen van de inrichting of plannen voor nieuwe aanleg, bestaande bomen en bomengroepen te her- en erkennen in de planvorming. Te vaak worden bestaande bomen genegeerd in de planvorming dan wel preventief gekapt.
Wanneer het gaat om bomen behorende tot de ‘waardevolle bomen’, dan wel gemeentelijke bomen, dient in geval van bouwplannen gelijktijdig een groenadvies aangevraagd te worden. Op deze wijze wordt gelijktijdig een besluit genomen over de bouw- en kapvergunning, waardoor groen, blauw, grijs en rood worden afgestemd.
Hulpmiddelen om deze afstemming tot stand te brengen zijn bijvoorbeeld:
Soms vormen bomen de aanleiding tot klagen. Wanneer overmatig veel blad een tuin inwaait of wanneer plakkerige afscheiding van luizen auto’s besmeurt. Vaak gaat het om subjectief gevoelde overlast en kan dit niet behandeld worden als objectief relevante hinder. Enige mate van overlast wordt eenieder geacht te dulden.
Soms is het echter moeilijk om de mate van hinder te objectiveren en kunnen criteria helpen om een klacht op de juiste wijze af te handelen.
In onderstaand schema worden een aantal veel voorkomende klachten of hinder op een rij gezet, waarbij een aantal objectiveringcriteria kunnen helpen bij de klachtenafhandeling.
In zeer ernstige gevallen kan de gemeente overwegen alternatieve maatregelen te nemen zoals afspoelen met water bij buitensporige aantasting door luizen.
Als een burger last van een boom ervaart, zal de gemeente aan de hand van het geformuleerde beleid beoordelen welke maatregelen worden genomen.
Onderstaand beslismodel vormt hierbij de leidraad.
Schade door bomen, aansprakelijkheid, controle
Wanneer men daadwerkelijk schade heeft geleden door bomen of takken komt de rechtspraak in beeld. Het Burgerlijk Wetboek geeft aan dat bij aansprakelijkheid voor schade door bomen en takken het gaat om schuldaansprakelijkheid (gebeurtenis die de schade-veroorzaker direct verweten kan worden) en in sommige gevallen om pseudo-risico-aansprakelijkheid (daden die voor rekening komen van de schade-veroorzaker). Kort gezegd gaat het erom dat degene die schade door boom of takken heeft geleden, moet bewijzen dat deze schade de boom-eigenaar kan worden verweten, respectievelijk de boomeigenaar kan worden toegerekend in de zin van onvoldoende zorg voor de betreffende boom of tak.
Om een zo groot mogelijke veiligheid van de bomen te garanderen, schade aan derden, eventuele aansprakelijkheidsstelling en/of schadevergoeding aan derden te voorkomen, zal de gemeente in de toekomst de controle en onderhoud van het bomenbestand onverminderd moeten doorzetten en waar nodig te intensiveren.
Dit houdt in dat hiermee aan de volgende verplichtingen worden voldaan:
De resultaten van de inspectie, alsmede het uitgevoerde onderhoud, moeten vastgelegd worden.
De uitvoering van het werk aan bomen dient altijd door deskundige boomverzorgers te worden uitgevoerd. Boomonderhoud is specialistisch werk, dat niet door iedereen uitgevoerd kan worden. Een goede boomverzorger is iemand die een uitgebreide, aanvullende opleiding heeft gehad met onder andere betrekking tot:
Daarnaast moet een boomverzorger allerlei specifieke technieken beheersen. Hierbij valt te denken aan klimtechnieken, snoei- en vellingstechnieken, het gebruik van gemotoriseerd gereedschap en de veiligheid voor personeel en omgeving (bijvoorbeeld het verkeer).
Naast het uitvoeren van het reguliere onderhoud, dat vanuit wettelijk vastgelegde zorgplichten wordt vereist, is het van belang de kwaliteit van de bomen regelmatig te (laten) controleren. De meest gebruikte methode is de VTA-methode. VTA staat voor Visual Tree Assessment; dit is een onderzoekswijze gebaseerd op de beoordeling van zichtbare afwijkingen van een boom. Naast het vastleggen van het uitgevoerde beheer, is het ook noodzakelijk om de resultaten van de VTA-controles op een systematische manier vast te leggen.
4.4 Taakverdeling en organisatie
De gemeente beschikt over deskundigheid op het gebied van bomen. De gemeente heeft daartoe één of meer medewerkers in dienst, die tot taak hebben:
Voor de uitvoering van het boomonderhoud wordt gebruik gemaakt van gekwalificeerd personeel, zowel van de eigen dienst als inhuur en gespecialiseerde aannemersbedrijven.
Bij iedere communicatievorm wordt een aantal fasen onderscheiden en doorlopen. De eerste vraag die bij communicatie beantwoord moet worden is: wat en wie wil de gemeente met de communicatie bereiken, oftewel wat is het doel en wat is de doelgroep.
Op het moment dat die bekend zijn, kunnen de bijbehorende instrumenten gekozen worden om het doel te verwezenlijken en de doelgroep te bereiken. Instrumenten kunnen zijn: brochures, internet, huis-aan-huis-bladen, een actieve benadering van bijvoorbeeld schooljeugd, enzovoorts. Ieder instrument heeft zijn eigen uitwerking: een brochure is bijvoorbeeld goed geschikt om bestaand beleid, dat de komende tijd niet zal veranderen, aan de inwoners uit te leggen. Terwijl een artikel in de krant geschikt is om een actueel probleem aan de orde te stellen (bijvoorbeeld: ingaan op overlast door luizen in het voorjaar). Indien er in een straat een complete bomenrij wordt vervangen, dat moet er misschien wel een combinatie van instrumenten gekozen worden: een artikel in de krant voor de hele bevolking en een uitnodiging aan de bewoners in die straat voor een bijeenkomst in het buurtcentrum.
Op het moment dat de communicatie is uitgevoerd, dient er nagegaan te worden of het doel geslaagd is; oftewel het proces dient geëvalueerd te worden. Bij deze evaluatie komen de vragen aan de orde als:
Bij aanpassingen – in inrichting of beheer van bomen – van enige omvang zal de burger geïnformeerd worden. Met name voor een gevoelig onderwerp als bomen is zorgvuldigheid in communicatie gewenst.
Een uitzondering zijn nieuwbouwprojecten waarbij vaak nog geen bewoners bekend zijn op het moment dat het inrichtingsplan voor de openbare ruimte wordt opgesteld. Projectontwikkelaars maken het inrichtingsplan en zullen dit vaak toelichten op informatiebijeenkomsten voor nieuwe bewoners. De gemeente toetst het inrichtingsplan aan het gemeentelijk beleid maar communiceert hierover niet met bewoners omdat de projectontwikkelaar hiervoor verantwoordelijk is.
In deze paragraaf komen twee specifieke onderwerpen met betrekking tot communicatie met bewoners aan bod: de website en de lijst met waardevolle bomen.
Om de visie en het beleid van de gemeente over bomen aan de bevolking bekend te maken, zal op de gemeentelijke website actuele informatie te vinden zijn. Het gaat om onderwerpen als:
De gemeente heeft geen kapvergunningsplicht voor particuliere bomen. Dit houdt in dat iedereen, zonder toestemming van de overheid, bomen van zijn of haar terrein mag verwijderen. Op particuliere terreinen komen incidenteel toch zeer fraaie bomen voor, die de gemeente voor de toekomst wil behouden. Dit zijn de zogenaamde 'waardevolle bomen'. Voor het in stand houden van waardevolle bomen is de medewerking van de bevolking van groot belang; de lijst is dan ook opgesteld door bewoners. Iedere burger kan op elk moment waardevolle bomen in zijn omgeving ontdekken en voordragen.
Aan de eigenaars/huurders van grond met een waardevolle boom wordt voorlichting gegeven over rechten en plichten en over onderhoudsmaatregelen.
Communicatie extern met anderen dan bewoners
Wie beroepsmatig met bomen te maken heeft, dient uiteraard te weten welke boombeschermende maatregelen genomen moeten worden. Om bomen optimale bescherming te kunnen bieden is voorlichting derhalve noodzakelijk.
Gemeentelijke voorlichting richt zich op diverse doelgroepen, met verschillende invalshoeken voor de te verschaffen informatie:
Voor externe voorlichting valt te denken aan voorlichtingsfolders, perspublicaties (t.b.v. waardevolle bomen). Tevens zal voor externe opdrachtnemers informatie over verplichtingen en regelgeving beschikbaar worden gesteld.
Communicatie intern met ander afdelingen
Bomen hebben relaties met andere beleidsgebieden, zoals
Om de belangen van bomen veilig te stellen is het gewenst deze belangen zo goed mogelijk onder de aandacht te brengen van de betreffende medewerkers. Een bewezen manier is direct contact: in een projectenoverleg of in de vorm van structureel overleg over de openbare ruimte, dan wel informele contacten. Daarnaast kan het belang van de bomen via andere kanalen worden benadrukt: intranet, nieuwsbrieven, de Stadswerk bomenposter “Boombescherming op bouwlocaties” ophangen, etc.
Voor interne voorlichting kan een informatiepakket worden samengesteld met o.a. de lijst met waardevolle bomen, de Stadswerk Bomenposter en een resumé van het Bomenbeleidsplan en relevante gedeelten van de APV.
Dit Uitvoeringsplan is een onderdeel van het Bomenbeleidsplan van de gemeente Uithoorn. Het bevat een uitwerking van de projecten die gaan over beheer, toepassing en gebruik van bomen in de gemeente.
Met het Uitvoeringsprogramma blijft het bomenbeleid niet een papieren plan, maar juist een heel praktisch plan. De komende tijd zal de gemeente aan de slag gaan om de projecten ten uitvoer te brengen. Communicatie is een sleutelwoord in dit proces. Daarom zal per project de initiatiefnemer(s) worden benoemd.
De huidige lijst van waardevolle bomen maakt geen onderscheid tussen waardevolle bomen en waardevolle plekken. Dit onderscheid wordt duidelijk opgenomen in de lijst. | |
Tijdens een bijeenkomst op 24 januari 2006 hebben vertegenwoordigers van het ambtelijk apparaat en diverse bewonersgroeperingen, voorgezeten door de wethouder, besproken welke knelpunten op het gebied van bomen zich voordoen in Uithoorn.
De geconstateerde knelpunten zijn onderstaand weergegeven per aandachtsveld.
• Arthur van Schendellaan, Willem Klooslaan, Wiegerbruinlaan: De essen bevatten veel dood hout, omdat ze relatief dicht op elkaar staan (8x8m).
• Achterberglaan: Deze bomen zijn bewust dicht op elkaar geplant. Eigenlijk zou hier gedund moeten worden, maar dit stuit op veel verzet bij bewoners.
Bijlage 2: Uitgangspunten 2005
In de voorbereiding is een eerste aanzet gemaakt voor de uitgangspunten van dit beleidsplan. In onderstaande tekst zijn deze uitgangspunten op een rij gezet. Tijdens het uitwerken van het beleidsplan zijn deze eerste uitgangspunten aangescherpt tot uitgangspunten die specifiek op Uithoorn betrekking hebben (zie ook paragraaf 2.4).
Deze uitgangspunten zijn op 9 februari 2006 besproken in de gemeenteraad.
Bijlage 3: Stappenplan voor het rooien van gemeentelijke bomen
Stap 1: Een boom die aantoonbaar een gevaar voor de omgeving vormt kan direct gekapt worden. Dat geldt ook voor dode bomen.
Stap 2: Nagaan of te kappen boom op de lijst staat van waardevolle bomen. Staat de boom op deze lijst dan moet er een ‘omgevingsvergunning voor het vellen van houtopstand’ aangevraagd worden. De motieven voor de kap zijn een essentieel onderdeel van de aanvraag. De procedure voor de omgevingsvergunning wordt dan gevoerd.
Stap 3: De voorgenomen kap bekendmaken op de gemeentepagina.
Stap 4: Tijdens de inspraakperiode zal blijken of de voorgenomen kap tot zienswijzen leidt. In informeel overleg proberen tot overeenstemming te komen. Lukt dit niet dan wordt de beslissing voorgelegd aan de verantwoordelijk wethouder.